FINANSE

dr Sebastian Susmarski

konsultacje: katedra

Egz: w sesji- pytania otwarte, testowe, krótkie zadania

wykład I Nd 03.03.12

miernik CDS (Credit Default Swap) - to instrument pochodny, który jest ubezpieczeniem spłaty kredytu (inaczej też zwany ryzykiem kredytowym)

Sposób działania:

Jedna ze stron transakcji w zamian za wynagrodzenie zgadza się na spłatę drugiej stronie transakcji długu, od niej zaciągniętego, jeżeli dłużnik nie będzie w stanie go spłacić.

Cena CDS ustalona jest jako % wartości długu, płatny w skali roku.

Cash flow - przepływ pieniądza

„ + ”oznacza dynamiczny przyrost - wiemy o ile przyrasta, ale nie wiemy dlaczego, do czego przyrasta

Funkcje pieniądza

1. miernik wartości - na poziomie subiektywnym to środki pieniężne = finanse

możemy dokonać wymiany wartości aktywów dzięki/ przy pomocy pieniądza

2. środek wymiany - umożliwia wymianę towarów i usług

3. środek płatniczy - nie uregulowane zobowiązania

4. środek transakcyjny

5. międzynarodowy środek płatniczy -

Wytłumacz pojęcia:

1. SDR - Specjalne prawa ciągnienia (ang. Special Drawing Rights) - międzynarodowa jednostka rozrachunkowa - istnieje do dziś. Jednostkami SDR mogą się posługiwać wyłącznie banki centralne państw oraz niektóre instytucje finansowe w rozrachunkach między nimi.

-międzynarodowa jednostka rozrachunkowa, umowna jednostka monetarna, mająca charakter pieniądza bezgotówkowego, czyli istniejącego wyłącznie w postaci zapisów księgowych na bankowych rachunkach depozytowych.

SDR została utworzona w celu stabilizacji międzynarodowego systemu walutowego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy w 1967 roku, używana jest od 1970. Od roku 1974, SDR jako pierwsza waluta na świecie została zdemonetyzowana (przestała mieć swój parytet w złocie).

2. ECU - nieistotny - - jednostka rozliczeniowa w Europejskim Systemie Monetarnym używana w latach 1979-1998; pełniła ponadto funkcję składnika rezerw walutowych w krajach Unii Europejskiej. Symbol waluty wg normy ISO 4217 brzmiał: XEU. Określenie ECU było nie tylko skrótem od angielskiego European Currency Unit, ale też nawiązywało do wyrazu écu, oznaczającego starą francuską monetę. Symbol waluty ₠ (wg standardu Unicode: U+20A0 EURO-CURRENCY SIGN) to stylizowane C oraz E, które są pierwszymi literami nazwy European Community (pol. Wspólnota Europejska).

3. RT - rubel transferowy - nie istnieje- jednostka rozliczeniowa stosowana w latach 1964-1991 do wzajemnych rozrachunków pomiędzy państwami - członkami RWPG.

Te wszystkie 3 powyższe funkcje pieniądza nie istniały w realu, tylko jako kategorie o charakterze rozliczeniowym.

Formy pieniądza:

1. Pieniądz papierowy - nie ma związku ze złotem bo oparty na przymusie? prawnym, co czyni go obowiązkowym środkiem płatniczym w kraju ← to nie to samo co banknot

pieniądz zdalny? (monety)

(Wykonany z papieru + bawełnianego odpadu, którego nie wolno wwozić na teren Polski ← dlatego minister Finansów musi prosić o zgodę ministra Ochrony środowiska :)

2. Pieniądz państwowy (państwo gwarantuje):

- autentyczność znaków pieniężnych

- honorowanie znaków pieniężnych przez uczestników obrotu gospodarczego

- możliwość nabycia przez posiadacza pieniądza papierowego różnych towarów i usług zaspokajających potrzeby ludzkie.

Po denominacji nasze pieniądze drukowano w GB.

Fabrykę uratowały produkcja banderoli na alkohole.

Sprzedaż technologi przez GB był powolny.

Farba zużywana do produkcji banknotów jest niszczona (utylizowana) komisyjnie.

www.NBP → poczytać na temat pieniądza + zakładka Nbportal → działalność edukacyjna

Próby fałszerstwa są surowo karane.

Pranie brudnych pieniędzy.

Siła naszego pieniądza opiera się nie na złocie ale na zaufaniu ← gwarancja - duże zaufanie

Przy braku zaufania mogłoby być rozliczenia np. w $

3. Zabezpieczony towarami i usługami (pieniądz substytucyjny)

Problem: zachowanie zgodności wartości ...lny pieniądz z wartością substytucjonalną (zjawisko inflacyjne)

4. Pieniądz kredytowy (żyrowy - z włoskiego : giro - krąg)

źródłem jest kredyt bankowy

kredyt zawsze powstaje w systemie bankowym i zawsze pieniądz kredytowy powstaje przez bank (kreacja pieniądza przez system bankowy)

Pożyczka powstaje ze środków będących w obiegu

NBP musi zgrać ilość pieniądza ( zabezpieczyć ilość pieniądza przez ilość towarów)

Inflacja - spadek siły nabywczej pieniądza

Deflacja - wzrost siły nabywczej pieniądza

Inflacja to odwrotność deflacji

Funkcje finansów:

1. Funkcja dystrybucyjna (rozdzielcza) - realizowana w sposób:

1.1.) ostateczny - towar opuszcza rynek i nie jest przedmiotem dalszych transakcji.

1.2.) transakcyjny - towar pozostaje w obrocie handlowym

1.3.) transferowy - ruch pieniądza bez przepływu rzeczowego np.: stypendium

Robert Mangref (z małżonką)

• funkcja stabilizacyjna

• funkcja agregacyjna

• funkcja ?

Współmierność = płynność (finansowa)

2. Funkcja Stymulacyjna (bodźcowa) - przy pomocy odpowiednich instrumentów można osiągnąć określone cele

Przedmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych

Systematyka zjawisk finansowych

• związane z zasobami (pieniądz w bezruchu) (przychód, koszt)

• związany ze strumieniem pieniężnym (pieniądz w ruchu) ← zjawiska .. oszczędzania

możemy oczekiwać informacji o zarobkach (zakładamy plan, koszt) oraz o instrumentach pieniężnych

zakup środków trwałych - jakie skutki

metodologia : MPA

Gdy mamy do czynienia ze strumieniem pieniężnym - należy … … skutki decyzji zarządzających.

