Skład substancji organicznej

- obumarłe szczątki roślinne i zwierzęce

- organiczne produkty ich rozkładu

Próchnica glebowa (humus)

- substancje organiczne, które pod wpływem procesu humifikacji zatraciły całkowicie strukturę tkanek organizmów, z których powstały

Poziom próchniczy to nie próchnica – próchnica to związek organiczny, a poziom próchnicy to warstwa, gdzie zmagazynowana jest próchnica

Substancje tworzące próchnicę

- nieswoiste substancje próchnicze 10-15% ogólnej substancji organicznej

- swoiste substancje próchnicze 85-90% ogólnej substancji organicznej

Działanie strukturotwórcze

- zwiększanie zwięzłości gleb piaszczystych

- zwiększanie wodoodporności agregatów (zwiększanie retencji wodnej gleb, zwiększanie właściwości sorpcyjnych gleb, zwiększanie właściwości buforowych gleby, stymulacja procesów życiowych organizmów glebowych i roślin, magazynowanie i dostarczanie skł. Pokarmowych)

Zawartość próchnicy – 0,6 % - 6%

Próchnica glebowa zawiera 58% węgla – na podstawie zawartości węgla określamy zawartość próchnicy %próchnicy = %C * 1,7

	Zawartość próchnicy	Zawartość węgla
gleby bielicowe wytworzone z piasków	% 0,6 – 1,8	ton/ha 18-54

Skład nieswoistych substancji próchniczych:

- węglowodany, białka, tłuszcze i inne

Swoiste substancje próchnicze:

- kwasy fulwowe

- kwasy huminowe

- huminy

Tworzenie się swoistych związków próchniczych:

- Mineralizacja – rozkład połączony z wytwarzaniem prostych związków mineralnych np. CO2, H20, NH3

- Humifikacja – rozkład z wytworzeniem swoistych związków próchniczych

Materia organiczna i tworzenie się próchnicy

Dafon – organizmy glebowe

Fazy rozkładu:

- inicjalna – głównie hydroliza i utlenianie bezpośrednie po obumarciu.

- mechanicznego rozkładu – rozdrobnienie materii organicznej i jej włączenie do masy glebowej, zmiana konsystencji i przemieszczanie

- mikrobiologicznego rozkładu – przemiana substancji organicznej pod wpływem mikrofauny i mikroflory glebowej. Zanik struktur komórkowych roślin

• Butwienie – proces aerobowy (przy dostępie tlenu), wyższa temp.

• Gnicie – proces anaerobowy (brak tlenu)

Humifikacja:

- etap początkowy – rozkład substancji organicznej, powstanie substancji prostych

- synteza substancji prostszych do swoistych substancji próchniczych

Formy i typy próchnicy w glebach:

1. lądowe lub ziemne:

a) próchnica surowa – mor –wyraźnie zaznaczone podpoziomy

b) próchnica moderowa – warunki mezotroficzne

c) próchnica mullowa – brak podpoziomów

2. Półwodne i wodne (murszowa, torfowa, gytiowa)

Próchnica gleb uprawnych ze względu na stopień i charakter wysycenia może być:

- słodka, absorpcyjnie nasycona Ca⁺⁺

- kwaśna, absorpcyjnie nienasycone H⁺, Al⁺⁺⁺

- słona, absorpcyjnie nasycona Na⁺

Odczyn gleby i kwasowość gleby

H⁺ = OH ^– obojętny

H⁺ >OH ^– kwaśny

H⁺ < OH ^– zasadowy

W Polsce:

- gleby kwaśne i bardzo kwaśne około 50%

- gleby słabo kwaśne 30%

- gleby zasadowe 20%

Sorpcyjny kompleks glebowy – silnie zdyspergowana koloidalna faza stała gleby

Dzięki sorpcji gleba posiada:

- możliwość regulacji odczynu

- zdolność magazynowania dostarczanych w nawozach skł. Pokarmowych dla roślin

- zdolność neutralizacji składników szkodliwych dla organizmów

Sorpcja:

- mechaniczna

- fizyczna małe znaczenie dla roślin

-chemiczna

-fizykochemiczna – duże znaczenie dla roślin

Pojemność sorpcyjna gleb w stosunku do kationów:

