Replikacja DNA to podwajanie oraz synteza w komórkach żywych cząsteczek nowych DNA, które zawierają genetyczną zakodowaną informację organizmu, jest to kopiowanie informacji genetycznej zawartej w sekwencji nukleotydów. Proces przebiega w jądrze komórkowym w interfazie mitozy. Replikacja może być: *Semikonserwatywna, *Konserwatywna, *Przypadkowa. Przebieg procesu składa się z trzech etapów: *Inicjacja- (zapoczątkowanie procesu) - powstają widełki replikacyjne (są to miejsca do których enzym polimeraza DNA dobuduje komplementarne nukleotydy. *Elongacja- jest to właściwa synteza DNA, wydłużanie łańcucha białkowego i *Terminacja - to zakończenie biosyntezy. Replikacja jest wstępnym podstawowym warunkiem mitozy - podziału komórkowego, w wyniku którego powstaje 2 nowe komórki z identyczną informacją genetyczną.
Transkrypcja - proces budowy RNA na podstawie nukleotydów zawartych w DNA. Etapy: 1.Rozpączęcie(inicjacja) enzym polimeru mRNA przyłącza się do tzw. Promotoru odcinka DNA o odpowiedniej sekwencji nukleotydów inicjującej transkrypcje. Rozpada się nić DNA. ; 2.Wydłużenie(elongacja mRNA) ; 3. Komplementarność kodonu z antykodonem ; 4. Wytworzenie wiązania peptydowego.
Translacja -tworzenie białek w oparciu o nić RNA. W czasie podziału komórki cząsteczki DNA są replikowane na dwie identyczne i przekazywane potomnym komórkom.
allel - jedna z kilku form genu, zajmująca określone miejsce w chromosomie
Gen - odcinek DNA, cechą dziedziczności jest białko
Genetyka - nauka zajmująca się dziedzicznością i zmiennością organizmów żywych. genotyp - cała informacja, która zawarta jest w materiale genetycznym Genom-zespół chromosomów wraz z zawartymi w nim genami stanowiący informację genetyczną organizmu
fenotyp - zespół cech organizmu, który jest widoczny [np. wygląd, fizjologia, zachowanie], powstaje on w wyniku genotypu oraz środowiska Diploidalność - posiadanie podwójnego genomu; występowanie w obrębie jąder organizmu dwóch homologicznych chromosomowych zespołów (2n) Haploidalność - posiadanie pojedynczego genomu; organizm haploidalny ma n chromosomów.
Mutacja genowa to zmiana dziedziczna zachodząca w genie, na poziomie kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA), gdzie następuje zamiana sekwencji zasad nukleinowych, w wyniku której powstaje nowy allel. Obróbka posttranskrypcyjna - obróbka, dzięki której z uzyskanego w procesie transkrypcji pre-mRNA powstaje dojrzały mRNA. zasada komplementarności DNA - zasada wzajemnego uzupełniania się, dla DNA przedstawia się w następujący sposób Tymina (T) ←→ Adenina (A); Guanina (G) ←→ Cytozyna (C);
MUTACJE GENOWE = PUNKTOWE
1.Substytucja - podstawienie, zamiana jednego nukleotydu na drugi: *tranzycja - zamiana jednej puryny na drugą; zamiana jednej pirymidyny na drugą * transwersja - zamiana puryny na pirymidynę
SKUTKI: ● mutacja milcząca AAA → AAG ( lizyna, aminokwas się nie zmienia) ● mutacja nonsensowna AAA → UAA ( kodon nonsensowny) ● mutacja zmiany sensu AAA → AAC (lizyna → asparagina)
2.Delecja - utrata jednego lub kilku nukleotydów w DNA ∑ SKUTKI: przesunięcie ramki odczytu 3.Addycja - wstawienie jednego lub kilku nukleotydów
MUTACJE CHROMOSOMOWE = STRUKTURALNE = ABBERACJE
*Delecja - skrócenie chromosomu: a b c d e | f g
