Ryzyko na rynku kapitałowym/finansowym - rodzaje , wymienić ischarakteryzować. Agencje ratingowe - standards and poor, fitch, moodys - ratingi - opis + przykładowe ratingi lub zmiany ratingów na przestrzeni lat/miesięcy
Pojęcie giełdy papierów wartościowych, jej funkcje w gospodarce, giełda jako instytucjonalna forma rynku kapitałowego
Geneza giełdy zasady, funkcjonowania giełdy ( na przykładzie GPW w Warszawie od 1990r.) + organizacja giełdy papierów wartościowych.
Ryzyko na rynku kapitałowym
Rynek kapitałowy - segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych takich jak akcje i obligacje, przeznaczone na finansowanie inwestycji. Zwyczajowo (ale też w przepisach prawnych wielu krajów), cezurą czasową oddzielającą rynek pieniężny od kapitałowego jest termin zapadalności instrumentu finansowego wynoszący jeden rok.
Każda forma inwestowania także te wynikające z definicji powyżej niosą za sobą pewne ryzyko1 dlatego wyróżniamy kilka rodzajów tego zjawiska.
1. ryzyko inwestycyjne (rynkowe) spowodowane wahaniem cen papierów wartościowych. Ryzykowny jest zakup akcji o cenach przewartościowanych, jak i sprzedaż po cenach zaniżonych. Dotyczy szczególnie akcji, gdyż zła sytuacja na giełdzie może uniemożliwić zrealizowanie zysku ze sprzedaży nawet bardzo dobrych akcji. Spadek cen akcji może spowodować tendencję zwyżkowe obligacji i odwrotnie. Napływ lub wycofanie się zagranicznych inwestorów może być zwiastunem zmian w tendencji na giełdzie. Może pogłębić bessę lub zwiększyć tempo hossy. Ryzyko rynkowe wynikać może z celowego wpływania grupy inwestorów na wysokość cen akcji przez składanie dużych ofert lub rozpowszechnianie odpowiednich informacji.
2. ryzyko związane z firmą - rodzaj działalności spółki emitującej akcje, jej zyski, wysokość wypłacanych dywidend ma bezpośredni wpływ na kształtowanie się cen akcji na giełdzie. Duży wpływ mają też: wzrost /spadek produkcji, ilość nowych zamówień, wzrost opóźnienia inwestycji, wzrost / spadek eksportu, system podatkowy, ulgi inwestycyjne, wzrost /spadek cen nośników energii, wielkość i stopień zadłużenia emitenta (zwłaszcza, gdy obsługa zadłużenia zaczyna przeważać nad wypłatą dywidend).
3. upadłościowe ryzyko inwestycyjne - stanowi konsekwencję utrzymujących się dłużej problemów finansowych spółki, które w konsekwencji prowadzą do jej bankructwa. Szczególnie niebezpieczne dla inwestora lokującego samodzielnie, ponieważ straty mogą być bardzo wysokie. Wynika to z małego rozproszenia inwestycji w związku z czym bankructwo spółki i strata stanowi znaczną część portfela inwestora. Akcje w kolejce do masy upadłościowej znajdują się zgodnie z prawem na samym końcu, po zaspokojeniu roszczeń banku i wierzycieli.
4. ryzyko inflacji - wynika ze zmniejszonej siły nabywczej pieniądza, co powoduje, że dochody uzyskane na giełdzie pomniejszone są o jej wielkość. Na rynku kapitałowym inflacja wpływa na wybór instrumentu finansowego, w którym inwestor lokuje pieniądze. Wyższa inflacja zachęca do lokowania w obligacje.
5. ryzyko stopy procentowej. Jeżeli poziom stopy procentowej jest wysoki, to należy inwestować w instrumenty finansowe przynoszące procentowy zwrot (obligacje), a przy niskiej stopie procentowej - w instrumenty dywidendowe (akcje). Wzrost stopy procentowej związany z przewidywanym wzrostem inflacji ma bezpośredni wpływ na sytuację na giełdzie. Podniesienie stopy procentowej przez BC może wpłynąć na zmniejszenie się zysków spółki ze względu na wzrost cen kredytów.
