Rudny (przedsiebiorstwo na rynku kapitalowym) wyklad 20.10.13
literatura:
-Jajuga:inwestycje
-Tarczynski:Rynki kapitalowe
-Tarczynski:inzeria finansowa
-Debski:Rynek finansowy i jego struktura
-Spocko:Rynkowe instrumenty finsowe
-Steiner:kalkulacje finansowe
-Podgorska,Klimkowska:Matematyka finansowa:
SYSTEM FINANSOWY:
-rynki finansowe w tym rynki pieniezne i kapitalowe poprzez ktore nadwyzki srodkow finansowych kierowane sa od pozyczkodawcow czyli firm i osob prywatnych poszukujacych mozliwosci inwestycyjnych, do pozyczkobiorcow, czyli podmiotow potrzebujacych kapitalu;
-posrednicy finansowi w tym banki i firmy ubezpieczeniowe ktore stanowia ogniqo laczace pozyczkodawcow i pozyczkobiorcow. Pozyczkobiorcy moga takze pozyskiwac srodki bezposrednio na rynkach finansowych poprzez emisje papierow wartosciowych, np.akcji i obligacji;
-infrastruktura finansowa, ktora umozliwia przeplyw platnosci jak rowniez obrot papierami wartosciowymi i rozrachunek.
RYNKI FINANSOWE 4 KOMPONENTY:
-pieniezny
-kapitalowy
-walutowy
-instrumentow pochodnych (derywatow)
instytucje finansowe przyklady:
-banki
-niebankowe instytucje finansowe
-instytucje wspolnego inwestowania
-zaklady ubezpieczen
-domy maklerskie;
Infrastruktura prawna i instytucjonalna:
akty prawne
instytucje regulujace i nadzorujace
systemy platnicze
systemy rozrachunku papierow wartosciowych
instytucje posredniczace pomiedzy instytucjami finansowymi
Rynki finansowe:
-rynek finansowy okreslany rowniez jako rynek aktywow finansowych, jest glownym segmentem sektora finansowego kazdej rozwinietej gospodarki
-na rynku finansowym panstwo, gospodarstwo domowe oraz podmioty prowadzace dzialanosc gospodarcza wystepuja jako zglaszajacy zapotrzebowanie na srodki finansowe niezbedne do prowadzenia biezacej dzialanosci lub warunkujace dalszy rozwoj.
RYNKI FINANSOWE PELNIA FUNDAMENTALNE FUNKCJE EKONOMICZNE:
umozliwiaja pozyskiwanie kapitalu;
okreslaja cene aktywow finansowych;
zwiekszaja plynnosc obrotu;
ograniczaja koszty transakcjyjne
zwiekszaja efektywnosc globvalnej gospodarki przez arbitraz i wyrownywanie cen na roznych rynkach;
umozliwiaja pomnazanie bogactwa poprzez zyskowne inwestycje.
DEF. RYNKÓW FINANSOWYCH:
Rynek finansowy" to miejsce zawierania transakcji majacych za przedmiot szeroko rozumiany kapital finansowy"
Za pomoca tych transakcji dokonuje sie przeplywu pieniadza od podmiotow posiadajacych nadwyzki srodkow pienieznych (tzw. Podmioty nadwyzkowe) do podmiotow majacych ich niedobor.
inna definicja rynku finansowego mowi ze jest to ogol transakcji papierami wartosciowymi;
przemieszczanie nadwyzek na rynku finansowym miedzy poszczegolnymi grupami podmiotow odbywa sie za posrednictwem papierow wartosciowych
papiery wartosciowe potwierdzaja fakt odplatnego udostepnienia kapitalu. sa finansowym aktywem dla ich posadaczy i zobowiazaniem dla ich emitenmtow
Papiery wartosciowe:
Papier wartosciowy to swiadectwo(dokument, zapis elektroniczny) stwierdzajace fakt dokonania odplatnego udostepnienia kapitalu z ktorego dla kapitalodawcy wynikaja okreslone prawa (np. prawo do wspolwlasnosci majatku prawo do okreslonego procentu)
W klasycznym ujeciu papiery wartosciowe sa papierami bilansowymi tzn. Znajduja odzwierciedlenie w bilansie emitenta - sr pieniezne pozyskane w wyniku emisji tych papierow sa widoczne w pasywach bilansu, bedac zrodlem finansowania posiadanych skladnikow majatkowych.