Trzeba zadbać o dobry system informacji aby wyeliminować przepływ? → tam pojawia się ryzyko i żeby zarząd miał? jakieś skutki

Zjawiska finansowe to te: zjawisko: ???

proces - przepływ pieniądza

Przedmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych:

1. Zjawiska rynkowe (ekwiwalentne) - świadczenie zdrowotne; świadczymy pracę na rzecz pracodawcy i dotyczy zwrotu świadczenia zapłaty, wyjątki : płaca minimalna

2. transferowe - jednostronne świadczenie - nie tworzymy ekwiwalentności , nie są oparte na zasadach rynkowych np.: renta, stypendium, podatek ← świadczenie zwrotne ale nie wprost

3. kredytowe - zaangażowanie pieniędzy banku, najpierw wpływ środków pieniężnych, a późnej z sukcesem wypływ

4. oszczędnościowe - przepływ pieniędzy zatrzymany w czasie

Kategorie finansowe - niezwykle ważna

Istota kategorii finansowych

• kategorie przychodowe

• kategorie dochodowe

• kategorie wydatkowo - kosztowe

• kategorie podatkowe

• kategorie dłużne

wykład II Nd 01.04.12

Kategorie Przychodowe

1. Cena

Funkcje cen :

- przychodowa (dochodowa)

- alokacyjna

- redystrybucyjna

- motywacyjna

- informacyjna (może stanowić granice dla dóbr i usług)

- agregacyjna (kiedy mówimy o zbiorach dóbr i usług)

2. Przychód

Kategorie Dochodowe

1. Dochód Dochód = Przychód - KUP

- z pracy KUP- koszt uzyskania przychodu

- z kapitału (majątku)

2. Zysk

- zysk ekonomiczny (P - K+Kalt + ryzyko utraty kapitał)

- zysk księgowy

- zysk z działalności gospodarczej

- zysk kapitałowy itp.

3. Procent

- odsetki od kapitału

-dyskonto weksli i innych papierów wartościowych

4. Renta pieniężna

- renta ekonomiczna

- renta kapitałowa (odsetki)

- renta społeczna

Stopa dyskontowa - stopa zrzeczenia się przyszłych środków finansowych na rzecz aktualnie dostępnych środków.

Istnienie stopy dyskontowej wynika ze zmienności wartości pieniądza w czasie i obrazuje stosunek, w jakim przyszły kapitał zrównuje swoją efektywną wartość z kapitałem bieżącym. Informuje, z jakiej części przyszłych środków jesteśmy skłonni zrezygnować, aby zamienić je w środki bieżące. Jest to stosunek kwoty dyskonta do wartości przyszłej kapitału, wyrażony w procentach.

Renta ekonomiczna

• jest to nadwyżka właściciel osiąga z tytułu zastosowania zasobów ponad alternatywny koszt ich zastosowania.

Systematyka:

• czysta renta ekonomiczna - występuje, gdy alternatywny koszt zastosowania zasobów jest równy zero

• powszechna renta ekonomiczna - występuje gdy alternatywny koszt zastosowania zasobów jest różny od zera.

Kategorie podatkowe

• pieniężne

• przymusowe

• ogólne (powszechne)

• nieodpłatne

• bezzwrotne

• świadczenia - na rzecz państwa lub innych związków publiczno - prawnych

Kategorie dłużne

Kredyt

• powstaje w toku kreacji pieniądza

Funkcje banku?:

• emisyjna

• kredyt pieniądza

• ob...

• alokacyjna

• kontrolna

Pożyczka pieniężna

• powstaje z pieniędzy, które są już w obiegu

Deficyt Finansowy

• ex ante i ex post

• bilansu płatniczego, budżetowy, ekonomiczny, sektora finansów publicznych

• kasowy i memoriałowy

• przedsiębiorstwa

Dług Finansowy publiczny :

• zbywalny i niezbywalny

• płynny i fundamentalny

• reproduktywny i martwy

• krajowy i zagraniczny

• umorzony (amortyzowany) i wieczny (rentowy)

Gospodarka finansowa (plan) - czynność polegająca na racjonalnym uruchomieniu strumieni pieniężnych oraz ich osiąganiu czyli tworzeniu uzasadnienia z uwzględnieniem opłacalności związanej z „unieruchomieniem” planowanego większego lub mniejszego zasobu pieniędzy.

Gospodarka finansowa (wykonanie) - czynności w sferze gospodarki finansowej

• poprzedzające ruch pieniądza

• związane z rzeczywistą realizacją operację pieniężnych

• polegające na podejmowaniu decyzji w sferze rzeczowego oraz finansowego zarządzania przedsiębiorstwem.

Cechują się pewną specjalizacją i powtarzalnością.

Racjonalne uruchamianie strumieni pieniężnych - wydatki

Kodeks spółek handlowych - w rozdziale o sp. z o.o. - spółka taka działa dla zysku

W teorii finansowej nie ma takiego sformułowania - ale jest o powiększaniu wartości firmy, a zysk jest środkiem by tego dokonać.

1. Czynności przygotowawcze - zaplanowane czynności/operacje pieniężnych

2. ???

3. Skutki podejmowanych decyzji

Wszystkie czynności POWINNY BYĆ ZAPLANOWANE !!!

- przebadany pod kątem opłacalności

Zarządzanie Lanosa - metoda bez planowania - sprawdza się do 10 osób w firmie

Pod cele strategiczne (długoterminowe) - planowanie jest bardzo ważne.

Zintegrowane zarządzanie zakupami.

Max. … współmierne pomiędzy planowaniem a wykonaniem

Decyzje z niepewnością - należy unikać!!!

Ryzyko jest policzalne zaś niepewność nie!

System finansowy

• zespół norm prawnych, zasad i szeroko rozumianych instytucji służących do wykonywania funkcji finansowych i regulowanych przez władze państwowe i samorządowe zjawisk finansowych.

Normy prawne

• to głównie przepisy z zakresu prawa gospodarczego i finansowego, wsparte na rygorze wykonania i sankcjach ← jest to zaufanie do pieniądza do instytucji finansowych

Zasady

• stanowią o sposobie racjonalnego postępowania, nie mającego rygoru wykonawczego - nie będzie kary

Instytucje

• to zarówno pośrednictwo jak i przedmiotowe rozwiązanie oraz konstrukcje służące do regulacji zjawisk finansowych (to nie tylko urzędy, ale też podatek, kredyt)

Płynność finansowa

najlepsza - ale nie zawsze

Przykład:

sytuacja niesamowicie ryzykowna

gdzie:

NK- należności krótkoterminowe = 50%

PW - papiery wartościowe = 0%

Z - zapasy = 40%

ŚP - środki pieniężne =10%

90% NK powyżej 9mc

do 1 roku to nakład krótkoterminowy

powyżej roku to długoterminowy

Pwt -produkcja w toku

Rozliczenia pieniężne

• operacje bankowe polegające na dokonywaniu zmian w stanie środków pieniężnych na rachunku bankowym na zlecenie klienta lub w wyniku czynności które z mocy prawa powodują takie zmiany

Gotówkowe

• równoważna wymiana pieniędzy na towar i towaru na pieniądze

Bezgotówkowe

• moment otrzymania zapłaty jet opóźniony w stosunku do wydania (sprzedaży) towaru ← brak współmiernego przepływów pieniężnych i rzeczowych

Typy:

- czek gotówkowy - dowód wpłaty na rachunek bankowy

Czeki już nie występują gdyż zostały wyparte przez karty bankomatowe

Czeki były honorowane na poczcie (co 200 - 300zł)

Czek gotówkowy = zwykły = kasowy

• zwany również zwykłym lub kasowym

• upoważnia posiadacza do podjęcia gotówki po sprawdzeniu przez bank pokrycia na koncie trasanta lub do dokonania za jego pomocą zapłaty wierzycielowi kwoty zobowiązania

• czek gotówkowy może być przekształcony na rozrachunkowy (po umieszczeniu na nim klauzuli „do rozrachunku” - wtedy transakcja staje się bezgotówkową!!!)