*deficjencja - wycięcie pierwszego lub ostatniego: a b| c d e f| g h *Inwersja - fragment genu zostaje wycięty, obrócony o 180º i wstawiony z powrotem: a b c d | e f g →
a b c d g f e ; *Duplikacja - kopiowanie fragmentu chromosomu; chromosom zostaje podwojony:
a b c d d e f g *Translokacja - dobudowanie fragmentu chromosomu niehomologicznego: a b c d e f g x y z
CZYNNIKI MUTAGENNE: FIZYCZNE, CHEMICZNE
Promieniowanie jonizujące X Analogi zasad azotowych ( analogiczne do zasad azotowych włączają się za nie); Promieniowanie ultrafioletowe (słoneczne) ; Kwas azotowy HNO2; Wysoka temperatura; Barwniki akrydynowe - płaskie cząsteczki o kilku pierścieniach wnikają między nukleotydy i prowadzą do addycji lub delecji; Iperyt - gaz bojowy, działa na zasady azotowe; Kolchicyna - wpływa na wiązanie Kario - kinetyczne; rozdzielanie chromosomów na pół (np. mutacja genomowa); Nadtlenek wodoru - H2O2, amoniak
Kod genetyczny to sposób, według którego można przetłumaczyć informację genetyczną z języka nukleotydów na język aminokwasów. Reguły kodu genetycznego, można opisać w następujący sposób:
TRÓJKOWY- trzy leżące obok siebie nukleotydy tworzą podstawową jednostkę informacyjną - kodującą jeden aminokwas. Ta trójka nukleotydów to kodon. Rodzajów kodonów jest 64 (64 kombinacje 3-elementowe na zbiorze 4-elementowym), wystarcza to do zakodowania 20 aminokwasów. NIEZACHODZĄCY - Kolejne trójki położone są obok i nie zachodzą na siebie. BEZPRZECINKOWY - W DNA nie ma żadnych dodatkowych elementów fizycznych (np. atomów czy wiązań) rozdzielających kodony. Odczyt kodu rozpoczyna się od precyzyjnie ustawionego punktu. Wymagana jest dokładność do jednego nukleotydu. JEDNOZNACZNY - dana trójka nukleotydów koduje tylko jeden aminokwas, np. trójka TTA koduje wyłącznie asparaginę; -z dwóch nici DNA tylko jedna zawiera informację, tzw. pasmo matrycowe, druga nie zawiera żadnej informacji i spełnia funkcje stabilizujące, tzw. pasmo kodujące; Przykład: AAA - lizyna, GAC - aspargin, CAG - glutamina KOLINEARNY - Matryca genowa złożona jest z kolejnych, liniowo uszeregowanych trójek. aminokwasy łączone będą w ściśle określonej kolejności - takiej w jakiej ułożone są kodony matrycy. Kolejność ułożenia aminokwasów jest taka jak kolejnoś ułożenia odpowiednich trójek kodujących. ZDEGENEROWANY - w DNA są 64 trójkowe kombinacje, natomiast w białkach występuje tylko 20 rodzajów aminokwasów. Dlatego jeden aminokwas może być kodowany przez kilka trójek, np. trójki UUU i UUC kodują fenyloalaninę (czyli dwa kodony na jeden aminokwas), trójki ACA, ACU, ACG i ACC koduja treoninę ( w tym przypadku mamy aż 4 trójki kodujące jeden aminokwas). Spośród 64 trójek najważniejsze są tylko 4, które spełniają specjalne funkcje: -AUG - trójka kodująca metioninę u Eucaryota i formylometioninę. Synteza każdego białka zaczyna się od znalezienia kodonu startowego, którym jest trójka AUG, i wstawienia aminokwasu startowego; -UAA, UAG, UGA - nie kodują żadnego aminokwasu, stąd określa się jako tzw. kodony nonsensowne (terminalne, STOP). Ich zadaniem jest wyznaczenie miejsca zakończenia syntezy białka; POWSZECHNY -, te same trójki kodują te same aminokwasy. Nie oznacza to jednak, że wszystkie te organizmy mają taką samą informację genetyczną! Ponad to, każdy osobnik jednego gatunku ma inną informację, niż jego pobratymcy.
