FINANSE LOKALNE

1. Co to jest substydialność

Stosunek państwa do społeczności lokalnej

2. Na czym polega negatywny i pozytywny aspekt zasady substydialności

1. Negatywny - państwo nie powinno hamować żadnych inicjatyw społecznych (obywatelskich)

2. Pozytywny - państwo powinno pobudzać, inicjować, wspierać inicjatywy społeczne

3. Proszę wyjaśnić co to jest Europejska Karta Samorządu Terytorialnego

Zbiór 31 zasad - standardów legislacyjnych dla jednostek samorządu terytorialnego stopnia podstawowego. Kartę stworzyła Rada Europy 11.10.1985 roku w Strasburgu. Międzynarodowa konwencja wiążąca państwa europejskie, które ją ratyfikowały celem respektowania norm służących ochronie i rozwojowi praw samorządów lokalnych oraz warunków i zasad finansowania samorządu lokalnego.

4. W którym roku przyjęła Polska Europejską Kartę Samorządu Terytorialnego (EKST)

W roku 1993 Polska podpisała Kartę - ratyfikowana 14 lipca 1994 roku

5. Jaki jest związek między EKST a Konstytucją

Zasady EKST są przeniesione do Konstytucji. Istnieje zależność Karty i Konstytucji, posiadają wspólne cechy).

6. Czym jest Gmina wg. Konstytucji

Jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego

7. Czy Gmina posiada osobowość prawną

Tak

8. Jak Konstytucja definiuje dochody Gminy (jak je określa)

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa

Do = Dw + So = Dc

9. Czy Konstytucja zapewnia gminom udział w dochodach publicznych czyli w dochodach stanowiących część dochodu Skarbu Państwa

Tak - odpowiednio do przypadających im zadań

10. Czy Gmina może ustanowić samodzielnie podatki

Ustanowić NIE, jednakże ma prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie

11. Jak nazywa się ustawa, która wprowadza podział zadań między gminą a administracją rządową

Ustawa kompetencyjna

12. Jak można podzielić zadania gminy

1. zadania własne (finansowane z budżetu gminy, ale w wielu dziedzinach są dofinansowywane przez organy administracji państwowej np. poprzez subwencję ogólną, dotacje celowe na zadania własne)

2. zadania zlecone (realizacja zadań z zakresu administracji rządowej wiąże się z koniecznością transferu z budżetu państwa środków finansowych w wysokości koniecznej do ich wykonywania)

13. Czy gmina może odmówić np. wojewodzie wykonania jakiegoś zadania

? Myślę, że nie (ponieważ wojewoda jest przedstawicielem Rady Ministrów i może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej, a w sytuacjach nadzwyczajnych również i samorządów)

14. Proszę wymienić główne składowe elementy dochodów własnych gmin

• dochody podatkowe

• dochody z opłat

• dochody z majątku gminy (z dzierżawy, najmu, wpłat od gminnych jednostek budżetowych, wpłat od gminnych zakładów budżetowych)

Proszę wyjaśnić jak należy rozumieć należne dochody podatkowe gmin

Podatki samorządowe są przypisane ustawowo jednostkom samorządu terytorialnego. Należne dochody podatkowe gmin jako publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenia pieniężne na rzecz gmin, wynikające z ustawy podatkowej.

16. Czemu służy kategoria należnych dochodów podatków gmin

Podatki samorządowe są przypisane ustawowo JST w zakresie ustalania ich wysokości. Związane są z podmiotem uprawnionym do ustalania stawek i poboru podatków. Są to dochody własne, rozumiane jako te z wpływów budżetowych, które trwale związane są z dochodami władz lokalnych, oddawane są do ich dyspozycji bezterminowo i w całości tzn. żadne inne podmioty w państwie nie partycypują w tych wpływach.

17. Czym różni się subwencja od dotacji

Subwencja - dotowanie. Subwencja ogólna ma nie krępować organów gmin w sposobie wykorzystywania i finansowania zadań publicznych. Transfer z budżetu państwa do budżetów gmin powinien stwarzać rozeznanie we własnych możliwościach i obowiązkach oraz w wysokości przyznawanych subwencji. W strukturze zasilania finansowego gmin w postaci subwencji ogólnej dominują części o charakterze zadaniowym, obliczane przez odniesienie do zakresu i wielkości zadań, które dana gmina wykonuje do zreali­zowania i które są związane funkcją regulacyjną subwencji ogólnej.

