INHALACJE

Wziewania

Aerozoloterapia

Działanie miejscowe wziewań, przywraca prawidło­wą czynność wydzielniczą i odruchową śluzówki, dzięki temu ulega po­prawie funkcjonowanie górnych dróg oddechowych. Uzyskuje się to przez zwiększenie ich drożności, przetworzenie doprowadzonego powietrza do właściwej temperatury, wilgotności oraz czystości.

Stosowane do wziewań aerozole dzieli się, w zależności od średnicy kropelek, w następujący sposób:

- aerozole suche: od 0,1 do 5 µm,

- aerozole wilgotne: od 5 do 20 µm,

- mokra mgła, czyli spray: .powyżej 20 µm.

Trwałość aerozolu zależy od wielkości kropelek. Kropelki o większej średnicy łatwo opadają, podlegając przyciąganiu ziemskiemu. Małę kropelki natomiast, o średnicy poniżej 0,5 µm , podlegają ruchom Browna i opadają bardzo wolno.

Istnieje wicie metod określania różnych parametrów aerozolu, np. średnicy kropelek, procentowej i objętościowej częstości ich wystę­powania, czy też stabilności aerozolu.

Parametry te są jednak trudne do ścisłego określenia, ponieważ w aerozolu zachodzą ciągłe zmiany cech fizycznych rozproszonych kropelek, związane z ich skraplaniem (kondensacją), parowaniem, łączeniem się w większe zespoły (konglomeracją) oraz opadaniem (sedymentacją).

Jeśli w aerozolu znajdują się w większości kropelki określonego rzędu wielkości, daje to podstawę do nazwania go homogenicznym czyli jednorodnym.

Bardzo ważna ze względów praktycznych jest znajomość procentowe­go, a co najważniejsze, objętościowego składu aerozolu leczniczego. Istotne, bowiem dla efektów terapii jest, w jakim procencie, objętościo­wym występują w aerozolu kropelki wnikające w czasie inhalacji do określonego poziomu dróg oddechowych.

Na trwałość rozproszenia kropelek zasadniczy wpływ mają występu­jące na ich powierzchni ładunki elektryczne. Jest zrozumiałe, że jednoimienne naładowanie kropelek zwiększa stabilność aerozolu, ponieważ ulegają one wzajemnemu odpychaniu, co zapobiega łącze­niu się w większe skupiska i łatwiejszej w tych warunkach sedymen­tacji.

Lecznicze stosowanie aerozoli

Ważną rolę w leczniczym oddziaływaniu aerozoli odgrywają nastę­pujące czynniki:

Głębokość wnikania w drogi oddechowe. Może ona być ograniczona zwężeniami dróg oddechowych, powstałymi w wyniku nacieków za­palnych, zalegania wydzieliny lub skurczu oskrzeli. Wnikanie może być zwiększone w rozedmie płuc, w której występują rozszerzenia oskrzeli.

Szybkość prądu powietrza w drogach oddechowych, może ona ulegać zmianie w wyniku procesów zwężających światło dróg odde­chowych, a także na skutek gorszej wentylacji płuc, np. występują­cej w przypadku skrzywienia kręgosłupa lub niewłaściwego oddy­chania.

Wielkość kropelek aerozolu. Głębokość wnikania w głąb dróg oddecho­wych, w zależności od średnicy kropelek aerozolu, Należy jednak pamiętać, że przy średnicy kro­pelek od 0,1 do 0,3, istnieje możliwość, iż zarówno przy wdechu, jak i przy wydechu nie będą one wchodzić w kontakt z nabłonkiem dróg oddechowych i zostaną w dużej części wydalone przy wydechu.

Częstość oddychania. Im częstszy i płytszy jest oddech, tym gorsze jest zwilżanie aerozolem dróg oddechowych. Przy 30 od­dechach na minutę zostaje wykorzystane zaledwie 10% wdychanego aerozolu, a przy 5 oddechach — od 50 do 60%.

