PLATON. Elementy pierwotne i dusza świata.
Platon uważa, że aby coś było harmonijne musi opierać się na proporcji (trzy rodzaje średnich: arytmetyczna, geometryczna, ważona - platon wybrał geometryczną). Świat jest całością harmonijną i nic nie może go rozerwać. Chemiczna struktura świata składa się z 4 elementów, które razem tworzą jedyną całość (jedyność - jest wtedy, gdy wszystkie terminy są ze sobą powiązane harmonicznie). Są to: ogień i woda, powietrze i ziemia. Platon zaokrąglił świat do kuli. Według niego kula jest figurą idealną, najdoskonalszą, bo ma największą symetrię; doskonałe tzn. samowystarczalne, niezmienne. Jest 6 ruchów. Ta teoria prowadzi do błędu, bo to ruch kołowy jest najdoskonalszy. Idąc w jednym kierunku dojdziemy do końca świata (za czasów Platona nie znano zakrzywienia ruchu).
Platon świat niebieski utożsamia z DUSZĄ. Dzielił świat na podksiężycowy i nadksiężycowy, czyli niebieski. Dusza znajduje się w środku ciała (Ziemi), dusza ma rządzić ciałem. Niebo składa z dwóch substancji: Substancja niepodzielna + podzielna = DUSZA
Wieczność i czas. Źródłem wszelkiego czasu jest ruch niebios. Obroty nieba pomagają ludziom w zrozumieniu bytu nieśmiertelnego. Czas jest inny, nigdy nie może być identyczny, może być podobny.
ARYSTOTELES. Przedmiot i przyczyna zmian natur.
1. Natura i kunszt. Fizyka powinna zajmować się tym, co naturalne, a więc oddziela przyrodę ożywioną (naturę) od kunsztu (świata sztucznego). Natura - zwierzęta, rośliny…
Każdy taki przedmiot rozwija się ze swej istoty. Ruchem są dojrzewanie (wzrost), zmiana koloru (jakość) i mechanika. Strefa ludzkich wytworów go nie interesuje, ewentualnie zmiana stanu skupienia. Natura to jest to, z czego jest zbudowane jak również kształt (rozpoznajemy, co to jest po kształcie). Forma jest naturą, ale kształt nie. Natura to coś dynamicznego, coś, co powoduje skutki. Natura rzeczy to proces powstawania. Coś, co się naturalnie rozwija, powstaje z czegoś, jest to przekształcanie siebie przez siebie. Człowiek nie jest naturą, ale z natury.
2. Fizyka, a matematyka. Matematyk rozważa te same własności, ale abstrahuje od podłoża, czyli, np.: interesuje go tylko kształt owocu oderwanego od Ziemi. Szukają idei w przedmiotach fizycznych. Fizyka jest zainteresowana wyłącznie materią. Zadaniem fizyki jest badanie przyczyn ruchu. Przyczyną jest coś, z czego coś powstaje. Mamy 4 rodzaje przyczyn:
- materialna - przyczyna są rodzaje ( metal jest przyczyną posągu),
- formalna,
- sprawcza, podstawowa ( co zadziałało, jeśli się opalamy to przyczyna jest słońce),
- celowa np. zdrowie - spacer,
Przyczyny pośrednie; wzajemność przyczyn - nie działają tak samo. Np. praca inaczej wpływa na zdrowie niż… Jest to Arystotelesowska teoria przyczyn. Przypadek jest to złożenie przyczyn, skrzyżowanie. Jest rozchwiane ze względu na dużą ilość celów. Nic nie dzieje się przypadkiem, ale zdarza się przez zbieg okoliczności. Natura ma charakter celowy.
BACON. Wstęp - plan dzieła.
Bacon postawił sobie za cel odnowienie nauki i jej reformę. Uważał, że przyczynami złego stanu nauki są: przecena tego, co już mamy, książek jest bardzo dużo, ale mało w nich treści, ludzie są leniwi i wola autorytety niż własne myślenie. W dziedzinie mechaniki nastąpił rozwój, ludzie się zmieniają, tematyka i sposób dyskusji nie. Niewiara w możliwości. Badania przyrody powinny być prowadzone w sposób systematyczny i przemyślany, wtedy są źródłem wiedzy, ale niestety tego nie ma. Naukę należy uprawiać w szlachetnych celach, dla celów poznawczych, odkrywać zjawiska przyrody i dopiero je wykorzystywać.
