Polska-USA XXI w, studia- politologia, międzynarodowe stosunki polityczne


STOSUNKI POLSKO-AMERYKAŃSKIE W XXI WIEKU

     Przypieczętowaniem doskonałych stosunków polsko-amerykańskich w tym okresie była wizyta w Polsce prezydenta USA George'a W. Busha w dniach 15-16 czerwca 2001 roku, tuż przed pierwszym jego spotkaniem z prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Zarówno Bush jak i Kwaśniewski wyraźnie poparli dalsze rozszerzenie NATO mimo obaw Rosji. Po raz pierwszy na najwyższym szczeblu rozmawiano też o amerykańskich planach budowy systemu obrony przeciwrakietowej.
     Po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001 roku Polska natychmiast zaoferowała USA wszelką pomoc w zwalczaniu terroryzmu. 20 września prezydent Kwaśniewski w liście do Busha zadeklarował gotowość do współpracy w budowie koalicji antyterrorystycznej i wzięcia udziału przez polskich żołnierzy w militarnych operacjach USA. 25 września rząd postanowił udostępnić polską przestrzeń powietrzną lotnictwu amerykańskiemu. Z inicjatywy prezydenta Kwaśniewskiego 6 listopada w Warszawie odbyła się konferencja w sprawie zwalczania terroryzmu, w której udział wzięło 16 prezydentów państw Europy Środkowej i Południowej. Przyjęto wówczas deklarację wyrażającą „bezwarunkowe poparcie dla działań podejmowanych przeciw terroryzmowi we wszystkich jego aspektach” oraz plan działania przeciw terroryzmowi. 22 listopada Kwaśniewski zatwierdził udział polskich żołnierzy w prowadzonej pod przewodnictwem USA międzynarodowej operacji militarnej w Afganistanie. Pierwsze polskie jednostki dołączyły do międzynarodowych sił ISAF w Afganistanie w marcu 2002 roku. Temat kampanii antyterrorystycznej dominował podczas wizyt w USA ministra spraw zagranicznych Włodzimierza Cimoszewicza w grudniu 2001 roku i premiera Leszka Millera w styczniu 2002 roku.
     W dniach 17-19 lipca 2002 roku prezydent Kwaśniewski jako dopiero drugi zagraniczny przywódca podczas kadencji Busha złożył państwową wizytę w USA, podczas której obaj prezydenci spotkali się z liderami Polonii pod Detroit. Bush wyraził uznanie dla zgłoszonej przez Kwaśniewskiego 5 lipca Inicjatywy Ryskiej, proponującej ścisłą współpracę aspirujących do NATO 10 państw (tzw. Grupy Wileńskiej) z Grupą Wyszehradzką. Zarówno Polska jak i USA były wówczas najgorętszymi rzecznikami dalszego rozszerzenia NATO, o czym postanowiono na szczycie w Pradze w listopadzie 2002 roku. 23 listopada prezydent Kwaśniewski był obecny w Wilnie, gdy Bush obwieszczał narodowi litewskiemu decyzję NATO o rozszerzeniu sojuszu na kolejne 7 państw postkomunistycznych.
     Wyrazem doskonałego stanu stosunków polsko-amerykańskich była podjęta 27 grudnia 2002 roku decyzja o zakupie przez Polskę 48 amerykańskich samolotów myśliwskich F-16 za kwotę 3,5 miliardów dolarów. Był to największy kontrakt w historii polskich sił zbrojnych. Polska uzyskała na ten cel z USA olbrzymią, niskooprocentowaną, 15-letnią pożyczkę w wysokości 3,8 miliarda dolarów oraz obietnicę licznych zamówień offsetowych. Odpowiednie umowy offsetowe podpisano 18 kwietnia 2003 roku.