Składa się z trzech części:

a). podstawowej (otrzymują wszyscy) - ma charakter wyrównujący dochody gmin. Ustala się jako ją jako 1% planowanych dochodów budżetu państwa i kwoty wpłat gmin, w których wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca (G) jest większy niż 150% analogicznego wskaźnika obliczonego łącznie dla wszystkich gmin (P). *

b). oświatowej (ustalana dla wszystkich nie mniej niż 12,8 planowanych dochodów budżetu państwa i rozliczana na poszczególne powiaty) -przeznaczana jest na potrzeby gmin wynikające z tytułu przekazania zadań w zakresie utrzymania szkół podstawowych i gimnazjów.

c). Rekompensującej - W ramach części rekompensującej subwencji ogólnej wyróżnia się przede wszystkim kwotę rekompensującą dochody utracone w związku z częściową likwidacją podatku od środków transportowych. Kwotę tę ustala się w wysoko­ści nie mniejszej niż 10,5% planowanych w ustawie budżetowej wpływów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych. Roczną kwotę części rekompensu­jącej subwencji ogólnej, w zakresie kwoty rekompensującej dochody utracone w związku z częściową likwidacją podatku od środków transportowych, ustala się mnożąc łączną kwotę rekompensującą przez współczynnik udziału gminy w ogólnej kwocie tej części subwencji ogólnej.

Kolejny element składowy części rekompensującej subwencji ogólnej może stanowić kwota rekompensująca dochody utracone bezpośrednio z tytułu ustawowych ulg i zwolnień określonych w ustawie o podatku rolnym, ustawie o lasach, ustawie o jednostkach badawczo-rozwojowych⁸⁵ i ustawie o rehabi­litacji zawodowej t społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych⁸⁶ oraz z tytułu obniżenia opłaty eksploatacyjnej. Kwota ta jest ustalana l przeka­zywana gminom 2 uwzględnieniem wniosków gmin, zawierających dane o rocznych skutkach ulg i zwolnień.

Dotacje są dochodem gmin z budżetu państwa i od innych jednostek samorządu terytorialnego. Mają charakter celowy. W dotacjach celowych na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej dominujące znaczenie mają dotacje na zadania z zakresu administracji rządowej zlecone gminom dotyczą zadań związanych z opieką społeczną, ochroną zdrowia, gospodarką mieszkaniową.

Dotacje celowe na dofinansowanie zadań własnych gmin mogą być udziela­ne na dofinansowanie inwestycji realizowanych przez gminy (łączna wysokość dotacji przyznanych w kolejnych latach na dofinansowanie inwestycji realizo­wanej przez gminę zwykle nie może przekroczyć 50% wartości kosztorysowej inwestycji), na dofinansowanie określonych zadań z zakresu pomocy społecz­nej, na wypłaty dodatków mieszkaniowych. Dotacje te są przekazywane przez wojewodów, a ich łączna wysokość jest określona corocznie w ustawie budże­towej. Dotacje celowe na dofinansowanie zadań własnych gmin nie wykorzy­stane w roku budżetowym zgodnie z przeznaczeniem podlegają zwrotowi do budżetu państwa.

18. Proszę podać podstawowe zasady podatku rolnego (na jakich zasadach jest ustalany, obliczany, wzór)

Podstawę, opodatkowania stanowi liczba hektarów przelicze­niowych, ustalana na podstawie powierzchni gospodarstwa rolnego, a także rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów oraz zali­czenia określonego gospodarstwa do okręgu podatkowego. Ze względu na warunki ekonomiczne i produkcyjno-klimatyczne ustalono cztery okręgi po­datkowe, przy czym areał sadów klas III i IV określa się w hektarach przeliczeniowych z zastosowaniem przeliczników odpowiednio dla klas IIIa t IVa, a grunty pod stawami zarybionymi, bez względu na położenie, przelicza się według przeliczników uwzględniających gatunek ryb (l ha stawu zarybionego łososiem, trocią, glowacicą, palią i pstrągiem to l ha przeliczeniowy, a l ha stawu zarybionego innymi gatunkami ryb — 0,20 ha przeliczeniowego).

