WYKAZ BŁĘDÓW

Załącznik 6

Ocena poprawności interpunkcyjnej

Rodzaje błędów uwzględniane przez egzaminatorów

1. Przecinek

brak przecinka między wyrazami użytymi w celu wyliczenia

Czytała książki w domu_ w szkole_ w parku.

Uczniowie_ nauczyciele i rodzice spotkali się przy ognisku.

brak przecinka przed członami powtórzonymi

Bardzo_ bardzo mi żal tego zajączka.

Wiedział o tym i mój brat _ i mój wujek.

brak przecinka oddzielającego zdania składowe w zdaniu złożonym

Marzę o przyjaciółce _ której będę się mogła zwierzać.

Zasnął _ gdy tylko się położył. Gdy tylko się położył _ zasnął.

Odgarnął gałęzie _ żeby pomóc zwierzakowi.

Kpił z nauki _ więc nie zdał.

Bardzo się starał _ ale mu nie wychodziło.

rozdzielenie przecinkiem związku wyrazów

W ogrodzie rosły czerwone, tulipany i żółte, żonkile.

Szedł, szybko i nie oglądał się za siebie.

Uwaga! Szóstoklasista nie musi znać zasad użycia przecinka przy wtrąceniach.

2. Kropka

brak kropki na końcu zdania

Nie musiał mi tego mówić_

Uwaga! Szóstoklasista nie musi znać poprawnej pisowni skrótów i skrótowców.

3. Znak zapytania

brak znaku zapytania na końcu wypowiedzi pytających

Dlaczego pojechałeś do tego lasu _ Czy już naprawiłeś rower _

Kto tam_ Dlaczego_

4. Dwukropek

a) brak dwukropka przed przytoczeniem cudzych lub własnych słów

Krzyknąłem _ „Uciekajmy!”

Mama zapytała _ „Czy umyłaś ręce?”

b) brak dwukropka przed wyliczeniem szczegółów poprzedzonym określeniem ogólnym

Wziąłem wiele potrzebnych rzeczy _ jedzenie, picie, kompas, zegarek, latarkę, pieniądze.

Poznałem następujące części mowy _ rzeczownik, czasownik, przymiotnik i liczebnik.

5. Myślnik (pauza)

brak myślnika w zapisie dialogu na początku każdej wypowiedzi

_ Dziadku, weź mnie ze sobą.

_ Nie, Jasiu _ odpowiedział dziadek. _ Tym razem zostaniesz w domu.

Uwaga! Szóstoklasista nie musi znać zasad użycia myślnika przy wtrąceniach.

Uwaga!

Każdy błąd interpunkcyjny należy traktować jako osobny błąd.

Załącznik 7

Ocena poprawności językowej

Rodzaje błędów uwzględniane przez egzaminatorów

Niepoprawna forma gramatyczna wyrazów

Zaczęłem kopać. Podeszłem. Po tym doszłem do wniosku ...

Dałem jeść kotowi. Wstawając, zobaczyłem przed sobą olbrzymie zwierzę.

Bardzo lubiał pływać. Nosił na ręcach. Poszła se.

Błędy w budowie zdań

a) niezgodność wyrazu określającego z określanym

Muszę wyruszyć w tą daleką drogę. Za stołem siedział Jan i Agata. Dzieci biegali.

Pięć dzieci. Przestrzegaj przepisy.

b) rażąco niepoprawny szyk

Na hali widziałem stada pasących się owiec i górali.

Po zebraniu makulatury sprzedaliśmy ją razem z panią.

Przygotowała posiłek dla Jasia, który składał się z dużej ilości potraw.

c) nieumiejętność wyznaczania granicy zdania

Przykład 1.

Morał z tego wiersza jest taki: Trzeba się dzielić z potrzebującymi bo kiedyś możemy sami być biedni i wtedy też nam ktoś odmówi i wtedy poczujemy co to głód i będzie nam wstyd, że nie pomagaliśmy a teraz sami prosimy o chleb i wodę.

Przykład 2.

Gdy wszyscy już skoczyli po pięć razy pani nauczycielka zaproponowała, abyśmy spróbowali skoczyć na ocenę wszyscy się zgodzili, ponieważ dobrze skakali. Skakaliśmy według numerów w dzienniku, gdy nadszedł czas na moją koleżankę to ona się rozpędziła i zamiast skoczyć przez kozła to skoczyła na kozła i wtedy wszyscy wybuchnęliśmy śmiechem.

Przykład 3.

Gospodyni ma bardzo twardy charakter w tym utworze zostało to odzwierciedlone trzeba się dzielić z ludźmi tym co się ma kiedyś zostaniemy za to wynagrodzeni, że mogliśmy pomóc innym bo kiedyś tak się zdarzy, że my będziemy potrzebowali pomocy i taki człowiek, który się nie dzieli zostanie sam bez żadnej pomocy.

Przykład 4.

Gdyby ona była na miejscu głodnego człowieka. Ciekawe co by czuła.

d) niecelowe powtarzanie struktur składniowych w obrębie zdania

Widziałem obraz, który przedstawiał morze, które było zielone.

