struktura glebowa -rodzaj i sposób wzajemnego powiązania oraz przestrzenny układ elementarnych cząstek stałej fazy gleby, rozpatruje się kształt i wielkość elementów strukturalnych, ich trwałość i stopień wykształcenia w profilu glebowym.

makrostruktura - struktura widzialna nie uzbrojonym okiem

Podział struktur glebowych:

1.struktury proste (nieagregatowe)

a.rozdzielnoziarnista r

b.spójna (zwarta, masywna) m

2.struktury agregatowe

a.sferoidalne

- koprolitowa - ko

- gruzełkowata - gr

- ziarnista - zn

b.formenowielościenne (poliedryczne)

- formenowielościenna ostrokrawędzista (angularna) - oa

- formenowielościenna zaokrąglona (subangularna) - os

- bryłowa - br

c.struktury wrzecionowate

- pryzmatyczna - pr

- słupowa - ps

d. dyskoidalne

- płytkowa - dp

- skorupkowa - ds

3.struktury włókniste

a. gąbczasta - hg

b. włóknista właściwa - hw

1. s. proste nieagregatowe - poszczególne elementarne cząstki stałej fazy gleby są albo ze sobą zlepione albo luźno ułożone, brak naturalnej łupliwości lub jest niewidoczna,

a. rozdzielnoziarnista r- ziarna glebowe występują oddzielnie nie są zlepione żadnym spoiwem(piasek luźny, żwir, utwory pyłowe o małej zawartości materii organicznej, świeży pył wulkaniczny)

b. spójna m(zwarta, masywna) - tworzy jednolitą masę, zawiera małe ilości frakcji ilastej (pęczniejącej i kruszącej się) i materii organicznej, nie wykazuje pęknięć ani trwałych szczelin, które naruszają fizyczną jednolitość utworu (gliny piaszczyste, piaski gliniaste, gliny pylaste)

2. s. agregatowe - można wyróżnić naturalne płaszczyzny łupliwości (odspojenia), pojedyncze elementy strukturalne to grudki lub agregaty (peds); opisuje się wg cech:

*kształt elementów strukturalnych,

*sposób ich ułożenia w profilu glebowym(typ struktury),

*wymiar agregatów strukturalnych (klasa wielkości agregatów),

*stopień rozróżnialności elementów strukturalnych w profilu glebowym i ich trwałości,

a. sferoidalne - kształt kulisty o powierzchniach gładkich lub chropowatych, nie przylegających do powierzchni otaczających agregatów

*koprolitowa (ko) agregaty o kształtach nie regularnych, niekiedy graniastych, składa się głównie z ekstrementów dżdżownic, wazonkowców i in. bezkręgowców glebowych; agregaty mniej trwałe rozpadają się na drobniejsze (s.ko upodabnia się do s. gr)

*gruzełkowata (gr) agregaty strukturalne kuliste, porowate, trwałe, spoiwo - polimery próchnicze, śluzy bakteryjne, minerały ilaste; koloidy mineralno-organiczne wysycone kationami wapnia

*ziarnista (zn) - agregaty strukturalne prawie nieporowate, powstałe w skutek dezintegracji fizycznej (wysuszanie-namakanie, zamarzanie-odmarzanie)

macierzystego materiału glebowego: mineralnego - budowa drobnoziarnista oraz organicznego - całkowicie zhumifikowany torf

b. s. foremnowielościenna (poliedryczna) - agregaty równomiernie wykształcone wzdłuż trzech osi prostopadłych do siebie, wielościany foremne o gładkich lub chropowatych powierzchniach, przylegające do powierzchni sąsiednich agregatów

*formenowielościenna ostrokrawędzista (angularna oa) agregach o powierzchniach gładkich oraz ostrych narożach i krawędziach; powstawanie: dezintegracja drobnoziarnistych utworów (iły, iły pylaste, gliny średnie i ciężkie; na powierzchni czasami powłoczki ilaste (poziomy Bt gleb płowych);