     29 stycznia 2002 roku Bush w orędziu do narodu określił Irak, Iran i Koreę Północną "osią zła", wyznaczając tym samym dalsze kierunki kampanii antyterrorystycznej. Na przełomie 2002 i 2003 roku stało się jasne, że USA zmierzają do siłowego rozwiązania problemu Iraku, co natrafiło na ostry opór wielu państw europejskich. W tym sporze Polska stanęła po stronie Waszyngtonu: premier Miller był jednym z 8 europejskich szefów rządów, którzy 30 stycznia 2003 roku podpisali oświadczenie popierające dążenia USA do rozbrojenia Iraku. 14 stycznia 2003 roku podczas spotkania w Białym Domu Bush na spotkaniu z Kwaśniewskim oświadczył, że USA „nie mają dziś lepszego przyjaciela w Europie od Polski”; w lutym Bush rozmawiał także bezpośrednio z premierem Millerem. 17 marca rząd Millera wystąpił z wnioskiem o zezwolenie na użycie polskiego kontyngentu, liczącego nie więcej niż 200 polskich żołnierzy, w interwencji koalicji międzynarodowej „dla wymuszenia realizacji przez Irak stosownych rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ” i wniosek ten został natychmiast zatwierdzony przez prezydenta Kwaśniewskiego.
     Niedługo po zakończeniu działań wojennych przeciw siłom reżimu Saddama Husajna, 5 maja 2003 roku polski minister obrony Jerzy Szmajdziński spotkał się w Waszyngtonie z sekretarzem obrony USA Donaldem Rumsfeldem, po czym oświadczył, że Polsce zaproponowano dowództwo międzynarodowych sił stabilizacyjnych w jednym z 4 sektorów w Iraku - na północy kraju lub między Bagdadem a Basrą. Zaraz po Szmajdzińskim w Waszyngtonie przebywał minister Cimoszewicz, omawiając sprawy polskiego uczestnictwa w misji irackiej z sekretarzem stanu Colinem Powellem i wiceprezydentem Dickiem Cheneyem. 31 maja 2003 roku prezydent USA George W. Bush podczas krótkiego pobytu w Krakowie (w towarzystwie Colina Powella i Condoleezzy Rice) w drodze na obchody 300-lecia Sankt Petersburga spotkał się z prezydentem Kwaśniewskim i premierem Millerem i wygłosił przemówienie na Wawelu, przedstawiając Inicjatywę Bezpieczeństwa od Proliferacji (PSI), zmierzającą do utrudnienia transferu broni masowej zagłady i środków jej przenoszenia, koncentrującą się na przechwytywaniu podejrzanych transportów morskich.
     3 września 2003 roku odbyła się ceremonia przekazania Polsce, a jej kontyngentem liczącym teraz 2400 żołnierzy, dowództwa nad południowo-środkową strefą stabilizacyjną w Iraku. 3 dni później wojska polskie w tym sektorze odwiedził sekretarz obrony USA Donald Rumsfeld. Polscy eksperci zajmowali też ważne pozycje w okupacyjnych władzach Iraku: profesor Marek Belka pełnił od czerwca do października 2003 roku funkcję szefa koalicyjnej Rady Koordynacji Międzynarodowej w Iraku, a od listopada 2003 roku był dyrektorem ds. polityki gospodarczej Tymczasowej Władzy Koalicyjnej (CPA) w Iraku.
     W dniach 26-27 stycznia 2004 roku roboczą wizytę w USA złożył prezydent Kwaśniewski. Rozmowa z prezydentem Bushem koncentrowała się na konflikcie w Iraku, obowiązku wizowym dla Polaków i modernizacji polskich sił zbrojnych. Problem wiz stawał się wyjątkowo uciążliwy - Polska uważała, że jako najbliższy sojusznik USA powinna zostać włączona do tzw. Visa Waiver Program i tym samym zwolniona z wiz, tym bardziej że wszystkie państwa członkowskie UE (oprócz Grecji) były objęte tym przywilejem. Jednak na niekorzyść zniesienia wiz działały wysokie wskaźniki odrzucenia wniosków wizowych i pogwałcenia wiz przez Polaków (w obu przypadkach około 30%). Na tym tle oraz wątpliwości co do celowości interwencji irackiej (18 marca prezydent Kwaśniewski publicznie stwierdził, że amerykańska administracja wprowadziła Polskę w błąd w kwestii rzekomej broni masowej zagłady w Iraku) spadać zaczęła w Polsce sympatia dla Amerykanów, którzy do 2003 roku niezmiennie byli cieszyli się bardzo wysoką popularnością.