Wpłata (na rachunek) gotówkowa - blankiet pocztowy

• podajemy tylko jeden numer konta (konta beneficjenta) i dokonujemy wpłaty gotówki

Polecenie przelewu

• przekaz środków pieniężnych z jednego rachunku bankowego na drugi (niekoniecznie w tym samym banku)

• dyspozycja klienta banku, obciążenie jego rachunku określoną kwotą przy jednoczesnym uznaniu tą kwotą innego wskazanego rachunku

• podajemy dwa numeru kont - wpłacającego i beneficjenta

• blankiecik do wypełnienia zawiera 4 strony gdzie umieszczone są takie dane jak nazwa beneficjenta, adres, jego nr konta; - dla banku wierzyciela - i dlatego ten przelew jest realizowany

- dla wierzyciela / beneficjenta

- dla banku dłużnika

- dla dłużnika

Systemy rozliczeniowe:

• eliksir - sesja rozliczeniowa

• sorbnet - 15 min. ← za dodatkową opłatą

UWAGA:

Trasant → Trasat → Remitent

(dłużnik poleca bankowi by ten zapłacił wierzyciel)

Polecenie zapłaty

• po wcześniejszym wyrażeniu zgody dłużnika na tę formę rozliczenia z wierzycielem

• inicjowanie płatności należy do wierzyciela !!! ← tylko przy tej formie tak jest!!!

który zleca swojemu bankowi pobranie określonej kwoty należnej z rachunku dłużnika

• bank wierzyciela przesyła polecenie zapłaty do baku dłużnika, ten z kolei obciąża zadaną kwotą wskazany rachunek i przekazuje środki pieniężne do banku wierzyciela w celu zapisania ich na rachunku zleceniodawcy.

Polecenie zapłaty:

• Nie d... przed bankiem środków pieniężnych

• jednoczesne zlecenie w odróżnieniu od osoby fizycznej nie może przekraczać równowartości 1000 euro, a dla podmiotów gospodarczych jest to granicz 50 000 euro.

Czek rozrachunkowy

• stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą na którą czek został wystawiony oraz uznania tą kwotą rachunku odbiorcy czeku

• na wniosek wystawcy czeku bank może potwierdzić czek rozrachunkowy rezerwując jednocześnie na rachunku wystawcy odpowiednie fundusze na pokrycie czeku. Bank może potwierdzić rozrachunek niezupełny ← np.: brak daty

Czek rozrachunkowy jest z powodzeniem stosowany gdy ...

Wystawienie czeku bez pokrycia jest karane !!!

Czek potwierdzony

• bank blokuje środki pieniężne na rachunku wystawcy czeku

• może być przedstawiony do realizacji ze skutkiem zapłaty bezpośrednio u trasanta lub banku, w którym posiadacz czeku ma rachunek

Czek potwierdzony:

• nie jest to szybka sprawa

• jest rzadko stosowany gdyż powodu :

+ przyczynia się do niskiej płynności

+ umożliwia oszustwo

wykład III Nd 22.04.12

Akredytywa

• jest stosowana w rozliczeniach międzynarodowych, wewnątrz wspólnotowych

• z założenia ma chronić interesy obu stron transakcji

Akredytywa

• ubezpiecza interesy zarówno dostawcy jak i odbiorcy

• dostawca powinien natychmiast otrzymać swoją należność

• odbiorca może w pełni uzależnić zapłatę od spełnienia przez dostawcę ustalonych warunków (dostarczenia faktury, dokumentów ubezpieczeniowych czy też protokołów odbioru w przypadku trasowania, świadectwo jakości produktu, zakupionych produktów przez odbiorcę)

• najważniejsze jest by w umowie były zawarte wszystkie powyższe informacje

• wszystkie dokumenty muszą być wymienione

• time of payment

• time of trate

Akredytywa - krok po kroku

• nie otwiera się gdy nie ma potrzeby! - otwarcie powoduje blokadę na rachunku odbiorcy

• zostaje otwarta na wniosek dłużnika (odbiorcy) złożony w oddziale jego banku, wskazujący wierzyciela (dostawcę) i oddział jego banku w którym będą dokonywać wpłaty

• wniosek powinien określać jakie dokumenty będzie zobowiązany złożyć dostawca dla uzyskania wypłaty

• rozliczenie za pomocą akredytywy polega na pokrywaniu przez oddział banku właściwy dla wierzyciela określonych wierzytelności z wyodrębnieniem na ten cel środków dłużnika, za zachowaniem ustalonych przez niego warunków.

Bez konkretów się nie zakłada!!!

Akredytywa - schemat :

Rodzaje akredytyw:

1. Ze względu na charakter zobowiązania (warunki)banku importera

- odwołana

- nieodwołalna

- gotówkowa

- dyskontowa

- akceptowana

- gwarancyjna

2. Ze względu na beneficjenta

- przenośna

- nieprzenośna

3. Ze względu na rolę jaką pełni bank pośredniczący

- potwierdzona

- niepotwierdzona

- negocjowalna

4. Ze względu na kwestie … - firmy???

- pokryta z dołu - zwolnienie środków może nastąpić, kiedy towar opuści miejsce załadunku

- pokryta z góry - lub kiedy towar opuści miejsce wyładunku

- rembursowa ?

Specjalne rodzaje akredytyw:

• akredytywa w formie listu BCL - bank credit letter ← credit = akredytywa (pl)

• akredytywa w formie rewolwingu (odnawialna)

• akredytywa typu „stand - by” (zabezpieczająca)

• akredytywa typu „back to back”

• akredytywa w formie zaliczkowej?(red clause, green clause)

Przykład:

10 000 Mt - mega ton węgla

100 USD /Mt

120 000 Mt/

120 000 Mt * 100 USD/Mt = 12 000 000 USD

Otwieram akredytywę na 2 msc.

240 000 USD ← tyle wynosi akredytywa

20 000 Mt * 100 USD/Mt = 2000 000 USD

2% (otwarta na 2mc) to 40 000 USD ← koszt akredytywy

ASWP - any save w.part

Weksel

• wg banku jest to zabezpieczenie mało skuteczne

• jest papierem wartościowym, w którym wystawca bądź wskazana przez niego osoba zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia w oznaczonym czasie i do rąk osoby wymienionej w wekslu (remitenta) określonej kwoty

Weksel nie może być opłacony!