INSTRUMENTY FINANSOWE:
W ostatnich latach klasyczne pojecia paierow wartosciowych zastepowane jest pojeciem instrument finansowy
Zarowno jedne jak i drugie sa dokumentami stwierdzajacymi istnienie okreslonego prawa majatkowego przysluguja ich wlascielom
Jednakze pojecie intrumentow finansowych jest pojeciem szerszym;obejmuje rowniez instrumenty finansowe, ktore nie mieszcza sie w klasycznym pojeciu papierow wartyosciowych (opcje,kontrakty terminowe, warranty);
Instrumenty finansowe mozemy podzielic na:
-papiery wartosciowe
-instrumenty pochodne
-waluty
KRYTERIA KLASYFIKACJI INSTRUMENTOW FINANSOWYCH:
1) rodzaj stosunku ekonomicznego miedzy emitentem a nabywca (aspekt wlasnosciowy):
- instrumenty wlasnosciowe. Emitent poprzez sprzedaz instrumentow finasowych oferuje prawo do bezterminowego udzialu w swoim majatku. Instrumenty te sa potwierzdeniem wlasnoci kapitalu zaangazowanego w dzialanosc gospodarcza (np. Akcje) i daja prawo do korzyci w postaci udzialu w zysku emitenta.
- instrumenty wierzycielskie maja charakter dlugu (pozyczki), czyli sa swiadectwem udostepnienia kapitalu na scisle okreslony czas- do momentu zapadalnosci. W momencie zapadalnosci emitent musi zwrocic kapital posiadaczowi tych instrumentow (np. Obligacje, weksle, depozyty bankowe)
2) sposob generowania dochodu
- instrumenty o stalym dochodzie
- o zmiennym dochodzie
3) przynaleznosc sektorowa emitenta instrumentu finasowego:
- instrumenty bezposrednie. emitent jest podmiotem niefinansowym (przedsiebiorstwo , organ administracji lokalnej lub centralnej) bezposrednio zagospodarowujacym pozyskane kapitaly.
- instrumenty posrednie emiten jest instytucja finansowa posredniczaca w przeplywie kapitalu.
4) dlugosc okresu od momentu emisji do terminu wykupu:
- instrumenty krotkoterminowe ( termin wykupu do 1 roku)
- srednioterminowe (termin wykupu do 3 lub 5 lat)
- dlugoterminowe (termin wykupu powyzej tego okresu)
SEGMENTY RYNKU FINANSOWEGO
- wedlug kryterium okresu dysposowania srodkami (kryterium czasu) przez podmiot finansujacy swoja dzialalnosc oraz kryterium przeznaczenia srodkow (kryterium celu):
rynek pieniezny (kapital krotkoterminowy sluzacy finansowaniu biezacych wydatkow)
rynek kapitalowy (kapital dlugoterminow wykorzystywany do realizacji dlugoterminowych przedsiewziec inwestycyjnych)
- wedlug kryterium kontrahenta dokonujacego transakcji instrumentami finansowymi:
rynek pierwotny zawieranie transakcji miedzy emitententami instrumentow a ich pierwszymi nabywcami
rynek wtorny obrot instrumentamui finansowymi pomiedzy inwestorami bez udzialu emitenta
- wedlug momentu rozliczania transakcji:
rynek transakcji natychmiastowy (spot)
rynek transakcji terminowych (forwards, futures, opcje)
SPOT-to konwencja zgodnie z ktora data waluty jest drugi dzien roboczy po dniu zawarcia transakcji.
