PODSTAWY PRAWA I POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Prawo cywilne jest to zespół norm, które regulują stosunki majątkowe i osobiste pomiędzy równorzędnymi partnerami, zbiór przepisów majątkowych i osobistych, żadna strona nie ma uprawnień władczych, podmioty są równorzędne.

Rodzaje norm:
Dyspozytywne (względnie obowiązujące) - dotyczą ściśle ograniczonego grona podmiotów
Imperatywne ( bezwzględnie obowiązujące) obowiązują wszystkich

Stosunki cywilno prawne są to zachodzące pomiędzy równorzędnymi prawnie stronami, stosunek społeczny na tle majątkowym oraz stosunek osobisty regulowany przez normy prawa cywilnego, np. stosunek zawarty pomiędzy dwoma podmiotami, które zawierają umowę sprzedaży.

W stosunku cywilno prawnym występują podmioty tj.:
Podmiot osoba fizyczna lub prawna,
Przedmiot określone zachowanie podmiotu, do jakiego zobowiązuje go norma lub postępowanie umowy,
Uprawnienia i obowiązki (treść)
o Uprawnienia jest to możliwość domagania się określonego zachowania od drugiego podmiotu stosunku cywilno prawnego,
o Obowiązki jest to powinność zachowania odpowiadająca danemu uprawnieniu, obowiązek spoczywa na konkretnej osobie, bądź na wszystkich osobach, np. zapłata ceny, czynszu.

Rola prawa cywilnego prawo te jest stosowane w przypadku, np. testamentu, dziedziczenia. Dzieli się na 4 działy:
część ogólna przepisy regulujące zagadnienia wspólne dla wszystkich działów,
prawo rzeczowe określa prawne formy korzystania z rzeczy, normy imperatywne,
prawo zobowiązań reguluje stosunki między dłużnikami a wierzycielami, normy dyspozytywne, np. umowa sprzedaży,
prawo spadkowe reguluje przejście praw i obowiązków osoby zmarłej na inne osoby.

Źródła prawa cywilnego:
- Kodeks Cywilny (1964 r.) np. ustawa o zamówieniach publicznych, ustawa prawo spadkowe,
- Kodeks Postępowania Cywilnego (1964 r.)

CZĘŚĆ OGÓLNA

Zdolność prawna jest to możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków  cywilno prawnych. Zdolność prawną posiadają osoby fizyczne i prawne (jednostki organizacyjne, sp. Prawa handlowego). Człowiek posiada zdolność prawna od chwili narodzin do śmierci. Osoba prawna posiada zdolność prawną od chwili powstania do momentu likwidacji. Zdolności prawnej nie można się zrzec, nie można jej ograniczyć, nie można przenieść na inną osobę. Zdolność ta powstaje z mocy prawa.

Zdolność do czynności prawnej prawo do samodzielnego dysponowania swoimi uprawnieniami, a także prawo do nabywania praw i zaciągania zobowiązań.
Rodzaje zdolności do czynności prawnej:
pełna zdolność do czynności prawnych ma osoba pełnoletnia, może utracić tą zdolność tylko w wyniku ubezwłasnowolnienia całkowitego,
ograniczoną zdolność mają osoby pomiędzy 13-18 rokiem życia oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Do ważności czynności prawnych zawartych przez osobę z ograniczoną zdolnością, potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego (rodzice, opiekun). W razie zawarcia umowy przez taką osobę bez zgody przedstawiciela ważność takiej umowy zależy od potwierdzenia umowy przez przedstawiciela ustawowego, bądź samą osobę ograniczoną w zdolności po uzyskaniu przez nią pełnej zdolności do czynności prawnych. Ważność tej umowy zależy czy przedstawiciel ustawowy potwierdzi tą umowę lub czy same dziecko ją potwierdzi. Umowa zawarta w tych warunkach nie jest od razu nieważną, a jedynie jest tzw. czynnością niezupełną, gdyż jej ważność zależy od potwierdzenia umowy. Umowa traci ważność w momencie odmowy potwierdzenia, bądź upływu terminu do jej potwierdzenia, wyznaczonego przez kontrahenta osoby, które ma ograniczoną zdolność. Osoby takie nie mogą dokonać tzw. jednostronnych czynności prawnych, gdyż taka czynność z mocy prawa jest nieważna, nie można jej potwierdzić, np. sporządzenie testamentu. Osoby te mogą zawierać umowy bez zgody przedstawicieli ustawowych, gdy chodzi o umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Osoba ta może rozporządzać bez zgody przedstawiciela ustawowego swoim zarobkiem oraz przedmiotami nabytymi za ten zarobek.
Brak zdolności do czynności prawnych mają te osoby fizyczne, które nie ukończyły lat 13 i ubezwłasnowolnione całkowicie. Czynność prawna dokonana przez taką osobę jest bezwzględnie nieważna, brak możliwości jej potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego. Osoby te mogą zawierać umowy w drobnych sprawach życia codziennego. Są one ważne, chyba, że pociągają one za sobą rażące pokrzywdzenia takiej osoby.