     W oficjalnych stosunkach polsko-amerykańskich nic się jednak nie zmieniło. Utrzymywana była wysoka częstotliwość kontaktów na wysokim szczeblu. 1 sierpnia 2004 roku w obchodach 60-lecia wybuchu Powstania Warszawskiego udział wziął sekretarz stanu USA Colin Powell. W sierpniu wizytę w USA złożył premier Marek Belka, który spotkał się z prezydentem Bushem i sekretarzem obrony Rumsfeldem. We wrześniu zainicjowano dialog strategiczny między Polską a USA kiedy na Półwyspie Hel spotkali się wiceskretarz stanu Richard Armitage i sekretarz stanu w polskim MSZ Adam Daniel Rotfeld. Pod koniec stycznia 2005 roku na uroczystościach 60. rocznicy wyzwolenia nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau przebywał w Polsce wiceprezydent USA Dick Cheney. Na początku lutego 2005 roku podczas swojej pierwszej podróży zagranicznej wizytę w Polsce złożyła nowa sekretarz stanu USA Condoleezza Rice i odbyła rozmowy z premierem Belką i ministrem spraw zagranicznych Rotfeldem, który kilka dni później udał się z robocza wizytą do USA.
     W dniach 8-9 lutego 2005 roku wizytę w USA złożył prezydent Kwaśniewski i spotkał się z Bushem, dopiero co zaprzysiężonym na drugą kadencję prezydencką. Ponownie jednym z czołowych punktów dyskusji był temat wiz - Bush zaproponował tzw. mapę drogową mającą doprowadzić Polskę do VWP, m.in. poprzez rozpoczęcie w Polsce kampanii medialnej zachęcającej do respektowania amerykańskich przepisów imigracyjnych i wykreślenie z amerykańskich rejestrów danych o nielegalnym pobycie Polaków przed 1989 rokiem. Prezydenci rozmawiali też m.in. o sytuacji na Ukrainie, gdzie Polska odgrywała wiodącą role mediacyjną.
     Minister Rotfeld ponownie odwiedził USA na przełomie maja i czerwca, biorąc udział wraz z Rice w drugiej rundzie bilateralnego dialogu strategicznego. Prezydent Kwaśniewski ponownie przebywał w USA we wrześniu przy okazji sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ (spotkał się wówczas m.in. z gubernatorem Kalifornii Arnoldem Schwarzeneggerem), złożył też pożegnalną wizytę w Białym Domu w dniach 11-12 października 2005 roku. Premier Belka złożył wizytę w Waszyngtonie pod koniec września i spotkał się z wiceprezydentem Cheneyem. Kolejny polski minister spraw zagranicznych Stefan Meller przebywał w USA w grudniu i spotkał się z Condoleezzą Rice. Spore zainteresowanie w USA budziły rocznicowe wydarzenia w Polsce w 2005 roku, m.in. 60-lecie wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau czy 25-lecie „Solidarności.” Przykładowo 18 lipca 2005 roku Izba Reprezentantów jednomyślnie uchwaliła rezolucję upamiętniającą 25. rocznicę strajków na Wybrzeżu, określając Polskę „wzorem dla innych krajów walczących o wyzwolenie spod rządów autorytarnych.”