Weksel własny = sola = suchy = prosty

• wystawca weksla zobowiązuje się w nim do zapłaty określonej kwoty

• jeżeli firmie brakuje środków na zapłatę zobowiązań, może ona wystawić wierzycielowi weksel ← jeżeli kontrahent się zgodzi

Weksel trasowany = ciągniony ( gł. dla firm budowlanych)

• wystawca zleca wskazanej w wekslu osobie (trasatowi) zapłacenie określonej kwoty na rzecz osoby trzeciej (remitenta)

• kiedy firma jako producent nie jest w stanie zapłacić za dostawę materiałów do puki odbiorca produktu nie ureguluje wobec firmy zobowiązań, weksel trasowany rozwiązuje ten problem. Wystawiający poleca odbiorcy (trasatowi) aby bezpośrednio uregulował zobowiązania wobec dostawcy

• weksel jest dokumentem w którym wystawca zobowiązuje odbiorcę produktów (zwanego trasatem) do zapłaty określonej sumy którym jest dostawca, którego nazwisko będzie wyszczególnione na wekslu

WC - Working Capital ← najważniejsze dla przedsiębiorcy

WC = Ao - Lp,

gdzie Ao- aktywa obrotowe; Lp - zobowiązania bieżące

Weksel wg rodzaju remitenta

• weksel na zlecenie - upoważnia do przeniesienia prawa do wierzytelności w drodze indosu.

• Aby indosować weksel , czyli przekazać swoje prawa z weksla na inną osobę, wystarczy napisać na jego odwrocie np.: udostępniony na rzecz (imię i nazwisko) ← indos imienny

• Indosuje się (indos in blanco) lub udostępnia na zlecenie okaziciela (indos na okaziciela) i podpisać się.

• Każdy dodatkowy podpis na wekslu jest dodatkową gwarancją spłaty długu.

Weksel można zdyskontować zanosząc go do banku.

Dyskonto to określenie wartości pieniędzy na teraz znać przyszłą jego wartość.

Bank może go powtórnie zdyskontować w NBP (tzw. redyskonta stopy dyskonta weksli)

Weksel może być obracany na rynkach finansowych.

• weksel imienny - zawiera ściśle określone dane osoby remitenta

• weksel na okaziciela

Przedsiębiorca może iść po gwarancję bankową ← wykonawca

Inkasa

• polega na złożeniu przez dostawcę w swoim banku polecenia pobrania należności od odbiorcy w zamian za wydanie odbiorcy dokumentów przekazanych przez sprzedającego

• najczęściej wykorzystywane jest przy eksporcie, transakcjach zagranicznych

Zasadą zastosowania inkasa jest …

Warunki i etapy inkasa

1. Dostawca wysyła towar do odbiorcy

2. Dostawca składa w swoim banku dyspozycję pobierania należności od odbiorcy oraz składa w banku dokumenty określone w umowie z odbiorcą, upoważniające go do odbioru towaru (np.: faktura dokumenty celne, transportowe, ubezpieczeniowe, weksle itp.)

3. Bank dostawcy kontaktuje się bankiem inkasującym? (z reguły będącym bankiem odbiorcy) i przekazuje mu dokumenty otrzymane od dostawcy.

4. Bank inkasujący kontaktuje się z odbiorcą żądając wykupienia inkasa.

5. Aby otrzymać dokumenty, odbiorca musi wykupić inkaso określone w inkasie (z reguły spłacić należności lub zaakceptować czek?)

6. Bank inkasujący przekazuj należność do banku dostawcy

7. Bank dostawcy przekazuje należność dostawcy.

Jak sprawdzić czy sprzedawca jest właścicielem towaru?

Czy kupujący ma odpowiednie środki.

• przede wszystkim zapytać swojego banku

• można zarządzić zobowiązanie na sprawdzenie kupującego

Rodzaje inkasa:

1. Ze względu na rodzaj dokumentów

- inkaso finansowe - przedmiotem inkasa finansowego są dokumenty finansowe np.: weksle lub inne podobne dokumenty zabezpieczające należności eksportera. W tym przypadku czynnością którą musi wykonać odbiorca aby uzyskać dokumenty jest z reguły akceptacja weksla

- inkaso dokumentowe - przedmiotem inkasa dokumentowego są dokumenty handlowe (np.: faktury, dokumenty transportowe, dokumenty stwierdzające tytuł własności, dokumenty ubezpieczenia itp.)

2. Ze względu na sposób płatności

- inkaso płatne z góry (a vista) - w tym przypadku odbiorca aby otrzymać dokumenty musi opłacić należność

- inkaso terminowe - w tym przypadku otrzymanie płatności za dokumenty odbywa się w określonym terminie po ich wydaniu.

Z reguły, aby zabezpieczyć płatność odbiorca musi zaakceptować weksel trasowany z określonym terminem płatności ( - odroczona płatność - nie musi płacić od razu za dokumenty.

CKG - cykl krążenia gotówki - inaczej cykl konwencji gotówki z ang. CCC

Czas od momentu …

składa się z 3ch cykli:

1. cykl zobowiązań

2. cykl zapasów - cykl pieniężnych środków obrotowych

3. cykl należności - czas od zamrożenia do spłaty należności - jak szybko zamienia się na gotówkę (Gg) ← cykl gotówkowy

CKG = - Czob + Cz + Cn

Rzob Rz Rn

R - rotacja ; Rzob - rotacja zobowiązań; Rz - rotacja zapasów; Rn - rotacja należności

Czob > Cz + Cn

CF - ewidencja przepływ pieniężnych

Należy monitorować !!!

Instrumenty księgowe

I. Okresy rozliczenia saldami

• tylko wówczas gdy kontrahenci wzajemnie świadczą sobie usługi lub dostawy i występują wobec siebie w podwójnym charakterze: jako dostawca i odbiorca czyli jako … i ...

• istota okresowych rozliczeń polega na zaniechaniu realizowania poszczególnych należności, a ewidencjonowaniem wzajemnych świadczeń

• wprowadzenie okresowych rozliczeń .. … zawarcia umowy na rozliczenie się .., której treść należy podać do wiadomości obsługującym kontrahentów oddziałom banków.

Faktury, mnogość faktur występuje w obrocie.

Faktury należy pisywać:

• merytorycznie - dlaczego została sporządzona

• rozrachunkowo - czy zapisy się zgadzają

• formalnie - czy jest zgodność z umową

Należy minimalizować liczbę faktur w obiegu - mogą ewidencjonować salda!

II. Rozliczenia planowe

• mogą być przydatne do rozliczenia dostaw o charakterze p...

• zamiast indywidualnych faktur dostawca może wysłać jedną zbiorczą fakturę obejmującą opłaty dostaw : np.: w okresie miesięcznym

• odbiorca porówna fakturę z dokonanym przelewem, a różnicę jaką dostarczył poleceniem przelewu. Jeżeli saldo rozliczeń wypada na jego korzyść różnicę potrąci z następnego przelewu.