Ubezwłasnowolniona całkowicie może być osoba fizyczna, która ukończyła lat 13 o ile wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych (pijaństwo, narkomania) nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Przedstawicielem ustawowym takiej osoby jest opiekun (rodzic). Ubezwłasnowolnienie to obowiązuje do momentu jego uchylenia lub zmiany na częściowe ubezwłasnowolnienie. Osoba ta nie może zawrzeć małżeństwa.

Ubezwłasnowolniona częściowo może być osoba pełnoletnia, z tych samych przyczyn jak ww., jednak, że stan danej osoby wskazuje na to, że osobie tej jest jedynie potrzebna pomoc do prowadzenia jej spraw. Skutkiem ubezwłasnowolnienia jest ograniczona zdolność do czynności prawnej.

Czynność prawna jest to czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia zmiany albo zniesienia stosunku cywilno-prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli. Treścią czynności prawnej jest oświadczenie woli jako przejaw woli osoby fizycznej lub prawnej, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku prawnego. Jak przy umowach występują co najmniej dwa zgodne oświadczenia woli, są także czynności, gdzie występuje jedno oświadczenie woli, np. testament, udzielenie pełnomocnictwa.



Elementy czynności prawnej:
- przedmiotowo istotne są to takie składniki czynności prawnej, które są niezbędne dla jej istnienia i identyfikują daną czynność, rozstrzygają o jej skutkach prawnych i wynikają także z samej ustawy nawet, jeżeli strony o nich nie wspomniały.
- podmiotowo istotny one nie klasyfikują czynności prawnej, są jednak istotna treścią dla strony czynności.
- nieistotne są to treści dodatkowe czynności prawnych o charakterze pomocniczym.

Klasyfikacja czynności prawnych:
- jednostronne (testament) jedna osoba składa oświadczenie woli,
- wielostronne 2 osoby, 2 oświadczenia woli,
   - czynności między żyjącymi,
   - czynności na wypadek śmierci,
- czynności konsensualne sama czynność prawna rodzi określony skutek prawny,
- czynności realne oprócz samej czynności potrzebne jest także wydanie rzeczy,
- czynności odpłatne mamy ekwiwalentność świadczeń ( coś za coś),
- czynności nieodpłatne darowizna, jedna osoba wyzbywa się rzeczy, a druga nic w zamian  
  nic nie płaci,
- jednostronnie zobowiązujące czy z danej czynności wynikają zobowiązania dla jednej czy
  dwóch stron,
- dwustronnie zobowiązujące,

Czynność prawna wywołuje skutki nie tylko w niej wyrażone, ale także takie, które wynikają z ustawy zasad współżycia społecznego (ZWS) i ustalonych zwyczajów. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, co do zasady jest nieważna.