Temperatura aerozolu. Optymalna temperatura aerozolu powinna w warunkach inhalacji utrzymywać się w granicach 30 °C. Dlatego też aerozole wytwarzane za pomocą sprężonego powietrza, które w wyniku jego rozprężania wykazują stosunkowo niską tempe­raturę, powinny być podgrzewane przez specjalne urządzenie ogrzewcze. Aerozole o temperaturze wyższej od temperatury otoczenia ulegają łatwiej kondensacji (skro­pleniu) przy zetknięciu z chłodniejszymi powierzchniami. Zbyt niska temperatura aerozolu wpływa drażniąco na drogi odde­chowe i może powodować skurcz oskrzeli, od których drożności za­leży jego ilość przenikająca do głębszych rejonów.

CELE LECZENIA INHALACJAMI

1. Nawilżanie dróg oddechowych — odpowiednia wilgotność błony śluzo­wej na całej przestrzeni ma, bowiem istotne znaczenie w nawilżaniu powietrza docierającego do pęcherzyków płucnych, co stwarza fizjologiczne warunki dla pracy nabłonka migawkowego.

2. Rozrzedzenie zagęszczonej, lepkiej warstwy wydzieliny oskrzelowej.

3. Usprawnienie transportu produkowanego w nadmiarze śluzu, zalegającego w drogach oddechowych.

4. Normalizacja działania migawek i regeneracja nabłonka migawkowego. W wyniku długotrwałego procesu zapalnego dochodzi do zmiany nabłonka cy­lindrycznego na nabłonek płaski. Pozbawienie znacznych obszarów błony ślu­zowej nabłonka migawkowego utrudnia mechaniczne usuwanie wytwarzanej w nadmiarze wydzieliny i dostających się do dróg oddechowych szkodliwych cząsteczek, wdychanych wraz z powietrzem atmosferycznym.

5. Zmniejszenie zapalnego obrzęku błony śluzowej, a tym samym poszerze­nie światła oskrzeli i zmniejszenie oporu dla przepływającego powietrza.

6. Zniesienie skurczu mięśni gładkich oskrzeli.

7. Usuwanie zakażeń bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych układu odde­chowego. Zmniejszanie objawów zapalnych powstałych na tle swoistym i nie­swoistym.

8. Uzupełnienie kompleksowego leczenia uzdrowiskowego.

Leki stosowane do wziewań

Ogólnie leki stosowane do wziewań dzielimy na następujące grupy:

Leki rozkurczowe

W celu rozkurczenia drzewa oskrzelowego wykorzy­stuje się do inhalacji: metyloksantyny (teofilinę), leki ß-adrenergiczne - salbutamol, oraz leki antycholinergiczne (bromek ipratropium).

Leki ułatwiające wykrztuszanie wydzieliny

Są tu leki ułatwiające oddzielenie zaschniętej w świetle drzewa oskrzelowego wydzieliny oraz leki obniżające napięcie powierzchniowe wy­dzieliny i powodujące jej rozrzedzenie.Leki mukolityczne: Bisolvon, Mucosolvan, roztwory trypsyny, hialuronidazy, jodku potasu, chlorku amonu i wodorowęglanu sodu. Silne działanie rozrze­dzające wykazują solanki izotoniczne i lekko hipotoniczne. Solanki hipertoniczne powodują podrażnienie błony śluzowej i zwiększenie wydzielania gruczołów śluzowych. W tym celu do wziewań stosuje się roztwory wodne chlorku sodu o odpowiednim stężeniu albo też wystę­pujące naturalnie w uzdrowiskach lecznicze wody chlorkowo-sodowe, a zawarte w nich jony jodu zwiększają jeszcze to działanie.

Silne działanie na błonę śluzową i gruczoły śluzowe wywierają za­wierające siarkę wody lecznicze, które szczególnie korzystnie działa­ją w chorobach dróg oddechowych przebiegających z wydzieliną śluzowo-ropną.

Leki przeciwzapalne

Do tej grupy leków stosowanych do wziewań nale­ży zaliczyć wodę wapienną oraz wody mineralne zawierające wapń.