O zaklasyfikowaniu gminy do jednego z czterech okręgów podatkowych decyduje Minister Finansów w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Gospo­darki Żywnościowej, przy czym wojewoda, na wniosek rady gminy, w przypad­kach gospodarczo uzasadnionych może zaliczyć niektóre gminy do okręgu podatkowego innego, niż określono to w rozporządzeniu Ministra Finansów. Ponadto rada gminy ma prawo zali­czyć niektóre wsie do okręgu podatkowego innego niż określony dla gminy, jednakże nie może to spowodować zmniejszenia liczby hektarów przeliczenio­wych w tej gminie więcej niż o 1,5%.

Stawka podatku rolnego Jest określana w stosunku do równowartości pienięż­nej 2,5 q żyta, obliczonej według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Średnią cenę skupu ustala się na podstawie komunikatu prezesa GUS, ogłoszonego w D.U. RP „Monitor Polski” w terminie 20 dni po upływie trzeciego kwartału.

Pr = hp z Cq x 2,5qż

Z podatku wyłączone są grunty kl. V i VI ***

19. Czym różni się podatek leśny (od lasów) od podatku leśnego dla parków narodowych (wzory)

Podstawę opodatkowania podatkiem leśnym stanowi liczba hektarów przelicze­niowych ustalona na podstawie powierzchni głównych gatunków drzew w drzewostanie i klas bonitacji drzewostanu określonych w planie urządzenia lasu. Na przykład w grupie drzewostanu Jodła, świerk i daglezja przeliczniki hektarów fizycznych na przeliczeniowe wynoszą od 2,30 w pierwszej klasie bonitacji do 0,60 w piątej klasie bonitacji.

Stawka podatku leśnego jest określona w sposób zrelatywizowany. Podatek leśny od l hektara przeliczeniowego za rok podatkowy to równowartość pieniężna 0,200 m³ drewna, obliczona według średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Średnia cena jest ogłaszana w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski" w formie komunikatu prezesa GUS, w terminie 20 dni po upływie trzeciego kwartału.

PL =hp x 0,2m³ x Cm³

Dla lasów ochronnych, lasów wchodzących w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych oraz lasów, w odniesieniu do których nie sporządzono planów ich urządzenia, podatek leśny za rok podatkowy stanowi równowartość pieniężną 0,3 q żyta od powierzchni l ha fizycznego lasów i gruntów leśnych. Równowartość pieniężną 0,3 q żyta ustala się według ceny określonej w komu­nikacie prezesa GUS w odniesieniu do celów podatku rolnego.

Plp = hf x 0,3q x Cqż

20. Które gminy mogą otrzymać subwencję wyrównawczą

Kwota wyrównawcza stanowiąca element składowy części podstawowej subwencji ogólnej z założenia ma być transferowana do gmin o niskim pozio­mie rozwoju gospodarczego. Obliczanie jej opiera się na porównywaniu wskaźnika podstawowych dochodów podatkowych na l mieszkańca gminy z analogicznym wskaźnikiem wyliczonym w skali kraju. Kwotę wyrównawczą, jako element składowy części podstawowej subwencji ogólnej, otrzymuje ta gmina, w której wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na l miesz­kańca jest mniejszy niż 85% analogicznego wskaźnika obliczonego łącznie w odniesieniu do wszystkich gmin w kraju.

21. Jakie są główne zasady ustalania podatku od nieruchomości

Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe (relacja kwoty podatku do podstawy opodatkowania) podatku od nieruchomości są zróżnicowane i zależą od rodzaju nieruchomości bądź obiektu budowlanego oraz sposobu ich wyko­rzystania. Podstawę opodatkowania budynków lub ich części stanowi po­wierzchnia użytkowa wyrażona w metrach kwadratowych, budowli — ich wartość początkowa, ustalona na dzień l stycznia roku podatkowego, stano­wiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku (w odniesieniu do budowli całkowicie zamortyzowanych — ich wartość z dnia l stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego), gruntów zaś — powierzchnia wyrażona w metrach kwadratowych.