DNA - Kwas dezoksyrybonukleinowy jest nośnikiem informacji genetycznej. Składa się z deoksyrybonukleotydów, zwanych nukleotydami lub monomerami. Każdy nukleotyd zbudowany jest z: *cukru 5-węglowego (deoksyrybozy), *reszty kwasu fosforowego - PO4 (3') azotowej zasady : a/ puryny = adenina (A) i guanina (G), b/ pirymidyny = cytozyna (C), tymina (T). Strukturę DNA tworzą jest dwa łańcuchy polinukleotydowe, które są spiralnie skręcone wokół własnej osi i tworzą podwójną helisę prawoskrętną.
RNA to kwas rybonukleinowy, jest polimerem zbudowany jest z nukleotydów. Każdy z nich składa się z *5-węglowego cukru- rybozy , *reszty kwasu fosforowego(PO4), jednej z zasad azotowych: adenina, guanina, cytozyna, uracyl (U) . RNA to pojedyncza nić, która może się spiralnie skręcać, w której nukleotydy również łączą się komplementarnie: A z U a G z C. RNA występuje w cytoplazmie, jądrze komórkowym, w rybosomach.
Aminokwasy egzogenne - Nazywane też aminokwasami niezbędnymi - jest to grupa aminokwasów, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie i muszą być dostarczane w pożywieniu. Do aminokwasów niezbędnych dla człowieka dorosłego zalicza się 8 aminokwasów (fenyloalanina, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, treonina, tryptofan, walina).
|
Replikacja DNA to podwajanie oraz synteza w komórkach żywych cząsteczek nowych DNA, które zawierają genetyczną zakodowaną informację organizmu, jest to kopiowanie informacji genetycznej zawartej w sekwencji nukleotydów. Proces przebiega w jądrze komórkowym w interfazie mitozy. Replikacja może być: *Semikonserwatywna, *Konserwatywna, *Przypadkowa. Przebieg procesu składa się z trzech etapów: *Inicjacja- (zapoczątkowanie procesu) - powstają widełki replikacyjne (są to miejsca do których enzym polimeraza DNA dobuduje komplementarne nukleotydy. *Elongacja- jest to właściwa synteza DNA, wydłużanie łańcucha białkowego i *Terminacja - to zakończenie biosyntezy. Replikacja jest wstępnym podstawowym warunkiem mitozy - podziału komórkowego, w wyniku którego powstaje 2 nowe komórki z identyczną informacją genetyczną.
Transkrypcja - proces budowy RNA na podstawie nukleotydów zawartych w DNA. Etapy: 1.Rozpączęcie(inicjacja) enzym polimeru mRNA przyłącza się do tzw. Promotoru odcinka DNA o odpowiedniej sekwencji nukleotydów inicjującej transkrypcje. Rozpada się nić DNA. ; 2.Wydłużenie(elongacja mRNA) ; 3. Komplementarność kodonu z antykodonem ; 4. Wytworzenie wiązania peptydowego.
Translacja -tworzenie białek w oparciu o nić RNA. W czasie podziału komórki cząsteczki DNA są replikowane na dwie identyczne i przekazywane potomnym komórkom.
allel - jedna z kilku form genu, zajmująca określone miejsce w chromosomie
Gen - odcinek DNA, cechą dziedziczności jest białko
Genetyka - nauka zajmująca się dziedzicznością i zmiennością organizmów żywych. genotyp - cała informacja, która zawarta jest w materiale genetycznym Genom-zespół chromosomów wraz z zawartymi w nim genami stanowiący informację genetyczną organizmu
fenotyp - zespół cech organizmu, który jest widoczny [np. wygląd, fizjologia, zachowanie], powstaje on w wyniku genotypu oraz środowiska Diploidalność - posiadanie podwójnego genomu; występowanie w obrębie jąder organizmu dwóch homologicznych chromosomowych zespołów (2n) Haploidalność - posiadanie pojedynczego genomu; organizm haploidalny ma n chromosomów.
