Biblioterapia 1, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo


BIBLIOTEARPIA- W TELEGRAFICZNYM SKRÓCIE:

  1. Teoretyczne podstawy biblioterapii:

    1. Z dziejów biblioterapii:

- starożytność: biblioteka Ramzesa II lecznica dusz

- 1272 r. Kair, szpital Al-Mansur chorym czytano Koran

- średniowiecze- szpitale zakładana przez zakonników- brak źródeł o zb. Bibliotecznych

-najstarsze informacje dot. Czytelnictwa kierowanego do chorych poch. z XVII w.:

jezuici zalecali czytanie chorym ks. religijnych i tekstów o charakterze kontemplacyjnym

- 1895r. posiedzenie SBA(stow. Biblio. Angielskich) zachęcano do wykorzystania w szpitalach książek o treści religijnej i rozrywkowej. Książki przynoszono chorym an oddziały. Brak klasyfikacji, katalogowania. Książki poch. od różnych ofiarodawców.;

Wiek XX- szersze zastosowanie w medycynie:

- I szpitalne regulaminy biblioteczne

- katalogi biblioteczne z uwzględnieniem zdrowia pacjenta

- I katalog 1903- Lektuer dzieli zb. A 3 działy:

1) ks. odwracające uwagę pacjenta od choroby;

2) uspokajające

3) zwracające uwagę na to, co otacza pacjenta;

- I wojna światowa:

- tzw. „biblioteki wojenne” ks. o charakterze rozrywkowym; czytały je pielęgniarki, wolontariuszki rannym;

- 1916 r. w nr „Atlantic Month” pojawił się termin biblioterapia; 1920 e Oxford English Dictionary

- amerykanie- duży rozwój- powt. Instrukcje na temat selekcji zb. Dla pacjentów

- Pl. 1922 rozporządzenie Prezydenta RP o zakładach leczniczych i rozporządzenie z 14 lutego 1931 o zakładach leczniczych.

- 1932 podsekcja Międzynarodowej Federacji Stow. Biblio (IFLA) - Podsekcji Bibliotek Szpitalnych

- 1931 w Royal Institute of Public Health zorganizowano konferencje, gdzie B. Bruce- Poter wskazywał, że dobra ks., każdego typu jest dla chorego bardziej niezbędna niż większość przepisywanych lekarstw”

- 1936 powst. W Belgii Narodowa rada Bibliotek w szpitalach i sanatoriach (CNBHS)

- przerwa- II wojna światowa, potem w latach 40 w Anglii i Ameryce zaczęto Myślec o ścisłym łączeniu praktyki z teorią i stworzeniu naukowych podstaw biblioterapii (1948 posiedzenie IFLA- propozycja, aby wszędzie utworzyć biblioteki szpitalne);

- 1955 wiele nieprawidłowości wykryto w działaniu na kongresie IFLA w Brukseli konieczność oprac. Wytycznych do pracy bibliotek szpitalnych - druk w czasopiśmie „Libri” 1960 r.

- Europa- upowszechnianie biblioterapii w latach 60- pisano w prasie bibliotekarskiej o zastosowaniu w procesie leczniczym lit. Pięknej, autobiograficznej, popularnonaukowej i wybranej lit. Fachowej (med., psych.);

Coraz więcej pkt. bibliotecznych, ale kadra słabiutka

- no i zaczynają dyskutować o tym, czym ta biblioterapia wogóle jest: metoda psychoterapii czy jej techniką a może samodzielną dyscypliną. Od 1966 r. American Library Association przyjęło: jest to użycie wyselekcjonowanych materiałów czytelniczych, jako pomocy terapeutycznej w medycynie i psychiatrii; także poradnictwo w rozwiązywaniu problemów osobistych przez ukierunkowane czytanie.

- nie ma ona statusu osobnej dyscypliny naukowej;

- powst. I wytyczne odnośnie bibliotek szpitalnych- 9.4.1968 (jako akt wykonawczy do ustawy) (zarządzenia z 4.1.'74;), 18.05.'76- Wytyczne ministra zdrowia i opieki społecznej oraz kultury i sztuki w sprawie usprawnienia działalności bibliotek w zakładach resortu zdrowia i opieki społecznej sprawujących opiekę stacjonarną; coraz większe zainteresowanie niepełnosprawnymi- działań na rzecz ich czytelnictwa- org. Bibliotek szpitalnych, kadra, konferencje; obecnie obowiązuję: wytyczne dla bibliotek obsługujących pacjentów szpitali i osoby niepełnosprawne w społeczeństwie- 1984 publikacja, ponownie w 1995 r.