     Prawicowe władze wyłonione w wyborach parlamentarnych i prezydenckich jesienią 2005 roku w jeszcze większym stopniu uznawały USA za priorytetowego partnera zagranicznego Polski. Nowy prezydent Lech Kaczyński swoją pierwszą wizytę w USA złożył w dniach 8-11 lutego 2006 roku i spotkał się z Bushem; podpisano wówczas 5-letnią umowę o współpracy naukowo-technicznej. Minister spraw zagranicznych Anna Fotyga przebywała w USA w czerwcu z roboczą wizytą, podczas której rozmawiała z Cheneyem i Rice. We wrześniu 2006 roku premier Jarosław Kaczyński rozmawiał w USA z Bushem, Cheneyem i Rice; minister obrony Radosław Sikorski ogłosił wówczas wysłanie do Afganistanu 1000 polskich żołnierzy. W kontekście ciągłego zaangażowania Polski w Iraku i pogarszania się sytuacji w Afganistanie doszło do intensyfikacji kontaktów wojskowych - minister Sikorski przebywał w USA jeszcze dwukrotnie - w maju i listopadzie 2006 roku.
     W listopadzie 2006 roku do Polski dostarczono pierwsze samoloty bojowe F-16 produkcji amerykańskiej, co stanowiło symboliczny początek nowej ery dla polskich sił powietrznych. Ponadto Polska od długiego czasu korzystała z amerykańskich programów wspierających modernizację sił zbrojnych, takich jak International Military Education and Training (IMET) czy Foreign Military Financing (FMF); przykładowo w ramach FMF w latach 1995-2007 roku Polska uzyskała 289 milionów dolarów w formie grantów i 3,9 miliarda dolarów w formie pożyczek rządowych.
     W styczniu 2007 roku Waszyngton formalnie zaproponował Polsce instalację elementów amerykańskiego systemu obrony przeciwrakietowej - 10 pocisków przechwytujących współpracujących z radarem w Czechach. Mimo kontrowersyjnego charakteru tego programu Warszawa natychmiast zdecydowała się podjąć negocjacje, traktując tę ofertę jako szansę długoterminowego umocnienia stosunków z jedynym światowym supermocarstwem. 24 kwietnia m.in. w tej sprawie w Warszawie przebywał sekretarz obrony USA Robert Gates, który spotkał się z wszystkimi czołowymi politykami - prezydentem Kaczyńskim, premierem Kaczyńskim, minister Fotygą i ministrem obrony Szczygłą. 24 maja przedstawiciele USA i Polski John Rood i Witold Waszczykowski rozpoczęli w Warszawie formalne rozmowy w sprawie instalacji systemu obrony przeciwrakietowej. W obliczu gwałtownej opozycji Rosji wobec amerykańskich planów w kolejnych miesiącach na ten temat dwukrotnie rozmawiali prezydenci Bush i Kaczyński - 8 czerwca w Juracie na Helu i 16 lipca w Białym Domu.
     Utworzony w następstwie zwycięstwa Platformy Obywatelskiej w październikowych wyborach rząd Donalda Tuska początkowo wykazywał znacznie mniejszy entuzjazm do projektu tarczy antyrakietowej, starając się załagodzić obawy sąsiadów i wyegzekwować dodatkowe korzyści od USA. W expose wygłoszonym 23 listopada 2007 roku Tusk powiedział, że kontynuacja negocjacji nastąpi po konsultacjach z sojusznikami w NATO i niektórym sąsiadami. 9 stycznia 2008 roku minister obrony Bogdan Klich powiedział agencji prasowej Reuters, że Polska nie zgodzi się na budowę odpowiedniej instalacji, jeśli USA nie wspomogą Polski w modernizacji jej obrony przeciwlotniczej; 12 stycznia, na 3 dni przed spotkaniem z Gatesem, Klich w wywiadzie dla „Dziennika” wezwał USA do zawarcia z Polską specjalnej umowy wojskowej, podobnej do porozumień, które posiadają czołowi sojusznicy USA, tacy jak Włochy i Turcja.
     1 lutego minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski spotkał się w Waszyngtonie z sekretarz stanu Rice i ogłosił, że Polska i USA doszły do wstępnego porozumienia w sprawie instalacji elementów tarczy antyrakietowej w Polsce, w ramach którego USA pomogą w modernizacji polskiej obrony przeciwlotniczej. 10 marca premier Tusk spotkał się w Białym Domu z prezydentem Bushem, który zapewnił, że USA jeszcze za jego kadencji przygotują szczegółowy plan pomocy w modernizacji polskiej armii w ramach umowy o instalacji elementów tarczy antyrakietowej.