• Chociaż inicjatywa dokonania … przelew pieniędzy … w … odbiorcy, umowa terminowa planowych wpłat zabezpiecza interes dostawcy. Natomiast odbiorca kontraktuje dostawcę, … może nie opłacić dostawy niezgodnie z warunkami umowy.

Przy rozliczaniu planowym dostawy muszą mieć charakter periodyczny - czyli cykliczny np.: co dziennie, raz w tygodniu, raz miesiącu.

Instrumenty finansowe

• dowody potwierdzające tytuł własności lub długu (ujęcie węższe)

• ogół narzędzi o charakterze p..., które są wykorzystywane przez różne podmioty do kształtowania różnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego (ujęcie szersze)

Systematyka instrumentów finansowych

Kryterium: funkcje ekonomiczne

• instrumenty rozliczeniowe

• instrumenty dłużne

• instrumenty zaspokajające popyt na pieniądz

• instrumenty inwestowania

• instrumenty bodźcowe

• instrumenty ograniczonego ryzyka

• instrumenty potwierdzające … własności np.: akcje

Kryterium : rodzaje rynków finansowych

• rynek pierwotny/ pieniężny - krótkoterminowe papiery dłużne

• rynek kapitałowy - długookresowe

• rynek instrumentów pochodnych

• rynek walutowy

Instrumenty finansowe rynku pieniężnego

Bony skarbowe

• krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa na okres do 1 - 52 tygodni

Bardzo atrakcyjny instrument .

Rynek pierwotny bonów skarbowych - oferowanie ich sprzedaży przez MF (Ministra Finansów)

działającego w imieniu SP (Skarbu Państwa) na cotygodniowych przetargach.

Rynek ten jest obsługiwany przez NBP.

Rynek wtórny - brak ograniczeń co do podmiotów uczestniczących.

Ministerstwo Skarbu Państwa - jest bardzo …

Minister Spraw Zagranicznych

Minister Finansów

Ministerstwo Skarbu

Minister Gospodarki

Determinanty atrakcyjności :

• dochodowość - powyżej inflacji

• bezpieczeństwo - po '89r

• płynność - zdolność do łatwej zamiany gotówki

wykład IV Nd 05.05.12

tzw. Bony komercyjne ← błąd tłumaczenia - krótkoterminowe papiery dłużne - można je ściągnąć z banku lub rynku

• papier wartościowy w którym emitent (bank, przedsiębiorstwo) potwierdza zaciągnięcie pożyczki i zobowiązuję do jej zwrotu wraz z należnymi odsetkami w określonym terminie

(nie krócej niż jeden rok)

• działają w praktyce

Żeby dokonać emisji bonów należy:

1. ogłosić tzw. memorando informacyjne

2. przeprowadzić audyt finansowych

3. ?

4. wypuścić papiery na rynek

Certyfikat depozytowy

• dokument w którym potwierdza się zdeponowanie danej sumy pieniędzy według określonej stopy procentowej i na określony czas

Akcept bankowy

• zobowiązanie banku wobec dłużnika do zapłacenia określonej kwoty pieniędzy bankowi właściciela

Instrumenty finansowe rynku kapitałowego

Obligacje = Obligacje Skarbu Państwa

Obligacje

• formy zaciągania długu przez Skarb Państwa, FST, przedsiębiorstwa, banki

• papier wartościowy, który potwierdza wystąpienie realizacji wierzycielsko - dłużniczych

• zaciąganie długu np.: przez Skarb Państwa

Klasyfikacja obligacji:

1. ze względu na emitenta

• obligacje SP (Skarbu Państwa)

• obligacje JST (municypalne - samorządowe, komunalne - gminy, powiatów)

• obligacje przedsiębiorstw niefinansowych

• obligacje banków i instytucji finansowych

• obligacje fundacji i innych organizacji społecznych mających osobowość prawną

• ze względu na nabywców

• obligacje oferowane wyłącznie osobom prywatnym

• obligacje oferowane wyłącznie osobom prawnym (inwestorom instytucjonalnym)

• obligacje dla nabywców krajowych

• obligacje dla nabywców zagranicznych

• ze względu na przeznaczenie zgromadzonych środków

• obligacje o ogólnym przeznaczeniu

• obligacje przeznaczone na ściśle określone cele, wynikające z prospektu emisyjnego

• ze względu na okres wykupu

• obligacje krótkookresowe (okres wykupu krótszy niż 5 lat)

• obligacje średniookresowe (okres wykupu pomiędzy 5 - 10 lat)

• obligacje długookresowe (okres wykupu 10 lat)

• obligacje wieczyste (nigdy nie podlegają wykupowi, ich nabywcy otrzymują jedynie odsetki, zwane rentą wieczystą)

• ze względu na sposób oprocentowania

• obligacje o stałym oprocentowaniu

• obligacje o zmiennym oprocentowaniu (indeksowane)

• obligacje zerowe (zerokuponowe)

• ze względu na sposób wykupu

• obligacje podlegające umorzeniu

• obligacje konwercyjne - zmiana/ zamiana → zamieniam obligacje na akcje po okresie gwarancyjnym

• obligacje opcyjne - wybór, prawo do zmiany obligacji na akcje ale nie musimy - inwencja należy do posiadacza obligacji;

możemy też sprzedać i wykupić akcje na giełdzie

Premia inflacyjna - ważny element dotyczący inflacji w tworzeniu oprocentowania obligacji

im dłuższy termin - tym większe ryzyko - tym większa premia inflacyjna

Rolowanie - można środki (które otrzymałoby się z wykupu) zamienić na kolejne obligacje

Obligacje skarbowe

• podstawowy instrument finansowania deficytu budżetowego

• mogą występować jako papiery o zmiennym i stałym oprocentowaniu

• obligacje te to dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Finansów

Skarb Państwa - Emitent obligacji - pożycza od nabywcy obligacji określa sumę pieniędzy i zobowiązuje się ją zwrócić (wykupić obligacje) w kreślonym czasie wraz z należnymi odsetkami

Jak płaci Skarb Państwa?

Ce - cena emisyjna

Cn - cena nominalna

może : 1) nalicza się % z ceny nominalnej

albo: może 2) Ce < Cn ← nasz zarobek nie pochodzi z odsetek

Na początku były ulga podatkowa

Obligacje Skarbowe oferowane są w sieci sprzedaży detalicznej dzieli się na dwie grupy:

1) obligacje oszczędnościowe

• są oferowane wyłącznie osobom fizycznym. Mogą być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym nieregulowanym na podstawie umowy sprzedaży lub darowizny

2) obligacje rynkowe

• są dostępne zarówno dla rezydentów jak i nierezydentów, będących osobami fizycznymi oraz dla osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej z wyłączeniem podmiotów finansowych, spółek akcyjnych i sp. z o.o.

• Można je sprzedać na rynku regulowanym (na giełdzie), bądź nieuregulowanym.