Data waluty to data faktycznego udostepnienia srodkow bedacych przedmiotem transakcji.
- wedlug kryterium terytorialnego:
rynek lokalny
rynek regionalny
rynek globalny
- wedlug formy organizacyjnej rynku:
rynek gieldowy prowadzony na gieldzie z okreslonymi gwarancjami dla inwestorow;
rynek pozagieldowy - prowadzony miedzy instytucjami finansowymi (glownie biurami maklerskimi) z pominieciem, gieldy.
RYNEK PIENIEZNY
CECHY RYNKU PIENIEZNEGO:
cel instnienia rynku pienieznego - stworzenie warunkow do regulowania plynnosci finansowej uczestnikom rynku
Najwyzszy stopien plynnosci
rynek uczestnikow instytucjonalnych
rynek pieniezny to rynek hurtowy - przecietna wartosc instrumentu jest wysoka
wysoki stopien bezpieczenstwa uczestnikow rynku - znikome prawdopodobienstwo utraty zainwestowanych srodkow, niezrealizowania oczekiwanych korzysci finansowych (np. Odsetek od depozytu),
waski przedzial zmiennosci cen instrumentow rynku pienieznego
Transakcje o charakterze lokacyjnym:
- lokaty miedzybankowe niezabezpieczone
- lokaty niezabezpieczone
Transakcje o charakterze lokacyjnym:
- glownymi uczestnoikami rynku transalkcji o charakterze lokacyjnym sa banki. wykorzystuja one ten rynek do zarzadzania plynnoscia finansowa
- na rynku miedzybankowym zawierane sa transakcje na okres od jednego dnia do jednego roku. ze wzgledu na ich ryzyko kredytowe mozemy je podzielic na:
* niezabezpieczone lokaty miedzybankowe
* lokaty zabezpieczone:
- walutami (fx swap)
- papierami wartosciowymi (repo i buy-back)
- do zapewnienia plynnosci na rynku pienieznym w polsce wykorzystuje sie glownie niezabezpieczone lokaty miedzybankowe
A) Niezabezpieczone lokaty miedzybankowe:
-rozwoj rynku niezabezpieczonych lokat miedzybankowych wplywa rowniez na pozostale segmenty rynklu finansowego.
-oprocentopwanie tych lokat jest istotnym czynnikiem decydujacym o wysokosci oprocentowania wielu aktywowo finansowych
-srednie oprocentowanie lokat miedzybankowych jest podstawa do ustalania wiekszosci stiop kredytowych w bankach
-jest to rowniez punkt odniesienia przy rozliczaniu transakcji dokonywanych na rynku instrumentow pochodnych (np. FRA, IRS, CIRS)
- rozwiniety rynek niezabezpieczonych lokat miedzybankowych jest bardzo waznym elementem systemu finansowego, poniewaz umozliwia efektywna transmisje impulsow polityki pienieznej
- stopy NBP oddzialuja na stopy na rynku miedzybankowym, a te dalej na stopy depozytowe i kredytowe poszczegolnych bankow ustalane dla klientow
- dzieki istnieniu rynku niezabezpieczonych lokat miedzybankowych nasteopuje przemieszczenie srodkow miedzy bankami komercyjnymi.
W Polsce wystepuja dwa indeksy rynku lokat miedzybankowych:
WIBOR - okreslana jako roczna stopa procentowa, po jakiej bank jest sklonny udzielic kredytu innemu bankowi
WIBID - okreslana jako roczna stopa procentowa, po jakiej bank jest gotow zaplacic za srodki przejete w depozyt od innych bankow.
Poziom tych stawek jest ustalany w kazdy dzien roboczy o godz 11:00 na fixingu, jako srednia arytmetyczna z ofert zlozonych przez banki - Dealerow Rynku Pienieznego.