*foremnowielościenne zaokrąglone (subangularne, os) agregaty o powierzchniach gładkich, wypukłych lub wklęsłych, zaokrąglone naroża i krawędzie; gleby zwierają niewielkie ilości frakcji ilastej→agregaty nie pokryte powłoczkami ilastymi, struktura mniej trwała niż s. ostrokrawędzista;

*bryłowa (br) - nieregularne duże agregaty o szorstkich powierzchniach, powstają w poziomie uprawnym w skutek orki zbyt suchych lub mokrych ciężkich gleb ubogich w próchnicę; struktura sztucznie wytworzona w wyniku mechanicznej uprawy gleby;

c. s. wrzecionowate - agegaty mają kształt graniastosłupów wrzecionowatych, oś pionowa znacznie krótsza od osi poziomych, w profilu mają układ pionowy;

*pryzmatyczna (pr)- a. mają kształt graniastosłupów wrzecionowatych ostrokrawędzistych z płaskimi powierzchniami dolnymi i górnymi; tworzą się w glebach bardzo drobnoziarnistych przy ich głębokim wysychaniu i namakaniu; pionowe ścianki a. są czasami pokryte powłoczką ilastą lub ilasto-próchniczą;

*słupowa (ps) - a. mają kształt graniastosłupów wrzecionowatych o krawędziach zaokrąglonych przy czym górna powierzchnia też jest zaokrąglona (tzw.czapeczka); występują w glebach w których KS jest wysycony kationami sodu, sodu i magnezu (sołońce, sołodzie, gleby sodowe)

d. s. dyskoidalne - a. są rozbudowane w kierunku osi poziomych przy znacznym zredukowaniu osi pionowej; łupliwość w płaszczyźnie poziomej; poziomy układ płytek;

*płytkowa (dp) płytki proste o szerokich rzadziej gładkich powierzchniach, ułożone poziomo; oddzielone od siebie małymi szczelinami powstającymi przy wysychaniu gleby lub wskutek tworzenia się wewnątrz gleby soczewek lodu

*skorupkowa (ds) - a. mają kształt miseczkowato wklęsłych płytek o gładkiej powierzchni górnej i szorstkiej powierzchni dolnej; powstają podczas wysychania i nierównomiernego kurczenia się materiałów rytmicznie warstwowanych.

3. S. włókniste - struktury torfów słabo lub silnie zhumifikowanych, w masie organicznego materiału macierzystego znajduję się znaczne ilości korzeni, łodyg i liści roślin torfotwórczych o różnym stopniu rozłożenia i w różnym stopniu przemieszczane z kompleksowymi związkami próchniczymi;

a. s. gąbczasta (hg) torfy mechowiskowe (z mszakami) słabo rozłożone (R≤35%), zbudowane z drobnych korzonków turzyc, listków i łodyg mchów; tworzą elastyczną gąbczastą, b. porowatą masę przesiąkniętą wodą; istotnym elementem struktury są nie rozłożone szczątki roślin torfotwórczych,

b. s. włóknista (hw) - tworzą ją torfy turzycowiskowe i szuwarowe (torfy zielne bez mszaków) słabo rozłożone (R≤35%), w masie torfu przeważają drobne korzonki turzyc, grube kłącza i korzonki trzciny, czasami kłącza skrzypu, niekiedy domieszki kory wierzby; masa nie rozłożonych roślin przepojona humusem tworzy jednolitą strukturę drobnowłóknistą→torfy turzycowiskowe lub grubowłóknistą→torfy szuwarowe.

Stopnie wykształcenia agregatów struktury glebowej:

0. s. bezagregatowa - gdy nie można dostrzec w masie glebowej ani agregatów, ani wyraźnie zaznaczonych linii odspojenia; wyróżnia się:

-s. spójna - materiał jest zwięzły

-s. rozdzielnoziarnista - materiał jest sypki nie zwięzły

1. s. agregatowa słaba - słabo wykształcone agregaty, które są ledwo rozróżnialne w profilu, po rozkruszeniu gleby materiał glebowy rozpada się i tworzy mieszaninę niewielu trwałych agregatów, wielu agregatów rozkruszających się i przeważającej ilości materiału bezagregatowego.