Dla zachowania ważności czynności prawnej musza zaistnieć łącznie 4 przesłanki:
- osoby dokonujące czynności prawnej muszą mieć zdolność prawną i zdolność do czynności prawnej,
- czynność nie może być sprzeczna z ustawą i ZWS,
- musi być dokonana w odpowiedniej formie:
   - pisemna,
   - szczególna forma aktu notarialnego,
   - dorozumiana wynika z zachowania się danych osób w określonych okolicznościach, nie zawarcie umowy w formie ustnej, pisemnej, szczególnej,
- czynność musi być wolna od wad oświadczeń woli,

Sposób zawarcia umowy:
- oferta i jej przyjęcie,
- przetarg,
- rokowania (negocjacje),

Oferta jest to oświadczenie woli złożone innej osobie, przejawiające wolę zawarcia umowy. Na równi z ofertą traktuje się wystawienie towaru w miejscu sprzedaży wraz z ceną. Nie są ofertą wszelkie ogłoszenia, reklamy, cenniki skierowane do ogółu. Traktuje je się co do zasady jako zaproszenie do rokowań.

Przetarg występuje w nim organizator przetargu i oferenci. Podany jest czas, miejsce, przedmiot i warunki przetargu. Co do zasady umowa zostaje zawarta z chwilą wyboru oferty. Przepisy zawarte są KPC.

Rokowania mają miejsce wówczas, gdy strony prowadzą rokowania w celu zawarcia umowy. Umowa jest zawarta w tym trybie, gdy strony dojdą do porozumienia, co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.

Wady oświadczeń woli:
Brak świadomość i swobody polega, że osoba składająca oświadczenie znajduje się w stanie psychicznym odbiegającym od normalnego, np. choroba psychiczna, czynność prawna jest nie ważna.

Pozorność polega na złożeniu oświadczenia woli drugiej stronie dla pozorów. Strony potajemnie umawiają się, że ich oświadczenia nie wywołają skutków prawnych, albo wywołają inne niż wynikające z oświadczenia, np. strony zawierają umowę darowizny, a pozornie zawierają umowy sprzedaży, czynność prawna jest nieważna.

Błąd oświadczenia woli jest to niezgodność między świadomością człowieka a rzeczywistością, np. ktoś kupuje kopię obrazu nie wiedząc o tym. Ten, kto działał pod wpływem błędu może uchylić się od skutków swego oświadczenia woli.

Groźba jest zapowiedzią wyrządzenia krzywdy osobistej lub majątkowej w razie nie dokonania określonej czynności prawnej, np. ktoś grozi podpaleniem domu, w razie nie zawarcia umowy. Groźba musi być poważna, tzn., że treść musi wywołać obawę, iż grozi niebezpieczeństwo osobie, której grożono. Można uchylić się od skutków swego oświadczenia woli.

Osoby prawne w obrocie cywilno prawnym.
Osoba prawna ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, przy czym zawsze ma pełną zdolność z natury rzeczy nie może zawrzeć związku małżeńskiego, np. spółka prawa handlowego, spółki akcyjne (PKO). Osoby prawne działają w oparciu o przepisy ustaw regulujące ich powstanie, ustrój oraz ustanie w oparciu o statut bądź umowę. Osoba prawna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do właściwego rejestru. Wpis do rejestru ma charakter konstytutywny ( warunkuje on powstanie osoby prawnej). Rejestr prowadzi sąd. Nie wpisuje się do rejestrów sądowych takich osób jak: osoby Skarbu Państwa, gmina, kościelne osoby. Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i oparty na jej statucie. Organ osoby prawnej składa się z osoby (osób) fizycznych, które reprezentują tą osobę prawną. Działanie tego organu traktuje się jako działanie samej osoby prawnej, bowiem ona jest podmiotem praw i obowiązków, obowiązków nie ten organ, który ją reprezentuje. Organ reprezentujący to zarząd. Może być jedno lub wieloosobowy, nie działa on w imieniu własnym tylko w imieniu całej osoby prawnej.
Może zdarzyć się, że czynność jest zawarta tylko rzekomo przez reprezentanta osoby prawnej na jego korzyść, ale osoba, która podpisywała umowę wcale nie jest do tego upoważniona.
- osoba, która zawiera umowę występując jako organ osoby prawnej, choć w rzeczywistości nie jest tym organem lub przekracza zakres umocowania organu, ma obowiązek zwrócić kontrahentowi to wszystko, co otrzymała od niej w wykonaniu umowy oraz ma obowiązek naprawić szkody, które kontrahent poniósł w wyniku tego, że zawarł umowę nie wiedząc o braku umocowania.
- odpowiedzialność powyższa ma także zastosowanie w wypadku, gdy umowa została zawarta w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje.
- umowa została zawarta w powyższych okolicznościach nie wywołuje żadnych skutków prawnych i jest nie ważna.
 Siedzibą osoby prawnej jest, co do zasady miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający.

