Motto: „ Dalsi zamawiający zrezygnowali z realizacji projektów uwzględniając dotychczasowe opinie i doświadczenie spe- cjalistów zalecających ostrożność przy wprowadzaniu do praktyki niesprawdzonych konstrukcji.”
|
Tarnowskie Góry, 2010.07.18
Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych Politechniki Śląskiej ul. Konarskiego 22 44-100 Gliwice |
Opowieść o losie polskiej energetyki zgotowanym jej przez jednego agenta SB.
Część 116
Powody pozostawienia polskich kotłów rusztowych w stanie zacofania technicznego
z okresu pierwszych lat istnienia Peerelu.
O tym co przede wszystkim złożyło się
na całkowity brak w Polsce nowoczesnych kotłów rusztowych.
III. Trzecim (głównym) powodem była awanturnicza działalność Głównego Inspektoratu Gospodarki Energetycznej i ówczesnego Ministerstwa Przemysłu Chemicznego - część szósta
Amatorzy modernizacji kotłów w resorcie chemii z wyposażaniem ich w narzutniki węgla sprowadzane z USA mieli wyjątkowo uzasadnione powody, aby znając (ze sprawozdania z badań autorstwa ZBP „ENERGOCHEM”) same wyniki zmodernizowanego kotła WLM2,5-2, doprowadzić na początku 1980 r. do udaremnienia inż. J. Kopydłowskiemu dalszego zajmowania się techniką kotłową w BPPTiF „PROERG”. Obnażały one bowiem całkowicie ich indolencję w podejściu do realizacji: „Problemu Resortowo-Branżowego Nr 126; Zwiększenie Efektywności Gospodarki Paliwowo-Energetycznej Przemysłu Chemicznego w latach 1976÷1980” - patrz część 112, str. 3.
To zadanie miało być przecież zrealizowane do końca 1980 r. Tymczasem cała działalność faktycznie ograniczyła się do zlecenia w kwietniu 1976 r. BPPTiF „PROERG” opracowania projektów koncepcyjnych modernizacji kotłów typu OR16; OR32 i OKR50 z zastosowaniem paleniska narzutowego.
Po samej modernizacji kotła WLM2,5-2 sprawa sprowadzania z USA narzutników węgla musiała definitywnie upaść, a konfrontacja wyjątkowej operatywności inż. J. Kopydłowskiego ze skrajną nieudolnością - łącznie Departamentu Utrzymania Ruchu i Ochrony Środowiska Ministerstwa Przemysłu Chemicznego; Przedsiębiorstwa Projektowania i Realizacji Inwestycji Przemysłu Chemicznego „PROCHEM”; Zakładu Badawczo Naukowego „ENERGOCHEM”; siemianowickiego „Kotłomontażu” i mającego patronować wszystkim Głównego Inspektoratu Gospodarki Energetycznej - była druzgocąca.
Ustęp szesnasty.
Z analizy treści korespondencji mającej miejsce od 1983 r. wynika jednoznacznie, że stwierdzenie urzędników MPCh i L [„Zrealizowane dotychczas modernizacje palenisk rusztowych na narzutowe wykazują w wielu przypadkach poważne mankamenty, a zwłaszcza zmniejszoną dyspozycyjność kotłów”], w ogóle nie dotyczyło zmodernizowanego kotła WLM2,5-2, lecz skutków nieudolnej działalności konstruktorskiej CBKK mającej miejsce od 1965 r. Dodatkowo wcale nie modernizacyjnej.
Zacytowana treść (jako zniekształcona sprowadzeniem sprawy do modernizacji kotłów) mogła być tylko wnioskiem z prac dwóch zespołów powołanych w 1974 r. przez KW PZPR w Katowicach oceniających faktycznie efekt działalności konstruktorskiej CBKK do 1971 r. (patrz treść Załącznika I do części 5). Jeden z nich składał się z pracowników Okręgowego Inspektoratu Gospodarki Energetycznej w Katowicach, a drugi z pracowników katowickiego Ośrodka Badawczo Rozwojowego GIGE.