2. s. a. średnio trwała - dobrze ukształtowane agregaty, które są średni trwale, ale wyraźne, lecz nie dające się wyróżniać w glebach nie rozkruszonych, po rozkruszeniu rozpada się na mieszaninę wielu wyraźnych naturalnych agregatów, pewnej ilości agregatów rozkruszających się i niewielkiej ilości materiału bezagregatowego (np. gliniasty poziom A gleb płowych mających strukturę gruzełkowatą, poziom gliniasty Bt gleb mający strukturę foremnowielościenną)

3. s.a. trwała - agregaty trwałe, wyraźnie widoczne nawet w glebach nie rozkruszonych; agregaty słabo przylegają do siebie i opierają się rozkruszeniu; po rozkruszeniu gleby materiał składa się z przeważającej ilości agregatów naturalnych, niewielkiej ilości agregatów rozkruszonych i bardzo małej ilości materiału bezagregatowego (np. gruzełkowata struktura w poziomie A1 czarnoziemów właściwych oraz słupowa s. poziomu Bt sołońców).

Gleba-dynamiczny układ trójfazowy złożony z 3 zasadniczych faz: stałej, płynnej i gazowej.

Faza stała- zbudowana głównie z minerałów pierwotnych tj. kwarc, skalenie, miki, pirokseny i amfibole, apatyt, hematyt, oraz wtórnych: minerały ilaste(momtmorylonit, illit, kaolinit, tlenki żelaza i inne), ponad to w skład fazy stałej wchodzą części organiczne i organiczno-mineralne (kompleksowe koloidy organiczno-mineralne, np.próchnica). 45% części mineralne, 5% organiczne

Faza płynna - składa się z wodnych roztworów rzeczywistych i koloidalnych o bardzo zmiennym składzie ilościowym i jakościowym. Stanowi ona tzw. roztówr glebowy, który jest ważnym źródłem składników pokarmowych roślin.

Faza gazowa - powietrze glebowe.

We wszystkich fazach zachodzą bezustanne (często okresowe) przemiany, decydujące o dynamizmie gleby. Na szczególną uwagę zasługują procesy powodujące przemianę związków organicznych w mineralne i odwrotnie - mineralnych w organiczne. Właściwości fizyczne wpływają na przebieg i tempo różnych procesów fizykochemicznych i biologicznych w glebie, a także warunki bioekologiczne siedliska i zaopatrywanie roślin w wodę i powietrze.

Woda i powietrze zajmują w dobrze uprawianej glebie ornej 50% całkowitej objętości poziomu akumulacyjnego. Stosunek wody do powietrza jest bardzo zmienny, zależy od wielu czynników.

Niższe poziomu glebowe zawierają mniej próchnicy, a wskutek wzrastającego w głąb ciśnienia są bardziej zbite, przez co zwiększa się ilość mikroporów, które wypełnione są wodą, a więc poziomy zawierają tym samym mniej powietrza.

Właściwości fizyczne gleby:

-podstawowe (pierwotne) - zwązane z jakością substratu glebowego: ciężar właściwy, ciężar objętościowy, struktura, barwa, porowatość, zwięzłość i pulchność, plastyczność, lepkość, pęcznienia, kurczliwość.

-wtórne (funkcjonalne) - uzależnione od pierwotnych; są one wynikiem funkcjonowania gleby jako środowiska bytowania świata organicznego, są to: właściwości wodne, powietrzne i cieplne, decydujące o klimacie glebowym.

ciężar właściwy S- stosunek masy określonej objętości suchej i pozbawionej powietrza gleby do objętości zajmowanej przez tę masę (fazę stałą gleby)

ciężar objętościowy - stosunek masy określonej objętości gleby o zachowanej strukturze, do całkowitej objętości próbki w stanie naturalnym, jest to ogólna objętość gleby (części stałych wraz z porami).

