Dyksik Arnold

Temat: Struktury holdingowe

Organizacje typu holdingowego są drugą z najczęściej występujących odmian struktur zdecentralizowanych. Są one wytworem koncentracji kapitału, polegającej na przejmowaniu słabszych przedsiębiorstw, najpierw w swoich branżach i pokrewnych, a później także w innych obszarach gospodarki. Pojęcie holding oznacza sprawowanie faktycznej kontroli przez dużą organizację finansową nad samodzielnymi pod względem prawa podmiotami gospodarczymi. W późniejszym okresie holdingi powstawały także poprzez celowe wyodrębnianie przedsiębiorstwa „matki” samodzielnych pod względem prawa, lecz uzależnionych ekonomicznie przedsiębiorstw „córek” (filii). Holding dotyczy alokacji kapitału i zysków, sprawuje władze nad samodzielnymi podmiotami gospodarczymi, prowadzi to do powstania grupy spółek, która jedna z nich jest spółką dominującą, czyli spółką holdingową, a inne spółkami zależnymi. Często za kryterium rozstrzygające, czy mamy do czynienia z holdingiem, przyjmuje się posiadanie przez „spółkę matkę” więcej niż połowy kapitału akcyjnego lub w spółce nieemisyjnej więcej niż połowy udziałów w ich nominalnym wyrażeniu. W gospodarkach o nie ukształtowanej w pełni gospodarce rynkowej uważa się, że mamy do czynienia z holdingiem, gdy władze „spółki matki” mają możliwość kształtowania składu władz innej spółki. Istotną cechą wyróżniająca organizację zdecentralizowane typu holdingowego od organizacji typu dywizjonalnego jest sposób i zakres ponoszenia odpowiedzialności centrali za wyniki działalności faktycznie jedynie subsamodzielnych jednostek zależnych.W organizacji typu dywizjonalnego centrala i jej subsamodzielne jednostki ponoszą solidarną odpowiedzialność za wyniki finansowe i zobowiązania każdej z jednostek składowych organizacji gospodarczej. W organizacji holdingowej natomiast problemy jednej z firm holdingowych mogą być rozwiązywane przy współudziale „matki” i na jej koszt, lecz nie muszą. W holdingu „matka” nie odpowiada w całości za długi „córki” oraz „córki” nie odpowiadają za całość zobowiązań „matki”.

Podstawowymi zaletami rozwiązań typu holdingowego są:

1. możliwość przejściowego finansowania przedsiębiorstw należących do holdingu przez wykorzystywanie srodków jednych spółek na rzecz innych podmiotów gospodarczych wchodzących w skład holdingu;

2. możliwość omijania ograniczeń wynikających z ustawodawstwa antymonopolowego

3. rozłożenie ryzyka inwestycyjnego (przedsiębiorstwo „matka” podejmując działalność gospodarczą o wysokim poziomie ryzyka, np. finansowanie badań lub nowych uruchomień, wydziela samodzielny podmiot gospodarczy działający na własne ryzyko);

4. zachęta inwestorów zewnętrznych do zaangażowania środków w przedsięwzięcia realizowane przez holding w ramach „spółki - córki”.

W organizacji typu dewizjonalnego sprawowanie władzy przez centralę odbywa się w sposób bezpośredni przez mianowanie i odwoływanie kadr kierowniczych subsamodzielnych jednostek gospodarczych, jakimi są dywizje. W organizacjach typu holdingowego sprawowanie władzy odbywa się w sposób bardziej zawoalowany poprzez wpływ na skład rad nadzorczych i zarządów „spółek - córek”.

Problemy finansowe jednej z samodzielnych jednostek mogą być rozwiązywane przez centralę poprzez transfer środków z innych jednostek, lecz;

1. w organizacji dywizjonalnej występuje całość finansowoprawna, centrala odpowiada finansowo za dywizje, dywizje za centralę;

2. w holdingu problemy finansowe jednej firmy nie są automatycznie przenoszone na inne. „Matka” odpowiada za długi „córki” do wysokości wkładu, „córki” odpowiadają za „matkę” jej udziałami.