Antybiotyki

Zastosowanie do wziewań antybiotyków musi poprzedzać badanie oporności na nie flory bakteryjnej drzewa oskrzelowego.Obowiązuje wykonanie próby na uczulenie, przed zastosowaniem inhalacji. Stężenie oraz metodyka wziewań są uzależnione od choroby podsta­wowej oraz schorzeń współistniejących. Z tych względów przy wyko­nywaniu wziewań obowiązuje ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza specjalisty.

Olejki eteryczne stosowane w inhalacji

Wdychanie aerozolu zawierającego olejki eteryczne powoduje zwiększenie sekrecji gruczołów śluzowych oskrzeli, nawilżenie błony śluzowej, działa też nieznacznie dezynfekująco. Olejki te mogą być stosowane samodzielnie: Ol. Pini, Ol. Eucalypti, Ol. Menthae, OL Teiebinthinae, OL Thymi itd., lub w połą­czeniach 2 innymi środkami:

Rp.

Mentholi	0,5	Ol. Pini silvestris
Ol. Pini pumilionls	2,0	Ol. Pini pumilionis
Ol. Eucalypti	10,0	Ol. Eucalypti
Spir. Vini	10,0	Ol. Teiebinthinae
		Camphorae

MDS. Kilka kropli na jedną inhalację.

MDS. Kilka kropli do inhalacji.

Rp.

Ammonii chlorati 01, Terebinthinae Aą. destil.

MDS. Płyn do inhalacji.

LECZENIE INHALACYJNE GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH

WSKAZANIA

1. Przewlekły nieżyt nosa i gardła:

zanikowy, prosty i cuchnący nieżyt nosa i gardła, naczynioruchowy nieżyt nosa, przerostowy nieżyt w początkowym okresie rozwoju choroby.

2. Przewlekle, nieswoiste stany zapalne nosa, gardła i krtani z wydzielin. śluzowo-ropną lub ropną.

3. Alergiczny nieżyt nosa.

4. Przewlekle nieżyty trąbki słuchowej.

5. Przewlekle nieoperacyjne zapalenie zatok przynosowych oraz stany po do­konanej operacji.

6. Przewlekłe nieżyty krtani: a) zanikowy,

b) przerostowy,

c) stany wyczerpania głosowego (fonostenia).

7. Stany po zabiegach w obrębie górnych dróg oddechowych (usunięcie po­lipów, resekcja przegrody nosa, operacje w zanikowym cuchnącym nieżycie nosa, wyłuszczenie migdałków podniebiennych, stany po zabiegach mikrochirurgicznych krtani, po tracheostomii.

8. Wybrane przypadki po leczeniu promieniami jonizującymi z nawracają­cymi stanami zapalnymi (późne odczyny popromienne), przebiegające z zasy­chaniem błony śluzowej i wytwarzaniem strupów.

Inhalacja jest niezmiernie przydatnym zabiegiem w stanach przed, a zwłasz­cza po zabiegach operacyjnych w obrębie dróg oddechowych. W zasadzie przy każdym zabiegu laryngologicznym w obrębie pola operacyjnego dochodzi do uszkodzenia biologicznych czynności tkanek, a zwłaszcza błony śluzowej. Wia­domo, że urazowe złamanie czy operacyjne usunięcie skrzywionej przegrody nosa powoduje następowe wysychanie śluzówki. U chorych po adenotomii i tonsilektomii obserwujemy wysychanie błony śluzowej gardła i krtani. Jest to najczęściej spotykane powikłanie po tych zabiegach.

Wdzięcznym polem do leczenia inhalacyjnego są stany po usunięciu polipów nosa oraz zmiany patologiczne na więzadłach głosowych powstałe na tle za­palnym i alergicznym. Do inhalacji kwalifikują się wszyscy chorzy po rozle­głych zabiegach w obrębie jam nosa, zatok przynosowych, jamy nosowo-gardłowej, gardła i krtani. Szczególnie dotyczy to stanów po częściowej laryngoktomii, laryngofissurze i tracheostomii, po których to operacjach dochodzi do znacznych zaburzeń czynnościowych błony śluzowej dróg oddechowych.

PRZECIWWSKAZANIA

1. Ostre choroby górnych dróg oddechowych w obrębie nosa, gardła i krtani:

a) ropne nieżyty górnych dróg oddechowych,

b) ostre nieżyty nosa na tle alergii pyłkowej.

