Ekologia człowieka
Zdrowie wg WHO- stan pełnego fizycznego, psychicznego i socjalnego zadowolenia i nie jest tylko brakiem choroby. Czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne oddziałują na nasze zdrowie.
Zagrożenia zdrowia ludzi mogą powstawać w wyniku działalności człowieka lub mogą być pochodzenia naturalnego. Występują w postaci zagrożeń fizycznych, chemicznych i biologicznych (alergeny, roztocza, pleśnie, pyłki roślin)
Specyfika środowiskowych zagrożeń zdrowa:
- niskie dawki czynnika szkodliwego
- zwykle brak ostrych przypadków zatruć
- długi czas ekspozycji (często 24 godziny na dobę) np. formaldehyd ulatniający się z kleju do wykładzin
- ekspozycja czasami wieloletnia
- zwykle odległe skutki zdrowotne ekspozycji (nawet dziesiątki lat) - nowotwory, alergie, nadwrażliwość
- poddanie ekspozycji zwykle wszystkich członków rodziny w tym:
a) dzieci z niewykształconym systemem odporności
b) kobiet w ciąży
c) ludzi starczych, chorych, z uczuleniami, nadpobudliwych, z wadami genetycznymi w których występuje słabsza odporność
Podział środowiskowych zagrożeń zdrowia wg zasięgu:
- globalne: np. zamiana geografii chorób zakaźnych, skutki efektu cieplarnianego
- regionalne: np. kwaśne deszcze, niedobór jodu
-lokalne: nadmierne stężenia pyłów respirabilnych (wdychanych)-azbestu, azotu troposferycznego, metali ciężkich
Podstawowe pojęcia:
Efekt biologiczny - fizjologiczna odpowiedź naszego organizmu, która może, ale nie musi być postrzegana przez eksponowany organizm
Oddziaływanie na organizm czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych - nie musi mieć negatywnych skutków zdrowotnych na organizm
Wrażenie - efekt jedynie psychologiczny mogący prowadzić do efektu fizjologicznego
Zagrożenie - czynnik lub zespół warunków który może potencjalnie lub fakultatywnie powodować zespół chorobowy
Ryzyko - prawdopodobieństwo, że określona osoba może doznać uszczerbku na zdrowiu.
Samochód = zagrożenie
Jazda samochodem = ryzyko
Ryzyko może być określane przez podane liczby zachowań lub liczby zgonów na milion mieszkańców lub tysiąc osób zagrożonych w danym zawodzie
Czynniki wpływające na wielkość ryzyka:
- predyspozycje genetyczne
- płeć
- dostęp do opieki medycznej
- status socjalny i ekonomiczny
- style życia (palenie tytoniu, złe nawyki żywieniowe, brak aktywności ruchowej nieumiejętność odreagowywania stresów)
- stan środowiska ( środowisko naturalne, dom praca, region Polski)
- czynniki emocjonalne - stres
- inne czynniki np. wypadki, ostre zatrucia, choroby zakaźne
Źródła substancji syntetycznych
- środki czystości zawierające amoniak, chlor
- leki przeciwbólowe, uspokajające
- kosmetyki
- środki odchudzające
- pozostałości hormonów, pestycydów, antybiotyków, dodatki do żywności
Badania epidemiologiczne
- pozwalają zidentyfikować przyczyny zgonów i chorób
- pozwalają wartościować skutki chorób
- określają trendy i geograficzne rozprzestrzenianie się chorób - monitorowanie jednostek chorujących na dane schorzenie
Trudności badań epidemiologicznych związane z:
- doborem właściwych grup - liczebnością
- właściwym odtworzeniu czasu i daty ekspozycji
- znaczeniem czynnika czasu trwania badań
- prawidłową diagnozą choroby lub śmierci (zaliczenie danego przypadku jako spełniającego wszystkie kryteria)
- migracją ludności lub śmiercią z innych powodów