-rodzaje depozytow miedzybankowych wedlug kryterium dlugosci okresu na jakim zostaly zawarte:
*o/n(overnight) - jednodobowy od dzis do dnia nasteonego
*t/n(tomorrow next)- od jutra do dnia nastepnego, jednodobowy
*s/n(sopt next)- jednodobowy od daty waluty spot
*1w- tygodniowy, wszystkie nastepne sa z data waluty spot.
*2w
*3m
*6m
*9m
*1y
NBP-jest agentem emisji
Rynki:
Pieniezny
Kapitalowy
Instrumentow finansowych
Walutowy
Depozytowy
BONY SKARBOWE - RYNEK PIERWOTNY
- bony skarbowe sprzedawane sa na przetargach
- decyzje o wysokosci cen minimalnej bonow o danym terminie zapadalnosci podejmuje minister finansow
- przetargi bonow skarbowych odbywaja sie w systemie aukcji wielu cen, a wiec kazdy inwestor nabywa te papiery po cenie, ktora zglosi w swojej ofercie (jest to tzw. Aukcja Amerykanska)
- oferty przetargowe moga byc skladane wylacznie przez podmioty majace status dilera skarbowych papierow wartosciowych (DSPW)
- moga nimi zostac banki ktorymi minister finansow zawarl umowe przyznajaca im prawo do skladania ofert na przetargu
- jednym z warunkow zostanie takim dilerem jest zobowiazanie sie do uczestnictwa we wszystkich przetargach i nabycie w ciagu kwartalu nie mniej niz 5% lacznej wazonej wartosci nomnalnej SPW sprzedanych na przetargach
- glownymi uczestnikami rynku wtornego sa banki krajowe ktyore moga przeprowadzic transakcje na wlasny rachunek lub na zlecenie klientow
- wtorny obrot bonami skarbowymi odbywa sie na nieuregulowanym rynku bankowym oraz od 2002 r. na elektronicznej platformie obrotu
-przedmiotem transakcji na tym rynku sa pakiety papierow wart. ktorych wartosc nominalna wynosi 5 mln lub wielokrotnosc tej kwoty.
- emitowane przez Skarb Panstwa w celu sfinansowania potrzeb budzetu
- terminy zapadalnosci od 1-52 tygodni
Rynek Bonow Skarbowych charakteryzuje sie duza plynnoscia, jest bardzo aktywny, jest rynkiem wtornym
BONY SKARBOWE - PODSTAWOWE WZORY :
D-kwota dyskontowa
N-wartosc nominalna
P-wartosc rynkowa
d-roczna stopa dyskontowa w %
r-rentownosc
n-okres czasu
D=N-P
d=(D/N)x(360/n)x100
D=Nx(d/100)x(n/360)
r=(D/P)x(360/n)x100
CERTYFIKAT DEPOZYTOWY- papier dluzny rynku pienieznego, niemal rownowazny z lokata roznica jest taka ze daje inwestorowi plynnosc. Potwierdza fakt zdeponowania w banku okreslonej kwoty na okreslony czas, wedlug uzgodnionego oprocentowania. Opisuja go nastepujace parametry:
Cena nominalna
Wielkosc i rodzaj oprocentowania (lub dyskonto)
Termin zapadalnoscinazwa emitenta
Co do istoty, certyfikat depozytowy est niemal identyczny z depozytem miedzybankowym, jedyna aczkolwiek istotna roznica tkwi w tym, ze w przypadku nabycia certyfikatu depozytowego inwestor moze dokonac transakcji odsprzedazy certyfikatu na rynku wtornym, uzyskujac tym samym dostep do gotowki przed uplywem terminu zapadalnosci. Maja bardzo wysoki nominal.