2. Przewlekłe nieżyty górnych dróg oddechowych w okresie zaostrzeń.

3. Choroby górnych dróg oddechowych z upośledzoną drożnością, wymaga­jące leczenia operacyjnego (znacznego stopnia skrzywienia przegrody nosa, polipy nosa i krtani, przerost małżowin nosa itp.).

4. Przewlekłe ropne zapalenie zatok i migdałków wymagające leczenia ope­racyjnego.

5. Przewlekłe nieżyty oskrzeli w okresie niewydolności krążenia i oddycha­nia oraz w trakcie zaostrzenia stanu zapalnego oskrzeli, stan po krwawieniu z dróg oddechowych, gorączka.

Rodzaje aerozolu

Aerozole składają się z dwu faz, z fazy gazowej, którą najczęściej stanowi powietrze, i z fazy ciekłej, którą jest woda lecznicza lub lek przystosowany do aerozoloterapii. W lecznictwie stosuje się najczęściej aerozole drobnokropliste, średniokropliste i grubokropliste. Aerozole drobnokropliste składają się w ponad 50% z cząstek aerozolu o średnicy mniejszej od 5. Największą wchłanialność w błonach śluzowych ma aerozol o wymiarach 2-4 fam, a do płuc dostają się kropelki nie przekraczające 10. Aerozole średniokropliste składają się w ponad 50% z cząstek aerozolu o średnicy 5-30 i mają ogra­niczony zasięg działania, który zależy od średnicy aerozolu. Grubokropliste w ponad 50% składają się z cząstek aerozolu o średnicy powyżej 30. Ten rodzaj aerozolu działa w dużym stopniu mechanicznie, masuje błonę nosa, gardła i krtani, działając drażniąco na całą tę strefę i głębiej prawie się nie roz­przestrzenia.

W zależności od temperatury stosuje się inhalacje zimne i chłodne o tempe­raturze 18-25°C, następnie izotermiczne o temperaturze obojętnej, wynoszącej 33-36°C, oraz inhalacje ciepłe o temperaturze około 37^40°C. Inhalacje zimne i chłodne zmniejszają przekrwienie i obrzęk śluzówki, ale jednocześnie powo­dują nadmierne wydzielanie rzadkiego śluzu, a po 8-19 min stosowania - lekkie skurcze oskrzeli. Inhalacje izotermiczne o temperaturze obojętnej i inhalacje ciepłe wywołują przekrwienie błony śluzowej i tkanek do niej przyległych. Powodują również pobudzenie metabolizmu w miejscu zadzia­łania, hypersekrację, zwiększoną ruchomość aparatu rzęskowego, zwilżenie i rozmiękczanie zalegającej wydzieliny. Działanie termiczne inhalacji ciepłych ogranicza się do obszaru górnej części dróg oddechowych, bowiem im niżej dostaje się aerozol, tym bardziej jego temperatura staje się coraz bardziej zbliżona do temperatury wnętrza ciała.

Wykonywanie inhalacji

Wziewania mają najczęściej postać inhalacji indywidualnych; każdy pa­cjent korzysta z indywidualnego inhalatora. Wykonywane są również w spe­cjalnym pomieszczeniu zabiegowym, do którego doprowadza się aerozol. Są to inhalacje zbiorowe dla kilku osób lub celkowe dla jednej osoby. Przy inhalacjach indywidualnych strumień aerozolu musi być umiarkowany, ponieważ zbyt silny powoduje obrzęk śluzówek i nadmierne wydzielanie rzad­kiego śluzu.

Do inhalacji pacjent powinien przystępować wypoczęty. Nie wolno stosować zabiegu bezpośrednio po posiłku, ponieważ może dojść do wywołania odruchu wymiotnego. Przy pierwszej inhalacji należy pouczyć pacjenta o sposobie od­dychania. W czasie zabiegu powinien on siedzieć wygodnie, z głową lekko odchyloną ku tyłowi, oddychać umiarkowanie w zakresie częstotliwości około 16 oddechów na minutę i niezbyt głęboko. Przy bardzo głębokim i przyspie­szonym oddechu mogą wystąpić zawroty głowy, ogólny niepokój i mroczki przed oczami.