Plan dzieła składający się z 6 części:
- podział nauk,
- nowe organizmy, czyli wskazówki dotyczące tłumaczenia przyrody
- zjawisko wszechświata,
- drabina rozumu,
- zapowiedzi, czyli antycypacja drugiej filozofii
- druga filozofia, czyli nauka aktywna.
LEIBNITZ.
Teza Leibniza: Pan Newton powiada: Przestrzeń jest narządem za pomocą. którego Bóg poznaje rzeczy, Bóg musi nakręcać świat,
Clark twierdzi, że matematyczne zasady filozofii walczą z materializmem. Bóg poznaje świat przez swoją wszechobecność, człowiek tylko zestawia, łączy części świata, natomiast Bóg to wszystko stworzył. Kartezjańska idea świata jako zegara ( jest materialistyczny i fatalistyczny). Porównuje Boga do króla. Król, który nie wymyśliłby nic nowego byłby tylko królem na piśmie (z nazwy), dlatego Bóg musi ciągle coś wynajdować, zmieniać, odkrywać, aby udowodnić, że jest Bogiem.
Leibnitz mówi, że zasady metafizyczne, a nie tylko matem. walczą z materializmem.
Zasada racji dostatecznej: Każdy stan rzeczy, zjawisko ma swoja rację, nic, bowiem nie dzieje się bez racji. Leibnitz uważa za fałszywe stwierdzenie Newtona mówiące, że Bóg jest wszechobecny. Sama obecność Jego nie wystarcza, musi być więź przyczynowo - skutkowa. Bóg nie tylko wszystko przewidział, ale zadbał, aby wszystko sprawnie działało. Newton wyróżniał 2 sposoby naprawcze świata:
- naturalny ( Bóg tak ustawił świat, że natura sama się naprawia),
- cuda ( L. uważał, że wszystko można wytłumaczyć cudami)
3 pismo Leibniza.
L. mówi, że nie można mówić o zasadach matematycznych jako o zasadach metafizycznych. Nie ma niczego bez racji dostatecznej. Przestrzeń jest to porządek współistnienia rzeczy. Gdyby rzeczy zniknęły to nie byłoby przestrzeni.
Zastosowanie racji dostatecznej: Przestrzeń jest czymś jednorodnym, sama w sobie jest odrębna od porządku. Nie uznaje przestrzeni absolutnej, nie ma żadnej racji uzasadniającej to. Czas i przestrzeń jest czymś nadmiarowym. L. uważał, że wszystko musi być uzasadnione, a tak dużych rzeczy nie można. Leibnitz myślał, że świat jest całkowicie racjonalny, wszystko ma swoje uzasadnienie. Leibnitz był, zatem bardziej metafizyczny, natomiast Newton bardziej religijny.
KONIEC FIZYKI
Fizycy cząstek elementarnych odpowiadają:
Einstein twierdził, że nauka nadaje sens życiu. Żadna teoria nie jest ostateczna, proces pogłębiania wiedzy nie ma granic. Teoria superstrun jest teoria dziesięciu wymiarów (przestrzeni). W 6 wymiarach zwinięta w rulon, cztery pozostałe wymiary to nasze wymiary. Struny drgają wytwarzają siły, które są ich konsekwencją. Superstruny są bardzo małe. Żeby je sprawdzić, trzeba zejść na bardzo niskie energie.
Glashow - laureat nagrody Nobla za teorię elektroskładu o teorii superstrun twierdził, że prace nad nią wcale nie są fizyka ( są zabawką i nic z tego nie będzie). Według niego teoria ta nie jest sprawdzalna empirycznie, musi być oparta na doświadczeniu.
Written najpierw był sławny, dopiero później głosił teorię, która w rezultacie nic nie dała. Jego zdaniem teoria superstrun miała rozwiązać wszystkie problemy fizyki kwantowej. Wierzył, że teoria ta obowiązuje w każdej galaktyce.
Według Barrowa teoria supersytrun nie jest już fizyką.