Gdy wróciłem z wakacji, wspominałem to wszystko, gdy oglądałem pamiątki.

e) inne rażąco niepoprawne konstrukcje zaburzające sens zdania

Gdy chciała wbić nóż, ten nie dał rady ukroić chleba.

Użycie słów w niewłaściwym znaczeniu lub rażąco niepoprawne połączenia wyrazów

łuna rybek, odmówiła gorliwie, zachowała się skąpo, wyłaniać z siebie dźwięki,

Z powodu urodzin księżniczki, składam jej serdeczne życzenia.

Dźwignij słuchawkę ... Rozmyślcie, jak bardzo moglibyście się wzbogacić.

Był to fakt rzeczywisty. Posiadał jabłko... Pamiętnik wędrował od ręki do ręki.

Nie mogła się powstrzymać od uronienia łez. Osobiście myślę, że masz rację.

Cofamy do tyłu i wjeżdżamy w kałużę.

Rażące powtórzenia, nadużywanie zaimków

Gdy doszliśmy do lasu, szliśmy wąską dróżką.

Mam nadzieję, że w lipcu nigdzie nie wyjeżdżasz, bo ponieważ chciałbym Ci zaproponować wyjazd ze mną w góry. Zacząłem kopać dziurę, gdy już ją wykopałem...

Byłem w Afryce, było bardzo fajnie, lecz niebezpiecznie. Mówię Ci, było fajnie, byłem nad Nilem, zwiedziłem fajne piramidy.

Uwaga!

Egzaminator, który ma wątpliwości co do poprawności danego sformułowania, powinien zasięgnąć opinii innych egzaminatorów. Jeśli wątpliwości nie da się rozwiać, sformułowanie należy uznać za dopuszczalne.

Załącznik 8

Ocena ortografii

Uwzględniane zasady z przykładami

1. Pisownia zmiękczeń (w tym zakończeń bezokoliczników)

np. słońce, zieleń, cienie, cichnie, gryźć, iść, jechać.

2. Pisownia spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych - upodobnienia pod względem dźwięczności lub utrata dźwięczności, np. słodki, trawka, pokrzywa, twardy, prośba, rozprawiać, bezpieczny, województwo, chleb, łeb, śnieg.

3. Pisownia ó

wymiennego (na o, e), np. ogród - ogrody, pióro - pierze, krówka - krowa;
niewymiennego, np. chór, róża, córka, wróbel, jaskółka, góra, wzgórze, królik;
w zakończeniach rzeczowników -ów, -ówka, -ówna (tu też D. l.m. rodz. męskiego, np. psów), np. Kraków, głodówka, Nowakówna.

Uwaga! Szóstoklasista powinien znać pisownię wyjątków: zasuwka, wsuwka, skuwka.

4. Pisownia u

we wszystkich formach osobowych czasowników czasu teraźniejszego i trybu rozkazującego zakończonych na -uje, -uj (-uję, -ujesz, itp.), np. zgaduje, zgaduj, zgaduję, zgadujesz;
w zakończeniach na -uch, -uchna, -uchny, -unek, -unia, -unio, -usia, -us, -uszek, -uś, -utki, np. dzieciuch, córuchna, ładniuchny, pakunek, ciotunia, dziadunio, mamusia, lizus, maluszek, dziadziuś, milutki;
na końcu wyrazów;
na początku i w środku wielu wyrazów, np. upał, mur, kura, kogut, Burek, lektura, długi, duży, Jurek.

Uwaga! Szóstoklasista powinien znać pisownię wyjątków: ósemka, ósmy, ósmoklasista, ów, ówdzie, ówczesny.

5. Pisownia rz

wymiennego (na r), np. żołnierz - żołnierski; marzec - marcowy;
niewymiennego, np. kołnierz, korzeń, rzadki, rzut, jarzębina;
po spółgłoskach: p, b, t, d, k, g, j, w, ch, np. przygoda, brzydko, potrzeba, drzewo, krzew, grzech, wrzosy, spójrz, chrzan;

w zakończeniach rzeczowników: -mistrz, -mierz, -arz, -erz, np. zegarmistrz, kątomierz, kalendarz, kołnierz.

Uwaga! Szóstoklasista: powinien znać pisownię wyjątków: pszenica, pszczoła, kształt, wszystko, wszędzie, obszar (i wyrazy pokrewne) oraz pisownię stopnia wyższego i najwyższego przymiotników, np. większy, największy.

6. Pisownia ż

wymiennego (na g, dz, h, s, z, ź), np. krążyć - krąg, pieniążek - pieniądz, grożę - grozić, mażę - mazać;
niewymiennego, np. bażant, pożytek, różnica, żarówka, księżniczka;
w zapożyczonych rzeczownikach rodzaju męskiego zakończonych na -aż, -eż, np. witraż, garaż, montaż, bagaż, wiraż, reportaż, bandaż, masaż, kolportaż, łupież, pejzaż, papież;
w rzeczownikach rodzaju żeńskiego zakończonych na -aż, -eż, np. młodzież, straż.