Najczęściej stosuje się inhalacje izotermiczne i ciepłe. Temperatura mgły przy tych inhalacjach w pierwszych zabiegach powinna wynosić około 36°C (nie powinna wykraczać poza 28-3 8°C), w następnych zabiegach można sto­sować wyższe temperatury. Również przy pierwszym i drugim zabiegu wska­zane jest stosowanie mgły o małej gęstości, zwiększając jej przez 2-3 tygodnie. W celach profilaktycznych zaleca się 3 x 1 razy tygodniowo przez 2-3 tygodnie. Przy inhalacjach zbiorowych zabieg trwa 15-30 min.

U niektórych chorych w trakcie pobierania pierwszych inhalacji przy zastosowaniu zbyt dużej gęstości aerozolu, niskiej temperatury i zbyt silnego strumienia aerozolu może nastąpić napad kaszlu, nadmierne wydzielanie śluzu, a nawet wymioty. Dopiero po tygodniu wykonywania inhalacji, o ile zachodzi taka potrzeba, można zastosować kilkakrotne zmiany temperatury aerozolu; w celu zwiększenia gry naczyniowej w górnych drogach oddechowych bez obawy wystąpienia nieprzyjemnych następstw u pacjenta.

Do inhalacji stosuje się naturalne wody lecznicze lub odpowiednie gazy występujące w tych wodach. Można do nich dodatkowo włączać odpowiednie składniki. Zastosowanie mają również, preparaty farmakologiczne w postaci gotowych zestawów do inhalacji, względnie jako specyficzne preparaty lecz­nicze, które wymagają przygotowania odpowiedniego roztworu.

Inhalacje solankowe

Korzystając z uzdrowiskowych tworzyw naturalnych, najczęściej stosuje się inhalacje hipotoniczne z wody chlorkowo-sodowej o zawartości chlorku sodu w przedziale 0,3-0,9% i izotoniczne w granicach 0,9%, rzadziej - hipertoniczne o stężeniu przeciętnie 1,5% względnie 2-3%, gdy zachodzi potrzeba intensywnego bodźcowania lub zmniejszenia patogennej flory bakteryjnej (stę­żenie nie może przekraczać 4%). Aerozole hipotoniczne i izotoniczne nawil­żają błony śluzowe, zmniejszają przekrwienie i nadmierną wrażliwość błon śluzowych. Natomiast hipertoniczne drażnią błonę śluzową przez czynne jej przekrwienie, wzmagają wydzielanie gruczołów śluzowych i surowiczych, odklejając w ten sposób od podłoża lepką, zalegającą wydzielinę. Inhalacje solankowe powodują bezpośrednio po zabiegu wyraźną poprawę kliniczną.

Inhalacje szczawami

Inhalacje szczawami prostymi lub szczawami z zawartością wapnia i jonów magnezu działają przeciwzapalnie i rozrzedzają wydzielinę. Obecny w nich dwutlenek węgla zmniejsza wrażliwość błon śluzowych dróg oddechowych i powoduje osłabienie odruchu kaszlu oraz pogłębia oddech, co przyczynia się do lepszego przewietrzenia płuc. Przy większych ilościach jonów wapnia do­chodzi do zmniejszenia obrzęku błon śluzowych i zmniejszenia skurczu drzewa oskrzelowego u chorych z astmą oskrzelową.gęstość w następ­nych wziewaniach. Przeciętny czas inhalacji wynosi od 7 do 15 min, zaleca się około 14-18 zabiegów na kurację. Inhalacje można stosować 1—2 razy dziennie.

Inhalacje siarkowe

Inhalacje z zastosowaniem wody siarkowodorowej i siarczano­wej wykonuje się po odgazowaniu siarkowodoru, a nieprzekraczalna zawartość siarkowodoru może wynosić 0,15 mg/dm³. Tego rodzaju inhalacje są rzadko stosowane, szczególnie zaleca sieje w schorzeniach dróg oddechowych ze zwiększoną wydzieliną ropną oraz w schorzeniach alergicznych.