Miejsca zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Samo zamieszkanie nie przesądza o miejscu zamieszkania osoby fizycznej. Zamiar pobytu oznacza, że w danej miejscowości znajduje się centrum życiowe ogniskuje się życie danej osoby. Samo zameldowanie nie przesądza także o zamieszkaniu osoby fizycznej. Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.

Przedstawicielstwo polega na tym, że czynność prawna zostaje dokonana przez osobę zwaną przedstawicielem w imieniu innej osoby zwanej reprezentantem oraz pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. W prawie zasadą jest, że czynności prawnej można dokonać osobiście albo za pośrednictwem innej osoby.
W działaniu przedstawiciela istotne są dwie cechy:
- przedstawicielstwo działa w cudzym imieniu, czyli w imieniu osoby zwanej reprezentowaną,
- z czynności prawnej przedstawiciela wynikają skutki bezpośrednio dla reprezentowanego, a nie dla przedstawiciela, np. ekspedientka w sklepie zawiera umowę sprzedaży, stroną umowy nie jest ekspedientka a właściciel sklepu i wszystkie skutki spadają na właściciela sklepu.
Istnieją dwa rodzaje przedstawicielstwa:
- przedstawicielstwo ustawowe,
- pełnomocnictwo:
o ogólne,
o rodzajowe,
o szczególne.

Przedstawicielstwo ustawowe wynika z ustawy, należy np. do rodziców małoletniego dziecka, do kuratora osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, do opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie.

Pełnomocnictwo wynika z jednostronnego oświadczenia woli osoby reprezentowanej, zwanej mocodawcą. Pełnomocnictwa może udzielić każda osoba fizyczna i prawna. Pełnomocnictwo może być ustanowione w dowolnej formie, jednak, gdy pełnomocnik ma dokonać czynności, dla której wymagana jest szczególna forma, wówczas pełnomocnictwo musi być w tej formie udzielone, np. zawarcie umowy sprzedaży nieruchomości musi mieć formę aktu notarialnego, ponieważ sprzedaż nieruchomości następuje w formie aktu notarialnego.
- ogólne jest to umocowanie do dokonywania czynności zwykłego zarządu, np. do administrowania budynku,
- rodzajowe jest to umocowanie do wielokrotnego dokonywania określonego rodzaju czynności, np. umocowanie dla ekspedientki w sklepie,
- szczególne jest to umocowanie do dokonywania konkretnej czynności, np. do sprzedaży określonej nieruchomości.
Pełnomocnictwo może być w każdej chwili odwołane, wygasa w razie śmierci, którejś ze stron, albo z upływem terminu, na jaki zostało udzielone, albo, gdy czynności, dla której ustanowiono pełnomocnictwo zostały wykonane.
Pełnomocnictwo powinno być udzielone w szczególnej formie, jeżeli ustawa wymaga tego dla dokonania czynności prawnej objętej pełnomocnictwem formy szczególnej. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, co do zasady (można wskazać, że nie może wygasnąć przez jakiś czas). Pełnomocnictwo wygasa w upływem czasu, na który zostało udzielone.