6. ryzyko walutowe - zależy od zakresu powiązań krajowego RK z innymi rynkami. Im większy, tym większe ryzyko, np. jeżeli mamy dwie podobne stopy zwrotu z inwestycji, jedną na rynku krajowym, drugą - na zagranicznym (atrakcyjniejsza), to zmiana kursu walutowego może doprowadzić do sytuacji, w której inwestycja na RK o niższej stopie zwrotu będzie trafniejsza.
7. ryzyko zmian makroekonomicznych i politycznych - zmiany te mają bezpośredni wpływ na giełdę. Ryzyko może być związane ze spadkiem dochodu narodowego, ujemnym saldem bilansu kraju, wprowadzeniem podatków od zysków i obrotu papierami wartościowymi, opłatami skarbowymi od transakcji, zmian rządowych i nieodpowiedzialnych wypowiedzi polityków.
Agencje ratingowe - standards and poor, fitch, moodys
Pojęcie ratingu i ratingu dla państwa
W literaturze przedmiotu rating jest definiowany jako niezależna i obiektywna ocena ryzyka kredytowego podmiotu zaciągającego dług na rynku. Innymi słowy jest to opinia dotycząca możliwości obsługi zobowiązań płatniczych zaciąganych przez określony podmiot.
Rating kredytowy można określić jako całościową wycenę i klasyfikację przyszłego ryzyka inwestycyjnego związanego z określonym emitentem i jego emisją. Ocena ratingowa jest wyrażana syntetycznie za pomocą zestawu symboli według przyjętej skali i jest wynikiem przeprowadzenia wszechstronnej analizy nie tylko sytuacji określonego podmiotu, ale także otoczenia, w jakim on działa. Rating jest kategorią dynamiczną dotyczącą przyszłości, przy czym trzeba pamiętać, że każda prognoza obciążona jest w mniejszym lub większym stopniu niepewnością. Stąd też oceny poszczególnych agencji ratingowych często różnią się między sobą.
Rating państwa obejmuje w rzeczywistości górny pułap dla obligacji państwowych denominowanych w walutach zagranicznych, podlegających zwłaszcza politycznej kontroli. Zatem, jeżeli dla jakiegoś państwa ustalono rating na Aa2 jako pułap, to emisje papierów w walutach zagranicznych, nawet bardzo dobrego instytucjonalnego emitenta, np. akcyjnbędą oceniane jako Aa2.
Globalne agencje ratingowe
Agencje ratingowe to firny doradztwa inwestycyjnego, które przeprowadzają jakościową klasyfikację dłużnych papierów wartościowych oraz innych zobowiązań ze względu na standing finansowy emitenta poprzez nadanie pożyczkobiorcy stopnia zaufania finansowego wyrażonego za pomocą kodu literowego.
Spośród 40 agencji ratingowych funkcjonujących w różnych krajach zaledwie kilka ma zasięg globalny i są one respektowane przez dużych inwestorów. Do grupy globalnych agencji ratingowych można zaliczyć: Moody's Investors Service, Standard & Poor's, Dun & Bradstreet, Fitch, lopan Rating and Investment In/ormation Inc. oraz A. M. Best Co.
Najwcześniej, bo już w 1909 r. w USA powstała agencja Moody's Investors Service i do dzisiaj cieszy się uznaniem w skali globalnej. Historia agencji Standard & Poor's sięga 1916 roku. Obecnie agencja ta ma swoje biura w 22 krajach. Agencja ratingowa Dun & Bradstreet wywodzi się z jednej z najstarszych wywiadowni handlowych i ma zasięg globalny. FITCH - powstał w wyniku połączenia 'się dwóch firm: Fitch - powstałej w 1924 roku w Stanach Zjednoczonych oraz IBCA - powstałej w 1978 roku w Londynie. Następnie w 2000 roku FITCH kupił Agencję Duff & Phelps, która została utworzona w 1932 roku w Chicago. Dalsza akwizycja FITCHA objęła firmę Thomson Financial BankWatch. FITCH jest jedną z trzech agencji ratingowych, której akcje w całości należą do europejskiego właściciela - firmy FlMALAC, notowanej na giełdzie w Paryżu. Inna agencja globalna to A. M. Best Co., która powstała w 1899 roku w Stanach Zjednoczonych i specjalizuje się w ocenianiu firm ubezpieczeniowych. Japan Rating and Investment Information Inc. (R & J) z lokalnej agencji ratingowej przekształciła się w ciągu kilku lat w agencję globalną.