- Polska- rozwój, zainteresowanie, nauczanie pielęgniarek, bibliotekarzy lata 80 i 90 publikacje na temat biblioterapii;

- trwają ciągłe dyskusje:

- sytuacja bibliotek jest niezadowalająca (Bangkok- IFLA 1999 r.);

- Pl. 2000 r. obowiązuje zarządzenie ministra zdrowia z dn. 26.09.2000 w sprawie zasad org. Obsługi bibliotecznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz zasad współdziałania bibliotek publicznych w wykonaniu tej obsługi;

- sytuacja finansowa powoduje likwidacje;

- Biblioterapia wg publikacji(przypis) Boreckiej: rozumiana, jako dyscyplina naukowa zajmuje się badaniem funkcjonowania człowieka chorego, niepełnosprawnego, jako czytelnika oraz badaniem jego związków z różnego rodzaju tekstami upowszechnianymi za pomocą słowa drukowanego lub przekazu mówionego. A także zajmuje się ich wpływem na psychicznym stan chorego, na jego postawy;

- Biblioterapia jest interdyscyplinarna: bibliologia, medycyna, pedagogika;

- istniej kilka def. Biblioterapii, np.:

Rubin: to program aktywności oparty na interaktywnych procesach zastosowania drukowanych i niedrukowanych materiałów, zarówno wyobrażeniowych jak i informacyjnych, ułatwiających przy pomocy bibliotekarza lub innego profesjonalisty osiąganie wglądu w normalny rozwój lub dokonywania zmian w emocjonalnie zaburzonym zachowaniu;

Tomasik: jest zamierzonym dzianiem przy wykorzystaniu książki lub materiałów niedrukowanych prowadzącym do realizacji celów rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych, profilaktycznych i ogólnorozwojowych;

- biblioterapia jest formą psychicznego wsparcia nie leczeniem; osiągniecie bezpieczeństwa pacjenta; funkcjonowania chorych w normalnym świecie; musi być kontakt biblioterapeuty z jedna osoba lub grupą;

- podział Czajkowskiego F biblioterapii.:

1) typowa obsługa biblioteczna- udostępnianie materiałów;

2) biblioterapia właściwa- systematyczne i przez fachowców;

3) terapia zajęciowa z ks.- chorzy wypożyczają, czytają, a także wykonują prace bibliotekarskie, np. oprawiają ks.

- od 1997 r. mamy we Wrocławiu Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne;

1.2. Cele biblioterapii:

Podział biblioterapii wg. Rubina:

  1. Instytucjonalna- lit. Dydaktyczna dla potrzeb indywidualnego „instytucjonalnego” pacjenta. Ma zapewnić informowanie chorego i zapewnienie mu odp. Rekreacji. Prowadzą lekarze, czasem materiałami „wglądowymi”

  2. Kliniczna- lit. Gł. Wyobrażeniowa, gr. Pacjentów z problemami emocjonalnymi lub behawioralnymi. Cel: wgląd pacjenta w siebie, czyli zmiana w jego sytuacji psychologicznej; prowadza: lekarz, bibliotekarze, w domu lub w placówce leczniczej;

  3. Wychowawczą (rozwojową)- ks. wyobrażeniowe i dydaktyczne dostosowań do użytkownika, ale mających do rozwiązania jakieś istotne problemy:

  1. B. reminiscencyjna- odwołują się do wspomnień uczestników;

  2. B. behawioralna- zmiana zachowań

Gdzie: w biblioteka szpitalna, sanatoryjnej, więziennej, w szkole, świetlica szkolna, w domu pacjenta;

Obecnie nazywa się ja wychowawczo- humanistyczną (rozwojowa);

Dodatkowo Może ją wspierać myzykoterapia, arteterapia, silvoterapia, zadanie- wspieranie rozwoju, samorealizację, i zdrowie psychiczne pacjenta.