Stawki podatku od nieruchomości uzależnia się od podstawy opodatkowa­nia. Stawka podatku od budowli jest stała, określona procentowo, i wynosi 2% wartości będącej podstawą amortyzacji. Pozostałe stawki mają charakter kwo­towy, a ich wysokość określa rada gminy w granicach określonych corocznie przez Ministra Finansów w przewidzianym ustawowo trybie. Wzrost stawek maksymalnych w stosunku do roku poprzedniego odpowiada wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług w stosunku do roku poprzedniego. Rada gminy może uchwalić obniżenie stawki na swoim terenie, ale nie mogą być niższe niż 50% maksymalnych. ****

22. Jakie są zasady ustalania subwencji wyrównawczej (jak się tworzy subwencję wyrównawczą)

Środki pieniężne, które pozostają z puli subwencji ogólnej, dzielone są między gminy proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców, W tym celu oblicza się kwotę przypadającą na przeliczeniowego mieszkańca kraju, a gminom przyznaje sieją w zależności od jej przeliczeniowej liczby miesz­kańców. Liczba ta jest dokładnie określona i zależy od wielkości gminy, mie­rzonej rozmiarami populacji. Dla gmin liczących do 5 tysięcy mieszkańców przeliczeniowa liczba mieszkańców wynosi 5 tysięcy; od 5 do 10 tysięcy -równa jest faktycznej populacji, natomiast w gminach o liczbie ludności po­wyżej 10 tysięcy przeliczeniowa liczba mieszkańców ustalona jest według al­gorytmu:

Liczba mieszkańców	Przeliczeniowa liczba mieszkańców
10 000-50 000	10 000+ 110% liczby mieszkańców powyżej 10 000
50 000-300 000	54 000 + 120% liczby mieszkańców powyżej 50 000
powyżej 300 000	354 000 + 125% liczby mieszkańców powyżej 300 000

W związku z taką kalkulacją przeliczeniowej liczby mieszkańców kwotę części subwencji proporcjonalną do tej liczby determinuje populacja danej gminy. Jednak im większa gmina, tym nieproporcjonalnie wyższą częstej subwencji otrzymuje. Wynika to prawdopodobnie z faktu założenia przez usta­wodawcę, iż w gminach o większej liczbie ludności są większe koszty świad­czenia usług komunalnych. **

23. Jakie są zasady tworzenia i podziału subwencji oświatowej (dwa zadania, jak się rozdziela)

Dzieli się ją (po odliczeniu 1% na rezerwę części oświatowej) między gminy według zasad określonych przez MEN w porozumieniu z reprezentacją JST w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej. Jest przekazywana w 12 równych ratach miesięcznych do 25 dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty -wynagrodzeń, przy czym w marcu wypłacana jest rata w wysokości 2/13 ogólnej kwoty części oświatowej (co związane jest 2 mechanizmem wypłaty tzw. trzynastek dla nauczycieli), a w pozostałych miesiącach w wysokości 1/13 ogólnej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej.

24. Do jakiej maksymalnej wysokości mogą być dotowane inwestycje gminy

Do 50% wartości kosztorysowej inwestycji

25. Czy budżet Państwa może dotować bieżącą działalność gminy

Nie

26. Jakie są podstawowe zasady zaciągania zobowiązań przez Gminę.

Kredyty, emisja obligacji komunalnych

Suma zadłużenia (kredytu bankowego) nie może przekraczać w danym roku 15% dochodów gmin.

Dług (suma deficytów) nie może przekroczyć 60% planowanych dochodów gminy

Granica kredytów i pożyczek średnioterminowych i długoterminowych (nie znajdujących pokrycia w dochodach gminy w roku budżetowym) zaciąganych przez gminę wynosi 10% wydatków planowanych na dany rok

* Gminy dokonują wpłat z przeznaczeniem na zwiększenie kwoty części pod­stawowej subwencji ogólnej na rachunek dochodów budżetu państwa w dwu­nastu równych ratach w terminie 15 dnia każdego miesiąca. Od kwot nie wpła­conych w terminie naliczane są odsetki w wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.

Część podstawowa subwencji ogólnej jest rozdzielana na:

• rezerwę części podstawowej subwencji ogólnej — 4% kwoty części pod­stawowej subwencji ogólnej (dysponuje nią Minister Finansów po zasięgnięciu opinii reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego);

• kwotę wyrównawczą, stanowiącą element składowy części podstawowej subwencji ogólnej (przysługuje gminom o niskim poziomie podstawowych dochodów podatkowych na l mieszkańca gminy);

• pozostałą kwotę części podstawowej subwencji ogólnej (przysługuje wszystkim gminom proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców w poszczególnych gminach).