Podstawowe zadania agencji ratingowych
Agencje ratingowe dostarczają niezależnych i spójnych opinii o ryzyku kredytowym tkwiącym między innymi w papierach dłużnych emitowanych przez rządy państw. Opinie te są przekazywane w formie tabel ocen kwalifikacyjnych stosowanych przez agencje ratingowe. Aby agencja ratingowa była wiarygodna i uznawana globalnie, powinna być niezależna, obiektywna, profesjonalna, rzeczowa i etyczna.
Ocena klasyfikacyjna jest opinią o możliwościach lub gotowości emitenta do spłacenia długu w całości i w przewidzianym terminie. Zatem ocena klasyfikacyjna stanowi miernik ryzyka niewypłacalności w okresie obowiązywania określonego papieru dłużnego. Trzeba jednak zauważyć, że ocena klasyfikacyjna nie stanowi zalecenia kupna lub sprzedaży wyemitowanego papieru wartościowego. Ocena ma stanowić tylko jeden z czynników pomocnych przy podjęciu decyzji inwestycyjnej.
Agencje ratingowe podkreślają, że w przypadku długu rządowego, ich ocen klasyfikacyjnych nie należy traktować jako opinii co do prawidłowości polityki prowadzonej przez określony rząd. W ratingach oceniane jest bowiem głównie ryzyko niewypłacalności.
Od około 10 lat globalne agencje ratingowe badają i uwzględniają ryzyko państwa w ratingach przedsiębiorstw ubezpieczeniowych, które prowadzą działalność na rynkach o różnym poziomie ryzyka kraju. Szereg lokalnych firm ubezpieczeniowych rozszerzyło swoją działalność na rynki zagraniczne i tam również prowadzi akwizycję. W tym zakresie występuje sprzężenie zwrotne, ponieważ inwestorzy instytucjonalni oraz finansowi pośrednicy, a także ubezpieczone osoby fizyczne i prawne są zainteresowane dokładnym poznaniem wiarygodności i zdolności kredytowej firm ubezpieczeniowych. I tak, np. Moody' s opracowuje i publikuje ratingi ubezpieczeniowe w 20 krajach dla firm ubezpieczenia na życie, ubezpieczeń majątkowych, reasekuracji i innych.
Wybrane obszary, kryteria, wskaźniki i dane liczbowe wykorzystywane
przy ocenie stanu gospodarki państwa .
Przy ocenie stanu gospodarki suwerennych państw agencje ratingowe analizują przede wszystkim niżej wymienione obszary i związane z nimi dane liczbowe. Z przeprowadzonych badań i porównań wynika, że wiodące agencje biorą pod uwagę następujące obszary:
- system polityczny, w tym: formę sprawowania władzy, procedurę zmiany
rządu, stabilność systemu politycznego,
- sytuację społeczną, w tym podział dochodów, dane demograficzne, standard
życia ludności, warunki pracy, poziom bezrobocia, rolę związków zawodowych, różnice etniczne i religijne,
- relacje wewnątrz kraju: transfer funduszy, podatków, odpowiedzialność decyzyjną,
- stosunki polityczne i gospodarcze kraju z zagranicą,.
- zadłużenie zagraniczne państwa pomniejszone o rezerwy dewizowe,
- elastyczność bilansu płatniczego,
- strukturę gospodarki: poziom rozwoju gospodarczego, wielkość produkcji, stopień zróżnicowania produkcji, dynamikę wzrostu gospodarczego, dostępność zasobów naturalnych i infrastrukturę, .
- system kierowania gospodarką narodową obejmujący: efektywność polityki podatkowej, monetarnej i przemian strukturalnych,
- system administracyjny, w tym ograniczenia prawne, system zarządzania i kontroli,
- system podatkowy,
Przykładowe ratingi trzech agencji standards and poor, fitch, moodys:
Agencja Standard & Poor's utrzymała wysoki rating Krakowa 2
Międzynarodowa agencja ratingowa Standard & Poor's potwierdziła długoterminowy międzynarodowy rating Krakowa na poziomie A- z perspektywą stabilną. Oznacza to utrzymanie pozycji z lat 2008-2011.
Z tego wynika, że tak wysoka ocena zwiększa prestiż miasta na rynkach międzynarodowych, co daje dostęp do rynków finansowych.Jest to podstawa z pewnością do prowadzenia skutecznej polityki finansowej która ma wpływ na realizowanie inwestycji.