Mutacja genowa to zmiana dziedziczna zachodząca w genie, na poziomie kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA), gdzie następuje zamiana sekwencji zasad nukleinowych, w wyniku której powstaje nowy allel. Obróbka posttranskrypcyjna - obróbka, dzięki której z uzyskanego w procesie transkrypcji pre-mRNA powstaje dojrzały mRNA. zasada komplementarności DNA - zasada wzajemnego uzupełniania się, dla DNA przedstawia się w następujący sposób Tymina (T) ←→ Adenina (A); Guanina (G) ←→ Cytozyna (C);
MUTACJE GENOWE = PUNKTOWE
1.Substytucja - podstawienie, zamiana jednego nukleotydu na drugi: *tranzycja - zamiana jednej puryny na drugą; zamiana jednej pirymidyny na drugą * transwersja - zamiana puryny na pirymidynę
SKUTKI: ● mutacja milcząca AAA → AAG ( lizyna, aminokwas się nie zmienia) ● mutacja nonsensowna AAA → UAA ( kodon nonsensowny) ● mutacja zmiany sensu AAA → AAC (lizyna → asparagina)
2.Delecja - utrata jednego lub kilku nukleotydów w DNA ∑ SKUTKI: przesunięcie ramki odczytu 3.Addycja - wstawienie jednego lub kilku nukleotydów
MUTACJE CHROMOSOMOWE = STRUKTURALNE = ABBERACJE
*Delecja - skrócenie chromosomu: a b c d e | f g
*deficjencja - wycięcie pierwszego lub ostatniego: a b| c d e f| g h *Inwersja - fragment genu zostaje wycięty, obrócony o 180º i wstawiony z powrotem: a b c d | e f g →
a b c d g f e ; *Duplikacja - kopiowanie fragmentu chromosomu; chromosom zostaje podwojony:
a b c d d e f g *Translokacja - dobudowanie fragmentu chromosomu niehomologicznego: a b c d e f g x y z
CZYNNIKI MUTAGENNE: FIZYCZNE, CHEMICZNE
Promieniowanie jonizujące X Analogi zasad azotowych ( analogiczne do zasad azotowych włączają się za nie); Promieniowanie ultrafioletowe (słoneczne) ; Kwas azotowy HNO2; Wysoka temperatura; Barwniki akrydynowe - płaskie cząsteczki o kilku pierścieniach wnikają między nukleotydy i prowadzą do addycji lub delecji; Iperyt - gaz bojowy, działa na zasady azotowe; Kolchicyna - wpływa na wiązanie Kario - kinetyczne; rozdzielanie chromosomów na pół (np. mutacja genomowa); Nadtlenek wodoru - H2O2, amoniak
Kod genetyczny to sposób, według którego można przetłumaczyć informację genetyczną z języka nukleotydów na język aminokwasów. Reguły kodu genetycznego, można opisać w następujący sposób:
TRÓJKOWY- trzy leżące obok siebie nukleotydy tworzą podstawową jednostkę informacyjną - kodującą jeden aminokwas. Ta trójka nukleotydów to kodon. Rodzajów kodonów jest 64 (64 kombinacje 3-elementowe na zbiorze 4-elementowym), wystarcza to do zakodowania 20 aminokwasów. NIEZACHODZĄCY - Kolejne trójki położone są obok i nie zachodzą na siebie. BEZPRZECINKOWY - W DNA nie ma żadnych dodatkowych elementów fizycznych (np. atomów czy wiązań) rozdzielających kodony. Odczyt kodu rozpoczyna się od precyzyjnie ustawionego punktu. Wymagana jest dokładność do jednego nukleotydu. JEDNOZNACZNY - dana trójka nukleotydów koduje tylko jeden aminokwas, np. trójka TTA koduje wyłącznie asparaginę; -z dwóch nici DNA tylko jedna zawiera informację, tzw. pasmo matrycowe, druga nie zawiera żadnej informacji i spełnia funkcje stabilizujące, tzw. pasmo kodujące; Przykład: AAA - lizyna, GAC - aspargin, CAG - glutamina KOLINEARNY - Matryca genowa złożona jest z kolejnych, liniowo uszeregowanych trójek. aminokwasy łączone będą w ściśle określonej kolejności - takiej w jakiej ułożone są kodony matrycy. Kolejność ułożenia aminokwasów jest taka jak kolejnoś ułożenia odpowiednich trójek kodujących. ZDEGENEROWANY - w DNA są 64 