Zbiór zasad, gdy ktoś dokona czynności prawnej, gdy nie jest pełnomocnikiem:
- jednostronna czynność prawna, która dokonana jest w cudzym imieniu bez umocowania albo z przekroczeniem zakresu tego mocowania jest nie ważna,
- dwustronne czynności prawne (umowy) w sytuacji, jeżeli dana osoba działa bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu ważności umowy, zależy od potwierdzenia przez osobę w imieniu, której umowa została zawarta, nie ma tu, więc skutku bezwzględnej nieważności umowy, jeżeli umowa zostanie potwierdzona to wywołuje ona skutek prawny dla potwierdzającego. Z braku potwierdzenia umowa nie dochodzi do skutku, a ten, kto ją zawierał będąc rzekomym pełnomocnikiem zwraca na rzecz kontrahenta to, co otrzymał od niego w wykonywaniu umowy oraz ma obowiązek naprawić szkodę.

Przedawnienie oznacza, że po upływie określonego terminu można uchylić się od spełnienia świadczenia, zatem dłużnik po upływie terminu przedawnienia nie musi spełniać swego świadczenia, np. w razie wytoczenia powództwa o zwrot pożyczonej kwoty po upływie terminu przedawnienia, dłużnik może zgłosić zarzut, iż roszczenie jest przedawnione, wówczas sąd oddali powództwo. Jednak, gdy dłużnik nie zgłosi zarzutu przedawnienia to sąd zasądzi zapłatę, bowiem sąd z urzędu nie uwzględnia przedawnienia, czyni to jedynie na zarzut. Dłużnik może oświadczyć, że nie korzysta z przedawnienia. Co do zasady, jeśli przepis nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a co do roszczeń oświadczenia okresowe, np. z tytułu najmu i roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi 3 lata? Terminy przedawnienia nie mogą być skracane lub przedłużane, bowiem przepisy mają charakter bezwzględnie obowiązujące.

Przedawnienie roszczeń.
Roszczenie jest to możliwość domagania się określonych przez normy prawa zachowania od innej osoby, np. roszczenie pożyczkobiorcy.
Przedawnienie polega na tym, że ta osoba, która ma spełnić roszczenie może uchylić się od jej spełnienia.

Uzasadnienie prawne:
- po upływie terminu przedawnienia przyjmuje się, że wierzyciel rezygnuje z zamiaru dochodzenia roszczenia,
- dłużnik nie powinien być przez nieoznaczony czas w niepewności, co do tego czy wierzyciel będzie dochodził roszczenia,
- wraz z upływem czasu, co raz trudniej jest udowodnić istnienie roszczenia.

Terminy przedawnienia co do zasady termin przedawnienia wynosi 10 lat, wyjątek:
- termin 3 lata dotyczy roszczeń przedsiębiorców związanych z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą,
- termin 3 lata przy przedawnieniach o alimenty (świadczenia okresowe) i renty,
- termin przedawnienia rozpoczyna bieg od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Wymagalność roszczenia oznacza, że wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności.
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane bądź przedłużane przez czynność prawną. Strony nie mogą zmienić terminu przedawnienia.

Przerwa biegu przedawnienia po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie na nowo. Zerwanie biegu przedawnienia może nastąpić:
- przez każdą czynność sądową zmierzającą do zaspokojenia roszczenia,
- przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko, której toczy się postępowanie roszczeniowe.
Roszczenie, które jest stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, bądź ugodą zawartą przed sądem, przedawnia się z upływem 10 lat (co do zasady).
Jeśli nie ma wyroku bieg nie leci o nowa, a jeśli sprawa kończy się wyrokiem to czas leci od nowa (10 lat).
Przedawnienie może być uwzględnione przez sąd, tylko na zarzut zgłoszony przez dłużnika. Sąd z urzędu nie może oddalić powództwa, jedynie z inicjatywy dłużnika.

Ochrona dóbr osobistych.
Kodeks Cywilny nie wydał definicji dóbr osobistych.
W szczególności są to:
- zdrowie,
- wolność,
- cześć,
- godność,
- swoboda wyznania,
- tajemnica korespondencji,
- nietykalność mieszkania.
Dobra osobiste mają charakter nie majątkowy, nie mogą być przeniesione na inne osoby, w drodze czynności prawnej lub dziedziczenia. Gdy dojdzie do naruszenia dóbr osobistych przysługują następujące środki działania, tj:
- żądanie zaniechania działania naruszającego dobro osobiste,
- żądać można złożenia oświadczenia w odpowiedniej formie i treści o ile doszło już do naruszenia dobra,
- żądać można zapłaty zadość uczynienia,
- żądać można odszkodowania, jeżeli doszło do wyrządzenia szkody majątkowej przy naruszeniu dóbr osobistych.
Ochrona dóbr osobistych przysługuje jedynie w razie bezprawnego, czyli sprzecznego z prawem lub ZWS działania danej osoby.

