KONCEPCJA PSYCHODYNAMICZNA Człowiek niedoskonały

Struktura osobowości:

Id- podstawa, nieświadoma struktura stanowiąca źródło energii Zasada przyjemności

maksymalizowania doznań hedonistycznych.

Ego- koordynowanie kontaktów z rzeczywistością, zasada realności Funkcja kontrol

i decyzyjną. Opozycja do id.

Superego- zinternalizowane reguły postępowania i normy moralne Zasada moraln,

słuszności Powściąga impulsy z id, szczególnie te, które stoją w sprzeczności z nor

mami moralnymi lub wymaganiami społecznymi. Nakłania ego do preferowania

celów zgodnych z normami moralnymi, nie zaś najbardziej dostępnych. Formą prze

jawiania się superego jest ideał własnego ja.

Podejście humanistyczne: (Maslow)

Teoria potrzeb- mechanizmem sterującym ludzkimi zachowaniami są potrzeby, poj

mowane jakoś brak czegoś i stanowiące hierarchię.

Teoria samoaktualizacji - proces stawania się tym, kim się jest, dążeniem do wew

spójności, jedności z samym sobą, spełniania swojego przeznaczenia lub powołania.

Założenia:

- ludzkie działanie jest ukierunkowane przez wewnętrzne siły motywacyjne, między

którymi zazwyczaj istnieje konflikt i które są z zasady nieświadome

- celem psychologii nie jest bad zew zachowań, lecz poznawanie osobowości Czł

- wiedza o osobowości stanowi system sił dynamicznych, zwanych popędami, pozw

ala przewidywać i wyjaśniać ludzkie zachowania pozwala ponadto je korygować

- siły motywacyjne są z reguły nieświadome, a Czł z reguły nie zdaje sobie sprawy,

dlaczego działa tak jak działa

- koncepcja ta wyjaśnia jak działa Czł oraz jak zmienić jego osobowość

- najbardziej znaną wersją portretu dynamicznego jest psychoanaliza oraz psycholo

gia humanistyczna

KONCEPCJA BEHAWIORALNA Człowiek reaktywny

Założenia: (Watson Skiner)

- zachowanie Czł zal od wyposażenia genetycznego oraz od środowiska fiz i społ. Śr

odowisko to pełni rolę czynnika sterującego ludzkim działaniem.

- struktura zachowania jest w dużym stopniu kopią struktury środowiska

- środowisko jest konfiguracją bodźców. Bodźce te sterują reakcjami Czł. Zachowan

(R) się jest więc funkcją ukł zew bodźców (S). Gł Zad psychologii jest badanie rela

cji istniejących między R i S.

- zachowanie ludzkie jest sprawcze, ponieważ kształtuje otoczenie jednostki. Oddzi

aływanie otoczenia na zachowanie ma jednak charakter bardziej fundamentalny niż

wpływ zachowania sprawczego na otoczenie. O ile środowisko jest układem aktyw

nym człowiek jest jedynie tworem reaktywnym.

- zachowanie uruchamiane jest przez popęd, utrwalane i podtrzymywane przez wzm

ocnienie, czyli obiekt lub stan rzeczy redukujący popęd

- behawioryści nie negują istnienia życia wewnętrznego, zwracają jedynie uwagę, że

nie reaguje ono na działania Czł

- nie ma zachowań altruistycznych

KONCEPCJA POZNAWCZA Człowiek samodzielny

Założenia:

- odrzuca obraz Czł reaktywnego i niedoskonałego

- Jedn jest samodzielnym podmiot, przyjmującym postawę bad wobec świata

- obserwuje, przewiduje, formułuje hipotezy, planuje, eksperymentuje i wnioskuje

zgodnie z posiadaną wiedzą- przystosowuje się do świata i kształtuje go

- procesy psychiczne i wew zachowania Czł zal od Inf

- Czł jest sterowany przez Inf płynące ze środowiska oraz zakodowane uprzednio

w pamięci

- struktura Inf decyduje o tym, do czego ludzie dążą, czego chcą

- Inf pochodzą z 2 Źr: płynąca aktualnie z otoczenia oraz zakodowane

- Źr zmian w Czł jest groma i nieustanna restrukturyzacja doświadczeń- uczenie się

Wyróżniające kryteria	Psychoanaliza	Behawioryzm	Psychologia humanistyczna	Psychologia poznawcza
Kim jest człowiek?	Pionek sterowany przez biologię, ograniczony przez kulturę	Pionek sterowany przez cechy sytuacji	Wszechwładny podmiot	Badacz, decydent
Prosty, złożony?	Złożony	Prosty	Złożony	Złożony
Realizowane interesy	Libido	Redukcja popędów	Rozwój osobisty	Poznanie, równowaga poznawcza
Stosowane strategie	Kateksja, mechanizmy obronne	Zachowanie skuteczne	Samoaktualizacja	Gromadzenie i przetwarzanie informacji
Biologia czy doświadczenie	Biologia	Uczenie się	Biologia (marginalne uczenie się)	Uczenie się
Wolność, konieczność?	Konieczność	Konieczność	Wolność	Wolność
Koncentracja na czasie	Przeszłość	Przeszłość	Teraźniejszość	Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość
Stabilność czy zmienność natury ludzkiej	Stabilność	Zmienność	Zmienność	Zmienność
Metafora	Maszyna	Maszyna	Bóg	Komputer

---