Wpływ sposobu zbierania informacji na wyniki badań
- znaczenie wyboru miejsca
- sposób zbierania danych i interpretacji wyników
- badania epidemiologiczne ( typu retrospektywnego post fatum: metoda kohortowa)
- metoda case study (odtwarzanie przyczyn rzadkich chorób lub ubytków zdrowia
Klastry - to zgrupowanie przestrzenne lub powiązanie systemowe mniejszych obiektów w jeden większy. Klastry mogą mieć charakter przestrzenny, rodzinny, zawodowy. Przestrzenny - gdy postuluje się częste występowania nowotworów w danej miejscowości. Rodzinny - gdy postuluje się, że w danej rodzinie zachorowanie na daną chorobę jest większe
Badania kohortowe i RR
Istota tych badań:
- szukanie odpowiedzi czy dany czynnik chemiczny, fizyczny lub biologiczny jest zagrożeniem dla zdrowia
- następuje to przez wyliczanie względnego ryzyka RR (relative ratio)
RR:
- porównywanie częstości wystąpienia danej choroby lub śmierci w dwóch odrębnych wybranych według określonych kryteriów populacjach czyli kohortach
- pierwszą jest grupa osobników poddanych działaniu danego czynnika, np. narażone na wdychanie zanieczyszczenia powietrza
- drugą jest grupa kontrolna (porównawcza), powinna być podobna pod każdym względem (struktury wieku, płci, rodzaju pracy, sposobu odżywania itp.) do grupy badanej
- badanie to dotyczy określonego czasu
- określa się no częstość ataku astmy w obu grupach, znormalizowaną do liczebności grup i wylicza RR jako stosunek tych częstości
RR= k1:n1/k2:n2
n- liczebność
k- liczba wystąpienia ataków astmy
Przyjęto że:
RR>5 lub RR=5 - silny związek skutku i przyczyny
3>RR>1,5 - słabe powiązanie skutku i przyczyny
RR=1,5 lub RR<1,5 - związek nieznaczny
Np. dla palenia tytoniu i raka płuc RR wynosi od 10 do 30
Case study- śledzenie przypadku
-jedna z metod badania czy dany czynnik jest szkodliwy dla zdrowia, np. śledzenie przypadków określonej choroby czy zgonów z określonych przyczyn na podstawie kart chorów w szpitalach lub innych rejestrach +wywiady z chorymi
Zaletą badań case study jest niski koszt. Wadą np. opieranie się na wypowiedziach ludzi o dawnych zdarzeniach - subiektywnych i nieścisłych, ograniczanie się do relacji: tak, nie, +, -, czyli do odpowiedzi, czy ktoś był lub nie był narażony na dany czynnik, a nie jego natężenie i związane z tym dolegliwości
Badamy czy dany czynnik wywołuje nawotwór jakiegoś organu
- kontakt z czynnikiem 2 badane grupy nowotwór
tak nie
tak a b nie c d
liczebność zmarłych na nowotwór w podgrupach abcd
stosunek szans (odds ratio) wyraża się wzorem:
OR=(a*d)/(b*c)
Stosunek >1 - istnieje prawdopodobieństwo że dany czynnik może być czynnikiem karcenogennym wywołującym dany nowotwór
Ranking substancji niebezpiecznych
Uwzględnia:
-częstość wykorzystania danych substancji w działalności ludzi
-ogólną masę i toksyczność
-możliwość ekspozycji ludzi na tę substancję
Choroby cywilizacyjne
-związane z rozwojem cywilizacji- industralizacji, urbanizacji, mechanizacji, motoryzacji, chemizacji
-wypadki przy pracy, wypadki drogowe
-zatrucia przemysłowe
-choroby wibracyjne
-choroby wywołane przez nadmierny hałas i promieniowanie jonizujące
-choroby wywołane nadmiernym skażeniem środowiska substancjami chemicznymi (alergie, nowotwory)
Choroby społeczne
-grupa chorób najczęściej przewlekłych występujących masowo w powiązaniu z warunkami społecznymi ludności