PRAWO RZECZOWE

Prawo rzeczowe normuje prawo własności, użytkowania wieczystego, ograniczone prawa rzeczowe oraz posiadanie.

Przepisy prawa rzeczowego dotyczą rzeczy w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, Cywilnego, a rzeczami są przedmioty materialne, a więc na tyle wyodrębnione, że w obrocie prawnym mogą być traktowane jako odrębna wartość, samoistna.


Podział rzeczy:
- nieruchomości,
- ruchomości,
- podzielne,
- niepodzielne to te, które nie mogą być podzielone bez ich istotnej zmiany i utraty właściwości (maszyna do pisania),
- indywidualnie oznaczone mają własne cechy (obraz malarza oryginał),
- gatunkowo oznaczone są określone przez wskazanie jedynie gatunku (pojazdy samochodowe w fabryce, gdy zostają sprzedane stają się rzeczami indywidualnie oznaczonymi).

Nieruchomości (wg Kodeksu Cywilnego) są to części powierzchni ziemskiej, które stanowią odrębny przedmiot własności, czyli grunty oraz budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Część składowa rzeczy jest to wszystko to, co nie może być odłączone od rzeczy bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Co do zasady do części składowych gruntu należą budynki oraz inne urządzenia trwale z gruntem związane oraz drzewa i inne rośliny od chwili ich zasądzenia. Urządzenia, które służą do doprowadzania energii, pary, gazu, itp. nie są częścią składową gruntu i należą do przedsiębiorstwa, które doprowadza tą parę, gaz i energię.

Przynależność rzeczy jest rzeczy ruchomej, są rzeczy potrzebne do korzystania z innej rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem o ile pozostają z nią w faktycznym związku, odpowiadającym temu celowi. Mają one służebny charakter, zawsze należą do właściciela rzeczy głównej, co do zasady.

Pożytki rzeczy:
- naturalne płody, które są normalnym dochodem rzeczy,
- cywilne dochody, które przynosi rzecz na podstawie stosunku cywilno prawnego.

Własność najszersze prawo do rzeczy o charakterze bezwzględnym, własność pozwala właścicielowi korzystać z rzeczy oraz nią rozporządzać z pominięciem innych osób. Korzystanie i rozporządzanie to atrybuty własności.

Korzystanie jest to faktyczne władztwo nad rzeczą, np. w postaci jej używania, pobierania pożytków, możliwość przetworzenia rzeczy i zniszczenia jej. Właściciel uprawniony jest do pobierania czynszu, itp.

Rozporządzanie jest to dokonywanie czynności prawnych w stosunku do rzeczy.

Własność realizuje się w granicach określonych przez ustawy i ZWS. Prawo własności nie jest, więc prawem absolutnym, albowiem jest limitowane przez szereg przepisów i ustaw. Prawo własności nie może naruszać interesów innych osób.

Ograniczone prawa własności właściciel nie może sprzeciwić się zużyciu, a nawet zniszczeniu, uszkodzeniu rzeczy przez inną osobę jeżeli jest to konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio tej osobie, albo osobie trzeciej. Właściciel może żądać naprawienia szkody. Właściciel nieruchomości ma obowiązek przy wykonywaniu swego prawa powstrzymać się od działań, które zachęcały by korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętna miarę wynikającą ze stosunków miejscowych oraz społeczno gospodarczego przeznaczenia prawa (wytwarzanie hałasu, zapachu, powodowanie spływu wody). Właściciel nie może dokonywać robót ziemnych w taki sposób aby groziło to nieruchomością sąsiednim.
Właściciele gruntów sąsiednich SA zobowiązani do współdziałania przy rozgraniczaniu gruntów oraz przy utrzymywaniu znaków granicznych ponoszą po połowie. Domniema się, że mury, płoty, miedze, które znajdują się na granicy gruntów sąsiednich służą do wspólnego użytku sąsiadów. To samo dotyczy drzew i krzewów. Sąsiedzi obowiązani są ponosić wspólnie koszty ich utrzymania. Spory o granice gruntów rozstrzyga się przy pomocy stanu prawnego, z ostatniego spokojnego stanu posiadania, z uwzględnieniem wszelkich okoliczności.

