parzydełkowce, Ochrona Środowiska, Ochrona środowiska morskiego

Parzydełkowce

Z Wikipedii

Parzydełkowce
Żeglarz portugalski
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	parzydełkowce
Nazwa systematyczna
Cnidaria
Hatschek, 1888
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Parzydełkowce (Cnidaria, od gr. knide - pokrzywa) - wodne tkankowce dwuwarstwowe zaliczane do królestwa zwierząt. Charakteryzują się symetrią promienistą. Zamieszkują środowisko wodne, przede wszystkim wody słone.

Spis treści

[ukryj]

Filogeneza [edytuj]

Przodkowie dzisiejszych parzydełkowców (jamochłonów) pojawili się na początku ery paleozoicznej. Przypuszcza się, że wywodzą się od zwierząt o symetrii dwubocznej a promienista symetria ciała jest wyrazem późniejszych przystosowań.

Budowa [edytuj]

Parzydełkowce są zwierzętami tkankowymi, co odróżnia je od podobnych czasem z wyglądu gąbek. Wyróżnia się 3 postacie parzydełkowców: planula (forma larwalna), polip i meduza. Ich ciało zbudowane jest z dwóch warstw tkanki nabłonkowej: ektoderma (zewnętrzna) i endoderma (wewnętrzna); stąd stosowana czasem dla parzydełkowców nazwa "dwuwarstwowce". Warstwy nabłonkowe rozdzielone są bezpostaciową mezogleą. Warstwa mezoglei u polipa jest cienka i rozłożona równomiernie, meduza charakteryzuje się grubszą warstwą mezoglei.

Ciało polipa ma kształt workowaty, natomiast meduzy dzwonkowaty o ścianach zbudowanych z dwóch warstw komórek - warstwy te odpowiadają ektodermie i endodermie gastruli. Wnętrze ciała stanowi jama gastro-waskularna (odpowiednik prajelita), która może tworzyć system kanałów. Do jamy gastralnej prowadzi otwór gębowy, który otoczony jest czułkami (u polipa), natomiast u meduz czułki znajdują się na brzegu dzwonu. Otwór gębowy pełni również funkcje odbytowego. Na brzegach dzwonu zlokalizowane są także ciałka brzeżne (ropalia), w których skład wchodzą proste narządy światłoczułe (oczka) oraz statocysta - prosty narząd równowagi. Statocysta składa się z statolitu (grudki węglanu wapnia) oraz komórek czuciowych z wypustkami komórkowymi. Statolit uciska określone wypustki w zależności od położenia zwierzęcia względem źródła przyciągania ziemskiego, co pozwala meduzie zorientować się w jakiej pozycji względem ziemi płynie i wyregulować swoją pozycję ruchami dzwonu.

Podstawowym typem komórek tworzących zarówno ekto-, jak i endodermę są komórki nabłonkowo-mięśniowe oraz komórki interstycjalne. W endodermie występują również komórki gruczołowe, które produkują enzymy trawienne. Natomiast w ektodermie znajdują się komórki parzydełkowe (zawierają w sobie parzydełka, czyli knidocysty) oraz komórki nabłonkowo-nerwowe.

Parzydełkowce nie mają układów: krążenia, oddechowego i wydalniczego, a wymiana gazowa i osmoregulacja następuje przez całą powierzchnię ciała.

Odżywianie i trawienie [edytuj]

Parzydełkowce żywią się zawiesiną organiczną i planktonem, ale niektóre gatunki potrafią polować na większe zwierzęta. U tych gatunków występuje specyficzne zjawisko podwójnego trawienia. Pokarm wprowadzony jest do jamy gastralnej, gdzie rozpoczyna się pierwszy etap jego obróbki - trawienie zewnętrzne (zewnątrzkomórkowe) za pomocą enzymów produkowanych przez komórki gruczołowe. Wstępnie nadtrawiony i rozdrobniony pokarm jest potem fagocytowany przez komórki gastrodermy i rozpoczyna się drugi etap - trawienie wewnętrzne (wewnątrzkomórkowe). Niestrawione resztki są usuwane na zewnątrz, z powrotem przez otwór gębowy.

Rozmnażanie [edytuj]

Parzydełkowce rozmnażają się płciowo i bezpłciowo poprzez pączkowanie, podział (poprzeczny i podłużny) oraz strobilizację. Bezpłciowo rozmnażają się zazwyczaj polipy ( rzadko meduzy), a najczęstszym sposobem takiego rozrodu jest pączkowanie. Nowy, początkujący polip może się oderwać od macierzystego, ale bywa też, że pozostaje z nim złączony i w ten sposób tworzy się kolonia osobników. Z polipów może także wypączkować meduza, która po oderwaniu się zaczyna prowadzić samodzielne życie w toni wodnej. Rzadziej u polipów dochodzi do podziału osobnika wzdłuż długiej osi ciała, a zupełnie wyjątkowo do podziału poprzecznego. Specyficznym sposobem rozrodu bezpłciowego polipów jest strobilizacja. Polega ona na tym, że dojrzały polip zaczyna dzielić się poprzecznie na swego rodzaju talerzyki, które u nasady polipa są jeszcze słabo zaznaczone. Im wyżej, tym stają się wyraźniejsze, a szczytowe talerzyki odrywają się i przekształcają w młode meduzy zwane efyrami. Efyry po kilku tygodniach przekształcają się w dorosłe meduzy. Rozmnażanie płciowe zachodzi zarówno u polipów, jak i u meduz. Gamety powstają z komórek interstycjalnych. Krążkopławy są rozdzielnopłciowe, a rozwój mają złozony. Występuje w nim dwubocznie symetryczna, orzęsiona larwa-planula. Niektóre gatunki, jak na przykład bałtycka chełbia modra wykazują regularną przemianę pokoleń związaną ze zmianą sposobu rozmnażania

Tryb życia [edytuj]

Polipy prowadzą osiadły tryb życia. Meduzy poruszają się ruchem odrzutowym, lecz zaliczane są do planktonu, gdyż nie są w stanie przeciwstawiać się prądowi wody.

Systematyka [edytuj]

Gromada Anthozoa - koralowce

Gromada Cubozoa - kostkowce

Gromada Hydrozoa - stułbiopławy

Gromada Scyphozoa - krążkopławy

Wcześniejsza klasyfikacja biologiczna wyglądała następująco:

Podtyp: Medusozoa/Metagenetica

Gromada: Protomedusae

Gromada: Hydroconozoa/Dipleurozoa

Gromada: stułbiopławy (Hydroza)

Gromada: krążkopławy (Scyphoza)

Podgromada: Scyphomedusae/Acraspeda