Typologia błędów i sposoby ich oznaczania |
|
„Błędy” stylistyczne (styl.) - sprawność stylistyczna rozpatruje się je na poziomie tekstu bądź akapitu; dotyczą wszelkich zaburzeń w doborze środków językowo-stylistycznych |
|
a) mieszanie stylów; b) nadużywanie słów pochodzenia obcego; ----------------------------------------------------------------------------------- c) nadużywanie zaimków; d) powtarzanie wyrazów w obrębie zdania; e) powtarzanie wyrazów w obrębie myśli-akapitu; f) stosowanie konstrukcji synonimicznych (wielosłowie); |
1. Z głębi mieszkania wyłoniła się Ida, zapytując pełnym głosem, czy tata już wrócił. (zderzenie słownictwa oficjalnego z codzienną sytuacją). 2. Jest on bardzo odważny, o czym świadczy to, że postanawia odwiedzić Julię, choć to grozi mu śmiercią, bo jego rodzina jest zwaśniona z rodziną Julii. Takie jego zachowanie może świadczyć także o jego nierozwadze. |
Błędy składniowe (skł.) rozpatruje się je na poziomie wypowiedzi; dotyczą wszelkich zaburzeń w budowie zdań |
|
a) zredagowanie samego wypowiedzenia podrzędnego; b) rozpoczynanie zdania od spójników; c) brak orzeczenia w zdaniu, gdy jest konieczne; d) błędny szyk wyrazów w zdaniu; e) użycie imiesłowowego równoważnika zdania przy braku zgodności podmiotów w zdaniu nadrzędnym i podrzędnym; f) użycie imiesłowu przysłówkowego współczesnego przy czynnościach rozgrywających się w różnych czasach; g) nieprawidłowe wyznaczenie granic zdania; h) zbędny podmiot; i) powtarzanie tych samych struktur składniowych; j) brak dokończenia myśli; k) niepoprawne użycie przyimka; |
1. Ponieważ we współczesnym świecie potrzebna jest taka właśnie osoba. (brak zdania nadrzędnego, nie znamy informacji głównej). 2. I ciekawe, co dalej będzie się działo. (w języku polskim z zasady nie rozpoczynamy zdań od spójników). 3. Ebenezer Scrooge, główny bohater dzieła angielskiego powieściopisarza Dickensa - „Opowieści wigilijnej”, mieszkał w Wielkiej Brytanii. („Opowieść wigilijna” jest tytułem, nie zaś autorem). 4. Czytając każdy jego tren, do oczu napływają nam łzy.(w pierwszym zdaniu podmiotem jest „my”, w drugim „łzy” - brak jest więc tożsamości podmiotów). |
Błędy frazeologiczne (frazeolog.) rozpatruje się je na poziomie wypowiedzi; dotyczą wszelkich zaburzeń w stosowaniu stałych bądź luźnych związków wyrazowych |
|
a) rozbijanie stałych związków frazeologicznych; b) rozbijanie luźnych połączeń wyrazowych; c) nieadekwatne do opisywanej sytuacji stosowanie związków frazeologicznych; |
1. Jak więc widać, bohater ten odniósł klęskę. (istnieją stałe połączenia wyrazowe: odnieść zwycięstwo, ponieść klęskę). 2. Cechowała go ogromna znieczulica na ludzkie problemy i biedę. 3. Bieżącego roku spotkał mnie zaszczyt brania udziału w olimpiadzie polonistycznej. (związek ten odnosi się do sytuacji oficjalnych związanych z zaproszeniem na ważne uroczystości...). |
|
|
Błędy leksykalne (leks./wyr.) rozpatruje się je na poziomie zdania; dotyczą wszelkich zaburzeń w doborze wyrazów |
|
a) niewłaściwe użycie zaimków; b) niepoprawne użycie synonimów; c) wprowadzanie słów o innych znaczeniach; d) wprowadzanie pleonazmów; |
1. Choćby naiwność i łatwowierność powiązana szczególnie ze swoją dziecinnością. (zaimek odnosi się do osoby wypowiadającej się w swoim imieniu). 2. Myślę, że autorka „Harry'ego Pottera” stworzyła postać, której osoba nadaje się do przedstawienia na scenie i warto byłoby ukazać ją w teatrze. |
Błędy fleksyjne (fl.) rozpatruje się je na poziomie wypowiedzi; dotyczą wszelkich zaburzeń w odmianie wyrazów przez przypadki, liczby i rodzaje (rzeczowniki, przymiotniki, imiesłowy przymiotnikowe, liczebniki, zaimki) oraz osoby, czasy, tryby, strony, liczby i rodzaje (czasowniki) |
|
a) niepoprawna odmiana zaimka; b) brak odmiany nazwy własnej; c) brak odmiany rzeczownika, przymiotnika; d) brak uwzględniania rodzaju; e) niepoprawne użycie stopnia wyższego; |
1. Mimo to że został on ostatecznie pokonany, zasługuje na podziw. 2. Życie Harry'ego w szkole magii Hogwart jest niezwykle interesujące. 3. Za młodu, jako „dziecko niespodzianka” zabrano go z domu i szkolono. |
Błędy interpunkcyjne (int.) rozpatruje się je na poziomie wypowiedzi; dotyczą wszelkich zaburzeń w wyznaczaniu granic wypowiedzeń oraz stosowaniu znaków interpunkcyjnych |
|
a) brak wyznaczania granic wypowiedzeń b) zbędny przecinek w zdaniu w zdaniu pojedynczym c) brak przecinka w zdaniu podrzędnie złożonym d) brak przecinka przy wtrąceniach e) brak przecinka przy wyliczeniach f) brak pauzy dialogowej g) brak kropki przy skrótach h) zbędna kropka przy skrótach |
1. To ona dokonała wielu morderstw nakłaniała swojego męża do zbrodni chociaż on wahał się przed każdą z nich. (pierwszy przecinek powinien oddzielić dwa zdania współrzędnie złożone, drugi nadrzędne od podrzędnego). 2. Makbet, na swojej drodze powrotnej, napotkał trzy wiedźmy. 3. Po prostu przedstawiłby jak można kochać swoją planetę. 4. Z natury altruistka, wg. Prusa wzór godny naśladowania. (skrót i wyraz kończą się ta sama literą, więc nie stawiamy kropki). |
Błędy ortograficzne (ort.) rozpatruje się je na poziomie wyrazu; dotyczą wszelkich zaburzeń w prawidłowej pisowni słów |
|
a) błędy typowo ortograficzne dotyczące pisowni z; ó-u, rz-ż, ch-h; b) błędne stosowanie małych/dużych liter; c) błędy dotyczące pisowni z: i-j; d) błędy w pisowni partykuły nie z różnymi częściami mowy; e) błędy w pisowni partykuły by z różnymi częściami mowy; |
f) opuszczanie i rozszczepianie nosówek; g) utrata dźwięczności w wygłosie; h) błędne stosowanie zmiękczeń; i) błędy dotyczące podziału wyrazu/zdania; |
2