ciężar objętościowy określa stosunki powietrzne gleby: im jest on niższy, tym gleba jest bardziej przewiewna, co jest uzależnione od ilości przestworów wypełnionych powietrzem. Na wielkość i ilość wpływa głównie budowa agregatowa i układ gleby, a także zawartość w glebie części organicznych, korzeni, kanałów pokorzeniowych wypełnionych luźną masą glebową oraz stopień spulchnienia gleby przez faunę (w glebach mineralnych wynosi 1,1-1,8 g/cm³) ; określa również stopień spulchnienia gleby, dlatego wzrasta on wraz z głębokością, osiągając najwyższe wartości w skale macierzystej gleby, a zwłaszcza w poziomach glejowych, zabiegi uprawowe z reguły zmniejszają ciężar objętościowy gleby w wierzchnich jej warstwach.

porowatość ogólna gleby - suma przestworów zajętych przez powietrze i wodę przypadającą na jednostkę objętości gleby; istotny czynnik struktury gleby; zależy od:

-składu mechanicznego gleby,

-zawartości próchnicy,

-budowy agregatowej,

-działalności mezofauny i korzeni roślin,

-zabiegów agrotechnicznych (uprawa roli, nawożenie, płodozmiany)

Gleby porowate wykazują korzystne warunki wodno powietrzne, są przewiewne, rośliny i mikroorganizmy znajdują odpowiednie warunki rozwojowe.

Wyróżnia się porowatość ogólną i kapilarną.

Pory glebowe dzieli się na:

drobne - mikropory o średnicy <0,0002 mm (< 0,2 µm) wodas niedostępną dla roślin

średnie - mezopory 0,0002 - 0,0085 mm (0,2- 8,5 µm) woda dostępną dla roślin

grube - makropory >0,0085 mm (>8,5 µm) zapełnione przeważnie powietrzem glebowym

zwięzłość gleby - cecha która wskazuje na stopień (siłę) związania poszczególnych cząstek glebowych ze sobą dzięki czemu gleba stawia większy lub mniejszy opór siłom zewnętrznym (np. korzeniom czy narzędziom rolniczym); zależy od:

- składu mechanicznego,

-struktury (ciężaru objętościowego)

-ilości i jakości koloidów,

-wilgotność gleby,

-zawartość próchnicy,

-CaCO₃

pulchność g. - odwrotność zwięzłości; jest ona wynikiem struktury gleby; zależy od:

-porowatość,

-zawartość próchnicy i innych koloidów,

-działalność życiowa fauny glebowej,

-korzeni roślin,

-skład mechaniczny gleby,

-stopień jej zacienienia.

Pulchność zwiększa się pod wpływem próchnicy słodkiej (wysyconej Ca++ i Mg++) odwrotnie wpływa próchnica słona wysycona kationami Na++, negatywnie wpływają też procesy przemywania i wymywania.

plastyczność g. - właściwość polegająca na przybieraniu przez glebę pod wpływem sił zewnętrznych różnych form i utrzymaniu się tych form po ustaniu działania tych sił; występuje tylko przy pewnym stopniu uwilgotnienia gleby; ilość wody niezbędna do ujawnienia się cech plastyczności gleby zależy od składu mechanicznego, a zwłaszcza zawartości frakcji iłu koloidalnego, atakże od występowania próchnicy, wzrost zawartości iłu koloidalnego lub/i próchnicy powoduje zwiększanie się plastyczności.

lepkość - zdolność przylegania do różnych przedmiotów; lepkość określa się ciężarem jaki jest potrzebny do oderwania krążka wykonanego z dowolnego materiału (najczęściej z metalu) od wygładzonej powierzchni gleby.Na lepkość wpływa przede wszystkim skład mechaniczny gleby, jej struktura i wilgotność; stopień lepkości powiększa się wraz ze wzrostem koloidów w glebie do pewnej granicy (ok. 60% części spławialnych) po przekroczeniu której lepkość już nie zmienia się. Gleba powietrznie such nie wykazuje lepkości, która zwiększa się wraz ze wzrostem stopnia uwilgotnienia gleby, ale tylko do stanu pełnego wysycenia kapilar wodą.

