ZAKAŻENIA PERINATALNE I POSTNATALNE

1. Z. Dziubek „Choroby zakaźne i pasożytnicze“

Większość kobiet prowadzi w czasie ciąży normalny tryb życia i nie jest możliwe uchronnienie ich przed potencjalnie szkodliwymi patogenami.

• zjawiska korzystne :

• przechorowanie przez matkę danej choroby przed zajściem w ciąże (najczęściej w dzieciństwie), oraz szczepienia ochronne

• pozostaje trwała odporność na zakarzenie i kontakt z nim w ciązy jest zupełnie niegroźny

• zakażenia bezobjawowe zarazkami powszechnymi w przyrodzie :

• rozwija się trwała, lub czsowa odporność

• np. 50% w wieku rozrodczym ma przeciwciała przeciwko cytomegalii, a nieco mniej przeciwko toksoplazmozie (co świadczy o przechorowaniu)

DROGI ZAKAŻENIA :

• przez łożysko :

• nie każde zachorowanie przez matkę na daną chorobę oznacza zakażenie płodu

• dla większości zarazków zdrowe, nieuszkodzone łozysko stanowi skuteczną barierę

• isnieją jednak wirusy, bakterie i pierwotniaki mogące przechodzić przez łożysko

• wówczas zakażenie płodu poprzedzone jest zakażeniem matki z uogólnieniem do krwi

• przechodzenie z krwi matki przez naczynia łozyska jest ułatwione w przypadku zmian zapalnych, lub martwiczych łożyska

• w czasie akcji porodowej :

• flora znajdująca się w kanale rodnym często nie powoduje zadnych dolegliwości u kobiety, ale może okazać się bardzo patogenna dla noworodka

• odejście wód płodowych w pewnym sensie oczyszcza drogi rodne mechanicznie, ale nie zawsze jest to mechanizm wystarczajacy i noworodek ulega zakażeniu

• droga wstępująca :

• zakażenia układu moczowo - płciowego kobiety mogą się przenosić przez szyjkę macicy na jajo płodowe zakażajac łożysko, owodnię, a następnie płód

• bardzo rzadko

• przez ciągłość z mięsnia macicy, lub przymacicz :

• bardzo rzadko

• w następstwie zabiegów diagnostycznych i leczniczych :

• amniopunkcja

• sródmaciczne przetaczanie krwi

• niezmiernie rzadko

ZAKAŻENIE W ZALEŻNOSCI OD OKRESU CIĄŻY :

• niezależnie od okresu ciąży zakażenie prowadzi do długotrwałych zaburzeń w życiu pozapłodowym

• zakażenia we wczesnych okresach ciąży :

• sa szczegónie niebezpieczne, zwłaszcza w okresie organogenezy (I trymestr)

• mogą powodować wady organogenezy, wykształcenie się wad wrodzonych, zahamowanie rozwoju wewnątrzmaciczenego

• zakażenie w późniejszym okresie ciaży :

• może spowodować ostrą chorobę zakaźna przebytą jeszcze w życiu wewnątrzmacicznym, lub już po urodzeniu

PRZEGLĄD ZAKAŻEŃ :

• niemal każdy drobnoustrój może być przyczyną powikłań ciąży

• wyodrębniono te najczęściej wywołyjące zakażenia jako grupę TORCH

• TORCH :

• T - Toxoplazmoza

• O - Others infections : ospa wietrzna, odra, grypa, świnka, choroby spowodowane wirusami Coxsackie B, HBV, HIV, listerioza, chlamydioza, zimnica

• R - Różyczka

• C - Cytomegalia

• H - Herpes simplex typ 2

RÓŻYCZKA :

• vide różyczka wrodzona

TOKSOPLAZMOZA :

• vide toksoplazmoza wrodzona

CYTOMEGALIA :

- vide cytomegalia wrodzona

ZAKAŻENIE WIRUSEM OPRYSZCZKI :

• etiopatogeneza :

• w 2/3 przypadków HSV typu 2

• zakażenie przy przechodzeniu przez kanał rodny

• objawy :

• pojawiają się od 2 do 10 dni od zakażenia

• gwałtownie

• eczema herpeticum :

• liczne rozsiane wykwity na skórze i błonach śluzowych

• trombocytopenia

• gorączka (zazwyczaj wysoka)

• śmiertelność przekracza 60%

• rozpoznanie :

• izolacja wirusa z niejsc zmienionych (treść pęcherzków i owrzodzeń)

• testy serologiczne z krwią matki i noworodka (OWD, ELISA)

• leczenie :

• stosowanie acyklowiru zarówno u matki przed porodem jak i u dziecka po porodzie