Jednym ze skutków tej oceny był zaraz całkowicie poroniony pomysł kupienia licencji na „nowoczesne narzutniki paliwa” (część 113, str.3).
Dlaczego poroniony? Ano, bo w tym czasie najnowocześniejszymi w świecie narzutnikami węgla dysponowała już Polska, jako skonstruowanymi przez inż. J. Kopydłowskiego w 1974 r. w oparciu o dwa wynalazki CBKK. Pierwszym potwierdzeniem tego były właśnie wyniki eksploatacyjne zmodernizowanego kotła WLM2,5-2. Dopiero późniejsze uzupełnienie ich w rozdrabniacz, z wprawieniem w wahadłowy ruch klapy kierującej strugę węgla na łopatki wirnika, w niczym tego faktu nie pomniejszało.
Nietaktem byłoby także wymagać od urzędników MPCh i L świadomości, że jeszcze do września 1982 r. jedynymi zmodernizowanymi kotłami z zastosowanym paleniskiem narzutowym były: zmodernizowany w 1968 r. kocioł typu „Stirling” w kopalni „Jowisz”; zmodernizowany w 1972 r. kocioł typu OR32 w toruńskiej „Elanie” oraz zmodernizowany w 1978 r. kocioł WLM2,5-2 w „POLIFARB” - Cieszyn.
O nieświadomości urzędników MPCh i L jak przebiegała eksploatacja zmodernizowanego kotła WLM2,5-2 w sezonie grzewczym 1978/1979 stanowi natomiast taka to treść zaistniałej korespondencji:
a. Sama treść ujęta w klamry powstała po mającym miejsce „w dniu 30 marca 1983 r. ... w Biurze Projektów Przemysłu Tworzyw i Farb „PROERG” w Gliwicach” spotkaniu „z udziałem przedstawiciela Zespołu Paliwowo- Energetycznego MPCh i L”(z pisma MPCh i L nr SE-3/83, z 1983.04.21).
Cała związana z nią treść ma w tym piśmie brzmienie: W Polsce konstrukcje kotłów z paleniskami narzutowymi nie mają żadnych tradycji. Zrealizowane dotychczas modernizacje palenisk rusztowych na narzutowe wykazują w wielu przypadkach poważne mankamenty, a zwłaszcza zmniejszoną dyspozycyjność kotłów. Opracowane w CBKK w Tarnowskich Górach typoszeregi kotłów z paleniskiem narzutowym również wymagają praktycznego potwierdzenia ich przydatności w praktyce przemysłowej, gdzie przede wszystkim liczy się dyspozycyjność urządzeń. Straty gospodarcze jakie mogą być spowodowane obniżeniem dyspozycyjności kotłowni są niewspółmiernie większe od korzyści jakie można osiągnąć na przykład w wyniku poprawy sprawności kotłów.”
Już cała treść jednoznacznie stanowi, że treść ujęta w klamry była stwierdzeniem ogólnym. Bez żadnego nawiązania do modernizacji kotła WLM2,5-2.
b. W piśmie nr NT/9/83, z 1983.10.07 BPPTiF „PROERG” do inż. J. Kopydłowskiego (z kopią do MPCh i L) znajduje się stwierdzenie: „Modernizacja paleniska rusztowego na narzutowe została zaprojektowana i zrealizowana w Cieszyńskiej Fabryce Farb i Lakierów. Opinia Zakładu dotycząca modernizacji kotła WLM2,5-2 jest podana w piśmie TE/7231/81 z dnia 26.06.81 r.