-w Polsce: gruźlica, kiła, rzeżączka, aids, choroby nowotworowe, choroby psychiczne, reumatyczne, próchnica zębów, cukrzyca, otyłość, choroby serca i naczyń, choroby zakaźne
Choroby zawodowe
-schorzenia powstające w wyniku wykonywania określonej pracy (zawodu) lub z powodu warunków, w których się ją wykonuje
-rozedma płuc, pylica, żylaki kończyn dolnych, zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego
Czynniki najczęściej wywołujące choroby zawodowe:
-nieodpowiednia przymusowa pozycja ciała
-nadmierne obciążenie części kości, grup mięśni
-nieodpowiednie narzędzia pracy
-nadmierna eksploatacja narządu mowy, wzroku
-ciężkie warunki klimatyczne: zapylenie, niedociśnienie, nad i podciśnienie atmosferyczne, temperatura, hałas, wibracje
-kontakt z truciznami przemysłowymi, ciałami promieniotwórczymi, odczynnikami, lekami, pasożytami, drobnoustrojami
Drogi dostawania się do ustroju człowieka patogennych zanieczyszczeń środowiska:
-Kontakt biologiczny bezpośredni - oddziaływanie bezpośrednio na błony śluzowe (spojówki, wargi)
-Kontakt pośredni - zakażenie powietrzno- kropelkowe- aspirowanie przez górne drogi oddechowe
-Kontakt mieszany - zarówno przez skórę, drogi oddechowe, przewód pokarmowy
Drogi eliminacji z ustroju środowiskowych czynników patogennych i ich toksycznych metabolitów:
-skóra
-nerki
-przewód pokarmowy (ślinotok, wymioty, biegunki)
-detoksykacyjna funkcja wątroby
-drogi oddechowe i płuca
Przebieg choroby związanej z zanieczyszczeniami środowiska
Okres pierwszy
-stany i objawy chorobowe o szerokim zakresie dolegliwości (fizycznych i psychicznych)
-niedocukrzenie krwi
-obniżenie poziomu wapnia
-zmniejszenie wydzielania enzymów trawiennych
-spadek ciśnienia tętniczego krwi
-obniżenie ciepłoty ciała
-napady drgawek, nadmierna potliwość, napady bólów i zawrotów głowy, nudności, cierpnięcie kończyn, zasłabnięcia.
Okres drugi
-nadmierne podniesienie się poziomu niektórych metabolitów we krwi (np.: lipidów, cholesterolu, glukozy, azotu pozabiałkowego, barwników żółciowych)
-odkładanie się tych metabolitów w tkankach i narządach- powodując ich zwyrodnienia i uszkodzenia
-osłabienie układu immunologicznego, spadek odporności
-spadek sił witalnych
-duża różnorodność nietypowych objawów chorobowych
Okres trzeci
-uszkodzenie centralnych ośrodków sterujących i zaburzenie ich korelacji z ośrodków niższego rzędu
-zaburzenia metaboliczne
-zakłócenia gospodarki wodnej
-zaburzenia reakcji immunologicznych
-odkładanie w tkankach nadmiaru nieusuniętych lub nie zneutralizowanych substancji szkodliwych
-całkowite rozregulowanie wielu układów, wyczerpanie możliwości obronnych i adaptacyjnych organizmu
-możliwy zgon
Patogenne działanie zanieczyszczeń środowiska na człowieka zależy od:
-czasu oddziaływania i ekspozycji tych czynników
-ich trującego stężenia
-aktualnego stanu zdrowia danego człowieka
-stanu układu odpornościowego- immunologicznego
-sprawności narządów i układów detoksykacyjnych.
Biomarkery
Biomarker
-substancja lub czynnik wewnątrzustrojowa /(y) powstała /(y) w organizmie pod wpływem działania szkodliwych czynników zewnętrznych
-Są to wskaźniki, że organizm zetknął się z czynnikami szkodliwymi i indukatory, których stężenie mówi o stopniu zmian w organizmie pod wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych.