- całkowita ilość kationów wymiennych łącznie z jonami H⁺, która jest w stanie zasorbować 100 g gleby

T = S + H S- suma kationów metali o charakterze zasadowym

H – jony wodorowe w kompleksie sorpcyjny

Stopień nasycenia kompleksu sorpcyjnego zasadami V= S/T * 100%

Podział map zawierających treści dotyczących gleb

1. Mapy zawierające treści przyrodnicze wg przyjętej systematyki

2. Mapy z podziałem wg jakości gleb (mapy bonitacyjne)

3. Mapy z treścią przyrodniczą i bonitacyjną (glebowo bonitacyjne)

Rodzaje map:

- małoskalowe (> 1:300 000)

- średnioskalowe ( 1:100 000 – 1 300 000 włącznie

- wielkoskalowe ( 1:10 000 – 1: 50 000)

- szczegółowe (np. mapa glebowo siedliskowa 1: 5 000)

Podział ze względu na treść mapy:

1. Glebowo-genetyczne ( typy gleb oraz taksony niższego rzędu, jeśli pozwala skala)

2. Glebowe mapy użytkowe:

• Mapy klasyfikacyjne (wyjściowe mapy w skali 1:5000 kat. użytkowania, kl. bonita, typy, podtypy i rodzaje gleb

• Ewidencyjne (klasy bonitacyjne, kategorie użytkow.)

• Mapy glebowo-rolnicze (kompleksy rolniczej przydatności gleb, treść map glebowo genetycznych, tj. typ, podtyp, rodzaje gatunk.

• Glebowo –siedliskowe terenów leśnych – typ, podtyp, rodzaje gat.

3. Glebowe mapy specjalne (wybrane właściwości gleb, np. miąższość poziomu organicznego w glebach leśnych, zasobność gleb w humus, skł. pokarmowe, uziarnienie, odczyn)

4. Glebowo pochodne (interpretacyjne) – zagrożenie gleb erozją (wodna, eoliczna) odporność na degradację, potrzeba regulacji stosunków wodnych, ochrona gleb, gleby nadają się pod zabudowę wiejską.

Mapy glebowo-bonitacyjne (klasyfikacyjne)

- skala 1: 5 000 dla obszary całego kraju, cel mapy – ocena i szczegółowa inwentaryzacja gleb (rejestr bonitacyjny gleb)

- Treść topograficzna – granice obiektów, drogi, koleje, cieki wodne; granice: własnościowe zbiorników wodnych, użytków rolnych i leśnych, terenów zabudowanych, nieużytków rolnych, w przypadku wsi numery działek indy. rolników

Mapa ewidencyjna gruntów i budynków

1. mapa ewidencyjna – gruntów i budynków zwanej dalej „mapą ewidencyjną” przedstawia usytuowanie działek i budynków w przestrzeni

2. Mapa ewidencyjna jest mapą numeryczną. Jej edycję stanowią mapy obrębowe o kroju arkuszowym

3. Mapa ewidencyjna zawiera:

• Granice jednostek terytorialnego podziału państwa,

• granice jednostek ewidencyjnych

• Granice obrębów, działek,

• Opis i kontury użytków gruntowych, w tym ekologicznych

• opis i kontury klas gleboznawczych

• usytuowanie budynków, stabilizowane punkty graniczne, numery ewidencyjne

• numery porządkowe budynków, nazwy ulic i oznaczenia dróg publicznych, informacji porządkowe przewidziane odrębnymi przepisami

Prace kartograficzno-glebowe i interpretacyjne – wykonuje się obecnie głównie dla następujących celów:

• aktualizacja map klasyfikacyjnych i glebowo rolniczych

• studia glebowo-wodne dla projektów wodno-melioracyjnych

• wyznaczanie zasięgów gleb organicznych

• ocena zagrożenia erozją gleb

• waloryzacja gleb

• szacowanie gleb dla scaleń gruntów i wyceny nieruchomości

Metody stosowania zdjęć lotniczych dla aktualizacji mapy klasyfikacyjnej 1: 5 000

I Etap – zbudowanie legendy mapy

II – przegląd wszystkich zdjęć pokrywających badany teren

III – wstępna interpretacja zdjęć pod stereoskopem

IV – prace terenowe

V – końcowa interpretacja zdjęć