Jedyną oceną pracy kotła WLM2,5-2 jaką dysponowało MPCh i L - dodatkowo dopiero przynajmniej od końca 1983 r. - mogła więc być wyłącznie treść tej opinii.
c. MPCh i L. pismem nr SE-5-3-7/84, z 1984.01.17, informuje inż. J. Kopydłowskiego, że w sprawie stwierdzenia ujętego w klamry „miarodajnych rozstrzygnięć mogą dokonać jedynie specjalistyczne jednostki zajmujące się problematyką budowy i modernizacji kotłów - np. Centralne Biuro Konstrukcji Kotłów w Tarnowskich Górach.”
Nie trzeba być zorientowanym technicznie w sprawach, aby mieć świadomość, że rozstrzygnięcia te mogłyby opierać się wyłącznie na treści opinii z 1981 r. „POLIFARB” - Cieszyn o modernizacji kotła WLM2,5-2.
Ministerstwo Przemysłu Chemicznego i Lekkiego podania mankamentów paleniska narzutowego zastosowanego w kotle WLM2,5-2 w „POLIFARB” - Cieszyn odmówiło jednak ostatecznie pismem nr PK4-BS-043-192/84/85, z 1985.04.11 - chociaż powinno było tego dokonać nawet zdaniem ówczesnego Ministerstwa Górnictwa i Energetyki (patrz część 115, ust. 15/f).
Ustęp siedemnasty.
W zakładach - które zdaniem MPCh i L po modernizacji kotła w „POLIFARB” - Cieszyn zrezygnowały z realizacji modernizacji kotłów - rozpoczęły się one z początkiem 1981 r.
Sposób nawiązywania ich współpracy z inż. J. Kopydłowskim, początkowo jeszcze jako pracownikiem BPPTiF „PROERG”, był różny. Nikt przy tym nie pytał co ta modernizacja da ponieważ przy jej realizowaniu w coraz to innym typie kotła, lub w dwóch takich kotłach równolegle, miało się to okazać dopiero po jej zrealizowaniu. Żaden zakład podejmujący się jej nie wątpił jednak, że będzie znacznie lepiej. Także pytać się o „mankamenty”, czy o „zmniejszoną dyspozycyjność” jakoś nikomu nie przychodziło do głowy.
Po kilku latach znalazł się jednak zakład, w którym chcący się jej podjąć natrafili na opory ze strony jego kierownictwa. Były to Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Ostródzie, gdzie dodatkowo od dobrych kilku lat w zakładach mięsnych pracowały kotły amerykańskie z paleniskiem narzutowym. Na jego zapytania w sprawie oceny zrealizowanych modernizacji odpowiedziało pięć zakładów, z charakterystyczną treścią tych odpowiedzi przedstawioną niżej:
a. Zakłady Mechaniczne „ZAMET” w Tarnowskich Górach (pismem nr SEC/19/84 z 1984.02.10): „Palenisko narzutowe zostało wprowadzone w kotle PLM2,5-2 (czytaj: taki sam kocioł jak WLM2,5-2, tylko parowy, a nie wodny i z dodatkową powierzchnią podgrzewacza wody). Modernizacja została przeprowadzona w ramach remontu kapitalnego. Przez zastosowanie paleniska narzutowego uzyskano: wzrost wydajności cieplnej z 2,9 MW (czytaj: jako katalogowej, bo przed nią nie osiągano nawet połowy tej wartości) do 6,4 MW; zwiększenie elastyczności cieplnej kotła i znaczne skrócenie czasu rozruchu; poprawę sprawności o około 6÷8 punktów (czytaj: w stosunku do katalogowej).