Inhalacje radonowe

Inhalacje radonowe wykonuje się najczęściej zbiorowo w specjalnie przy­stosowanym pomieszczeniu, często nazywanym emanatorium. Mieszankę powietrzno-radonową, o odpowiedniej zawartości radonu oraz wilgotności i temperaturze, doprowadza się do emanatorim, w którym jest rozprowadzana na całą salę lub tubusami indywidualnie do każdego pacjenta. Przeciętnie stosuje się radon w granicach 37-180 Bq/dm^³ względnie, gdy jest to zabieg podstawowy około 300-370 Bq/dm³. Czas za­biegu 15-45 min, przeciętnie 3 lub 6 razy tygodniowo w zależności od zawar­tości radonu, względnie od wskazań lekarskich. Zalecenia ogólne po inhalacjach

Po zakończeniu inhalacji pacjent powinien przebywać w wypoczywalni do 20 min i co najmniej przez godzinę wstrzymać się od palenia papierosów, picia zimnych płynów oraz prowadzenia rozmów.

Inhalatorium jest specyficznym pomieszczeniem, w którym ze względu na dużą przelotowość ludzi chronicznie chorych istnieje zawsze duże zanieczysz­czenie bakteriami i wirusami inhalatorów, wszelkiego rodzaju sprzętu oraz całego pomieszczenia. Zasięg możliwości zakażenia kropelkowego jest bardzo duży. Przy niewielkim kaszlu, ziewaniu i głośnym mówieniu kropelki śliny, śluzu i plwociny są rozrzucane na odległość 50-80 cm, a przy nieco silniej­szym kaszlu do 1,5 m, natomiast przy silnym kaszlu i kichaniu aż do 6 m. Przenoszenie się drobnoustrojów na pacjentów zwiększa się znacznie wskutek bezpośredniego kontaktu z inhalatorem w przypadku nieprzestrzegania hi­gieny. Z tego względu przygotowywanie preparatów do inhalacji, dezynfekcja oraz sterylizacja aparatów lub ich części, zgodnie z zaleceniami producenta, muszą być wykonywane w odrębnych pomieszczeniach. Należy również, co­dziennie dezynfekować pomieszczenia i sprzęt pomocniczy, a wymiana po­wietrza w inhalatorium powinna być stosowna do kubatury inhalatorium oraz do liczby i rodzaju inhalatorów

Wziewania okołotężniowe

Tężnie są wysokimi, odkrytymi, drewnianymi budowlami o różnej długości, wewnątrz których na drewnianych rusztowaniach ułożone są warstwy tarniny. Na szczycie każdej tężni znajduje się galeria. Wzdłuż niej po obu stronach umieszczone są dwa koryta z licznymi otworami, przez które spływa w dół na tarninę solanka, ulegając stopniowemu parowaniu i rozprzestrzenianiu wy­tworzonego aerozolu na dużą odległość wokół tężni.

Tężnie obecnie służą do celów leczniczych i rekreacyjnych, pierwotnie były warzelniami soli do celów spożywczych. W Polsce są 3 uzdrowiska posiada­jące tężnie. Ciechocinek ma 3 najstarsze i największe tężnie, pochodzące z 1832 i 1859 r. Nowe tężnie powstały w ostatnich latach w Konstancinie i w Inowrocławiu, a ich rozmiary są znacznie mniejsze. Tężnie są wykorzys­tywane przez cały rok, za wyjątkiem zimy, przeciętnie przez 8 miesięcy. Roz­przestrzenianie się aerozolu okołotężniowego zależy w dużym stopniu od usłonecznienia, szybkości i kierunku wiatru, wilgotności powietrza oraz rodzaju i natężenia opadów. Najkorzystniejsze oddziaływanie aerozolu występuje w dni słoneczne i przy niewielkich prędkościach wiatru. Wtedy aerozolu jest w po­wietrzu najwięcej. W tężniach powstaje aerozol z solanki jodkowo-bramkowej oraz z innych składników zawartych w tych wodach. W sąsiedztwie tężni powietrze jest nieco chłodniejsze ze wzglądu na parowanie solanki oraz wykazuje duży stopień czystości bakteriologicznej wynikający z dużej ilości jodu. Warunki klimatyczne wokół tężni są bardzo zbliżone do klimatu nadmorskiego, lecz o wiele łagodniejsze.