Biomarkery
-Wszelkie materiały biologiczne, które mogą być wykorzystane do określenia ekspozycji organizmu lub jako świadectwo negatywnych skutków ich działania w organizmie (metabolity, addukty lub inne)
-Np.: kompleksy specyficznych białek syntetyzowanych w komórkach organizmu, który został poddany działaniu wegetatywnego składnika
-Badania nietypowe
-Metaboliczne procesy eliminacji
-Nie jest pewne źródło narażenie, drogi wnikania, czas narażenia
-Trudne do określenia dawki czynnika szkodliwego w organizmie
-Oczekuje się, że dobry marker pozwoli w sposób jednoznaczny określić wielkość narażenia, ewentualnie skutki zdrowotne i będzie relaktywnie łatwo mierzalny
-Tzn. jego stężenie (ilość) będzie miarą narażenia lub stopnia wywołanych uszkodzeń.
Biomarkery sklasyfikowane według malejącej oceny specyficzności skutków lub narażenia na substancje toksyczne w środowisku
-Złote
-Srebrne
-Brązowe
Złote
-Hamowanie acetylocholinoesterazy- wskaźnik narażenia na związki fosfoorganiczne i karbaminiany, prowadzącego do uszkodzeń układu nerwowego- zahamowanie 20% świadczy o narażeniu, a 60% prowadzi do śmierci.
Srebrne
-Addukty DNA- wskaźnik narażenia na WWA
-Inne zaburzenia DNA- wymiana siostrzanych chromatyd, pęknięcia nici chromosomowych
-Zmiany immunologiczne- interpretację wyników utrudnia znaczna część
Brązowe
-Funkcje tarczycy- zmiany w profilach trójadotyroniny (T3) i czterojodotyroniny (T4) wraz z kwalifikacją zmian histologicznych wskazują na efekty powodowane przez związki chloroorganiczne
-Białka opiekuńcze (białka szoku termicznego, hsp)- synteza różnego typu białek tej grupy pod wpływem różnych czynników szkodliwych.
Technika immunoblottingu (Western- blot)
-elektroforetyczny rozdział antygenu w żelu poliakrylamidowym
-przeniesienie uzyskania frakcji na paski bibuły nitrocelulozowej
-bibułę nitrocelulozową umieszcza się w roztworze surowicy badanej
-przeciwciała swoiste wiążą się ze swoistymi frakcjami antygenu
-po dodaniu czynnika wskaźnikowego (enzymatycznie oznakowanych przeciwciał i substratu) stają się widoczne kompleksy antygen- przeciwciało- tworzą barwny wzór pasm na paskach bibuły.
Biomarkery ekspozycji na dany czynnik szkodliwy (z ewentualną możliwością określenia dawnych ekspozycji)
-Np.
-na benzen- fenol w moczu, benzen w wydychanym powietrzu
-na nikiel- związki niklu w moczu
-na benzo(a)piren- 1-hydroksy- benzo(a)piren w moczu
-na metale ciężkie- obecność tych metali we włosach
-na akrylonitryle i 1,3- butadien
Biomarkery skutków biologicznych
-Mogą to być addiukty czynnika szkodliwego lub jego metabolitów z:
-DNA
-Innymi ważnymi białkami lub składnikami białek np.: aminokwasami, zwykle wykrywanie w moczu
Biomarkery skutków zdrowotnych
-Obecność różnych onkoprotein w moczu, krwi, ślinie w stanach zdrowotnych nie wskazujących na występowanie objawowych skutków choroby nowotworowej
-Osoby palące papierosy i narażone na wdychanie pyłu azbestu- onkoproteina (ras p21)
-Osoby narazone na benzo(a)piren- onkoproteina typu fes w moczu
-Nowotwór wątroby- zwiększone stężenie kwaśnej ferrytyny
-Nowotwór prostaty- białko PAS
Patologie kliniczne wynikające z zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego
Zmiany skórne i błon śluzowych
-odczyny toksyczno- alergiczne
-zespoły kliniczne typu oparzeniowego
-lokalne napięcia skóry
-palenie i pieczenie, świąd, złuszczanie się naskórka
-rumień wielopostaciowy, pokrzywka, trądzik
-zmiany pokrzywkowato- krwotoczne, owrzodzenia, zmiany nowotworowe
Rumień wielopostaciowy (EM) Zespół Stevensa- Johnsona (SJS), Toksyczna nekroliza naskórka (TEN)
-Kwas acetylosalicylowy, allopurynol, NLPZ, leki przeciwdrgawkowe, penicylina
Reakcja wypryskowa liszajowata
-Disulfiram, aminoglikozydy, triazydy, środek kontrastowy
Pokrzywka
-leki morfinowe, penicylina, salicylany, sulfonamidy, środek kontrastowy w radiologii
Erytrodermia: Zespół nadwrażliwości , wysypka z eozynofilią i objawami systemowymi (DRESS)
-sulfonamidy
-leki przeciwdrgawkowe
Wysypka polekowa
-Barbiturany, paracetamol, sulfonamidy, tetracylina, NLPZ
Fototoksyczne zapalenie skóry
-Tetracyklina, psoraleny, diuretyki, leki przeciwmaloryczne, trójcykliczne
Rumień guzowaty (EN)
-pigułki antykoncepcyjne, sulfonamidy
Reakcja plamiczna i krwotoczna
Zapalenie naczyń
-Allopurynol, NLPZ, penicylina, leki przeciwdrgawkowe
Reakcje pęcherzowe
-Diuretyki, tetracylina, NLPZ
Wysypka trącikopodobna
-pigułki antykoncepcyjne, leki przeciwdrgawkowe, lit, kortykosteroidy, androgeny
Łuszczyca
-Chlorochina/ hydroksychlorochina, lit, betablokery
Liszaj rumieniowaty
-Gryzofulwina, izoniazyd, hydralazyna, prokainamid
Zespół Sweeta
-lamotrygina, terbinafina, karbamazepina, ranitydyna, antybiotyki
Łysienie
-leki cytostatyczne, leczenie rogowacenia słonecznego, leki tyreostatyczne, pigułki antykoncepcyjne, androgeny, leki przeciwdrgawkowe
Nadmierne owłosienie
-Cyklosporyna
Zmiany paznokci
-leki cytostatyczne, diuretyki
Zmiany pigmentacji
-Amiodaron
Świąd
-Analgetyki (morfina, metadon)
-Preparaty obniżające lipidy (simwastatyny, prawastatyna)
Rumień wielopostaciowy
MSC multichemical sensitivity
-nadwrażliwość na wiele substancji
-zespół wieloobjawowy: trudności w koncentracji, uczucie zmęczenia, łzawienie, depresje, bóle głowy, katar, trudności w oddychaniu
Wśród populacji rolniczej- kontakt ze smarami, olejami, paszami, środkami ochrony roślin
-zmiany alergiczne o charakterze zmian wypryskowych
-odzwierzęce grzybice skóry
-schorzenia błon śluzowych jamy ustnej- zapalenie dziąseł, nadżerki
-opryszczka
Kosmetyki
-Rocznie- 7 tys. nowych kosmetyków
-Przeciętna Polka co 2 m-ce kupuje krem do pielęgnacji twarzy
-Co 4 m-ce krem pod oczy
Uczulenie na kosmetyki ma co 5 Polka
Niezmywalne farby do włosów
-1x w miesiącu
-Po roku 2x zwiększa się ryzyko zachorowania na raka pęcherza........po 15 latach >3
Kremy
-Leżakują nawet 2 lata
-Nie używa się formaldehydu, ale jego uwalniacze: Gemal 115, Gemal II
-Lanolina- w kremach nawilżających - wydzielina gruczołów łojowych owiec
Mydła
-Alergie- izoeugenol i eugenol
Zmiany narządu wzroku- ostre lub przewlekłe
-odczyny zapalne powiek i spojówek
-martwica spojówek
-zmiany mętnieniowe rogówki
-zmiany zapalne- przekrwienie, wydzielina śluzowa, śluzowo- ropna
-ból oka, światłowstręt, łzawienie, uczucie obecności piasku pod powiekami
-Np. przy brucellozie- zapalenie siatkówki, krwotoczne zapalenie naczyniówki, krwotoki do tęczówki