Efekty z wprowadzonej modernizacji mogą być jeszcze większe pod warunkiem zwiększenia powierzchni ogrzewalnej poprzez dodatkowe ekranowanie ścian bocznych nad rusztem (czytaj: inż. J. Kopydłowski dokonał tego w kolejno zmodernizowanym kotle typu WLM2,5-2).”
b. Kopalnia Węgla Kamiennego „Andaluzja” w Piekarach Śląskich (pismem nr ZN-II-661/2/84, z 1984.02.20): Dokonaliśmy modernizacji kotła WLM5-0 w zakresie paleniska narzutowego i nawrotu lotnego koksiku. Nie zmienialiśmy powierzchni ogrzewalnej. Kocioł po modernizacji pracuje bardzo dobrze, wydajność wzrosła dwukrotnie, sprawność o kilka procent."
c. Kopalnia Węgla Kamiennego „Julian” w Piekarach Śląskich (pismem nr K1/V/2746/TM/637/84, z 1984.03.05): „Kocioł typu WR5-022 zmodernizowano na palenisko narzutowe w trakcie jego montażu (rozbudowa kotłowni). Komora paleniskowa została wyekranowana do samego pokładu rusztowego. Uruchomienie kotła nastąpiło w grudniu 1983 r. Do chwili obecnej kocioł pracuje bezawaryjnie. Według naszej oceny kocioł może osiągnąć podwójną wydajność w stosunku do jego parametrów nominalnych.(czytaj: nie było możliwości sprawdzenia tego, ponieważ kocioł był podłączony do sieci cieplnej dopiero budowanego osiedla mieszkaniowego). Można w nim spalać najgorsze gatunki węgla.”
d. Olkuska Fabryka Naczyń Emaliowanych (pismem nr TE-67/84, z 1984.03.21): „ ... zmodernizowaliśmy kocioł WR5-022 przez przebudowę paleniska warstwowego na palenisko narzutowe wraz z zastosowaniem instalacji nawrotu lotnego koksiku. Powierzchnia ogrzewalna kotła nie została zwiększona, ponieważ ten typ kotła ma ją dostatecznie dużą. Temperatura spalin po modernizacji nie przekracza 160 0C.
Kocioł pracuje od miesiąca grudnia 1983 r. Moc jego w zależności od potrzeb zakładu jest w granicach od 7 do 11 MW. Przed modernizacją kocioł nie uzyskiwał większej mocy jak 5 MW na wysokokalorycznym węglu. W kotle można obecnie spalać węgiel o niskiej kaloryczności i dużej zawartości balastu (17000 kJ i 30 % balastu), który do tej pory nie można było spalać w innych kotłach tego typu.
Od chwili uruchomienia do tej pory nie mieliśmy żadnej awarii zastosowanych urządzeń.
e. Szczecińska Stocznia Remontowa (pismem nr TRE/ ... /84, z 1984.03.07): „Szczecińska Stocznia Remontowa zmodernizowała w 1983 r. jeden kocioł OKR5/8 na palenisko narzutowe. Kocioł wdrożono do eksploatacji w styczniu 1984 r. Obecnie od stycznia kocioł jest w eksploatacji. Instalacja paleniska narzutowego nie stanowi większych problemów przy obsłudze kotła.
Obecnie największe problemy są z urządzeniami pomocniczymi, a mianowicie z wentylatorem wyciągu, który uniemożliwia pełne obciążenie kotła i uzyskanie pełnej wydajności (czytaj: dopiero gdzieś po roku okazało się, że złe podłączenie trzech faz prądowych do silnika spowodowało obracanie się wirnika wentylatora wyciągowego w drugą stronę, z utratą przez to większości jego ciągu).”
Z Załącznika II do części 90 można także dowiedzieć się co w 1983 r. w kotłach typu Ruths-Erk sprowadzonych z Włoch dała wymiana narzutników konstrukcji amerykańskiej firmy Riley-Stoker na narzutniki węgla sprawdzone ruchowo w zmodernizowanym w 1978 r. kotle WLM2,5-2 w „POLIFARB” - Cieszyn.
Przed wymianą: „Szczególnie źle pracowały narzutniki miału węglowego, dostarczające opał na specjalny ruszt (czytaj: do paleniska narzutowego). Zamiast strumienia miału sypały się grudy, na dodatek rozłożone nierównomiernie. Zaczęły się więc ciągłe awarie kotłów, a co za tym idzie i przestoje w produkcji, a gdy miał węglowy był mokry, praca kotłów stawała się wręcz niemożliwa.”
