Teoria Prebisha-Singera

Dotyczy kształtowania się długookresowego Terms of Trade krajów rozwijających się. Zgodnie z tym twierdzeniem w długim okresie następuje stałe pogarszanie relacji cenowych surowców mineralnych i artykułów rolnych w stosunku do cen dóbr przemysłowych. Efektem tego jest długookresowa tendencja do pogarszania się ToT krajów eksportujących dwa pierwsze z nich. Taka sytuacja ma miejsce właśnie w przypadku krajów rozwijających się.

Skutki dewaluacji w sferze bilansu handlowego w postaci krzywej „J”

e

Kurs

walutowy Krzywa „J”

Bilans

handlowy

Nadwyżka Czas

Równowaga

w bilansie

handlowym

Dewaluacja

Deficyt

Faza 1 Faza 2

Przyczyny wystąpienia skutku dewaluacji w postaci krzywej „J”:

# Stymulowanie eksportu i hamowanie importu

# Ceny i wolumen importu i eksportu są stałe w wyniku ustaleń kontraktowych

# Kontrakty eksportowe są zawierane w walucie krajowej powodując stałość wartości eksportu

# Kontrakty importowe są zawierane w walucie zagranicznej powodując wzrost wartości importu

Dewaluacja czyli jednorazowe obniżenie wartości własnej waluty przez bank centralny(najczęściej w krajach o stałych kursach walutowych). Odwrotne działanie jest nazywane rewaluacją. Faktyczne zmiany, jakie ma wywołać dewaluacja zachodzą z opóźnieniem, ponieważ dostawcy i odbiorcy są zobowiązani dotychczasowymi umowami. Dlatego faza 1 po dewaluacji to wzrost wartości importu(waluty zagraniczne są droższe) przy niezmienionej wartości eksportu. W fazie 2, kiedy umowy tracą ważność, następne są już zawierane z uwzględnieniem nowej sytuacji rynkowej. Tańsza waluta krajowa powoduje spadek cen towarów krajowych za granicą, co prowadzi do wzrostu popytu na nie- wzrasta ich eksport, a droższa waluta zagraniczna powoduje wyższą cenę towarów zagranicznych w kraju, a w konsekwencji obniżenie popytu na nie- maleje ich import.

Argumenty za stosowaniem stałych kursów walutowych

1. Przeciwdziałanie destabilizującej spekulacji

W systemie kursów elastycznych kursy walutowe są permanentnie niestabilne. Zmiany kursu walutowego są permanentne i znajdują się pod wpływem destabilizujących oczekiwań, a tym samym są w dużej mierze niezależne od fundamentalnych kategorii ekonomicznych. Jako przykład podaje się, że oczekiwana aprecjacja waluty faktycznie jest realizowana, ponieważ popyt na określoną walutę rośnie, podczas, gdy jej podaż maleje. Zostają w ten sposób wywołane wahania kursów walutowych, które wywierają wpływ na międzynarodowy podział pracy.

2. Dyscyplina polityki pieniężnej

System kursów stałych pozwala krajom-członkom systemu na bardzo ograniczoną autonomię polityki pieniężnej. Stałe kursy walutowe wymuszają dyscyplinowanie polityki pieniężnej i osłabiają nacisk na bank centralny do prowadzenia przystosowawczej polityki pieniężnej. Ekspansywna polityka pieniężna prowadzi bowiem do deficytu bilansu obrotów bieżących i wywiera nacisk dewaluacyjny na walutę danego kraju. W wyniku zobowiązań interwencyjnych bank centralny traci rezerwy walutowe niezbędne do przystosowania do polityki pieniężnej kraju waluty wiodącej.

3. Zapobieganie „wyścigowi” dewaluacji

Praktykowany w okresie międzywojennym „wyścig” przy przeprowadzaniu dewaluacji własnych walut. Poprzez dewaluacje poszczególne kraje próbowały osiągać przewagę konkurencyjną na rynku światowym w celu przede wszystkim zwalczania bezrobocia. Ponieważ do takiej strategii „beggar-my-neighbour” przyłączyły się prawie wszystkie kraje niemożliwe było osiągnięcie oczekiwanych korzyści. W rezultacie na skutek bardzo restrykcyjnej polityki pieniężnej i fiskalnej doszło do ogólnoświatowego załamania popytu i kryzysu gospodarki światowej.