W projekcie budżetu Krakowa na przyszły rok przewidziano blisko 3 mld 564 mln zł dochodów i wydatki w wysokości prawie 3 mld 528 mln zł. Nadwyżka budżetowa ma wynieść ponad 36 mln zł. Skumulowane zadłużenie Krakowa ma w 2013 r. wynieść nieco ponad 2 mld zł i stanowić ok. 56 proc. planowanych dochodów.
Moody's potwierdza rating Polski - poziom A2, perspektywa stabilna3
Agencja ratingowa Moody's potwierdziła rating Polski na poziomie "A2" z perspektywą stabilną. Najważniejszą rzeczą która przyczyniła się do takiej oceny to przede wszystkim odpornośc gospodarki polskiej podczas globalnego kryzysu.Natomiast drugim czynnikiem który przyczynił się do tej oceny jest dobra i wiarygodn strategia konsolidacji fiskalnej. Szansą na podniesienie wyniku jest i jest moim zdaniem bardzo logiczne to ograniczenie deficytu budżetowego a także zadłużenia.
Fitch obniża rating Portugalii do poziomu śmieciowego4
Agencja ratingowa Fitch obniżyła rating Portugalii do poziomu BB+, czyli do poziomu śmieciowego. Taki poziom jeszcze do niedawna miała Turcja.
Ta ocena jest negatywna przeciwna do przykładów powyżej. Z artykułu wynika , że wpływ na ten wynik ratingu miały takie czynniki jak: wysoki poziom zadłużenia, co prowadzi za sobą niemoc kredytową czyli w konsekwencji ograniczenia inwestycji.
Powyższe przykłady podane przez gazete wyborcza w internetowym wydaniu ukazuja pozytywne cechy ratingów jak i negatywne. Te oceny pomimo prób podważania wiarygodności agenci ratingowych nadal są bardzo ważne w tym przypadku dla poszczególnych krajów Portugali , Polski i miasta Kraków.
Moim zdaniem wszyscy liczymy się ze zdaniem innych nawet w codziennym życiu zalęży nam na opini osób trzecich abyśmy mogli lepiej wybierac w życiu realizowac się, tak i rynek finansowy potrzebuję takiej pomocy po przez oceny ratingowe. Uważam ,że jeśli ta ocena jest niska to dany rynek będzie miał motywację , która wpłynie na wytężoną pracę aby zyskac pozytywne oceny bo inaczej nie ma wiarygodności finansowej wówczas zmniejszają się inwestycję i ocena może jeszcze bardziej spaśc. Pozytywna ocena zwiększa możliwości danego rynku kapitałowego co za tym idzie zwiększenie możliwości finansowych szansa na dalszy rozwój.
GIEŁDA jest podstawową instytucją wtórnego publicznego obrotu papierami wartościowymi. W rozumieniu prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi jest to „ zespół osób , urządzeń i środków technicznych , zorganizowany w taki sposób , że przy kojarzeniu ofert sprzedaży i nabycia papierów wartościowych wszyscy uczestnicy rynku tych papierów maja jednakowy dostęp do informacji rynkowej , w tym samym czasie , przy zachowaniu jednakowych warunków zbywania i nabywania praw.”5
Zadania giełdy:
Giełda jest jedną z najważniejszych instytucji w współczesnej gospodarce. Dobrze funkcjonującą giełda powinna spełniać następujące kryteria :
wypełniać ustawowe wymagania stawiane giełdom,•
posiadać wewnętrzny, precyzyjny regulamin określający sposób jej• funkcjonowania i kryteria doboru instytucji pośredniczących w handlu, np. biura maklerskie,
zapewniać powszechny i równy dostęp do informacji,•
dbać o przejrzystość rynku,•
zapewniać bezpieczne rozliczenia,•
organizować regularne sesje,•
posiadać szybki i bezawaryjny system informatyczny zapewniający szybkość transakcji,•
dbać o to, żeby spółki nie opuszczały w sposób nagły giełdy wycofując swoje akcje z obrotu.•
Funkcje giełdy:
