Finanse - ogół zjawisk ekonomicznych, które bazują na pieniądzu. Stanowią podstawowy element współczesnej gospodarki rynkowej.

Obejmują ruch zasobów pieniężnych (przychody i wydatki realizowane przez różne jednostki).

Finanse - obejmują ogół zjawisk związanych z tworzeniem (emisją), przepływem, gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych.

Finanse - stosunki ekonomiczne, polegające na gromadzeniu, podziale i wydatkowaniu zasobów pieniężnych.

Gospodarka finansowa - obejmuje działania podmiotów (jednostek gospodarujących) w dziedzinie zjawisk pieniężnych, które polegają na:

1. Przygotowaniach do przeprowadzenia wszelkiego rodzaju operacji pieniężnych, co obejmuje m.in. ich planowanie,

2. Faktyczną realizację tych operacji pieniężnych,

3. Ewidencję i analizę operacji pieniężnych zrealizowanych w przeszłości, m.in. W celu przygotowania decyzji przyszłych.

Polityka finansowa - to dokonywanie zarówno wyboru celów, które mają być osiągnięte w wyniku gospodarki finansowej, jak też i metod czy sposobów działania dla osiągnięcia wytyczonych sobie wcześniej celów.

Polityka finansowa, jest realizowana przez różne podmioty. Specyfika danego podmiotu warunkuje zróżnicowanie polityki finansowej.

Przykład:

Gospodarstwo domowe - najczęściej wyznacza ono sobie za cel osiągnięcie dochodów, w postaci podjętego zatrudnienia. Inne wytyczone cele to:

• Konsumpcja,

• Gromadzenie oszczędności i sposób ich wykorzystania (inwestycje mieszkaniowe)

Gospodarstwa, które niczego wcześniej nie planują, „nie żyją z ołówkiem w ręku” - nie uprawiają żadnej polityki finansowej.

Przedsiębiorstwo - głównym celem polityki finansowej jest zwiększenie wartości podmiotu (umocnienie jego pozycji na rynku) poprzez poprawę jakości produkcji, inwestycje rzeczowe, nakłady na badania i rozwój, doskonalenie wykorzystywanych narzędzi marketingu. Inny cel - maksymalizowanie osiąganych korzyści z działalności gospodarczej (czyli generowanego zysku).

Funkcje finansów:

• Fiskalna

• Redystrybucyjna

• Stymulacyjna

• Kontrolna

Dostarczanie państwu środków pieniężnych na realizację zadań wewnętrznych i zewnętrznych państwa ze źródeł:

• Podatkowych (podatek dochodowy od os. fizycznych, od os. prawnych, VAT, akcyza),

• Niepodatkowych (cła)

Inaczej rozdzielcza, ponieważ polega na rozdzielaniu osiąganych przez podmioty dochodów lub przychodów, na część która zostaje odprowadzona do budżetu państwa lub budżetów samorządowych i część pozostająca do wyłącznej dyspozycji podmiotu.

Funkcja ta warunkuje wydatki budżetowe (na utrzymanie sfery niematerialnej - oświata, nauka, kultura itp., wydatki na dotacje i subwencje)

Dotacja - bezzwrotna pomoc finansowa państwa na dofinansowanie lub finansowanie określonej działalności lub określonego podmiotu

Subwencje - rodzaj dotacji, zatem definiowane jako bezzwrotna pomoc finansowa państwa udzielana poszczególnym podmiotom (instytucjom, JST, organizacjom, osobom fizycznym) na podstawie przeliczników kalkulacyjnych - ustalonych na podstawie kryterium tj. liczba mieszkańców, potencjał fiskalny itp.

Nazywana inaczej funkcją ingerencyjną, bodźcową lub interwencyjną.

Funkcja ta sprowadza się do ingerencji państwa w działalność poszczególnych podmiotów za pomocą odpowiednich instrumentów (tzw. polityki):

• Podatkowa - stawka podatkowa

• Kredytowa - stopa procentowa

• Dewizowa - kurs waluty

Polega na bieżącym monitorowaniu przepływu strumieni pieniężnych. Daje to sygnały do podjęcia decyzji przyszłych, co do np. zwiększenia wielkości produkcji.

• Przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe wydatkują środki pieniężne na zakup dóbr i usług. Przepływy środków pieniężnych są podstawą wyznaczania wskaźników, które pomogą określić sygnały pozytywne i negatywne.

• Pogarszający się wskaźnik płynności bieżącej - sygnał powstających zatorów płatniczych.

• Wzrost wskaźnika zyskowności majątku - informacja o efektywnym wykorzystaniu i zarządzaniu aktywami.

• Klasyfikacja podmiotowa - grupy finansowe, które gromadzą przychody i realizują wydatki.