-zapalenie nerwu wzrokowego
-zaćma hutnicza, zaćma wydłuchiwany szkła
*Zapalenie spojówek
*Zespół suchego oka
*Zaćma
*Jaskra (Glaucoma)- uszkodzenie nerwu wzrokowego
*Zwyrodnienia i zapalenia plamki żółtej
Skutki działania dźwięków na zdrowie człowieka
-oddziaływanie przez układ nerwowy- skutek „słyszenia dźwięków”
-oddziaływanie niesłuchowe- oddziaływanie energii drgań na organy lub tkanki
Zmiany narządu słuchu
-odczyny miejscowe- ostre lub przewlekłe
-bezpośrednie mechaniczne uszkodzenia aparatu słuchu- np.: pęknięcie błony bębenkowej
-metaboliczne przemęczenie komórek w aparacie Cortiego (glutaminian- neurotransmiter)
-zmiany w systemie naczyniowym ślimaka- pod wpływem hałasu
->75dB- odruchowe skurcze mięśni szyi i oczu
->120dB- zmniejszenie prędkości ruchu gałek ocznych, zwężenie pola widzenia, zmiany percepcji kolorów
->125dB zaburzenia zmysłu równowagi
-<35dB- nie szkodzą
-35- 70dB- zmęczenie ukłądu nerwowego
-70- 85dB wpływają ujemnie na zdrowie
->90- są niebezpieczne, gdy trwają długo
Inne zagrożenia słuchu:
-Antybiotyki: streptomycyna, gentomycyna, tobramycyna, niektóre leki moczopędne, salicylany (aspiryna)
-Rozpuszczalne- trójchloroetylen, ksylen, dwusiarczek węgla, toluen
-Styren, arsen, rtęć
-Organiczne związki cyny (np.: trójmetylocyna). Katalizator przy produkcji pianki poliuretanowej
Ekologia człowieka wykład V
Zmiany górnych dróg oddechowych
-spowodowane bezpośrednim wdychaniem pyłów , gazów, par, mgieł, alergenów zwierzęcych, roślinnych, chemicznych
-upośledzenie oddychania przez nos z wydzieliną wodnisto-śluzowej
Syntetyczne substancje zapachowe są ważnymi składnikami kompozycji zapachowych,
są bardzo ważną składową perfum, w dużym stopniu przesądzającą o ich własnościach i cenie, a wiele z nich silnie uczula. Występują one także w różnych innych produktach pochodzenia roślinnego, dzięki czemu dochodzi do powstawania tzw. odczynów rzekomokrzyżowych .
Wpływ H₂S na organizm:
- mózg
- serce i układ krążenia
- płuca
- trzustka
- nerki
- jelito grube
- prącie
Formaldehyd:
-drażni górne drogi oddechowe i skórę
-wywołuje reakcje alergiczne
-duszności i ból w klatce piersiowej, bóle głowy, wymioty
-jest kancerogenny
Źródłem formaldehydu są:
-płyty wiórowe, sklejka, laminaty z drewna, pianki mocznikowo- formaldehydowe, lakiery, kleje
Wykładziny podłogowe
-podkład na bazie lateksu
-podkład na bazie winylu
Choroby płuc
Pylice kolagenowe- charakteryzuje je patologiczny rozwój tkanki łącznej (włókien kolagenowych) powodujący trwałe uszkodzenie struktury pęcherzyków
-pylica krzemowa( SILICOSIS)- powstająca podczas wdychania pyłu krzemionki krystalicznej
-pylica azbestowa(AZBESTOSIS)- charakteryzująca się śródmiąższowym włóknieniem tkanki płucnej, często z odczynem opłucnowym
Najbardziej niebezpieczne są włókna długie (>5μm), ale cienkie (do 0,01μm)
*Chryzotyl, Krokidolit
-pylica talkowa
-pylica aluminiowa- zmiany w płucach spowodowane drobno sproszkowanym glinem
Pylice wywołane pyłem mieszanym:
-pylice górników kopalń węgla
- włókiennicze -FIBROSIS
-zespół Caplana- reumatoidalna postać pylicy
-pylica spawaczy elektrycznych- powstaje pod wpływem wdychanych dymów i gazów( tlenki metali i metale spawalnicze)