Mieniem jest własność oraz inne prawa majątkowe. Wyróżniamy:
- mienie prywatne przysługuje osobom fizycznym i prawnym,
- mienie państwowe przysługuje Skarbowi Państwa oraz państwowym osobom prawnym (ZWS),
- mienie komunalne przysługuje ono jednostkom samorządu terytorialnego (gminy, powiaty),
- mienie kościołów i związków wyznaniowych.

Nabycie własności może być:
- pierwotne tu własność nabywa się w sposób niezależny od prawa poprzedniego właściciela, nie ma tu następstwa prawnego, bowiem prawo poprzedniego właściciela wygasło i w to miejsce powstało nowe prawo własności, np. nacjonalizacja, wywłaszczenie, zasiedzenia.
- pochodne polega na tym, że nowy właściciel wywodzi swoje prawo od poprzedniego właściciela następstwo prawne bowiem prawo własności trwa nadal i zmienia się jedynie osoba właściciela. Nowy właściciel uzyskuje prawo tylko w takim rozmiarze, jakie miał jego poprzedni właściciel, np. sprzedaż rzeczy, dziedziczenie, darowizna.

Właściciel nieruchomości może zrzec się jej własności, przez co wyzbywa się tej własności. Zrzeczenie wymaga formy aktu notarialnego. Wtedy nieruchomość staje się własnością Skarbu Państwa. W związku z tym do zrzeczenia się jest niezbędna zgoda Skarbu Państwa.

Właściciel ruchomości może wyzbyć się własności tej rzeczy poprzez jej podrzucenie.

Postępowanie z rzeczami znalezionymi.
Znalazca rzeczy zgubionej ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić osobę uprawnioną do odbioru rzeczy, albo organ państwowy, gdy nie wie, bądź nie może ustalić danych osoby uprawnionej.
Pieniądze, kosztowności, papiery wartościowe, rzeczy o wartości kulturowej, artystycznej znalazca ma obowiązek oddać organowi państwowemu.
Jeżeli znalazca dochowa powyższego postępowania (w przypadku kosztowności) przysługuje mu znaleźne 1/10 wartości rzeczy znalezionej.
Jeżeli rzecz zostanie znaleziona w budynku publicznym, np. poczta, kino, środki transportu publicznego, wówczas znalazca oddaje rzecz zarządcy, nie należy się wtedy znaleźne.
Rzeczy znalezione o ile nie zostaną odebrane przez ich właściciela w ciągu 2 lat, od chwili znalezienia, stają się własnością znalazcy. Jednak nie dotyczy to kosztowności, dzieł sztuki, bo te przechodzą na własność Skarbu Państwa.

Współwłasność kiedy dana rzecz należy do co najmniej 2 osób. Oznacza, ze własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Niepodzielnie oznacza to, że każdy właściciel ma prawo do całej rzeczy, a jednocześnie żaden ze współwłaścicieli nie ma prawa do wyodrębnionej części rzeczy.

Źródła współwłasności to:
- nabycie rzeczy przez kilka osób,
- spadkobieranie przez kilka osób,
- współwłasność może być ułamkowa, albo łączna (np. współwłasność małżeńska),
- domniemywa się, iż działy współwłasności są równe,
- współwłaściciel może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli,

Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zwykły zarząd potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Jeżeli brak zgody to ci współwłaściciele, którzy mają ½ udziałów mogą wystąpić do sądu o uzyskanie zgody.

Do czynności zwykłego zarządu potrzebna jest zgoda większości. Braku zgody każdy współwłaściciel może zwrócić się do sądu o zezwolenie.