Obligacje municypalne

• są emitowane przez władze lokalne lub przedsiębiorstwa lokalne, działające w sektorze samorządowym

• niekiedy gminy, samorządy, posiadaczy obligacji zwalniają z podatków np.: gruntowego, od nieruchomości

List zastawny

• są to instrumenty dłużne zabezpieczone konsolidowanym zabezpieczeniem kredytów hipotecznych (… jako zastaw) lub zadłużeniem sektora publicznego, do którego w przypadku zaległości emitenta, inwestorzy mają preferencyjne uprawnienia

Akcja

Jest to papier wartościowy który stanowi:

1. ułamkową część równomiernie podzielonego kapitału akcyjnego spółki

2. określone uprawnienia i jednocześnie obowiązek akcjonariuszy względne przedsiębiorstwa

3. dokument wystawiany przez spółkę akcyjną, inkorporujący określone prawa

4. dokument legitymujące właściciela jako członka danej spółki

Rodzaje akcji:

• mogą być imienne lub na okaziciela (dokument standaryzowany), jednak tylko ten drugi …

• zwykłe i uprzywilejowane

Rodzaj uprzywilejowania może być także różny.

Granice uprzywilejowania określa Kodeks Spółek Handlowych.

• akcje występują w postaci fizycznej oraz zdematerializowanej.

Przedmiotem obrotu na giełdzie mogą być tylko akcje (zdematerializowane), nie mające postaci materialnej, a więc istniejące tylko w formie zapisu elektronicznego.

Certyfikaty inwestycyjne

• to papier wartościowy na okaziciela emitowany przez fundusze inwestycyjne typu zamkniętego

• w przeciwieństwie do jednostek uczestnictwa, ich odpowiednika w przypadku funduszy otwartych, certyfikat inwestycyjny może być przedmiotem obrotu giełdowego.

Instrumenty finansowe rynku instrumentów pochodnych:

1. Opcje

2. Kontrakty terminowe

3. Swap - umowa pomiędzy dwoma podmiotami na wymianę przyszłych przepływów pieniężnych.

- Umowa ta określa jak ma wyglądać rozliczenie oraz kiedy przepływy mają nastąpić.

- W szczególności może polegać na umowie między dwoma podmiotami, w której płatność o oprocentowaniu zmiennym zamieniana jest na płatność o oprocentowaniu stałym. Pozwala to uzyskać korzyści obu stronom.

4. Warrant

Wszystkie instrumenty wymienione powyżej mają prawa własne!

Rodzaje dochodów budżetowych :

Dochody publiczne

• świadczenia pieniężne ustanowione przez organ władzy publicznej, pobieranie i gromadzenie przez administrację publiczną na rachunek właściwych budżetów lub publicznych funduszy celowych z których dokonuje się wydatków publicznych

Fundusze motywacyjne

Fundusze dochodów własnych

Dochody budżetowe

Pojęcie podatku:

1. Podatek jest świadczeniem pieniężnym ustanowionym na rzecz podmiotu prawa publicznego (państwa lub JST) jednostronnie przez ten podmiot ustalonym o charakterze (cechy stałe podatku) :

• ogólnym

• zasadniczym

• bezzwrotnym

• przymusowym

• i nieodpłatnym

• Podatek to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy wynikające z ustawy podatkowej.

Cechy stałe podatku:

1. jest pobierany w pieniądzu

2. jest świadczeniem ustanowionym jednostronnie

Pobierający na podstawie władczej jednostronnej decyzji podmiotu ustalającego podatek, a postępowanie zmierzające do wymierzenia podatku podlega przepisom ordynacji podatkowej i KPA (kodeks postępowania administracyjnego), a nie KC (kodeks cywilny)

3. Jest świadczeniem ogólnym

- jego konstrukcja jest taka, że zasady ustalania i pobierania odnoszą się do każdego podmiotu, który spełnia warunki określane w prawie podatkowym

4. Jest świadczeniem zasadniczym

- podstawowym celem podatku jest cel fiskalny

5. Jest bezzwrotny - pobrany zgodnie z prawem nie podlega zwrotowi

6. Jest nieodpłatny - podmiot uiszczający podatek nie otrzymuje żadnego świadczenia zwrotnego

7. Jest świadczeniem przymusowym

- w przypadku gdy podatek nie jest uiszczony dobrowolnie, można go pograć w sposób przymusowy, w drodze egzekucji administracyjnej

Beneficjentem jest NBP a nie US!!!

VAT - to nie podatek, to nazwa konstrukcji podatku: od towarów i usług

PIT - personal … tax

CIT

Cechy zmienne podatku: ← służą do odróżniania podatków między sobą

Podmiot podatku - ten kto podatek ustanawia i pobiera na swoją rzecz oraz ten kto jest zobowiązany od jego zapłacenia

Podmiot czynny - podmiot który pobiera podatek

lub dla którego podatek jest pobierany

Podmiot bierny - osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, zobowiązana do uiszczenia podatku

Podatki się uiszcza a nie płaci !!!

Przedmiot podatku - rzecz lub zjawisko z którym wiąże się podstawa obowiązku podatkowego np.: obrót, dochód

Podatnik formalny - to ten kto jest formalnie zobowiązany do zapłacenia podatku

Podatnik rzeczywisty - ten kto ponosi ekonomiczny ciężar podatku.

Rozszczepienie osoby podatnika formalnego i rzeczywistego następuje w przypadku:

• opodatkowania pośredniego

• przerzucalności podatków (w przód lub tył)

Możemy przerzucić podatek (w tzw. przód) np.: przenoszenie skutków opodatkowania na pracowników - aby zapobiec temu jest ustanowienie płacy minimalnej

Przerzucanie w tył ma miejsce np.: na dostawcę - sprzedaż dyskontowa

Płatnik

• oblicza, pobiera podatek od podatnika i wpłaca organowi podatkowemu we właściwym terminie np.: pracodawca, sołtys

Inkasent

• pobiera i wpłaca podatek np.: inkasent opłaty targowej - pamiętać należy o potwierdzeniu!

Podstawa opodatkowania - konkretyzacja podmiotu opodatkowania występuje w postaci ilościowej, bądź wartościowej (wartości rzeczywistej lub szacunkowej)

- uściśla przedmiot podatku

• wartość szacunkową ustala się gdy nie można ustalić wartości rzeczywistej

• postać ilościową to np.: podatek akcyzowy na papierosy - podatek od 1000 papierosów

Kary za nie uiszczenie podatku w terminie reguluje kodeks karny podatkowy.

Podatek od dochodów niejawnych wynosi 75%

Przy sprzedaży samochodu mamy wartość szacunkową.