W kapitalizmie giełda odgrywa bardzo ważną rolę, gdyż sama w sobie jest spełnia rolę rynku podlegającego prawom popytu i podaży. Dlatego też giełdę "nie interesuje" czy występuje na niej tendencja spadkowa czy wzrostowa, lecz zapewnienie uczestnikom możliwości sprawnego zawarcia transakcji. Giełda pełni następujące funkcje w gospodarce :
alokacyjna - umożliwia przepływ kapitału w kierunku ich• najefektywniejszego wykorzystania - np. środki finansowe otrzyma ta spółka, która ma najlepsze perspektywy ich wykorzystania i przyniesie największe potencjalne zyski jej akcjonariuszom,
wartościująca - ta funkcja giełdy umożliwia dokonanie rynkowej wyceny• przewidywanych decyzji ekonomicznych przez podmioty gospodarcze, możemy więc ocenić jak dana spółka gospodaruje w porównaniu z innymi,
kontrolna - tworzy pośredni mechanizm kontroli przez akcjonariuszy efektów działań spółki i pracy zatrudnionych managerów•
Giełda ponadto daje możliwość :
pomnożenia kapitału zarówno podmiotom gospodarczym jak i gospodarstwom domowym,•
wywoływania we wszystkich podmiotach skłonności do oszczędzania.•
Organizacja giełdy papierów wartościowych
Organizacja giełdy papierów wartościowych wymaga:
regulaminu giełdy•
organów giełdowych•
wyposażenia materialnego giełdy•
Regulamin giełdy określa:
a. skład i zadania organów giełdy
b. warunki dopuszczania uczestników giełdy
c. warunki dopuszczania papierów wartościowych do obrotu giełdowego
d. zasady ustalania kursów podczas giełdy
e. zasady działania sądu honorowego i rozjemczego
Organy giełdy to;
a. zarząd giełdy - reguluje handle giełdowy
b. komisja do spraw dopuszczeń papierów wartościowych do obrotu giełdowego
c. izba maklerów
d. sąd honorowy i rozjemczy
e. izba rozliczeń
Wyposażenie materialne giełdy to:
a. pomieszczenia główne - duża hala w centrum, której znajduje się tzw. parkiet (ring oraz świetlna tablica)
b. pomieszczenia pomocnicze - służące pracownikom giełdy oraz uczestnikom giełdy
Organami Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie są:
Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy - najwyższa władza giełdy wybierająca Radę Giełdy i jej Zarząd
Rada Giełdy - sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki, bada jej wyniki finansowe i bilans, rozpatruje sprawozdania zarządu i przedstawia w tej sprawie sprawozdania, zatwierdza regulamin giełdy oraz podejmuje decyzje w zakresie dopuszczania papierów wartościowych do obrotu. Radę tworzy 12 osób.
Zarząd Giełdy - reguluje zasady handlu giełdowego, dopuszcza osoby do udziału w giełdzie, ustala zasady i uzanse giełdowe, ustala wysokości opłat z tytułu dopuszczenia maklerów do handlu giełdowego, zarządza finansami giełdy, reprezentuje ją na zewnątrz. W skład Zarządu wchodzi Prezes i dwóch członków.
Komisja do spraw Dopuszczeń - dopuszcza papiery wartościowe do obrotu giełdowego.
Izba Maklerów - sprawuje kontrolę nad działalnością maklerów, rozstrzyga spory.
Sąd Polubowny - wybierany przez WZA i rozstrzygający kwestie wynikające z zawartych na giełdzie transakcji.
I. Geneza Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie.
Pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce otwarta została w Warszawie 12 maja 1817 r. Sesje odbywały się w godzinach 12.00 - 13.00. W XIX w. przedmiotem handlu na giełdzie warszawskiej były przede wszystkim weksle i obligacje. Handel akcjami rozwinął się na szerszą skalę w drugiej połowie XIX w. W latach między I a II wojną światową giełdy w Polsce działały na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej o organizacji giełd. Oprócz giełdy warszawskiej istniały także giełdy papierów wartościowych w Katowicach, Lwowie, Poznaniu, Łodzi i Wilnie.