1. Finanse gospodarstw domowych

2. Finanse przedsiębiorstw

3. Finanse publiczne

4. Finanse banków i instytucji kredytowych

5. Finanse ubezpieczeń

6. Finanse rynków finansowych

Finanse przedsiębiorstw:

Przychody:

• Ze sprzedaży towarów i usług,

• Kredyty bankowe,

• Wpływy z emisji dłużnych papierów wartościowych (bony komercyjne, obligacje),

• Wpływy ze sprzedaży akcji,

• Odszkodowania - w przypadku szkód losowych, (tzw. przychody warunkowe, zależne od wystąpienia szkód losowych objętych polisą),

• Dotacje i subwencje

Wydatki:

• Płatności z tyt. Zakupu materialnych czynników produkcji - materiały, surowce, półfabrykaty, energia itp.

• Wypłata wynagrodzeń dla pracowników,

• Spłata kredytów bankowych, wykup bonów komercyjnych, obligacji,

• Spłata odsetek od kredytów, prowizji, oprocentowanie bonów i obligacji,

• Wypłata dywidend akcjonariuszom,

• Podatki i opłaty wnoszone do budżetu państwa i budżetów JST, składki na ubezpieczenie zdrowotne, składki na Fundusz Pracy, Fundusz Ochrony Środowiska,

• Grzywny i kary,

Nadwyżka dochodów nad wydatkami = rezerwy w postaci wzrostu zasobów gotówki w kasie bądź przyrost depozytów na rachunku bankowym.

Nadwyżka wydatków nad przychodami = wydatki, które nie mieszczą się w osiągniętych przychodach zostają pokryte ze zgromadzonych wcześniej rezerw pieniężnych. Gdyby takich rezerw nie było, wydatki które nie znalazły pokrycia w przychodach nie zostałyby zrealizowane. Prowadziłoby to do powstawania przeterminowanych zobowiązań, a gdy sytuacja utrzymywałaby się przez dłuższy czas, do upadłości przedsiębiorstwa.

Finanse gospodarstw domowych:

Przychody:

• w postaci wynagrodzeń za świadczoną pracę,

• Z prowadzonej działalności gospodarczej w rolnictwie, przemyśle, handlu itp. - przychody rynkowe z tyt. sprzedaży swoich produktów na rynku towarów i usług,

• Oprocentowanie depozytów i lokat bankowych, dłużnych papierów wartościowych, dywidend.

• Odszkodowani i renty z towarzystw ubezpieczeniowych,

• Transfery - renty, emerytury, zasiłki rodzinne, chorobowe

Wydatki:

• Na zakup towarów i usług konsumpcyjnych,

• Zakup papierów wartościowych, jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych,

• Zakup polis ubezpieczeniowych,

Finanse publiczne:

Przychody:

• Podatki i opłaty,

• Wpłaty z zysku jednostek gospodarczych będących własnością publiczną,

• Z lokowania na rynku finansowym bonów skarbowych i obligacji,

• Ze sprzedaży obiektów majątkowych na rynku towarów czy stanowiących własność państwa akcji przedsiębiorstw na rynku kapitałowym - sporadycznie.

Wydatki:

• Płace i wynagrodzenia pracowników instytucji państwowych czy samorządowych,

• Zakup środków niezbędnych do funkcjonowania tych instytucji,

• Związane z obsługą kasową sektora publicznego i długu publicznego (prowizje za prowadzenie rachunków bankowych i wykonywanie dyspozycji płatniczych, odsetki od kredytów bankowych i obligacji, dyskonto od bonów skarbowych,

• Transfery - subwencje, dotacje, zasiłki, renty, emerytury itp.

Finanse banków i innych instytucji kredytowych:

Przychody:

• Oprocentowanie kredytów i pożyczek udzielonych klientom,

• Prowizje od różnego rodzaju operacji,

Wydatki:

• Wypłata odsetek od powierzonych depozytów i lokat,

• Pokrywanie kosztów funkcjonowania banków (płace, zakup towarów i usług),

• Transfery na rzecz sektora publicznego (podatki, opłaty),

Finanse ubezpieczeń:

Przychody:

• Składki wpłacane przez jednostki,

• Z lokat nadwyżek finansowych i rezerw celowych w aktywa finansowe bądź dobra rzeczowe,

Wydatki:

• Wypłata odszkodowań,

• Wydatki związane z utrzymaniem instytucji,

• Świadczenia na rzecz sektora państwowego (podatki, opłaty, ubezpieczenia społeczne),

Finanse rynków finansowych:

W tej grupie wyróżniamy następujące podmioty:

• Pośrednicy działający na rynkach finansowych - biura maklerskie, biura brokerskie, fundusze emerytalne, inwestycyjne, kantory wymiany walut, lombard, giełdy papierów wartościowych.

Rodzaje transferów:

• Transfery zmniejszające fundusze nabywcze - podatki, opłaty, składki itp.

• Transfery zwiększające fundusze nabywcze - dopłaty, subwencje, zasiłki, renty, emerytury

---