Stawka podatku

• relacja pomiędzy wymierzeniem podatku a podstawą opodatkowania

Rodzaje stawek podatkowych:

• kwotowe

• oprocentowane : 5%, 8%, 23%

• ułamkowe - ułamek zwykły 1/3 z czegoś - historycznie nie występuje w systemie podatkowym Polski

• wielokrotnościowe - wielokrotność stawki opodatkowania

Skala podatkowa

• zbiór stawek obowiązujących w danym podatku

Indeksacja płac →

Nadzwyczajny podatek

Rodzaje skal podatkowych

1. Proporcjonalne - tzw. podatek liniowy

2. Nieproporcjonalne: a) progresywna - globalna (skokowa)

- szczeblowana (ciągła)

b) regresywn

c ) deresywna ← maleje podstawa i maleje stawka; stawka rośnie, podstawa rośnie; stawka rośnie w tempie mniejszym niż podstawa

Deregresyna - wg starych podręczników:

do 20 000 20%

20 000 10%

System podatkowy - ogół podatków...?

Klasyfikacja podatków:

1. Kryterium - rodzaju podmiotu publicznego na rzecz którego wpływy z podatków są odprowadzanie

- podatki państwowe

- podatki samorządowe

2. Kryterium - osoba podatnika

- podatki pobierane są od osób fizycznych

- podatki pobierane są od od osób prawnych

3. Kryterium - tożsamość osoby podatnika formalnego i rzeczywistego

- podatki pośrednie (3 rodzaje: Vat, akcyza, gier i zakładów wzajemnych)

- podatki bezpośrednie

4. Kryterium - okoliczności wprowadzania podatków

- zwyczajne

- nadzwyczajne

5. Kryterium - sposób wprowadzania podatków

- obligatoryjne

- fakultatywne

6. Kryterium - charakter pobierania podatków (jak długo są pobierane, co się dzieje w r... świadczenia podatnika - czy są czynnie pobierane)

- podatki osobiste - PIT roczny - wraz ze śmiercią podatnika ulegają unieważnieniu

- podatki rzeczowe - nie ulegają unieważnieniu

Podatek od nieruchomości → obowiązek spada na spadkobierców

przedmiot i podmiot podatku

183 dni w roku na terenie Polski - tyle dni musi przebywać obywatel by mieć obowiązek podatkowy wobec Państwa

wykład V Nd 20.05.12

7. Kryterium - źródło poboru podatków

- podatek od dochodu - dochodowy

- podatek od majątku - majątkowy

1. Sięgające do dochodu podatnika

7.1.1. Konsumpcyjne (pobierane w toku wydatkowania dochodów) np.: podatek od towarów i usług (PTU = VAT ← nie pisać nigdy podatek VAT!!!) - podatki cenotwórcze

7.1.2. Przychodowe (pobierane w toku powstawania dochodu gdy ich wielkość nie jest jeszcze znaczna) np.: ryczałt ewidencjonowany - ewidencja jest bardzo uproszczona.

Po przekroczeniu 10 000 euro - wtedy wchodzi się w VAT.

7.1.3. Dochodowe (pobierane w toku powstawania dochodu gdy ich wielkość jest już znana) np.: PIT 11 - dotyczy informacji na temat naszego dochodu

7.1.4. Przychodowo - dochodowe (zarazem wstępne i ostateczne) np.: rolny - uzależniony do siły dochodowej ziemi; podatek leśny - bierze się pod uwagę klasyfikację drzewostanu

2. Sięgające do majątku podatnika

- są uzależnione od posiadanego majątku (nieruchomości)

- spadek (po kimś, darowizna - przyrost stanu majątkowego ; w pierwszym stopniu pokrewieństwa podatek nie występuje)

Podatek akcyzowy - ciekawostki - nie warte przepisywania:)

Pojęcie, rodzaje i funkcja ceł.

Cło - stanowi źródło dochodów budżetowych o charakterze przymusowego nieodpłatnego i bezzwrotnego świadczenia pobieranego przez państwo do przywozu, wywozu i przewozu towarów przez obszar kraju

od wywozu i przewozu - nie pobiera się podatków!!!

Wszystkie trzy występuję np.: na Białorusi

Klasyfikacja ceł:

1. ze względu na cel pobierania

- cła fiskalne (opłaty - wykonywane czynności przez aparat administracyjny)

- cła ochronne (m..prohibicyjne, ekspansywne, wychowawcze) -ochrona albo producentów albo produktów przed niezdrową konkurencją albo przed wprowadzaniem na rynek produktów mogących spowodować jakiś kłopot

2. ze względu na sposób podejmowania decyzji o wysokości stawek celnych

- cła autonomiczne - możemy samodzielnie kształtować stawki celne

- cła konwencyjne (umowne)

3. ze względu na kierunek ruchu towarów w obrocie międzynarodowym

-cła przewozowe - tranzytowe

-cła wywozowe

- cła przywozowe

4. ze względu na rodzaj taryfy celnej, w której zawarte są stawki celne

- cła maksymalne

- cła minimalne

5. ze względu na sposób traktowania kraju pod względem celnym

- cła preferencyjne

- cła dyskryminacyjne? (restrykcyjne, wyrównawcze, antydumpingowe?)

Wydatki budżetowe - są to środki wydawane na zakup / realizację zadań publicznych

Są to wydatki ponoszone na realizację zadań publicznych, dokonywane w celu zaspokojenia potrzeb zbiorowych lub potrzeb indywidualnych w społeczeństwie, tak istotnych, że władza państwowa zdecydowała się je finansować

Wydatki bieżące - krótkookresowe do 1 roku nazywamy bieżące

• środki przeznaczone na dotację i subwencję (np.: subwencja oświatowa - środki przeznaczone na oświatę)

• środki niezbędne do bieżącego funkcjonowania jednostek budżetowych (jednostki budżetowe nie mają czym zarabiać - a jeśli zarobi to dla budżetu - chyba że mówimy o funduszu motywacyjnym ← wyjątek)

• środki służce realizacji innych świadczeń na rzecz osób fizycznych (np.: sędziowie i prokuratorzy w stanie spoczynku - nie mają emerytur - nie płacą zus-u)

Dotacje

• dotacje celowe - na konkretny cel

- podmiotowe - dla konkretnego podmiotu

- przedmiotowe

• dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych

• dotację na pobierane wyposażanie w środki obrotowe nowo tworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw jednostek budżetowych

Subwencje - nie ustalamy celu na jaki jest przeznaczony

Stanowią formę transferu środków z budżetu Państwa, głównie na rzecz JST , na finansowanie ogółu ich zadań własnych bez wskazania celu na jaki są przeznaczone (także na partie polityczne)

JST - jednostki samorządowe - samorząd sam ustala na co ile przeznacza

Rezerwy ogólne i celowe

Rezerwa ogólna wynika z konieczności zapewnienia środków na niemożliwe do przewidzenia sytuacje i nie może przekroczyć 0,2% wydatków budżetowych (np.: klęski żywiołowe - … o niepewności)

Rezerwy celowe wynikają z konieczności zaplanowania wydatków na realnych zadań (- mówimy o ryzyku), których oszacowanie jest trudne. Suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5% wydatków budżetowych.