Zarządzanie rzeczą jest to całokształt wszystkich czynności prawnych i faktycznych dotyczących rzeczy. Zwykły zarząd jest to bieżące administrowanie rzeczą. Sprawy dotyczące codziennej eksploatacji rzeczy. Czynności przekraczające zwykły zarząd to wszystkie inne.

Współwłaściciele mogą podzielić rzecz do tzw. korzystania. Każdy ze współwłaścicieli może unosić o zniesienie współwłasności, może to nastąpić, bądź w drodze umowy między wszystkimi współwłaścicielami, bądź w drodze orzeczenia sądowego.
Zniesienie współwłasności:
- podział fizyczny rzeczy, np. działka,
- przyznanie rzeczy jednemu lub kilku współwłaścicielom za spłatom,
- sprzedaż rzeczy i podział uzyskanej rzeczy,
- przychody i wydatki oraz ciężary ponoszone są przez współwłaścicieli w stosunku do wielkości udziałów.

Ochrona własności
Właściciel posiada 2 rodzaje roszczeń, w przypadku naruszenia własności:
- może domagać się wydania rzeczy przez osobę, która faktycznie włada rzeczą i nie ma do tego uprawnienia,
- może domagać się przywrócenia stanu poprzedniego, zaniechanie naruszeń, w przypadku innego niż zawładnięcie rzeczą naruszenia własności, np. uszkodzenie płotu.

Prawa rzeczowe
- użytkowanie regulowane jest w Kodeksie Cywilnym, jest to prawo do używania i pobierania pożytków z ruchomości bądź nieruchomości,
- zastaw regulowany jest w Kodeksie Cywilnym, polega na tym, że rzecz ruchomą można obciążyć prawem na mocy, którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z tej rzeczy niezależnie czyją jest własnością. Służy zabezpieczeniu wierzytelności i do jego powstania niezbędne jest obok umowy, wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej, za wyjątkiem tzw. zastawu bankowego.
[ Zawieram umowę pożyczki, ale chcąc się zabezpieczyć, aby zwrócono mi kwotę pożyczoną. Wiec zawieram drugą umowę, pożyczkobiorca ustanawia zastaw na jakiejś swojej rzeczy, gdy nie odda pieniędzy, ta rzecz przechodzi w moje posiadanie. Nawet, jeśli ta rzecz nie jest już własnością pożyczkobiorcy.]

Służebność jest to prawo, które obciąża nieruchomość na rzecz właściciela innej nieruchomości. Polega ono na tym, że właściciel tzw. nieruchomości władnącej może korzystać z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możliwości dokonywania w stosunku, co do niej określonych działań. Służebność prowadzi do tego, ze właściciel nieruchomości A może korzystać z nieruchomości B, a ten musi to tolerować w nie może dokonywać czynności w stosunku do rzeczy B. Służebność powstaje w drodze umowy, bądź w drodze orzeczenia sądowego.

Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego (użytkowego, domu jednorodzinnego) jest to ograniczone prawo rzeczowe, to prawo jest zbywalne, dziedziczne, podlega egzekucji.

Hipoteka może być nią objęta nieruchomość, jest to, to samo, co zastaw, ale dotyczy tylko nieruchomości.

Posiadanie polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą, jest jedynie słowem faktycznym, a nie prawem. Wyróżniamy posiadanie samoistne i zależne. Obydwa składają się z 2 elementów: władztwa nad rzeczą, woli władania rzeczą dla siebie samoistne. Wola władania ze świadomością, ze włada się cudzą rzeczą zależne.
Posiadaczem samoistnym jest właściciel rzeczy. Najemca, dzierżawca jest posiadaczem zależnym, właścicielem rzeczy jest ktoś inny.
Posiadanie zależne powstaje w drodze umowy między właścicielem i inną osobą. W przypadku naruszenia posiadania przysługują roszczenia, przywrócenie stanu poprzedniego, zaniechanie naruszeń.
Samowolne naruszenie jest wówczas, gdy nie ma podstawy prawnej do jego naruszenia.

---