Pylice niekolagenowe
-To choroby wywołane wdychaniem pyłów niezwłókniających np.: pyłu żelaza i cyny, siarczanu baru. Mogą być odwracalne, po samooczyszczeniu się płuc
Objawy pylic niekolagenowych:
-trudności w oddychaniu
-duszności
-kaszel
-stan podgorączkowy
-ból w klatce piersiowej
Najczęstsze choroby wywołane przez tego rodzaju pyły to:
-byssinoza- pyły bawełny, lnu, konopi
-alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
-płuco farmera- gnijące produkty roślinne zwłaszcza siano
SBS- zespół chorego budynku- patologia kliniczna u osób które zasiedlają nowe budynki. Objawy: bóle głowy, nudności , migreny, ogólne osłabienie ustroju
Rak płuca
Nie ma typowych objawów raka płuca
-narastający kaszel, nie ustający po leczeniu zakażenia układu oddechowego
-ból w klatce piersiowej
-świszczący oddech, duszność, chrypka
-nawracające zapalenie oskrzeli lub płuc utrzymujące się powyżej 3-4 tygodni
-obrzęk twarzy lub szyi
-brak apetytu, chudnięcie
I- rak płaskonabłonkowy
II- rak gruczolakowy
III-rak wielokomórkowy
Zmiany w układzie krążenia:
-reaguje bardzo mocno na patogenne czynniki środowiska
-reagują np.: bezpośrednio na mięsień sercowy- powodując jego toksyczne uszkodzenie (zapalenia)- ze skutkami w całym układzie krążenia- niewydolność krążenia( patogen- wirus grypy)
-kolagenowa pylica płuc powoduje wtórnie rozwój tzw. zespołu serca płucnego z dominacją zespołu krążenia prawokomorowego
-choroba niedokrwienna mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca tętnic
-mieszkańcy Szkocji dwukrotnie częściej umierają z powodu chorób serca niż mieszkańcy Hiszpani( dieta)
Używki:
-mikrokardiopatia
-nadciśnienie płucne
-nadciśnienie tętnicze pierwotne (uogólnione nadciśnienie tętnicze)
-nadciśnienie wtórne- objawowe- będące wyrazem poalkoholowego uszkodzenia nerek
Zakrzepica biurowa
Pływanie na basenie
-chloroform ( stężenie w wodzie 70 μg / l po 60 min. - we krwi 1μg/l krwi )
-rekreacyjne pływanie
-intensywne pływanie
-środki chloro- bromowe
Nerki i drogi moczowe:
-ostra niewydolność nerek
-ogniskowa martwica kory i brodawek nerkowych
-przewlekłe odczyny nerkowe
-rak pęcherza moczowego (barwniki anilinowe)
-zatrucie amanitydyną, zawartą w muchomorze sromotnikowym powoduje miąższowe uszkodzenie wątroby z postępowym rozwojem ostrej niewydolności nerek z oligorią lub anurią z hiperazotemią i hiperpotasemią
Zmiany przewodu pokarmowego
Miejsce wchłaniania do ustroju patogennych czynników środowiska:
-zanieczyszczone produkty spożywcze
-sporadycznie jako przypadkowe substancje trujące
-toksyny biologiczne, bakterie, wirusy, metabolity
-lokalne zmiany chorobowe
*Rak jelita grubego
Objawy:
-obecność krwi w stolcu
-krwawienia odbytu
-nagła zmiana rytmu wypróżnień
-zaparcia spowodowane zwężeniem jelita
-zmiana kształtu stolca (np.: wstążkowy)
-anemia, osłabienie, chudnięcie, większa męczliwość, gorączka
-bóle w dolnej części brzucha, uczucie dyskomfortu w brzuchu, nudności, wymioty
*zaburzenia w przemianie cholesterolu: HDL (dobry), LDL (zły)
*Antywitaminy
-zmniejszają lub całkowicie znoszą działanie witamin
1.Antagonistą witaminy A- są nadmierne dawki witaminy E (np.: z soków owocowych)