- Różnice wg Szulca między b. kliniczną a wychowawczą:

I cel:

1) kliniczna: leczenie zaburzę

2) wych.: korygowanie postaw, kompensacja, samorealizacja

II typ uczestnika:

  1. Ludzie chorzy, pacjenci,

  2. Uczniowie, studenci, ludzie niedostosowani, uczestnicy zajęć kulturalno- oświatowych i inni ochotnicy zdrowi w sensie medycznym;

III funkcja i rola biblioterapeuty:

  1. Prowadzenie terapii

  2. Prowadzenie dyskusji zmierzającej do zmiany postaw, przekonań i zachowań

- ważne: inne podejście do dzieci (dopiero uczą się czytac, różny zakres percepcji) inne do dorosłych;

- należy wyjść z założenia ze każdy jest w stanie funckjonowac psychicznie i fizycznie niezależnie od niepełnosprawności;

- zbliżona do psychoterapii, bo:

a) pomoc w odnalezieniu się w nowej sytuacji, trudnej, np. choroba, ograniczenie wolności;

b) informowanie o problemie, z którym się borykają, np. funkcjonowanie w nowej roli;

c) uaktywnienie osoby chorej, niepełnosprawnej będącej w depresji

d) stworzenie odp. Atmosfery terapeutycznej;

e) pozytywne wpływanie na stany emocjonalne osoby chorej będącej niekorzystnej sytuacji emocjonalnej;

f) uzyskiwanie pozytywnego wpływu na stosunek osób chorych do własnego stanu zdrowia;

g) stymulowanie pozytywnych zmian w zachowaniu i postępowaniu uczestników w terapii;

- porównania do pedagogiki specjalne a także terapii pedagogicznej mającej na celu umożliwienienie najpełniejszego rozwoju pacjenta;

1.3. Zastosowanie biblioterapii:

- sfera psychiczna: stymulowanie dążenia chorego do podniesienia, jakości jego życia i darzenia do zaspokojenia potrzeb;

- w sferze intelektu człowiekowi choremu i niepełnosprawnemu można pomóc w zakresie zdobycia przez niego niezbędnej wiedzy i umiejętności jej zastosowania do prawidłowego funkcjonowania w zmiennych, trudnych warunkach; aby był sobą;

- w sferze społecznej: dostrzeganie przez pacjenta socjalnych i kulturalnych uwarunkowań jego funkcjonowania w świecie.

- jej terapeutyczno- wychowawcze efekty to:

- odnalezienie pacjentów w nowej sytuacji życiowej;

- informacja o stanie zdrowia chorego, przezwyciężeniu choroby, informacja o stanie psychicznym, sposobach zmiany;

- znalezienie wzorców osobowych dl naśladowania;

- odkrycie w sobie nowych zainteresowań i zdolności;

- odkrycie w lit. Wartości dotychczas niedostrzegalnych.

1.4. Metodyka Biblioterapii:

Zasady:

- swoboda uczestnictwa;

- uwzględnienie potrzeb, problemów, preferencji członków grupy;

- dostosowanie środków terapeutycznych do możliwości percepcyjnych i fizycznych poszczególnych uczestników;

- uwzględnienie i akceptowanie poziomu „gotowości uczestnictwa” poszczególnych członków grupy;

- dostosowanie poziomu i tempa zajęć terapeutycznych do psychicznych fizycznych możliwości uczestników;

- włączeni do programów biblioterapeutycznych zajęć muzykoterapeutycznych i arteterapeutycznych oraz elementów innych terapii wspomagających proces powrotu do zdrowia;

- korzystanie z doświadczę innych biblioterapeutów i wymienienie się programami i materiałami biblioterapeutycznymi.

Kto może być uczestnikiem, np.:

- dzieci wybitnie zdolne

- mające trudności w nauce,

- chorzy, niepełnosprawni;

- uzależnienie- alkoholicy, narkomani;

- więźniowie;

- uczniowie z kłopotami rodzinnymi;

- „trudny” uczniowie;

Program musi być dostawany do stanu fizycznego i psychicznego, jego sytuacji, problemu. W zależności, kim jest uczestnik (tu się nie rozpisuję, bo na ćw. Tez się nie zagłębialiśmy, mieliśmy to na UP);

1.6 Biblioterapeuta:

- odpowiednio przeszkolone;

- nauczyciele, lekarze, pielęgniarki, bibliotekarze;

- podyplomowa np. z tego.

- czasem to najbliższa osoba pacjenta nie tylko osoba prowadząca po świecie książek..

Powinna mieć odp. Umiejętności, ale i cechy charakteru:

- posiadająca zdolnośc syntonii i empatii(otwarta, łatwo nawiązuje kontakty, wczuwanie siew sytuacje drugiej osoby; umie słuchać, prowadzic rozmowę, dyskretny animator sytuacji terapeutycznej;

- Umie dobrze zdiagnozowac problem i potrzeby uczestnika;

- zna dobrze literatury i jej możliwości oddziaływania;

- posługuję się eklektycznym warsztatem terapeutycznym (różne metody);

- umiejąca się zachowac dyrektywnie lub nie 9w zależności od sytuacji);

- umiejąca prowadzic komunikację wewnątrz grupową przez:

- wentylację (ekspresja problemów)

- walidację (wzajemna pomoc uczestników, przełamując poczucie izolacji);

- eksperymentowanie (wypowiadanie myśli, postawy..)