Uwaga! Szóstoklasista powinien znać pisownię wyjątków: twarz, potwarz, macierz.

7. Pisownia ch

wymiennego (na sz), np. mucha - muszka, pycha - pyszny;
niewymiennego, np. chmura, choroba, chuligan, pechowiec, kucharz;
na końcu wyrazów, np. duch, puch, mech, trach!, miłych, złotych, o ludziach (wyjątek: druh);
po spółgłoskach, np. schować, wschód, wchodzić, tchórz.

8. Pisownia h

wymiennego ( na g, z, ż) , np. wahać się - waga, błahy - błazen, druh - drużyna;
niewymiennego, np. hak, haft, herbata, hałas, hamulec, handel, bohater;
w wyrazach obcego pochodzenia rozpoczynających się cząstkami hipo-, hydro-, hiper-, np. hipopotam, hipokryta, hydrofor, hiperbola;
po spółgłosce z, np. zhańbić, zharmonizować;
w imionach, np. Hanna, Henryk, Helena.

9. Pisownia ą, ę

w wyrazach rodzimych, np. pociąg, związek, jęczy lub całkowicie spolszczonych, np. ksiądz, kolęda;
w M., B., W., l.p. niektórych rzeczowników rodzaju nijakiego, np. cielę, imię;
w B., l.p. i w N. l.p. w zakończeniach rzeczowników i przymiotników, np. B. matkę, kolegę; N. dobrą matką, z kolegą;
w zakończeniach czasowników:

w 1 os. l.p., np. idę, mówię,
w 3 os. l.m. czasu teraźniejszego, np. robią,
w czasie przeszłym, np. zdjął, wziął, płynęła,
w czasie przyszłym, np. będą, odbędą, odrobię.

10. Pisownia om, on, em, en

w wyrazach obcego pochodzenia, np. centrum, benzyna, kontynent, kompas

(w zakresie czynnego słownictwa uczniów);

w zakończeniach rzeczowników w C. l.m. -om, np. drzewom, psom oraz -em, w N. l.p., np. przyjacielem, psem.

11. Pisownia wielkiej litery

na początku zdania;
w imionach (ludzi i zwierząt);
w nazwiskach, przezwiskach, nazwach rodów i rodzin;
w nazwach części świata i ich mieszkańców, krajów i ich mieszkańców, miejscowości, regionów;
w nazwach gór, nizin, wyżyn, rzek, jezior, mórz, oceanów;
w tytułach utworów literackich, np. Podróż za jeden uśmiech, Ten obcy.

12. Pisownia nie (w zakresie czynnego słownictwa ucznia)

a) łącznie:

z rzeczownikami, np. nieszczęście, nieprawda, niezgoda;
z przymiotnikami, np. niedobry, nieładny, niekorzystny;
z przysłówkami utworzonymi od przymiotników, np. niedobrze, nieładnie.

b) rozdzielnie:

z czasownikami (w formie osobowej i bezokoliczniku), np. nie zrobię, nie zrobić;

Uwaga! Szóstoklasiści powinni znać pisownię wyjątków: niepokoić, niedomagać, niedowidzieć, nienawidzić, niecierpliwić się, niewolić, nieruchomieć.

z przymiotnikami (w stopniu wyższym i najwyższym), np. nie lepszy, nie najlepszy;
z przysłówkami (w stopniu wyższym i najwyższym), np. nie lepiej, nie najlepiej;

w zwrotach: nie warto, nie można, nie trzeba, nie należy, nie wolno, nie brak, nie potrzeba.

13. Pisownia wyrazów z cząstką by

łącznie:

z osobowymi formami czasowników, np. pisałbym, byłby;
ze spójnikami, które trzeba zapamiętać: gdyby, jeśliby, jeżeliby, żeby, aby;

rozdzielnie:

z bezokolicznikami, np. robić by, pisać by;
z wyrazami o funkcji czasownikowej, które trzeba zapamiętać: wolno by, warto by, trzeba by, można by.

Uwaga! Zakończenia form trybu przypuszczającego: -bym, -byś, -by są ruchome; można je przenieść przed czasowniki i wtedy piszemy rozdzielnie, np. czytałbym albo: bym czytał.

14. Pisownia wyrażeń przyimkowych (w zakresie czynnego słownictwa ucznia)

przyimki z: rzeczownikami, przysłówkami, liczebnikami, zaimkami zasadniczo piszemy rozdzielnie, np. w domu, za domem, przy domu, na przykład, dla nich, do niego, do pierwszego, na co dzień, nade mną, ode mnie, po kolei, po polsku, po prostu, w ogóle;
łącznie piszemy kilkadziesiąt wyrażeń przyimkowych, których pisownia została ustalona dłuższą tradycją, np. codziennie, dlaczego, powoli, potem, wskutek, naprawdę, naraz, nareszcie, znienacka, nadal, nadzwyczaj.