2.Działanie witaminy D- redukują proteiny z soi, wątroby wieprzowej
3.Antagonistyczne dla witaminy E- składniki niektórych strączkowych
4.Antagonistą witaminy K- są duże dawki witaminy A
5. Antagoniści Wit. B- w gorczycy, prosie, brukselce, czerwonej kapuście, siemieniu lnianym,jeżynach.
*Wrzody i rak żołądka
*Przewlekłe niespecyficzne zapalenie jelita cienkiego i grubego
*Zespół złego wchłaniania
*Choroby nowotworowe jelit
*Zespół wrażliwego jelita
Wątroba i drogi żółciowe
*Zaburzenia wątroby dotyczą gospodarki białkowej, węglowodanowej, tłuszczowej, witaminowej, hormonalnej, barwnikowej, wodno- mineralnej
-zmiany zwyrodnieniowe, ogniska martwicy hepatocytów, nacieki zapalne złożone z określonych komórek
-ziarnikowate zapalenie wątroby
Głównym celem biotransformacji wątrobowej jest przemiana przyjmowanych do ustroju człowieka środków substancji rozpuszczalnych w tłuszczach, które mogą przechodzić przez błony komórkowe
-pierwotny rak wątroby
-wirusowe zapalenie wątroby
-oddziaływanie hepatotoksycznych wirusów
-zatrucie grzybami czy alfatoksyną B1
-marskość wątroby
- oddziaływanie hepatotoksycznych wirusów
Dopalacze mózgu :
-drzemka
-wyciąg z miłorzębu
- kwasy omega
-β-blokery
-kofeina
- nikotyna
- węglowodany
- nootropil
Uszkodzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego
-Np.: oddziaływanie dwusiarczku węgla i siarkowodoru może być przyczyną pojawiania się zmian o charakterze mono- i polineuropatii ( pobudzenie psychiczne i ruchowe , ciężkie stany nerwicowe aż do zespołów psychotycznych. ZATRUCIE RTĘCIĄ - ubytek mózgu)
-zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych, zapalenie rdzenia, wielonerwowe zapalenie obwodowe
-nerwice, samouszkodzenia, autoagresja z narastaniem tendencji do samobójstw, niedowłady , drętwienia
BÓL MÓZGU
Zaburzenia układu immunologicznego
-zaburzenia w odczynach granulocytarnych
-dysproteinemia immunoglobulinowa
-zaburzenia frakcji dopełniacza krążących kompleksów immunologicznych
-zaburzenia w odczynowości komórek z upośledzeniem fagocytozy
-uczulenia
-astma
-MCS- nadwrażliwość na wiele substancji
- dysproteinemia immunologiczna
-uczulenia, astma
-choroby autoimmunologiczne np.: stwardnienie rozsiane, cukrzyca
Czynniki środowiska osłabiające układ odpornościowy organizmu:
-złe odżywianie
-choroby wirusowe
-PCB- polichlorowane bifenyle
-PBB- polibromowane bifenyle
-Benzo(a)piren
-pestycydy (heksachlorobenzen)
-metale ciężkie (rtęć, ołów, kadm)
-leki hormonalne
- leki p/chorobom autoimmunologicznym( kortykosteroidy)
Zmiany układu krwionośnego
-zmiany w układzie krwionośnym szpiku, w śledzionie - mogą dotyczyć układu leukoblastycznego, erytroblastycznego, magakariocytarnego - obraz zmian w morfologi pod wpływem promieniowania
-porażenie wszystkich układów szpiku - aplazja
w układzie czerwonokrwinkowym niedokrwistość ( anemia) hormoblastyczna
- w układzie białokrwinkowym - białaczki
Zmiany układu endokrynnego
-wpływ czynników środowiskowych na układ endokrynny może rzutować nie tylko na zaburzenia funkcjonalne
1. wole tarczycy
2. EDS- „zaburzenia hormonalne” zmiany hormonalne w okresie rozwojowym powodują nieodwracalne zmiany
Objawy:
- podatność na infekcje, żylaki, torbiele, wysypki skórne, powstawanie nowotworów
Źródła substancji estrogennych w środowisku:
- pestycydy
- bisfenyl A
- tworzywa poliwęglanowe
- organiczne związki cyny
- składniki detergentów
8