     Jednak trwające w kolejnych miesiącach negocjacje wydawały się tkwić w martwym punkcie, w związku z czym Waszyngton w czerwcu zaczął nawet dawać sygnały, że możliwe jest podjęcie rozmów z Litwą w sprawie tarczy antyrakietowej. Na początku lipca USA przedstawiły ostateczną ofertę , ale premier Tusk 4 lipca uznał ją za niewystarczającą; porozumienia nie osiągnęli też Sikorski i Rice na spotkaniu w Waszyngtonie 7 lipca. Momentem zwrotnym okazała się być wojna rosyjsko-gruzińska w pierwszej połowie sierpnia, która w Polsce była postrzegana jako przejaw nowego ekspansjonizmu odrodzonej Rosji i dała impuls do zacieśnienia sojuszu z USA, tradycyjnie uważanymi za jedynego wiarygodnego gwaranta bezpieczeństwa kraju. Już 14 sierpnia parafowano w Warszawie stosowne porozumienie, a 20 sierpnia 2008 roku podpisali je w Warszawie Sikorski i Rice. Na mocy porozumienia w Redzikowie pod Słupskiem powstanie amerykańska baza z 10 pociskami przechwytującymi (interceptorami), a wraz z nimi do Polski trafi bateria 96 pocisków Patriot, mających chronić przed obcymi samolotami bojowymi i rakietami krótkiego zasięgu. Równocześnie podpisano też deklarację o strategicznej współpracy między USA i Polską, przewidującą regularne konsultacje w sprawach strategicznych w ramach Konsultatywnej Grupy Współpracy Strategicznej (SCCG).
     Tymczasem następowało przesunięcie ciężaru współpracy Polski z USA w kampanii antyterrorystycznej - już w expose 23 listopada 2007 roku premier Tusk zapowiedział wycofanie wojsk polskich w 2008 roku i 4 października tego roku w Diwaniyi odbyła się ceremonia zakończenia polskiej misji w Iraku. Równocześnie Polska wychodziła naprzeciw apelom amerykańskim o większe zaangażowanie sojuszników w Afganistanie - 19 marca 2008 roku polski rząd ogłosił zamiar wysłania do tego kraju dodatkowych 400 żołnierzy i 8 śmigłowców, a 30 maja polskie ministerstwo obrony poinformowało, że polscy żołnierze przejmą odpowiedzialność za bezpieczeństwo w prowincji Ghazni, co nastąpiło 30 października.

4



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Polska-Rosja 2000-, studia- politologia, międzynarodowe stosunki polityczne
Polska-Wielka Brytania 2002-, studia- politologia, międzynarodowe stosunki polityczne
MSP pytania, Politologia, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Palestynski problem tekst, Politologia, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Europa srodkowa w stosunkach miedzynarodowych, Politologia, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Wojna w zatoce perskiej 1990 - 1991, Politologia, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Konflikt izraelsk1, Politologia, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Misja ISAF i konflikt w Afganistanie po 2001r., Politologia, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Konflikt izraelsko, Politologia, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
MSP pytania, Politologia, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Palestynski problem tekst, Politologia, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Narastanie konfliktu polnoc-poludnie w kontekście globalizacji, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, M
MIEDZYNARODOWE STOSUNKI POLITYCZNE, Politologia WSNHiD, Licencjat, V SEMESTR, Stosunki międzynarodow
temat 9, Wszystkie przydatne rzeczy na studia, Międzynarodowe stosunki polityczne
(Nie) bezpieczenstwo energetyczne, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polity
Międzynarodowe stosunki polityczne (daty), politologia
Temat 10, Wszystkie przydatne rzeczy na studia, Międzynarodowe stosunki polityczne
pytania do nauki MSP, studia, międzynarodowe stosunki polityczne
temat 6, Wszystkie przydatne rzeczy na studia, Międzynarodowe stosunki polityczne

więcej podobnych podstron