- podchodzi z pokorą do podmiotu i przedmiotu swojej działalności- nie ocenia ale akceptuję grupę lub osobę;

- wyrozumiała dla członków grupy i da samej siebie;

Zadania biblioterapeuty:

- dostarczenie uczestnikom programu wielu doświadczeń pozytywnych, z zaangażowaniem własnego wysiłku intelektualnego pacjenta;

- pomoc w wytworzeniu takiego obrazu chorego, w którym pozytywny przewyższają negatywy;

- pomoc w budowaniu zaufania członka gr. Do samego siebie i innych os.;

- budzenie szacunku dla własnych Marzen;

- akceptowanie poglądów chorego, pod warunkiem ze nie wyrządzają krzywdy jemu i innym osobom;

- dawanie choremu prawa decydowania o sobie, z zachowaniem norm i prawideł społecznych i moralnych.

1.6. Etapy:

- diagnoza ( jaki jest problem, obserwacja, opinia lekarza);

1.6.2. Modele postępowania biblioterapeutycznego:

1) czytanie, słuchanie, oglądanie odpowiednich środków terapeutycznych;

2) identyfikacja z bohaterami literackimi lub sytuacja fikcyjna;

3) przeżycia doznawane podczas kontaktu z zalecanym dziełem (uaktywnienie lub wycieszenie uczestnika)

4) katharsis- doznanie takiego stanu psychicznego, w trakcie czytania, Lub po, odczucie ulgi, odreagowanie napiec

5) wglądu w siei samego (problemy uczestnika);

6) zmiany w postawach lub zachowaniu uczestnika procesu;

7) ewaluacji- to ostatni etap programu , pacjenta sobie uświadamia co się zmieniło;

Różne modele dla różnych pacjentów, np.:

- chorzy hospitalizowani- dla zabicia nudy;

- niepełnosprawni- zabicie „inności”;

- osoby osamotnione- aktywizacja;

- osoby starsze- biblioterapii reminiscencyjna

Uczniowie:

- z problemami osobistymi- odkrycie samego siebie;

- bardzo zdolni- asertywnośc

- kłopoty z nauką- pomoc, podwyższenie wartości

- z poczuciem krzywdy i odrzucenia- wzmocnienie;

Rodzice- akceptacja dzieci;

Etapy z pkt. Widzenia pacjenta:

- integracja;

- metodyka czytania i odbiór tekstu: indywidualne lub zbiorowe

- katharsis

- można łączyc różne model razem;

1.6.4 atmosfera podczas procesu:

- nie ma wywyższania;

- miejsce- ciepłe, miłe,

- muzyka w tle np.

- miły kolor ścian

- dobrowolność uczestnictwa!!!

- biblioterapeuta- nie pokazuje swojej roli zanadto- akceptacja pacjentów

- ważne- wzajemne zaufanie- zaprzyjaźnienie grupy;

- wygodne siedzenia

- uśmiech, życzliwe slow, żart;

- kolorowy wystrój Sali;

- nie przeszkadzanie w czasie sesji

1.6.5 Środki:

- książka;

- książka sesnu largo, np. nuty, grafika, druki ulotne;

- materiały przejściowe, np. karty do gry, fotografie, filmy, kasety, płty;

Podziała materiałów przez D. Gostyńską na:

Materiały uspokajające, np. baśnie, fantasy;

Materiały pobudzające, np. książki wojenne, podróżnicze;

Materiały refleksyjne, np. powieści obyczajowe, psychologiczne;

Sacrum, np. jakieś odkrycie, wzruszenie w czasie czytania lektury, np. Coelho, na brzegu rzeki pierdy usiadła i płakała..

Materiały alternatywne:

- książki łatwe w czytaniu- jasne, twarda oprawa, sztywne kartki;

- książki- zabawki- kształt np. maskotki;

- ks. drukowane Duża czcionką;

- ks braillowskie;

- ks. mówione;

- ks wydane tradycyjnie + tekst nagrany;

- kasety z różnymi odgłosami przyrody;

- kasety z muzyka, np. uspokajająca;

- „bity inteligencji” i karty do nauki czytania ( przy dzieciach z porażeniem mózgowym);

- zabawki edukacyjne;

- gry dydaktyczne;

- filmy;

- edukacyjne i terapeutyczne gry komputerowe.