trójkowe kombinacje, natomiast w białkach występuje tylko 20 rodzajów aminokwasów. Dlatego jeden aminokwas może być kodowany przez kilka trójek, np. trójki UUU i UUC kodują fenyloalaninę (czyli dwa kodony na jeden aminokwas), trójki ACA, ACU, ACG i ACC koduja treoninę ( w tym przypadku mamy aż 4 trójki kodujące jeden aminokwas). Spośród 64 trójek najważniejsze są tylko 4, które spełniają specjalne funkcje: -AUG - trójka kodująca metioninę u Eucaryota i formylometioninę. Synteza każdego białka zaczyna się od znalezienia kodonu startowego, którym jest trójka AUG, i wstawienia aminokwasu startowego; -UAA, UAG, UGA - nie kodują żadnego aminokwasu, stąd określa się jako tzw. kodony nonsensowne (terminalne, STOP). Ich zadaniem jest wyznaczenie miejsca zakończenia syntezy białka; POWSZECHNY -, te same trójki kodują te same aminokwasy. Nie oznacza to jednak, że wszystkie te organizmy mają taką samą informację genetyczną! Ponad to, każdy osobnik jednego gatunku ma inną informację, niż jego pobratymcy.
DNA - Kwas dezoksyrybonukleinowy jest nośnikiem informacji genetycznej. Składa się z deoksyrybonukleotydów, zwanych nukleotydami lub monomerami. Każdy nukleotyd zbudowany jest z: *cukru 5-węglowego (deoksyrybozy), *reszty kwasu fosforowego - PO4 (3') azotowej zasady : a/ puryny = adenina (A) i guanina (G), b/ pirymidyny = cytozyna (C), tymina (T). Strukturę DNA tworzą jest dwa łańcuchy polinukleotydowe, które są spiralnie skręcone wokół własnej osi i tworzą podwójną helisę prawoskrętną.
RNA to kwas rybonukleinowy, jest polimerem zbudowany jest z nukleotydów. Każdy z nich składa się z *5-węglowego cukru- rybozy , *reszty kwasu fosforowego(PO4), jednej z zasad azotowych: adenina, guanina, cytozyna, uracyl (U) . RNA to pojedyncza nić, która może się spiralnie skręcać, w której nukleotydy również łączą się komplementarnie: A z U a G z C. RNA występuje w cytoplazmie, jądrze komórkowym, w rybosomach.
Aminokwasy egzogenne - Nazywane też aminokwasami niezbędnymi - jest to grupa aminokwasów, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie i muszą być dostarczane w pożywieniu. Do aminokwasów niezbędnych dla człowieka dorosłego zalicza się 8 aminokwasów (fenyloalanina, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, treonina, tryptofan, walina).
|
Replikacja DNA to podwajanie oraz synteza w komórkach żywych cząsteczek nowych DNA, które zawierają genetyczną zakodowaną informację organizmu, jest to kopiowanie informacji genetycznej zawartej w sekwencji nukleotydów. Proces przebiega w jądrze komórkowym w interfazie mitozy. Replikacja może być: *Semikonserwatywna, *Konserwatywna, *Przypadkowa. Przebieg procesu składa się z trzech etapów: *Inicjacja- (zapoczątkowanie procesu) - powstają widełki replikacyjne (są to miejsca do których enzym polimeraza DNA dobuduje komplementarne nukleotydy. *Elongacja- jest to właściwa synteza DNA, wydłużanie łańcucha białkowego i *Terminacja - to zakończenie biosyntezy. Replikacja jest wstępnym podstawowym warunkiem mitozy - podziału komórkowego, w wyniku którego powstaje 2 nowe komórki z identyczną informacją genetyczną.
Transkrypcja - proces budowy RNA na podstawie nukleotydów zawartych w DNA. Etapy: 1.Rozpączęcie(inicjacja) enzym polimeru mRNA przyłącza się do tzw. Promotoru odcinka DNA o odpowiedniej sekwencji nukleotydów inicjującej transkrypcje. Rozpada się nić DNA. ; 2.Wydłużenie(elongacja mRNA) ; 3. Komplementarność kodonu z antykodonem ; 4. Wytworzenie wiązania peptydowego.