pęcznienie - jest to zwiększanie objętości pod wpływem pochłaniana wody, zjawisko to powstaje na skutek otaczania się poszczególnych cząstek koloidalnych gleby wodnymi powłokami; pęcznienie gleby uważa się za pierwsze stadium jej rozpraszania (dyspersji) w wodzie; zależy głównie od składu mechanicznego (zawartości iłu koloidalnego) oraz od ilości i jakości kationów wymiennych: Na wpływa na wzrost pęcznienia, Ca - obniża pęcznienie.

kurczliwość- zjawisko odwrotne do pęcznienia, zależy od zawartości w glebie koloidów mineralnych i organicznych, a także od stopnia jej uwilgotnienia.

Gęstość właściwa (fazy stałej)

γ = Ms / Vs [g/cm3]

Ms - masa próbki suchej

Vs - objętość próbki suchej

Wartość γ zależy od składu mineralnego i zawartości próchnicy:

- gleby mineralne: 2,65 - 2,80

- gleby organiczne: 1,40 - 2,00

Gęstość właściwą wyznacza się za pomocą piknometru

Gęstość objętościowa w układzie naturalnym

γo = M / V [g/cm3]

M - masa próbki o nienaruszonej strukturze (Ms, Ms+Mw)

V - objętość próbki (Vs + Vw + Vg)

Gęstość γo rzeczywista - gleby wysuszonej w temp. 100°C

Gęstość γo chwilowa - gleby z zawartą w niej wodą

γo gleb gliniastych i ilastych - 1,00 - 1,60 g/cm3

γo gleb piaszczystych - 1,20 - 1,80 g/cm3

Woda glebowa (ze względu na rozpuszczone w niej składniki mineralne - roztwór glebowy) stanowi jedną trzech składowych części gleby, jest niezbędna do życia biologicznego gleby, dla przebiegu różnych procesów glebowych (wietrzenie minerałów, mineralizacji, humifikacji i innych) oraz dla wzrostu masy roślinnej i zwierzęcej.; pomiędzy fazą stałą gleby, roztworem, a rośliną zachodzi ciągła wymiana składników pokarmowych co w dużej mierze uzależnione jest od stężenia soli w roztworze i glebie.

Źródłem wody glebowej są:

-opady atmosferyczne pod różnymi postaciami,

- woda podsiąkająca w głębszych warstwach glebowych,

-woda kondensacyjna (powstająca w wyniku skraplania pary wodnej),

- woda wprowadzana do gleby w wyniku sztucznych nawodnień.

Straty wody glebowej wynikają z nast. procesów:

-spływy powierzchniowe,

-przesiąkanie wody w głąb gleby i zasilanie wód gruntowych,

-transpiracja roślin uprawnych i chwastów,

- jałowe wyparowywanie (ewaporacja) wody z gleby nie pokrytej, lub słabo pokrytej roślinnością,

-część wody z opadów w ogóle nie dochodzi do gleby a zatrzymuje się na konarach drzew, krzewów i roślin zielnych.

Bilans wodny - zapas wody w określonej warstwie gleby w końcu badanego okresu

W1= Wo+(So+K+Wg)-(T+P+Sp+Sgr)±b

Wo- zapas wody na początku badanego okresu

So- suma opadów w badanym okresie

K- ilość wody dostarczonej w wyniku kondensacji pary wodnej

Wg - ilość wody pochodząca z podsiąku

T - ilość wody wytranspirowanej przez rośliny

P - ilość wody wyparowanej z gleby

Sp - wielkość spływu powierzchniowego

Sgr - ilość wody wsiąkniętej w badanym okresie

b- nadwyżka lub niedobór w mm słupa wody

Postacie wody w glebie (różny stopień związania z koloidalnymi cząstkami glebowymi):

woda chemiczna (krystalizacyjna) wchodzi w skład różnych minerałów , nie utlenia się w czasie suszenia gleby w 105^oC , może w wyniku rozpuszczenia się minaerału przejść do roztworu glebowego, nie bierze bezpośrenio udziłau w procesach glebowych i nie może być wykorzystywana przez rośliny (jej ilość w glebie ok. 7% występuje w gipsie (CaSO₄* 2H₂O),

woda w postaci lodu - mało aktywna chemizcnie, odgrywa ważną rolę w procesach wietrzenia fizycznego skał i minerałów, przyczynia się do procesów glebotwórczych i glebowych.