- są to zamrożone środki, które mogłyby pracować

Deficyt budżetowy

• to sytuacja w której w określonym czasie wydatki są wyższe od dochodów

Deficyt kasowy

• dotyczy wydatków i dochodów okresu (wydatki i …)

Deficyt memoriałowy

• uwzględnia zobowiązania i należności - przechodzą na następny rok fiskalny

Deficyt ekonomiczny

• deficyt budżetowy pomniejszony o transfery z sektora budżetowego do sektora prywatnych funduszy emerytalnych

Saldo sektora finansów publicznych

- dodatnia różnica między dochodami publicznymi powiększonymi o środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, na, podlegające zwrotowi, wydatkami publicznymi ustalone dla okresu rozliczeniowego stanowi … dla sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica jest deficytem sektora finansów publicznych

Dług publiczny

- zobowiązania finansowe władz publicznych (państwowych i … dochodowych) oraz innych związków i instytucji publiczno- prawnych powstałych przede wszystkim z tych kredytów i pożyczek osiąganych z różnicy …

Klasyfikacja długu publicznego:

1. kryterium czasu

- dług publiczny bieżący (płynny) - (fundowany do 1 roku) zobowiązania władz publicznych z zapadalnością przypadającą w danym roku

- dług publiczny fundowany - długoterminowe zobowiązania władz publicznych powstałe na skutek pożyczkowania, finansowanie budowy obiektów użyteczności publicznej

2. kryterium zabezpieczenia

- dług publiczny produktywny - zadłużenie władz publicznych, które znajduję pełne pokrycie w ich aktywach rzeczowych

- dług publiczny martwy - zadłużenie władz publicznych, któremu nie odpowiadają żadne aktywa rzeczowe

3. kryterium rodzaju władz publicznych, które zaciągają dług publiczny

- dług rządowy

- dług władz samorządowych

4. kryterium wpływu długu na gospodarkę, bilans płacowy, koszt obsługi itp.

- dług publiczny krajowy

- dług publiczny zagraniczny - największe zobowiązania w latach 1991-1998 w stosunku do innych krajów (umieszczonych w Klubie Paryskim)

5. kryterium metody obsługi długu

- dług publiczny … (amortyzowany) - zobowiązania podstawowe oraz odsetki

- dług publiczny użyteczny? (renty) - tylko odsetki

Instrumenty zaciągania długu publicznego

1. Kredyty w bankach komercyjnych lub instytucjach międzynarodowych

2. Pożyczki:

- bony skarbowe

- obligacje Skarbu Państwa

Przyczyny powstawania długu publicznego

1. Deficyt budżetowych

2. Okres wzmożonych wydatków publicznych z tytułu klęsk żywiołowych, kryzysu ekonomicznego itp.

3. Realizowanych przez rządzących doktryna ekonomiczna zakłócająca interwencjonizm państwowy

4. Skłonność polityków sprawujących władzę do unikania cięć w wydatkach i jednoczesnego podnoszenia podatków, co prowadzi w konsekwencji do przerzucenia całego długu powstałego w efekcie takiej polityki na kolejne ekipy rządzące

5. Wpadnięcie w pułapkę zadłużenia, wtedy gdy bieżąca obsługa długu publicznego nie jest finansowana w pełni dochodami budżetowymi ale wymusza zaciągnięcie nowych pożyczek

Granice długu publicznego

Zgodnie z zapisami w konstytucji (art.216, art.5), dług publiczny nie może przekroczyć 3/5 (60%) wartości rocznego PKB.

Przekroczenie limitu 3/5 powinno powodować poddanie się Rady Ministrów do dymisji i pociągnięcia jej członków do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu

Finanse lokalne

Początek funkcjonowania samorządu w Polsce : 27 maja 1990 rok - wejście w życie ustawy z 8 marca 1990r. - na mocy tej ustawy samorządy miały charakter jednostopniowy

1 stycznia 1999r. - dalsze … decentralizacyjne w wyniku których wyodrębnionych zostało:

• 16 wspólnot regionalnych (samorządy wojewódzkie)

• 316 powiatów ziemskich

• 65 miast? na prawach powiatów

• 2489 wspólnot gminnych

Gmina - podstawowa jednostka samorządu terytorialnego

• jest wspólnotą samorządową, którą tworzą mieszkańcy oraz odpowiednie terytorium

• wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu na własną odpowiedzialność

• ma osobowość prawną, a jej samodzielność podlega ochronie sądowej

• może tworzyć jednostki pomocnicze : sołectwa (wieś) oraz dzielnice, osiedla (miasto)

• organ stanowiący i kontrolujący to rada gminy

• organ wykonawczy - wójt, burmistrz, prezydent gminy realizujący swoje zadania poprzez urząd gminy

Powiat - wykonuje zadania publiczne o wymiarze lokalnym, których adresatem jest mieszkaniec określonej wspólnoty samorządowej i który uzupełnia zadania publiczne gminy

• organ stanowiący i kontrolujący - rada powiatu

• organ wykonawczy - zarząd powiatu

Województwo samorządowe - oznacza jednostkę samorządu terytorialnego oraz największych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego kraju powołanego w cel wykonawcy administracji publicznej

• organ stanowiący i kontrolujący - sejmik, województwo

Ubezpieczenia społeczne

Systemy emerytalne możemy podzielić na:

1. Repartycyjne - oparte na zasadzie solidarności społecznej i umowy pokoleniowej. Składki zbierane od pracujących są przekazywane na wypłatę świadczeń dla emerytów.

- wiek emerytalny i staż pracy

Do wad należy - wrażliwość na zjawisko starzenia się społeczeństwa, brak odporności na naciski polityczne.

Do zalet zaś - wysoka odporność na .. na rynkach.

2. Kapitałowe - w których koszty poniesionych wła... … w instytucji finansowej na które przekazywane są składki. Każdy może oszczędzać na swoje świadczenia.

3. Mieszane - łączą w sobie elementy obydwu (1 i 2)

ZAJWISKA	SYSTEM REPARTYCYJNY	SYSTEM KAPITAŁOWY
1) Starzenie się społeczeństwa	Wrażliwy	Odporny
2) Wzrost bezrobocia	Wrażliwy	Odporny
3) Spadek produkcji lub poziomu płac	Wrażliwy	Odporny
4) Kryzy i naciski polityczne	Wrażliwy	Odporny
5) Kryzysy finansowe	Odporny	Wrażliwy
6) Utrzymująca się wysoka inflacja	Odporny	Wrażliwy

Ubezpieczenia społeczne należą w Polsce do ubezpieczeń obowiązkowych .

W 1999r. W Polsce rozpoczęta została reforma systemu ubezpieczeń społecznych polegająca na:

1. Zreformowaniu ZUS - tworzący I filar

2. Wprowadzaniu Powszechnych Towarzystw Emerytalnych zarządzających Otwartymi Funduszami Emerytalnymi - II filar

3. Wprowadzanie III filaru jako dobrowolnych ubezpieczeń i systemów? Emerytalnych.

---