4. Spadek ryzyka i kosztów transakcji międzynarodowych

Spadek ryzyka i kosztów jest rezultatem niewielkiego dopuszczalnego we wzajemnych ustaleniach zakresu wahań kursowych, które eliminują w praktyce nakłady na zabezpieczenie się przed ryzykiem kursowym.

Zubażający wzrost w koncepcji międzynarodowego podziału pracy

Tego typu wzrost dotyczy kraju rozwijającego się, który ma przewagę w wytwarzaniu określonego surowca. Kraj jest jednocześnie kluczowym dostawcą surowca na rynek światowy(np. Brazylia na rynku kawy, Wybrzeże Kości Słoniowej na rynku kakao, Arabia Saudyjska na rynku ropy naftowej), a wpływy z eksportu tego surowca stanowią istotną część jego całkowitego dochodu. Przyjmujemy ponadto, że popyt na surowiec eksportowany przez dany wykazuje niewielką elastyczność cenową. Inaczej mówiąc, zmiany cen w niewielkim stopniu wpływają na zmianę cen na rynku światowym: w okresie spadku cen popyt nie rośnie odpowiednio szybko, a w okresie wzrostu cen nie obniża się dramatycznie.

W wyniku wzrostu gospodarczego kraj osiąga znacznie większe możliwości produkcji dobra(w którym ma przewagę), niż w okresie wyjściowym.

Istotne zwiększenie przez dany kraj eksportu staje się jednak czynnikiem, który, przy istnieniu założonego dużego udziału tego kraju w całości podaży i niewielkiej cenowej elastyczności popytu, zmienia na niekorzyść tego kraju relację wymienną(dóbr eksportowanych i importowanych przez dany kraj).

Upraszczając gdy taki kraj podniesie podaż produkowanego przez siebie dobra na rynku światowym to wywoła przez to spadek jego ceny, co powoduje spadek jego dochodów ze sprzedaży tego dobra

Wzrost zubażający nie jest zjawiskiem powszechnym, ale możliwość jego wystąpienia musi być brana pod uwagę przy prowadzeniu polityki wzrostu gospodarczego.

Wpływ cła optymalnego na Terms of Trade

Cło wprowadzone na importowany produkt przez kraj duży, którego on jest istotnym konsumentem powoduje, że producenci obniżają ceny eksportowanego do tego kraju dobra w obawie przed spadkiem popytu, aby po doliczeniu cła ostateczna cena dla kupujących pozostała taka sama.

Jeżeli w tym samym okresie ceny eksportowanych dóbr nie uległy zmianie, to spowodowany wprowadzeniem ceł spadek cen towarów importowanych prowadzi do poprawy relacji cen w eksporcie i imporcie danego kraju. Ten dodatkowy efekt wprowadzenia cła, możliwy jedynie w kraju dużym, nazywamy efektem Terms of Trade cła.

Cło optymalne pozwala krajowi dużemu(wprowadzającemu cło) odnosić korzyści pod warunkiem, że suma efektu protekcyjnego cła i efekt konsumpcyjnego cła będzie mniejsza, niż efekt Terms of Trade.

Dumping stały(międzynarodowa dyskryminacja cenowa)

Ma miejsce wówczas, gdy przedsiębiorstwo mające odpowiednią pozycję monopolistyczną sprzedaje za granicą dany produkt ciągle poniżej kosztów lub po cenie niższej niż na rynku krajowym.

Dumping Łupieżczy

Utrzymywana czasowo sprzedaż danego dobra na rynku zagranicznym poniżej ceny krajowej lub nawet poniżej kosztów wytwarzania, mająca na celu wyeliminowanie konkurentów i uzyskanie pozycji monopolistycznej. Cechą dumpingu łupieżczego jest także to, że po ewentualnym zniszczeniu konkurencji w kraju importera i uzyskaniu pozycji monopolistycznej na jego rynku ceny eksportowanego dobra znacznie wzrastają, co pozwala eksporterowi na realizację zysku monopolistycznego.

---