Translacja -tworzenie białek w oparciu o nić RNA. W czasie podziału komórki cząsteczki DNA są replikowane na dwie identyczne i przekazywane potomnym komórkom.
allel - jedna z kilku form genu, zajmująca określone miejsce w chromosomie
Gen - odcinek DNA, cechą dziedziczności jest białko
Genetyka - nauka zajmująca się dziedzicznością i zmiennością organizmów żywych. genotyp - cała informacja, która zawarta jest w materiale genetycznym Genom-zespół chromosomów wraz z zawartymi w nim genami stanowiący informację genetyczną organizmu
fenotyp - zespół cech organizmu, który jest widoczny [np. wygląd, fizjologia, zachowanie], powstaje on w wyniku genotypu oraz środowiska Diploidalność - posiadanie podwójnego genomu; występowanie w obrębie jąder organizmu dwóch homologicznych chromosomowych zespołów (2n) Haploidalność - posiadanie pojedynczego genomu; organizm haploidalny ma n chromosomów.
Mutacja genowa to zmiana dziedziczna zachodząca w genie, na poziomie kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA), gdzie następuje zamiana sekwencji zasad nukleinowych, w wyniku której powstaje nowy allel. Obróbka posttranskrypcyjna - obróbka, dzięki której z uzyskanego w procesie transkrypcji pre-mRNA powstaje dojrzały mRNA. zasada komplementarności DNA - zasada wzajemnego uzupełniania się, dla DNA przedstawia się w następujący sposób Tymina (T) ←→ Adenina (A); Guanina (G) ←→ Cytozyna (C);
MUTACJE GENOWE = PUNKTOWE
1.Substytucja - podstawienie, zamiana jednego nukleotydu na drugi: *tranzycja - zamiana jednej puryny na drugą; zamiana jednej pirymidyny na drugą * transwersja - zamiana puryny na pirymidynę
SKUTKI: ● mutacja milcząca AAA → AAG ( lizyna, aminokwas się nie zmienia) ● mutacja nonsensowna AAA → UAA ( kodon nonsensowny) ● mutacja zmiany sensu AAA → AAC (lizyna → asparagina)
2.Delecja - utrata jednego lub kilku nukleotydów w DNA ∑ SKUTKI: przesunięcie ramki odczytu 3.Addycja - wstawienie jednego lub kilku nukleotydów
MUTACJE CHROMOSOMOWE = STRUKTURALNE = ABBERACJE
*Delecja - skrócenie chromosomu: a b c d e | f g
*deficjencja - wycięcie pierwszego lub ostatniego: a b| c d e f| g h *Inwersja - fragment genu zostaje wycięty, obrócony o 180º i wstawiony z powrotem: a b c d | e f g →
a b c d g f e ; *Duplikacja - kopiowanie fragmentu chromosomu; chromosom zostaje podwojony:
a b c d d e f g *Translokacja - dobudowanie fragmentu chromosomu niehomologicznego: a b c d e f g x y z
CZYNNIKI MUTAGENNE: FIZYCZNE, CHEMICZNE
Promieniowanie jonizujące X Analogi zasad azotowych ( analogiczne do zasad azotowych włączają się za nie); Promieniowanie ultrafioletowe (słoneczne) ; Kwas azotowy HNO2; Wysoka temperatura; Barwniki akrydynowe - płaskie cząsteczki o kilku pierścieniach wnikają między nukleotydy i prowadzą do addycji lub delecji; Iperyt - gaz bojowy, działa na zasady azotowe; Kolchicyna - wpływa na wiązanie Kario - kinetyczne; rozdzielanie chromosomów na pół (np. mutacja genomowa); Nadtlenek wodoru - H2O2, amoniak
Kod genetyczny to sposób, według którego można przetłumaczyć informację genetyczną z języka nukleotydów na język aminokwasów. Reguły kodu genetycznego, można opisać w następujący sposób:
TRÓJKOWY- trzy leżące obok siebie nukleotydy tworzą podstawową jednostkę informacyjną - kodującą jeden aminokwas. Ta trójka nukleotydów to kodon. Rodzajów kodonów jest 64 (64 kombinacje 3-elementowe na zbiorze 4-elementowym), wystarcza to do zakodowania 20 aminokwasów. NIEZACHODZĄCY - Kolejne trójki położone są obok i nie zachodzą na siebie. BEZPRZECINKOWY - W DNA nie ma żadnych dodatkowych elementów fizycznych (np. atomów czy wiązań) rozdzielających kodony. Odczyt kodu rozpoczyna się od precyzyjnie ustawionego punktu. Wymagana jest dokładność do jednego nukleotydu. JEDNOZNACZNY - dana trójka nukleotydów koduje tylko jeden aminokwas, np. trójka TTA koduje wyłącznie asparaginę; -z dwóch nici DNA tylko jedna zawiera informację, tzw. pasmo matrycowe, druga nie zawiera żadnej informacji i spełnia funkcje stabilizujące, tzw. pasmo kodujące; Przykład: AAA - lizyna, GAC - aspargin, CAG - glutamina KOLINEARNY - Matryca genowa złożona jest z kolejnych, liniowo uszeregowanych trójek. aminokwasy łączone będą w ściśle określonej kolejności - takiej w jakiej ułożone są kodony matrycy. Kolejność ułożenia aminokwasów jest taka jak kolejnoś ułożenia odpowiednich trójek kodujących. ZDEGENEROWANY - w DNA są 64 trójkowe kombinacje, natomiast w białkach występuje tylko 20 rodzajów aminokwasów. Dlatego jeden aminokwas może być kodowany przez kilka trójek, np. trójki UUU i UUC kodują fenyloalaninę (czyli dwa kodony na jeden aminokwas), trójki ACA, ACU, ACG i ACC koduja treoninę ( w tym przypadku mamy aż 4 trójki kodujące jeden aminokwas). Spośród 64 trójek najważniejsze są tylko 4, które spełniają specjalne funkcje: -AUG - trójka kodująca metioninę u Eucaryota i formylometioninę. Synteza każdego białka zaczyna się od znalezienia kodonu startowego, którym jest trójka AUG, i wstawienia aminokwasu startowego; -UAA, UAG, UGA - nie kodują żadnego aminokwasu, stąd określa się jako tzw. kodony nonsensowne (terminalne, STOP). Ich zadaniem jest wyznaczenie miejsca zakończenia syntezy białka; POWSZECHNY -, te same trójki kodują te same aminokwasy. Nie oznacza to jednak, że wszystkie te organizmy mają taką samą informację genetyczną! Ponad to, każdy osobnik jednego gatunku ma inną informację, niż jego pobratymcy.
DNA - Kwas dezoksyrybonukleinowy jest nośnikiem informacji genetycznej. Składa się z deoksyrybonukleotydów, zwanych nukleotydami lub monomerami. Każdy nukleotyd zbudowany jest z: *cukru 5-węglowego (deoksyrybozy), *reszty kwasu fosforowego - PO4 (3') azotowej zasady : a/ puryny = adenina (A) i guanina (G), b/ pirymidyny = cytozyna (C), tymina (T). Strukturę DNA tworzą jest dwa łańcuchy polinukleotydowe, które są spiralnie skręcone wokół własnej osi i tworzą podwójną helisę prawoskrętną.
RNA to kwas rybonukleinowy, jest polimerem zbudowany jest z nukleotydów. Każdy z nich składa się z *5-węglowego cukru- rybozy , *reszty kwasu fosforowego(PO4), jednej z zasad azotowych: adenina, guanina, cytozyna, uracyl (U) . RNA to pojedyncza nić, która może się spiralnie skręcać, w której nukleotydy również łączą się komplementarnie: A z U a G z C. RNA występuje w cytoplazmie, jądrze komórkowym, w rybosomach.
Aminokwasy egzogenne - Nazywane też aminokwasami niezbędnymi - jest to grupa aminokwasów, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie i muszą być dostarczane w pożywieniu. Do aminokwasów niezbędnych dla człowieka dorosłego zalicza się 8 aminokwasów (fenyloalanina, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, treonina, tryptofan, walina).
|