woda w postaci pary- część wody występuje w powietrzu glebowym, która zajmuje grube pory glebowe, pomiędzy fazą stałą, płynną i powietrzną astala się w glebie pewien stan chwiejnej równowagi, zależy od wilgotności gleby, stężenia roztworu glebowego, temperatury i zawartości frakcji ilastych; zdolna jest do poruszania się w glebie dzięki lokalnej różnicy ciśnień - porusza się od miejsc o wysokim ciśnieniu do miejsc o niższym ciśnieniu, stąd też z miejsc bardziej wilgotnych do suchszych, dzięki tej zdolności zachodzi wymiana pomiędzy jej zawartością w powietrzu glebowym i atmosferycznym; zawartość pary wodnej w glebie i jej ruchy mają szczególne znaczenie w zaopatrywaniu w wodę roślin kserofilnych.

woda związana siłami molekularnymi - woda, której cząstezczki silnie wiązane są przez siły molekularne występujące na powierzchni cząstek koloidalnych oraz jonów; wyróżnia się 2 formy:

-woda higroskopowa (silniej związana)

-woda błonkowata (słabiej związana)

woda higroskopowa powstaje przez pochłanianie przez glebę cząstek pary wodnej z powietrza w drodze tzw. kondensacji molekularnej; para wodna jest sorbowana ze względu na silnie wyrażony charakter dipolowy jej cząstek; pochłanianie jest tym silniejsze im większa względna wilgotność powietrza; zdolność pochłaniania pary wodnej z powietrza przez glebę nazywa się higroskopijnością; woda h. jest tak silnie związana przez cząsteczki glebowe, że nie jest dostępna dla roślin;

woda błonkowata - w miarę gromadzenia się na powierzchni cząstek koloidalnych coraz większych ilości wody słabnie działanie sił molekularnych i po przekroczeniu stanu higroskopowości maksymalnej para wodna już nie może być pobierana z powietrza, a przyciągane są cząsteczki wody z gleby, które tworzą wokół warstewki wody higroskopowej otoczki wody błonkowatej; woda b. ma obniżony punkt zamarzania, jest w niewielkim stopniu przyswajalna dla roślin; zawartość w.b. zależy od: składu mechanicznego gleby, zawartości części koloidalnych i próchnicy.

woda kapilarna - woda wypełniająca kapilary glebowe, w których siły wiązania przewyższają siły grawitacyjne; im mniejsza średnica kapilar tym wiązanie wody w kapilarach jest większe; zjawisko kapilarności wywołane jest siłami adhezji (przyczepności) wody do ścian kapilary w wyniku czego wznosi się wokół ścianek kapilary, jednocześnie międzycząsteczkowe siły kohezji (przeciwdziałające rozdzielaniu się cząsteczek) powodują podciąganie do góry całego słupa wody do określonej wysokości; w.k. może pochodzić:

-z podsiąku wody gruntowej

- opadów po odcieknięciu wody grawitacyjnej,

-kondensacji pary wodnej,

woda k. może poruszać się we wszystkich kierunkach; przesuwa się z kapilar szerszych ku węższym, z miejsc wilgotniejszych ku suchszym, w glebach warstwowych z warstw gruboziarnistych ku drobnoziarnistym; dzieli się na: właściwą łączącą się z zasięgiem wody gruntowej i przywierającą - nie ma łączności z wodą gruntową

woda grawitacyjna inaczej wolna - postać wody podlegająca siłom grawitacji i poruszająca się w glebie od góry ku dołowi; tylko częściowo jest pobierana przez rośliny (wolno przesączająca się);

woda gruntowa występuje na większej lub mniejszej głębokości pod powierzchnią ziemi, podlega sile ciężkości i tworzy zwierciadło w otworach naturalnych i sztucznych; źródłem wody gruntowej są:

-opady atmosferyczne,

-przesiąkanie boczne z jezior i rzek,

-przesiąkanie z dolnych wodonośnych warstw znajdujących się pod ciśnieniem

-strumienie i potoki podziemne.