1.6.5.2. Teksty biblioterapeutyczne:

1) osoby mocno przeżywające chorobę- tekst, taki, który pozwalające przestac myślec o chorobie, zapobiegające zwątpieniu, nadzieja na wyleczenie, poprawę stanu zdrowia;

2) ludzie o naturze zaborczej, egoistyczne, wyolbrzymiające chorobę, ks. pozwalające an refleksje nad sobą i swoim zachowaniem, ks. o podobnych stanach zdrowia, np. autobiograficzne;

3) pacjent źle znoszący pobyt w szpitalu, potrzebują specjalnego programu biblioterapeutycznego, oprócz lit. Ciepłej, pełnej humoru;

4) osoby, które mają myślenie destruktywne o swojej przyszłości poprzez chorobę, teksty np. pamiętniki os. chorych;

5) pacjenci przewlekle chorzy, zmęczeni choroba, książka która przeniesie w odległe miejsca, ale dla innych lepsza będzie o tematyce wojennej;

6) oczekujący na zabieg, lektura o prostej fabule, taka do której chcą wracac;

7) dłuższy pobyt w szpitalu; lektura o wartkiej akcji, pełna dowcipu itd.

8) rekonwalescentom- poradniki, księgi adresowe;

9) chore dzieci- od baśni do literatury obyczajowej (w zależności od osoby);

Biblioterapeuta musi mieć rozeznanie, co może miec zły wpływ na osobę.

Klasyfikacja tekstów wg Gostyńskiej i Kozakiewicz:

  1. Sedativa- teksty uspokajające, ciepłe opisy np. krajobrazu; odprężenie, rozleniwienie;

  2. Stimulativa- teksty aktywizujące, pobudzające czytelnika, np. z odgłosami wiatru, mogą być z podkładem muzycznym;

  3. Problematica- teksty oddziaływujące w sposób mieszany, takie które maja za zadanie wywołanie refleksji;

  4. Sacrum- które pozwalają łączyc się duchowo z Istotą Wyższą, przeżywac stan religijnej ekstazy.

1.6.5.3. Księgozbiór biblioterapeuty:

- dwie części:

1) dla biblioterapeuty: psychologia, pedagogika ogólna i specjalna; scenariusze, konspekty sesji, warsztatów; oprac. Z terapii pedagogicznej; poradniki bibliograficzne; kartoteki problemów, zagadnieniowe, opinii; narzędzia diagnostyczne (testy i ankiety oraz kwestionariusze)

2) dla pacjenta, do procesu;

- dostosowane do czytelników, łatwe w odbiorze, dostosowane do sesji;

- nagrania muzyczne, recytacje, sztuki teatralne, radiowe, bajki, baśnie, filmy fabularne, dokumentalne, obrazy;

- można stosowac dramę w biblioterapii: rozwój indywidualności uczestnika:

1) płaszczyzna wynikająca z kontekstu- np. improwizowaną rozmowa miedzy uzależnionymi;

2) aszczyzna uniwersalna- ujawnia prawdy o stosunkach międzyludzkich;

3) płaszczyzna osobista- służy przywołaniu słanych doświadczeń;

Ponadto: scenki improwizowane; improwizacja z tekstem; inscenizację (przed powinno być zapoznanie z pojeciami dramy, np. rzeźba itd.)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Pedagogiczne aspekty pracy z czytelnikiem, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Telewizja jako medium, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Dziecko przed telewizorem, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Bajka o Ciepłym i Puchatym - np. bajki terapeutycznej, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
C.d. globalizacja, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Gołąbiewski Łukasz - Wydawnictwa, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Newsweek - Pisanie zrodzone w bólu, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Słownik terminów redakcyjnych, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Gatunki dziennikarskie, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
10 kroków do ciekawego tekstu, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Karta etyczna mediow, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Manipulacja i perswazja językowa we współczesnej prasie, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Czytelnictwo - w oparciu o J. Dunin - Pismo zmienia świat, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstw
Betelheim i inne - pkt. 16, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Socjo - media masowe, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
Pedagogiczne aspekty pracy z czytelnikiem, słowa, Komunikacja, media, kulturoznawstwo
bibliografia komunikacja spol i media, Kulturoznawstwo, Rok 3, Seminarium

więcej podobnych podstron