Bon komercyjny (krotoktermiony papier dluzny) - instrument rynku pienieznego, emitowany jest przez przedsiebiorstwa, na rynkach wysokorozwinietych jest alternatywa dla kredytu krotkoterminowego - do 1 roku. W polsce on nie istnieje, moze byc on oprocentowany, jest niszszy niz koszt kredytu, srodki pozyskane z tych bonow sa przeznaczone na cel dowolny. Moga byc emitowane od 1-52 tyg. Termin zapadalnosci to maksymalnie 180 dni, w krajach Unii do 270dni.
W praktyce spotykane sa 2 sposoby emisji:
Wlasna - przedsiebiorstwo samodzielnie, bez posrednika plasuje walory na rynku, sam sprzedaje.
Obca - realizowana za posrednictwem banku.
Jest instrumentem hurtowym. W PL brak odrebnych regulacji prawnych. Stosuje sie zastepczo inne regulacje prawne tj kodeks cywilny, ustawa o obligacjach.
RYNEK KAPITALOWY: to rynek kapitalow srednio i dlugoterminowych, na ktorym kapital jest lokowany i posyskiwany poprzez emisje instrumentow finansowych o terminie trwania dluzszym niz jeden rok.
Wg innej definicji rynek kapitalowy to rynek dlugoterminowych papierow wartosciowych, ulatwiajacych przeplyw kapitalu miedzy jego wlascicielami (inwestorami) a uzytkownikami (emitentami).
Podstawowe cele funkcjoniwania tego rynku:
Stworzenie mozliwosci dlugoterminowego inwestowania, a rownoczesnie pozyskiwania kapitalu na dlugi okres
Zmobilizowania rozproszonych wolnych srodkow finansowych i przeksztalcenie ich w odczuwalny strumien funduszy inwestycyjnych.
cechy:
Dlugi czas trwania instrumentow
Charakter detaliczny
Znaczacy udzial inwestorow indywidualnych
Wiekszy stopien centralizacji (gieldy, alternatywne systemy obrotu)
Czestsze ograniczenia plynnosci
Wiekszy stopien ryzyka uczestnikow rynku
INSTRUMENTY RYNKU KAPITALOWEGO:
-akcje
-obligacje
-prawa do akcji (pda)
-prawa poboru(pp)
-kwity depozytowe(ADR,GDR czyli amerykanskie i globalne kwity depozutowe)
-certyfikaty inwestycyjne
OBLIGACJE:
To papiery wartosciowe zaswiadczajace o udzieleniu emitentowi pozyczki oraz uprawniajace wlasciciela obligacji do otrzymywania regularnego dochodu w formie okreslonego procentu.
Wg ustawy o obligacjach, obligacja jest papierem wartosciowym emitowanym w serii, w ktorym emitent stwierdza, ze jest dluznikiem wlasciciela obligacji i zoobowiazuje sie wobec niego do spelnienia okreslonego swiadczenia.
Papiery wartosciowe emitowane w serii to papiery wartosciowe reprezentujace prawa majatkowe podzielone na okreslona liczbe jednostek.
RODZAJE OBLIGACJI
1). ze wzgledu na termin wykupu:
-krotkoterminowe (do 1 roku)
-srednioterminowe (1-5 lat)
-dlugoterminowe (pow 5 lat)
2). Ze wzgl na sposob oprocentowania:
- Stale oprocentowane
- Zmienne oprocentowanie
- Indeksowane
- Zerokuponowe - posiadacz nie otrzymuje odsetek.