Wyróżniamy wodę gruntową właściwą - wodę gruntową , w.grunt. zaskórną , w.grunt. artezyjską.

Z punktu widzenia wegetacji roślin znaczenie ma woda grunt. właściwa i zaskórna.

woda zaskórna - występuje niezbyt głęboko pod powierzchnią i w okresie wegetacyjnym najczęściej częściowo lub całkowicie zanika; źródłem tej wody są opady; ze wzgl. na zdolność ruchu i charakter dzieli się na: zaskórną zwykłą: zdolność bocznego poruszania, zaskórna zastojowa pozbawiona całkowicie ruchu bocznego, uboga w tlen, silnie zakwaszona, oddziałuje b. niekorzystnie na wzrost i rozwój roślin.

Właściwości wodne gleb.

retencja wody w glebie -zdolność gleby do zatrzymywania wody w glebie; zależy od wielkości sił wiązania (sorbowania) cząsteczek wody przez glebę, a od tego zależy ilość wody dostępnej dla roślin

pF- symbol przyjęty dla określania siły ssącej gleby; jest to logarytm z wysokości słupa wody mierzonej w cm, odpowiadającej ciśnieniu, z jakim woda jest wiązana w glebie

1 cm słupa wody=0,001 atm.=pF0

10 cm=0,01atm.=pF 1 aż do 1000 000cm=1000,0atm=pF6.

pojemność wodna aktualna - czyli wilgotność gleby, jest to zawartość różnych postaci wody w glebie w danej chwili, oznacza się ją susząc wilgotną glebę w temp.105^oC do stałej wagi; 4 stopnie wilgotności: 1)gleba sucha, 2)gleba świeża- słabo wilgotna, 3)gleba wilgotna 4) gleba mokra

pojemność kapilarna- ilość wody, która wypełnia przestwory kapilarne gleby (jeśli gleba znajduje się w kontakcie ze zwierciadłem wody; zależy od ilości przestworów kapilarnych i składu mechanicznego, zawartości koloidów i struktury; największą pojemność kapilarną przekraczającą 1000% w przeliczeniu na suchą masę) wykazują gleby organiczne, głównie torfowe.

pojemność polowa gleby -wilgotność gleby nasyconej do stanu pojemności polowej odpowiada zawartości wody higroskopowej, błonkowatej, kapilarnej oraz wolno poruszającej się wody grawitacyjnej; przy pojemności polowej siła ssąca wynosi ok.1/3 atm.=pF ok.2,5

pojemność maksymalna pełna - przy długotrwałym nawadnianiu (deszcze, sztuczne nawadnianie) woda wypiera powietrze, stopniowo zapełniając wszystkie przestwory glebowe do chwili całkowitego nasycenia gleby wodą

pojemność wodna higroskopowa (higroskopijność) - polega na zdolności pochłaniania przez glebę pary wodnej z powietrza, która przez kondensację molekularną tworzy warstwy wokół cząstek koloidalnych i nazywa się wodą higroskopową; gdy gleba pochłania parę wodną z powietrza nasyconego parą wodną, a między zawartością parw w powietrzu glebowym i atmosferycznym ustali się stan równowagi mówimy o higroskopowości maksymalnej.

3 grupy stosunków wodnych w glebach ornych:

gr.I - kategoria gleb o optymalnym uwilgotnieniu (gleby o względnie zrównoważonym układzie stosunków powietrzno-wodnych)

gr.II - gleby okresowo lub trwale nadmiernie uwilgotnione:

- gleby okresowo nadmiernie uwilgotnione

- g. okresowo podmokle

- g. trwale podmokłe

gr.III - g. okresowo lub trwale nadmiernie suche:

- gleby okresowo za suche

-g. trwale za suche

---