Weihberg - laureat nagrody Nobla. Jest za teorią ss. (to jest tylko wiara). Wierzy, że gdyby przyjąć teorię ss zakończy ona poszukiwania wiedzy naukowej. Nie rozwiąże jednak paradoksu mechaniki kwantowej.
Bethe - Nobel za o powstaniu pierw. W gwiazdach - skąd gwiazdy maja tyle energii i dlaczego tak długo świecą?
Bohrn - istnieje porządek ukryty. Był poszukiwaczem prawdy. Próbował połączyć mechanikę kwantową z religią wschodu.
KONIEC KOSMOLOGII
Współczesna kosmologia i jej 3 filary:
Niespodzianka - droga mleczna jest tylko jedną z galaktyk, szacuje się ich liczbę na około 100 mlol.
Promieniowanie galaktyk - jest przesunięte w czerwoną stronę widma (efekt Doplera) - ucieczka galaktyk
Promieniowanie tła.
FIZYKA I RZECZYWISTOŚĆ
Einstein twierdzi, że fizyka jest w stanie krytycznym. Podstawowa teoria - cała wiedza o świecie powstaje w wyniku doznań zmysłowych. Psychika ludzka to ciąg zdarzeń zmysłowych, a fizyka zajmuje się uporządkowaniem tych wszystkich zdarzeń.
Cele nauki:
Nauka ma być pełna - uchwyca wszystko, co wiemy o świecie.
Musi być uporządkowana przy pomocy prostych pojęć - prostota.
Wprawdzie uczeni mają swobodę (teorie mogą być dowolne), la podstawowym ograniczeniem jest przyroda.
Teoria: cztery fazy rozwoju fizyki:
A) Mechanika - pojęcie czasu - czasu subiektywnego
Ruch i zmiany w czasie możemy podzielić na:
- zmiany stanu,
- zmiany położenia - dzięki zmianom położenia rozwinęła się fizyka.
To właśnie mechanika zajęła się zmianami położenia. Ruch jest czymś autonomicznym. Bardziej podstawowym niż przestrzeń jest pojęcie czasu. Mechanika jest oparta na pojęciu punktu materialnego (tomizm), prawo bezwładności, prawa ruchu, prawa oddziaływania między ciałami. Mechanika klasyczna - opis w postaci aksjomatyki euklidesowej. Teoria kinetyczna była wielkim osiągnięciem dla Einsteina. Światło jest ruchem falowym (Huyghens).
B) teoria względności. Nie ma niezawodnej metody dochodzenia do teorii fizyki (brak uniwersalnego języka). Według Einsteina fizyka nie może rozwijać się poza logikę (logiczne myślenie to tylko umiejętność stosowania poznanej wiedzy przekształć. Wzorów. Nie daje jednak informacji o świecie empirycznym. Teorie uznaje za sprawę oczywistą (bo światło ma stałą prędkość). Dopiero analiza czasu przekonała go o niesłuszności.
Teoria względności rozbiła absolutny charakter czasu, wprowadziła bezwzględną wartość światła. W ogólnej teorii Einstein twierdził, że:
- ciała składają się z punktów materialnych i poruszają się po liniach geodezyjnych,
- zamiast pola grawitacji tworzy się równanie wiążące własności geometryczne. (gęstość energii najważniejsza, liczy się tylko w teorii względności),
- teoria kwantowa - efekty zjawisk kwantowych są bliskie, to fizycy powinni dążyć do ujednolicenia modelu.
- podstawy fizyki.
WEISECHER
Fizyka jest nauką o ograniczonej przyrodzie (chemia, fizyka, biologia). Jest jednością. Możemy wyróżnić jedność metody (eksperymentalna, zmatematyzowana) i jedność przedmiotu (wszystkie nauki badają jeden przedmiot - przyrodę nieograniczoną).
Zaczyna od Newtona (mechanika):
Wszystko opisuje przy pomocy 4 pojęć:
- ciała, siły, przestrzeń, czas.
Centralne pojęcie nowoczesnej nauki to prawa przyrody. Prawa przyrody przedstawia się za pomocą równania różniczkowego względem czasu.
Przykłady:
- II zasada Newtona - prawo zachowania energii - równanie Schrodingera. Dalszy rozwój fizyki to rozszerzenie schematu Newtona (XIX w - pole elektryczne i magnetyczne, fizyka statystyczna). Początek XXw. Powstają 3 rodzaje bytu: ciało, siła pola oraz czasoprzestrzeń.
