A. Załazińska, SCHEMATY MYŚLI WYRAŻANE W GESTACH. Teoretyczne podstawy badań nad metaforą gestualną.
gesty + słowa => całość!
Tylko wspólna analiza zdarzeń mowno-gestualnych pozwala odpowiedzieć na pytania dotyczące systemu konceptualizacji pojęć (w konsekwencji: dot. natury i struktury myśli).
Gesty - ich obecność świadczy o tym, że nawet najbardziej abstrakcyjne pojęcia otrzymują reprezentację w świecie fizycznym, w cielesności;
- pozwalają dotrzeć do pierwotnych obrazów semantycznych znaczeń
Zarys dotychczasowego stanu badań nad gestami:
Czy język wystarczy do komunikacji? Odp: NIE.
Nastąpiło przełamanie językoznawstwa strukturalistycznego i gramatyki generatywnej (Chomsky), które sprowadzało skuteczną komunikację do zestawu reguł i składników, za pomocą których tworzy się całościową językową wypowiedź.
Semantyczność gestów! …jak i innych elementów komunikacji niewerbalnej
Trochę liczb… wg A. Mehrabiana => 7% - słowa
38% - brzmienie głosu
55% - środki niewerbalne
Wg R. Birdwhistella => 35% - słowa
65% - środki niewerbalne
Badania nad kom. niewerbalną - od zawsze: Kwintylian (starożytna retoryka), Darwin… ale rozkwit studiów dopiero w XX wieku.
Klasyfikacja kom. niewerbalnej:
M. Argyle: mimika, wzajemne spojrzenia, głos, gesty, pozycja ciała, dotyk, zachowania przestrzenne, wygląd,
GESTY - najbardziej semantyczne narzędzia komunikacji niewerbalnej!
Nie funkcjonują na zasadzie odrębnych kodów, ale współtworzą komunikat razem ze słowem, wzajemnie się uzupełniają.
Kognitywistyczne językoznawstwo zakłada możliwość dotarcia do procesów poznawczych człowieka, do natury pojęć istniejących w umyśle. JAK? Aby dotrzeć do struktur umysłu, należy badać to, co jest ich przejawem - język… ale nie tylko! Również to, co w komunikacji niewerbalne, a zwłaszcza gesty! Bowiem i jedne i drugie są „narzędziami myśli”.
McNeil - założenia dot. gestów:
Gesty są integralną częścią języka, jak słowa, frazy i zdania - współtworzą 1 system.
Gesty, równie dobrze jak pojęcia, obrazują procesy myślowe człowieka.
Ruchowa aktywność człowieka w toku mowy wynika z jego naturalnej słonności do procesowania znaczeń w kategoriach mu najbliższych - cielesno-obrazowych.
Myśl jest nierozerwalnie związana z ciałem.
Myśl jest wyobrażeniowa, tzn. ma charakter obrazu. (Obrazowanie abstrakcyjne myśli - uproszczona definicja metafory)
Myśl ma własności gestaltów. Gestalt to pewna całość, nie ma struktury atomistycznej. (np. „piękna pogoda” ;p)
Gesty - starsze niż słowa, związane są z pierwotnymi strukturami manipulacyjnymi. (pierwotne czyli częściowo poza kontrolą!)
Struktury semantyczne mają charakter prekonceptualny.
Klasyfikacje gestów:
Efron(1941):
gesty, które mają znaczenie niezależnie od treści werbalnej
gesty, które nabierają znaczenia w połączeniu z treścią werbalną
Ekman i Friesen (1969):
Emblematy
Ilustratory
Wskaźniki emocji
Regulatory konwersacji
Adaptatory
Autoadaptatory
Knapp (1978) <relacje zachodzące między kanałami werbalnym i niewerbalnym>
Powtarzanie
Zastąpienie
Akcentowanie tekstu mówionego
Regulatory konwersacji
Maskowanie
McNeill (1992):
Gesty deiktyczne
Uderzenia (beats)
Gesty kohezywne (spajacze tekstu)
Gesty ikoniczne
Gesty metaforyczne
Spór o metaforę…
Wg klasycznej teorii metafory (retoryka klasyczna) jest ona odstępstwem od normy, którą jest język dosłowny, nie stanowi innowacji semantycznej, nie wnosi nowej informacji o rzeczywistości.
Romantycy (Herder) - u źródeł języka leży myślenie metaforyczne.
Roman Jacobsen - metafora i metonimia jako procedury umysłowe, będące zasadami funkcjonowania struktur językowych w umyśle
Paul Grice - podkreślenie aspektu pragmatycznego metafory
KOGNITYWIZM - metafora to centralne zagadnienie teorii języka i myślenia!
Gesty metaforyczne.