Podstawowe znaczenie miała jednak giełda w Warszawie, na której koncentrowało się 90% obrotów. W 1938 r. na warszawskiej giełdzie notowano 130 papierów: obligacje
(państwowe, bankowe, manipulacyjne), listy zastawne oraz akcje. Z chwilą wybuchu II wojny światowej giełda w Warszawie została zamknięta. Po 1945 roku podjęto próby reaktywowania giełd w Polsce, jednak ich istnienie było nie do pogodzenia z istniejącym systemem gospodarki centralnie planowanej. W 1989 roku po zmianie systemu społeczno - gospodarczego rozpoczął się program prywatyzacji i rozwoju rynku kapitałowego. Po przeszło pięćdziesięcioletniej przerwie w odbudowie giełdy zdecydowano się na wprowadzenie procedur nowoczesnego obrotu giełdowego wzorowanego na modelu istniejącym we Francji i przy pomocy Spółki Giełd Francuskich (Societe de Bourses Francaises) i Centralnego Depozytu SICOYAM.
22 marca 1991r. Sejm uchwalił ustawę „Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowym i funduszach powierniczych”. Powstały w ten sposób podstawy prawne głównych instytucji rynku kapitałowego: domów maklerskich, giełdy, funduszy powierniczych jak również Komisji Papierów Wartościowych jako organu administracji rządowej kontrolującego i promującego rynek papierów wartościowych. Ustawa określiła, że giełda powinna zapewnić:
koncentrację podaży i popytu na papiery wartościowe dopuszczone do obrotu giełdowego w celu kształtowania powszechnego kursu
bezpieczny i sprawny przebieg transakcji i rozliczeń
upowszechnianie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu giełdowego.
W niecały miesiąc po uchwaleniu ustawy - 12 kwietnia 1991 r. Minister Przekształceń Własnościowych i Minister Finansów reprezentujący Skarb Państwa podpisali akt założycielski Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Cztery dni później, 16 kwietnia odbyła się pierwsza sesja giełdowa z udziałem 7 domów maklerskich, na której notowano akcje 5 spółek. Wpłynęło wówczas 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót giełdy zamknął się kwotą 1990zł (2 tyś. USD).Obecnie na WGPW notowanych jest ponad 200 spółek w systemie ciągłym, pięć razy w tygodniu.
Uznanie zastosowanych w Polsce rozwiązań znalazło swój wyraz w przyjęciu w grudniu 1991 r. WGPW w poczet członków korespondentów Międzynarodowej Federacji Giełd Papierów Wartościowych (FIBV). W październiku 1994r. polska giełda została pełnym członkiem tej organizacji. Zadaniem FIBV jest koordynacja współpracy między giełdami poszczególnych krajów, wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań, ujednolicenie standardów i poszerzanie zasięgu transakcji międzynarodowych.
GPW w Warszawie powstała i działa jako spółka akcyjna, której kapitał wynosi 42 mln zł. Jej akcjonariuszami mogą być banki, domy maklerskie, Skarb Państwa, towarzystwa funduszy powierniczych, zakłady ubezpieczeń oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu i notowanych na giełdzie.6
PRZYPISY:
1) http://www.abc-ekonomii.net.pl/s/ryzyko_na_rynku_kapitalowym.html
2) http://www.krakowdzisiaj.pl/agencja-standard-poors-utrzymala-wysoki-rating-krakowa-gazeta-wyborcza-2-17.12.12
3) http://wyborcza.biz/biznes/1,101562,12281984,Moody_s_chwali_Polske__Zagranica_zainteresowana_waszymi.html-17.12.12
4) http://m.wyborcza.biz/Gieldy/1,120973,10701353.html?v=1&obxx=10701353&order=najnowsze&page=2&v=1- 17.12.12
5) Mała Encyklopedia PWN , red. Naczelny Dariusz Kaliszewicz, Warszawa , sierpień 1999r.
6) http://artykuly-do-przedruku.pl/gielda-papierow-wartosciowych-w-warszawie-krotka-historia -17.12.12
BIBLIOGRAFIA:
http://www.gpw.pl17.12.12
Mała Encyklopedia PWN , Warszawa, sierpień 1999 r.
Ewelina Nojszewska Podstawy Ekonomi Warszawa 1995 r.
http://m.wyborcza.biz/Gieldy/1,120973,10701353.html?v=1&obxx=10701353&order=najnowsze&page=2&v=1- 17.12.12
http://artykuly-do-przedruku.pl/gielda-papierow-wartosciowych-w-warszawie-krotka-historia -17.12.12
http://www.abc-ekonomii.net.pl/s/ryzyko_na_rynku_kapitalowym.html