Po wymianie: „Po pierwsze skończyły się ustawiczne awarie, które miały wpływ na ilość i jakość produkcji. Obecnie można spalać w kotłach mokry węgiel. Zwiększyła się o około 25 procent wydajność kotła. Osiągnięto jedenaście ton pary na godzinę, choć producenci zakładali tylko dziewięć ton. Zmniejszyła się emisja pyłów do atmosfery; są więc istotne korzyści dla środowiska naturalnego. Praca kotłowni została ustabilizowana, co ma istotny wpływ na wydajność proszkowni. Ponadto przedłużono trwałość rusztu, a co za tym idzie remonty będą rzadsze. Uzyskano także możliwość spalania miału węglowego o niższej kaloryczności niż zakładano i pełne pokrycie potrzeb zakładu na energię cieplną.”
Czym była ta wymiana to nie zaszkodzi powiedzieć, że jako zastosowana najpierw w Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Lidzbarku Warmińskim, a następnie w Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Końskie uratowała tam te włoskie kotły przez zezłomowaniem, co stało się szybko z pozostałymi 6 kotłami (z dziesięciu sprowadzonych) w trzech innych proszkowniach mleka, gdzie tej wymiany nie dokonano.
Do wiadomości: 1. Raciborska Fabryka Kotłów „RAFAKO” ul. Łąkowa 31; 47-300 Racibórz 2. Sędziszowska Fabryka Kotłów „SEFAKO” ul. Przemysłowa 9; 28-340 Sędziszów 3. Fabryka Palenisk Mechanicznych ul. Towarowa 11; 43-190 Mikołów 4. Zakłady Urządzeń Kotłowych „Stąporków” ul. Górnicza 3; 26-220 Stąporków 5. Krajowa Agencja Poszanowania Energii ul. Mokotowska 35; 00-560 Warszawa 6. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska ul. Powstańców 41 a; 40-024 Katowice
W wiadomej sprawie: 1. JM Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej 2. JM Rektor Politechniki Białostockiej 3. JM Rektor Politechniki Częstochowskiej 4. JM Rektor Politechniki Gliwickiej
|
|
Kolejne zdanie z pisma GIGE nr DU-43/5.1/401/83 z 1983.07.19, po zdaniu będącym „Motto” w części 114.
Bo o żadnych mankamentach zrealizowanej modernizacji przynajmniej na ten czas nic wiedzieć nie mogli - czytaj niżej.
W sprawie efektów modernizacji kotła typu „Stirling” nikt nigdy nie wypowiadał się, natomiast w sprawie kotła typu OR32 w Toruńskiej „Elanie” dr inż. Włodzimierz Turyk napisał (patrz str. 33 Załącznika I do części 112): „Kocioł nr 4 (czytaj: OR32) został przekazany po modernizacji 28.07.72 r. do ciągłej eksploatacji. W ramach likwidacji zaistniałej 16.10.73 r. awarii powierzchni ogrzewalnych parownika, usunięte zostało palenisko narzutowe i przywrócono kocioł do stanu pierwotnego.” O problemach z samą jego eksploatacją nikt także nie napisał ani słowa.
W sprawie treści tej opinii i uwag do niej inż. J. Kopydłowskiego patrz część 114 opowieści; także treść Załącznika I do części 115.
Odpowiedzi zestawiono w kolejności realizowanych modernizacji. Patrz także w sprawie: treści pkt a Załącznik IV do części 91; treści pkt b Załącznik I do części 95; treści pkt d Załącznik II do części 89 oraz Załącznik III do części 93; treści pkt e Załącznik I do części 92.
To w związku z temperaturą spalin wylotowych kotła WLM2,5-2 w „POLIFARB” - Cieszyn, dochodzącą do 400 0C.
4