Teoria kwantów jest nową drogą do ujednolicenia fizyki. Jest ogólnym schematem praw gdzie można wstawić dowolne siły. Mechanika kwantowa jest bardzo podobna do mechaniki klasycznej. Uzupełniają ją dodatkowo dwie teorie: kwantowa teoria pola, teoria cząstek elementarnych. Mechanika kwantowa mówi, jaka jest prawdziwa teoria materii.
Prawa przyrody, teoria Kanta:
Przyroda nie ma wolnej woli, w świecie działa zasada przyczynowości, nic nie dzieje się bez przyczyny. Według Hume'a wiara w przyrodę jest nieuzasadniona. Czasem w fizyce powstają teorie zamknięte (pomysł Heisenberga). Cechą teorii jest, że nie może być ulepszona przez niewielkie zmiany. Dwie zasady metodyki:
- refleksje: zadanie wobec teoretyka,
- jednorodności: oczekiwania wobec natury, obejmuje wszystkie zjawiska z danych dziedzin, teoria powinna być ogólna.
Wnioski końcowe - wyróżnia 3 programy:
- mech. klasyczna - ciała rozciągłe, na które działają siły;
- mech. kwantowa - wszystko opisuje za pomocą jednej funkcji Hamiltona i jednej przestrzeni Hilbeta,
- mech. cząstek elementarnych - zredukowanie do 6 kwarków.
LAKATOS, Sahar Metodologia programów badawczych
Na czy polega rewolucja Kopernikańska?
Według Kopernika i Newtona to Ziemia obraca się wokół Słońca. Nie interesuje ich to, co ludzie myślą, ponieważ mają różne poglądy, stanowiska. Ich stanowiska:
- ściśli indukcjoniści: jedna teoria jest lepsza od drugiej, kiedy poparta jest faktami, Kopernik nie wyprowadził teorii z faktów,
- indukcjoniści probabilistyczni: jedna teoria jest lepsza od drugiej, gdy ma większe prawdopodobieństwo istnienia faktów. Oznaczałoby to, że teoria Kopernika była prawdziwsza od Ptolemeusza, bo przemawia za nią więcej faktów ( a to jest fałsz),
-teoria Popera: teoria naukowa jest naukową, jeśli jest bardziej oparta na doświadczeniu - teoria naukowa nie może być z góry prawdziwa. Zwolennicy Popera uważali, że teoria Ptolemeusza była nieobalana, natomiast Kopernika dało się obalić. Poper proponuje eksperyment rozstrzygalny. Albo obali jedna z nich, albo obie. Jednak nie może potwierdzić obu.
W XVI w. nie było systemu, który rozstrzygał, która z teorii jest prawdziwa. Ludzie przyjęli teorię Kopernika nie ze względu na jej dokładność. Teoria Kopernika tłumaczy fazy Wenus.
Eksperymentem rozstrzygającym było odkrycie paralaksy. Ziemia przesuwa się w przestrzeni, a dzięki tym ruchom ruszają się też gwiazdy. Pogląd, że teoria Kopernika została uznana ze względu na dowód rozstrzygający jest błędny, bo ludzie uznali ja wcześniej.
- Syplicyzm - zgodnie z konwencjonalistami Kopernik wygrał, bo jego system był prostszy. Pierwszy tak twierdził Kopernik i to opisał swoim dziele.
Kepler twierdził, że teoria Kopernika jest piękna matematycznie, natomiast A Smiths twierdził, że teoria Kopernika jest dobra, gdy badamy tylko ruch planet, ale niekoniecznie dla ruchu względem gwiazd. Z punktu widzenia Hopera te teorie są podobne, żadna nie jest lepsza.
Poglądy Polaniego i Fayerbonda. Istnieje jedni kryterium pozwalające potwierdzić, czy teoria jest naukowa czy nie. Mamy dwa programy badawcze: Kopernika i Ptolemeusza, oba te programy były podprogramami programu pitagorejsko - platońskiego. Skoro ciała niebieskie są doskonałe to wszystkie zjawiska ruchu ciał trzeba opisać przy pomocy ruchów po okręgu. Dlatego zanika różnica pomiędzy ich programami.