3). ze wzgledu na rodzaj emitenta
- skarbowe
- korporacyjne
- manipulacyjne
4). ze wzgledu na miejsce emisji
- krajowe
- zagraniczne
5). ze wzgledu na zabezpiecznie interesow obligatoriuszy
- zabezpieczone
- niezabezpieczone
6). Ze wzgl na sposob przenoszenia praw:
- obligacje imienne
- na okaziciela
INNE RODZAJE OBLIGACJI:
- zmienne daja prawo do zmiany na akcje spolki ktora te obligacje wyemitowala
- z prawem pierwszenstwa daja obligatoriuszowi prawo do objecia akcji nowej emisji spolki z pierwszenstwem przed dotychczasowymi akcjonariuszami
- z wczesniejszym wykupem daja emitentowi do wczesniejszego wykupu calosci lub czesci emisji
- przychodowe odpowiedzialnosc emitenta jest ograniczona kwoty przychodow lub do wartosci majatku sfinansowanego srodkami z emisji tych obligacji
- smieciowe emitent nie dysponuje odpowiednio pewnymi aktywami gwarantujacymi wykup
OBLIGACJE SKARBOWE
- wystepuja w obrocie obligacje skarbowe dziela sie na dwa rodzaje :
*hurtowe
*detaliczne
- obligacje hurtowe przeznaczone sa glownie dla duzych inwestorow instytucjonalnych .
Wartosc nominalna jednej obligacji wynosi 1000zl lub 1000 euro albo wielokrotnosc tej kwoty
- aktualnie na rynku dostepne sa obligacje skarbowe o zroznicowanym terminie wykupu (od 2 do 20lat) oraz zroznicowanym systemie naliczania odsetek
OBLIGACJE DETALICZNE:
- obligacje detaliczne czyli dostepne dla inwestorow indywidualnych wartosc nominalna wynosi 100zl lub 100euro
- wyrozniamy obligacje detaliczne:
*oszczednosciowe (oferowane osobom fizycznym)
*rynkowe -dostepne zarowno dla osob fizycznych jak i prawnych; mozna dokonywac obrotu nimi zarowno na GPW jak i na regulowanym rynku pozagieldowym CATALYST
OBLIGACJE - KALKULACJE FINANSOWE
- obligacja jest opisana przez:
*date waluty
*termin wykupu
*kwote nominalna obligacji
*platnosci odsetkowe
*cena/rentownosc do zapadalnosci
1) data waluty
- poczatkiem okresu naliczania odsetek od obligacji jest zwykle data waluty spot
2) termin wykupu i kwota obligacji
- termin wykupu jest to czas od dnia zawarcia transakcji w dacie waluty do dnia zapadalnosci obligacji. odsetki naliczane sa jednak od daty waluty spot do jednego dnia przed data zapadalnosci
- w dniu zapadalnosci obligacji jej posiadacz otrzymuje wartosc nominalna (100)
3) platnosci odsetkowe
- obligacje kuponowe a stalym oprocentowaniu
- obligacje kuponowe o zmiennym oprocentowaniu
- obligacje zerokuponowe
- obligacje o zmiennym oprocentowaniu (FRN- floating rate note)
4) cena i rentownosc do zapadalnosci
- cena jest zwykle wyrazona jako rentownosc do zapadalnosci (YTM)
P=znak sumy przed ilorazem CFmale t/(1+YTM)do potegi t
P - cena obligacji
CFmale t- przeplyw pieniezny w czasie t
YTM-rentownosc wykupu
RENTOWNOSC:w terminie do wykupu to rentownosc jaka uzyska inwestor, ktory spelni 2 warunki:
warunek 1 bedzie reinwestowal wszystkie otrzymywane odsetki
warunek 2 utrzyma obligacje w swoim portfelu inwestycyjnym az do terminu wykupu
OBLIGACJE -KRZYWA RENTOWNOSCI
-waznym zjawiskiem z punktu widzenia oplacalnosci inwestowania w obligacje jest badanie zokladu w czasie ich stopy zwortu (rentownosci)
-szczegolna uwage zwrocono na zaleznosc miedzy stopa zwrotu w terminie do wykupu a okresem pozostajacym do momentu wykupu ktorego graficznym odzwierciedleniem jest krzywa stopy zwrotu (rentownosci)
- u podstawy wyjasniania ksztaltu krzywej rentownosci lezy kilka teorii:
*teoria oczekiwan
*teoria preferencji plynnosci
*teoria segmentacji rynku