Kłopoty wychowawcze - jak ich uniknąć?
Dziecko przechodząc kolejne fazy rozwoju bywa uparte, niegrzeczne, aroganckie. Stara się uzyskać co chce szybko i za wszelką cenę. Aby zdobyć to co zapragnie wykorzystuje wszelkie znane i sprawdzone środki wyrazu. Również często z wielkim uporem odmawia wykonania polecenia, czy zwykłej czynności. Dorośli nazbyt często pragnąc szybko osiągnąć oczekiwane rezultaty posłuszeństwa czy wychowawcze zmuszają dzieci do wykonywania poleceń krzykiem lub agresją również stosują przymus fizyczny.
Twierdzimy, że niecelowym jest stosowanie tych środków ponieważ utrwalają w dziecku postawy buntownika, złośnika, agresywnego komunikowania, wymuszania w grupie rówieśników, natomiast w nowym środowisku lęku, nieuzasadnionego wstydu, braku pewności siebie, biernego poddawania się innym. Zatem stosowanie przymusu i krzyku, traktowanie dziecka w sposób przedmiotowy może spowodować skutki odwrotne od oczekiwanych. W trosce o prawidłowy rozwój dziecka o wiele lepsze i skuteczniejsze są formy perswazji, pokazania skutków złego zachowania, konsekwentne egzekwowanie zasad i nakazów. Takie formy wywołują trwalsze zmiany w zachowaniu ponieważ dziecko rozumie argumentację rodziców i choć się z nie zgadza zawsze wykona to o co rodzice poproszą. Konsekwentnie przestrzegane zasad i ustalanie granice sprawia, że dzieci szybciej i najczęściej bez gniewnego oporu realizują oczekiwania rodziców. Nie oznacza to, że przy następnej okazji ponownie będą próbowały wyłamać się z zasad. Najkorzystniej jednak oddziaływają na dziecko wsparcie emocjonalne, pochwały i nagrody za dobrze wykonane zadania i obowiązki.
Pozytywna opieka oznacza dostarczanie dziecku emocjonalnego wsparcia w sposób, który jest dla niego jednoznaczny, ma to być coś więcej niż nagroda za dobrze rozwiązane zadanie, pogłaskanie lub przytulenie. Pozytywna opieka wymaga aktywnego udziału w emocjonalnym życiu dziecka. Należy znaleźć odpowiedni moment na kontakt z dzieckiem w celu okazania zainteresowania, entuzjazmu, akceptacji. Należy jednak zastrzec i zaznaczyć, że czym innym jest troska o dziecko i zaspakajanie różnych potrzeb , a czym innym spełnianie każdej zachcianki. Dla pełniejszego zaprezentowania tych subtelnych granic przedstawiamy kilka zasad sprawowania pozytywnej opieki.
-
Wyznaczenie dzieciom odpowiednio dla wieku jasnych zasad i granic które należy przestrzegać.
- Informowanie dzieci o oczekiwaniach na temat zasad wartości i ich znaczenia oraz konsekwencji.
- Utrwalanie pozytywnego zachowania, chwaląc i nagradzając dziecko nawet jeśli tylko podejmuje próby oczekiwanych zachowań, a jeszcze mu nie wychodzi.
- Ostrzeganie i informowanie dziecka, kiedy zaczyna się źle zachowywać.
- Rozpoznanie i ignorowanie tych zachowań które mają na celu zwrócenie naszej uwagi.
- Kiedy mimo upomnienia i ostrzeżenia dziecko przekracza ustaloną zasadę bądź akceptowane przez was granice, natychmiast zastosujcie odpowiednią karę. Bodźcie stanowczy, zgodnie z wcześniejszymi ostrzeżeniami.
- Wielokrotnie powtarzane napomnienia i ostrzeżenia o ukaraniu, straszenie powodują, że dziecko szybko przyzwyczaja się do tego i po prostu przestaje słyszeć. Kiedy wreszcie zareagujecie jest bardzo zdziwione i rozżalone dlaczego tym razem ma być ukarane.
- Kiedy musicie ukarać dziecko, należy zastosować karę zaraz po przewinieniu i upewnijcie się, że kara jest proporcjonalna do przewinienia. Kara wymierzona po czasie i nieadekwatna do przewinienia wywołuje skutek odwrotny od zamierzonego. Małe dziecko bowiem po dłuższej chwili nie pamięta za co ma być ukarane i karę odbierze jako dowód odrzucenia i braku miłości, straci zatem motywację bycia dobrym i kochanym.
Stosujcie różne techniki dyscyplinowania. Oto kilka najczęściej polecanych:
a) reprymenda - powinna być pierwszą reakcja na złe zachowanie i tak przekazana by pojawił się u dziecka negatywny obraz własnej osoby. Trzeba dziecko przywołać lub przerwać na chwilę zabawę i porozmawiać na temat złego zachowania.
b) odebranie dziecku zabawki czy przedmiotu niewłaściwej zabawy, przedstawienie zagrożenia jakie stwarza,
c) naturalne konsekwencje - umożliwienie dziecku doświadczenia logicznych konsekwencji jego zachowania albo naprawa szkody,
d) odsunięcie i pozostawienie dziecka na krótką chwilę w neutralnym, spokojnym miejscu. To na pewno nie może być ciemny pokój czy komórka, wystarczy wyznaczyć miejsce odsunięte od miejsca zabawy. Zaleca się aby czas kary nie przekraczał minuty dla każdego roku dziecka. Potocznie nazywa się to czasem „stawianiem do kąta” ,
e) powtarzanie poprawnego zachowania - dziecko które źle się zachowało musi powtórzyć czynność zachowując się poprawne, a w razie potrzeby powtarzać kilka razy lub przez kilka minut.
f) Czasowe ograniczenie uprawnień- dotyczy dzieci starszych dla których forma „stawiania do kąta” jest już nieodpowiednia.