ZAKAŻENIE WIRUSEM VARICELLA - ZOSTER :

• etiopatogeneza :

• jeżeli matka w czasie ciaży zachoruje na ospę to ryzyko zakażenia płodu wynosi poniżej 3% (większe jeśli do zakażenia doszło w czasie I, lub II trymestru)

• w przypadku zakażenia matki w końcowym okresie ciąży objawy ospy wietrznej u dziecka mogą się pojawić do 10 dnia życia (świadczy to o zakażeniu pzezłożyskowym)

• jeżeli u matki wysypka pojawi się > 4 dnia po urodzeniu to dziecko nie uległo zakażeniu

• objawy (zespół ospy wrodzonej) :

• blizny skórne

• zmiany w narządzie wzroku :

• zapalenie siatkówki

• zaćma

• zanik n.II

• małoocze

• zespół Hornera

• anizokoria

• oczopląs

• zanik mięśni

• niedorozwój kończyn(y)

• uszkodzenie OUN :

• zanik kory mozgowej

• niedorozwój móżdżku

• drgawki

• porażenie n. VII

• zaburzenia połykania

• niska masa urodzeniowa

• zgon w 30%

• leczenie :

• acyklowir

ZAKAŻENIE WIRUSEM WZW :

• zakażenie WZW typu A :

• jeśli dojdzie do zakażenia matki podczas ciąży ryzyko uszkodzenia płodu jest znkome

• może dojsc do poronienia na skutek zmian metabolicznych spowodowanych uszkodzniem wątroby

• gdy zapalenie przebiega pod koniec ciąży może dojść do zakażenia podczas porodu

• ciężarnej można podać gammaglobulinę ludzką

• zakażenie WZW typu B i C :

• do zakażenia może dojść podczas akcji porodowej

• gdy u matki antygen HBs jest + należy podać noworodkowi najpóźniej w ciągu kilkunastu godzin po porodzie swoistą immunoglobulinę anty - HBs (działanie ovhronne trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy) i pierwszą dawkę szczepionki

• w każdej z wymienionych postaci WZW dziecko należy odizolować od matki i zakaz karmienia piersią

ZAKAŻENIE WIRUSEM COXSACKIE :

• do zakażenia dochodzić może wewnątrzmaciczo, w czasie porodu i po porodzie

• dziecko mozę urodzić się pozornie zdrowe, a skutki zakazenia ujawniają się później

• postacie zakażenia :

• encephalomiocarditis neonatorum :

• przebieg ostry, gwałtowny

• zgon zazwyczaj w ciągu kilkunastu godzin

• zapalenie wątroby z żółtaczką

• zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych i mózgu (częściej grupa B wirusów)

LISTERIOZA :

• etiopatogeneza :

• zakażenie pałeczką Listeria monocytogenes

• izoluje się jąu 5% populacji, częściej u ludzi mających kontakt ze zwierzętami

• do zakażenia może dojść przez łozysko jeśli matka ma aktywną chorobę, częściej drogą wstępującą i podczas porodu w przyapdku kolonizacji przez pałeczkę dróg rodnych

• objawy :

• w przypadku zakażenia wewnatrzmacicznego zwłaszcza we wczesnym okresie ciazy dochdzi do uszkodzeia płodu i poronienia, lub porodu niewczesnego

• u dzieci zakażonych podczas i po porodzie okres wylęgania może wynosić 5 i więcej dni

• przebieg jest ciężki i bardzo ciężki

• obfite rozsiane zmiany ropne skóry

• zapalenie opon mozgowo - rdzeniowych i mózgu

• zapalenie płuc

• posocznica

• śmiertelnosc wynosi ok. 60%

• rozpoznanie :

• testy serologiczne i badanie bakteriologiczne (posiew z szyjki macicy)

ZAKAŻENIE CHLAMYDIA TRACHOMATIS :

• serotypy D - K wywołują u kobiet zapalenie pochwy, szyjki, błony śluzowej macicy, przydatków

• rzadko (3 - 8%) zakażenie bezobjawowe

• może dochodzić do poronienia, obumarcia wewnątrzmacicznego, porodu niewczesnego i przedwczesnego

• do zakażenia noworodka może dojść podczas porodu

• obserwuje się wtedy zapalenie płuc i spojówek

ZAKAŻENIE WIRUSEM HIV :

• zakażenie matki w okresie wczesnym przed pojwieniem się objawów AIDS nie wpływa na rozwój płodu, ale ciąża może skracać okres bezobjawowy u matki

• ciąża w okresie AIDS wyraźnie skraca czas przeżycia matki

• drogi zakażenia :

• przez łożysko

• podczas porodu przy kontakcie z krwią matki

• podczas karmienia mlekiem

5

---