Pole ciśnienia - pole baryczne
Gradient baryczny - zmiana ciśnienia atmosferycznego na jednostkę odległości
Gradient jest najpoważniejszą siłą wywołującą ruch powietrza
Im większe zacieśnienie izolinii tym większy gradient.
Układ wyżowy - ciśnienie maleje do środka izobary
Układ niżowy - ciśnienie rośnie do środka układu
Bruzda/zatoka niskiego ciśnienia
Klin wysokiego ciśnienia
Wał - podwyższone ciśnienie wzdłuż wału pomiędzy dwoma układami niżowymi
Bruzda - obniżone ciśnienie linijnie rozdziela obszary wysokiego ciśnienia
Siodło baryczne - obszar położony na przemian ległych wysokiego i niskiego ciśnienia
Siła Coriolisa - siła bezwładności w układzie np. w atmosferze
A=2w sinf V [cm s-1]
W - prędkość kątowa ruchu obrotowego ziemi
f - szerokość geograficzna punktu pomiarowego
V - prędkość ruchu powietrza
siła Coriolisa związana jest z ruchem cząsteczki.
Na każdy obiekt poruszający się na kuli ziemskiej, działa siła Coriolisa powoduje odchylanie na północy w prawo a na półkuli południowej w lewo.
Wiatr geostroficzny - jednostajny ruch powietrza przy równowadze siły gradientu ciśnienia oraz siły Coriolisa bez udziału siły tarcia; wektor wiatru geostroficznego skierowany jest wzdłuż równoległych prostoliniowych izobar, odchylony od wektora gradientu ciśnienia o 90* na półkuli N w prawo, na półkuli S w lewo. Prędkość wiatru geostroficznego (V) określa równanie V=1/(2rwsinf)*dp/dn
w - prędkość kątowa ruchu ziemi
r - gęstość powietrza
f - szerokość geograficzna
V wielkość wiatru
dp/dn - wartość gradientu ciśnienia.
Wiatr geostroficzny jest szczególnym przypadkiem wiatru gradientowego którego …… rośnie w nieskończoność.
Zawsze równolegle do izobar. Wiatr rzeczywisty uwzględnia tarcie.
Wiatr gradientowy - dochodzi siła odśrodkowa. Wektor skierowany jest wzdłuż równoległych krzywoliniowych izobar
V=Vg+-V2/2rl
Vg- prędkość wiatru geostroficznego
L - siła Coriolisa
R - promień krzywizny izobar
W efekcie wiatru geostroficznego mamy w przypadku na półkuli północnej
Rys1.
Odchylenie zależy od wysokości i typu terenu
Dywergencja - rozchodzenie się mas powietrza
Quasi geostroficzność ruchów w atmosferze
Cyrkulacja atmosfery - zespół ruchów atmosfery o różnej skali przestrzennej i czasowej uzależniony od położenia obszarów wysokiego i niskiego ciśnienia.
Globalna cyrkulacja atmosfery
System ruchów atmosfery w skali planet, półkuli czy kontynentu
Centra działania atmosfery - obszary wysokiego i niskiego ciśnienia na kuli ziemskiej o mniej więcej stałym położeniu, utrzymujące się przez dłuższe okresy; decydują o rozkładzie przeważających kierunkach wiania wiatru w systemie ogólnej cyrkulacji atmosfery. Do głównych centrów aktywności atmosfery należą równikowa strefa niskiego ciśnienia, wyże podzwrotnikowe itp.
Pole baryczne i wiatr w
styczniu - lipcu
\półkula północna - potężne wyże azjatycki, azowski, kanadyjski, hawajski. Ośrodki niżowe - islandzki, aleudzki
Półkula południowa - wyże od oceanów, niże od kontynentów
Lipiec z książki.\
Układy baryczne
Stałe
Sezonowe
Równikowa strefa niskiego ciśnienia
Wyże podzwrotnikowe azorski, hawajski
Niże umiarkowanych szerokości geograficznych nad oceanami
Islandzki i aleucki
Wyż azjatycki, kanadyjski, antarktyczny, grenlandzki
IZO
Izoamplituda
Izoanabata
Izoanemona
Izoatma
IZOBARA
Izochalaza
Izochopna
IZOCHRONA - czas
Izogona
Izohela
IZOHIETA - wysokość opadów
IZOHIPSA - ta sama wysokość
Izonefa
IZOTEMA - temperatura
Cyrkulacja globalna (ogólna, pierwszorzędna)
W niskich szerokościach na obu półkulach - dominacja napływu ze wschodu
W wysokich szerokościach - dominacja kierunków zachodnich
W szerokościach okołobiegunowych - napływ ze wschodu
Elementy ogólnej cyrkulacji atmosfery
Komórka harleya - czerwona koło
Komórka Ferrela - białe koło
Komórka polarna - niebieska
Czerwone strzałki passaty
Obszary kom Ferrela - wiatry zachodnie
Przy niebieskich - wiatry wschodnie
Czarna kropa - polarny punkt strumieniowy
Czerwona kropa - podzwrotnikowy prąd strumieniowy
Zwrotnikowy pas ciszy - za zwrotnikach - pas wysokiego ciśnienia - niskie prędkości wiatrów.
Równikowy pas zbieżności - pas niskiego ciśnienia
Pasy niskiego ciśnienia na kołach podbiegunowych - pas niskiego ciśnienia
40* - końskie szerokości
40-60* - ryczące 40, 50, 60
Przesunięcie układu o 10-15* na Pn/Pd w zależności od pory roku (w stronę lata)
Cyrkulacja drugorzędna
(Cyklony, antycyklony, monsuny, cyklony tropikalne)
Oscylacja północnoatlantycka - NAO - wskaźnik cyrkulacji, jest różnica ciśnienia między wyżem azorskim a niżem islandzkim
Pozytywna faza, zimą ciepłe masy powietrza z relatywnie ciepłymi/wilgotnymi dniami.
Przy ujemnej fazie - zimy mroźne suche masy powietrza z nad Eurazji
W ostatniej dekadzie XX w. Była bardzo wysoka anomalia wskaźnika NAO
7,8,9 - Wosia
Monsuny
Elementy cyrkulacji monsunowej w południowo-wschodniej Azji w okresie zimy i lata
Cyklon tropikalny
północny Pacyfik i Azja, Ameryka środkowa i północna, peryferia Australii
Ulewne deszcze, duże prędkości wiatru.
Huragany są zjawiskiem powszechnym.
Do oceny stworzono klasyfikację Saffira-Simpsona
(5 kategorii) - im wyższa kategoria tym wyższa siła wiatru, a ciśnienie w centrum niższe.
1 - 74-95 mil/h
2 - 96-110 mil/h
3 - 111 - 130 mil/h
4 - 131-155 mil/h
5 - >156 mil/h
1 m/s 1kt (węzły) km/h
1km/s= 2węzły
1 m/s = 3,6 km/h
El Nińo/la Nińa
Tornado
Trąba powietrzna
Obszar ameryki północnej
Skala Fujity(-Pearsona) (F0-F5)