Systematyczne przebywanie w obrębie tężni działa korzystnie w przewle­kłych nieżytach oskrzeli oraz we wczesnych okresach nadczynności tarczycy, zwłaszcza po dłuższym okresie stosowania tego typu wziewań. Na podstawie różnych badań można stwierdzić, że zachodzi pewna zmienność zachowania się ciśnienia tętniczego krwi w trakcie przebywania w obrębie tężni, lecz nie wpływa to na jego zmniejszenie u chorych z utrwalonym nadciśnieniem. Niewątpliwie oryginalność budowli i jej specyficzny charakter działają na pacjentów wyjątkowo relaksująco.

Subterraneoterapia (leczenie w komorach podziemnych)

Subterraneoterapia polega na wykorzystaniu właściwości leczniczych śro­dowiska komór podziemnych wpływających na organizm ludzki. Do głównych czynników działających w komorach podziemnych zalicza się; stabilność temperatury i wilgotności powietrza, ciśnienia, składu chemicznego oraz właś­ciwości fizycznych powietrza.

W Polsce obecnie funkcjonuje jedno sanatorium podziemne w Wieliczce z 3 komorami na głębokości 200 m, do których dochodzi się od szybu górni­czego chodnikiem o długości 500 m. Na jedną zmianę w komorach przebywa około 60 osób 5-6 godzin w ciągu dnia i do 8 godzin w nocy. Temperatura powietrza w komorach utrzymuje się w granicach 16-17°C, wilgotność wynosi około 65-75%, ruch powietrza w komorach około 0,1 m/s i nieco większy jest w chodniku, ciśnienie powietrza jest zwiększone o 33-40 hPa w sto­sunku do ciśnienia na powierzchni ziemi. Zawartość mikroorganizmów jest wielokrotnie niższa niż na powierzchni ziemi. W komorach występuje duża jonizacja powietrza, a występujący tam aerozol ma zbliżony skład do aero­zolu tężni solankowych i aerozolu morskiego. W komorach ciśnienie atmos­feryczne jest wyższe niż na powierzchni ziemi, proporcjonalnie do różnicy poziomów, powodując wzrost ciśnienia parcjalnego tlenu i jego zwiększone przenikanie do krwi, które poprawia utlenienie organizmu. Subterraneoterapia daje dobre wyniki w astmie oskrzelowej, powoduje złagodzenie objawów chorobowych, zwiększa wskaźniki wentylacji płuc.

Fitoncyty

Fitoncydy są zróżnicowaną grupą substancji chemicznych, powstających w pro­cesach przemiany materii roślin. Lasy szpilkowe, topole, brzozy, czarny bez i wiele innych gatunków roślin wydziela do powietrza atmosferycznego swoje produkty przemiany materii: olejki eteryczne, żywice, glikozydy, terpeny, fi­toncydy itp. Substancje te tworzą aerozol, wywierający delikatnie drażniące działanie na błonę śluzową dróg oddechowych, wywołują jej przekrwienie, ułatwiają odkrztuszanie. Posiadają właściwości bakteriostatyczne i bakterio­bójcze.

Przepisy BHP

Dobrze wietrzone pomieszczenie (klimatyzacja)-przeciwdziałanie nagromadzenia aerozoli w inhalatorium.

Zmiana ustników, masek po każdorazowym użyciu przez pacjenta, następnie: dezynfekcja i sterylizacja.

Pacjent przed i po wziewalniach musi odpocząć i dostosować temperaturę organizmu do otoczenia - np. zimową porą - inhalacja ciepła. 15 -30 min po inhalacji nie powinien rozmawiać, przyjmować posiłków i napojów, nikotyny.

Przestrzeganie dat przydatności preparatów i utrzymanie optymalnych stężeń wód leczniczych i środków farmakologicznych.

---