Pozostała kwota części podstawowej subwencji ogólnej to ta część, która może być traktowana jako rzeczywiście ogólny, bezwarunkowy transfer środ­ków finansowych z budżetu państwa zasilający budżet gminy. Kwota ta jest rozdzielana między wszystkie gminy w kraju proporcjonalnie do przeliczonej liczby mieszkańców w poszczególnych gminach, ustalonej według określonego algorytmu.

** Subwencja ta nie wy­równuje w 100% niedoboru dochodów, gdyż we wzorze zastosowano współ­czynnik 0,9. Ma to wpływać aktywizująco na władze lokalne, aby jednak nie liczyły tylko na środki z budżetu państwa i same podejmowały działania zwiększające wpływy budżetowe. Wzór na kwotę wyrównawczą przedstawia się następująco:

Sw= 0,9(0,85P-G)

gdzie:

Sw- kwota wrównawcza przypadająca danej gminie,

G - iloraz podstawowych dochodów podatkowych gminy w pierwszym półroczu roku bazowego i liczby mieszkańców tej gminy,

P- iloraz podstawowych dochodów podatkowych wszystkich gmin w Pol­sce i liczby mieszkańców kraju,

L - liczba mieszkańców gminy,

Niektóre gminy dokonują wpłat, które powiększają pulę środków części podstawowej subwencji ogólnej. Dotyczy to tych gmin, które osiągają wysoki wskaźnik G, tj, przekraczający 150% wskaźnika P. W zależności od obciąże­nia można te gminy podzielić na trzy grupy. W pierwszej będą te samorządy, których wskaźnik G jest większy od 150% P, ale także mniejszy lub równy 200% P

*** Podatek rolny —stanowi istotne źródło dochodów budżetowych gmin wiejskich. Podmiotem biernym podatku (podatni­kami) są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które są, właścicielami albo samoistnymi posiadaczami gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych lub posiadają grunty wchodzące w skład gospodarstw rolnych stanowiących własność Skarbu Pań­stwa lub gminy.

Przedmiotem opodatkowania są grunty gospodarstw rolnych, a za gospodarstwo rolne uważa się taki obszar, którego powierzchnia użytków rolnych (gruntów ornych, łąk i pastwisk), gruntów pod stawami oraz gruntów pod zabudowa­niami związanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa przekracza l ha lub o powierzchni użytków rolnych przekraczającej l ha przeliczeniowy. Do za­kwalifikowania gruntów jako gospodarstwa rolnego musi więc być spełniona — obok podstawowej przesłanki, jaką jest wykorzystywanie gruntu na cele działalności rolniczej — także przesłanka dotycząca wielkości obszarów. Jeśli obszar użytków rolnych nie przekracza l ha, to grunt Jest objęty opodatkowa­niem podatkiem od nieruchomości.

Jeżeli gospodarstwo rolne jest współwłasnością dwóch lub większej liczby osób prawnych lub osób fizycznych (z wyjątkiem małżonków), to grunty tego gospodarstwa stanowią odrębny przedmiot opodatkowania,

**** Przedmiotem podatku od nieruchomości jest własność bądź samoistne posia­danie lub wieczyste użytkowanie nieruchomości, którymi są:

— budynki lub ich części (budynek — obiekt budowlany umocowany w ziemi lub na ziemi, posiadający ściany lub słupy lub filary oraz pokrycie da­chowe);

• budowle związane z prowadzeniem działalności innej niż rolna lub

• grunty nie objęte podatkiem rolnym i leśnym bądź też nimi objęte, lecz związane z prowadzeniem innej działalności niż rolna lub leśna;

• grunty pod jeziorami, grunty zajęte na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych.

Dla powstania obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości pod­stawowe znaczenie ma tytuł własności. Jeżeli nieruchomość stanowi współwłas­ność małżonków lub odrębną własność każdego z nich, to obowiązek podat­kowy ciąży łącznie na obojgu małżonkach. Natomiast jeżeli w określonej nie­ruchomości ustanowiona jest odrębna własność lokali, to obowiązek podatko­wy ciąży na właścicielach w zakresie odpowiadającym częściom ułamkowym wynikającym ze stosunku odrębnych własności do wartości całej nieruchomości.

---