Kierownictwo holdingu ma trzy podstawowe sposoby wpływu na przedsiębiorstwa zależne:

1. przewaga głosów w organach spółki - „córki” ze względu na kontrolny pakiet akcji;

2. powiązania personalne;

3. powiązania finansowe.

Z punktu widzenia stopnia centralizacji zarządzania holdingiem można wyróżnić:

a) holding finansowy, który steruje i kontroluje wyłącznie za pomocą instrumentów finansowych. W decyzjach o przyznawaniu kapitału inwestycyjnego bierze on pod uwagę głównie rentowność, ryzyko i szanse, a także potencjał wzrostu w skali średnioterminowej;

b) strategiczny holding zarządzający, który obok sterowania finansowego ustala zakres działalności koncernu, planuje jego strategię i zajmuje się aktywnie rozwojem przedsiębiorstwa, co wpływa bezpośrednio na poszczególne jednostki;

c) strategiczny - operacyjny holding przemysłowy lub usługowy, który poza wymienionymi funkcjami zapewnia badania centralne, koordynuje marketing, prowadzi zaopatrzenie w standardowe dobra i usługi, a tym samym wywiera bezpośredni wpływ na działalność operacyjną.

W holdingu zarządzającym spółka nadrzędna zajmuje się szeroko pojętym kierowaniem podporządkowanym jej spółkami. Polega ono na:

a) ustalaniu jednolitej wiązki celów, zwłaszcza długookresowej polityki gospodarczej całego holdingu;

b) ustalaniu jednolitej organizacji i określaniu zakresu kompetencji poszczególnych spółek holdingu, warunkujących jednolitość działania tych spółek;

c) realizacji jednolitego kierowania i wydawaniu wskazówek (decydowaniu);

d) jednolitej kontroli osiągania celów.

Cechy charakterystyczne zdecentralizowanych organizacji gospodarczych typu dywizjonalnego i holdingowego.

Parametr	Przedsiębiorstwo zdecentralizowane typu dywizjonalnego	Przedsiębiorstwo zdecentralizowane typu holdingowego
Główne cechy wyróżniające	Subsamodzielne ekonomicznie jednostki gospodarcze pozbawione osobowości prawnej, kierowanej strategicznie przez centralę	Subsamodzielne ekonomicznie jednostki gospodarcze, posiadającą osobowość prawna, kontrolowane przez centralę posiadającą przeważające udziały kapitałowe w tych jednostkach
Pomocnicze cechy wyróżniające	W kontaktach z otoczeniem dywizja występuje jako część składowa przedsiębiorstwa w ramach posiadanych pełnomocnictw	W kontaktach z otoczeniem jednostki organizacyjne występują jako samodzielne z punktu widzenia prawa jednostki gospodarcze
		Podatki płaci przedsiębiorstwo (centrala)	Podatki płacą bezpośrednio samodzielne firmy wchodzące w skład holdingu lub wspólnie
		Centrala odpowiada za dywizje całym swoim majątkiem, dywizje odpowiadają za centralę całym swoim majątkiem	„Matka” odpowiada za „córki” do wysokości swoich udziałów, „córki” odpowiadają za „matkę” jej udziałami w ich majątku
		Naczelna kadra kierownicza dywizji jest mianowana bezpośrednio przez centralę	Naczelna kadra kierownicza „spółki córki” mianowana jest przez jej radę nadzorczą. Wpływ „matki” jest pośredni i zależy od wielkości jej udziałów w „spółce córce”
		Zmiana struktury majątku dywizji, kierunku jej rozwoju itp. Jest wewnętrzną sprawą przedsiębiorstwa i zależy głównie od decyzji centrali	Zmiana struktury majątku „spółki córki” i kierunku jej rozwoju zależy od decyzji jej rady nadzorczej. Wpływ „matki” zależy od wielkości jej udziałów w „spółce córce”

---