Prawo do odszkodowania za utratę przedmiotów osobistego użytku
Analiza instytucji odszkodowawczej związanej z wypadkiem przy pracy przeniesionej z dotychczasowej ustawy wypadkowej do Kodeksu pracy.
Zgodnie z art. 2371 § 2 Kodeksu pracy, pracownikowi który uległ wypadkowi przy pracy, przysługuje od pracodawcy odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie
w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.
Regulacja ta zasadniczo nie odbiega od poprzedniej, zawartej w uchylonej ustawie wypadkowej z 1975 r., toteż ukształtowana wykładnia sądowa na tle tego zagadnienia będzie nadal aktualna. Przeniesienie tego uregulowania do Kodeksu pracy powoduje jednak określone konsekwencje prawne.
Po pierwsze, pozbawienie pracownika świadczeń z ustawy wypadkowej na podstawie jej art. 21, nie będzie miało
wpływu na dochodzenie odszkodowania od pracodawcy na podstawie art. 2371 § 2 K.p.
Nie jest poprawne twierdzenie, jakoby art. 2371 § 2 K.p. nie mógł być interpretowany w oderwaniu od art. 21 ustawy wypadkowe, (por. E. Hofmanska „Odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone w związku z wypadkiem przy pracy” PiZS z 2003 r. Nr 3 str. 23).
Przeniesienie tej problematyki do kodeksu oznacza, że do omawianego odszkodowania nie można nawet posiłkowo stosować zasad przewidzianych w ustawie wypadkowej. Brak jest ku temu jakichkolwiek powiązań normatywnych. Samo logiczne powiązanie nie jest wystarczające.
Nie oznacza to jednak, że pracownik, który z wyłącznej winy spowodował wypadek przy pracy i w związku z tym żąda odszkodowania za utracone w tym wypadku przedmioty osobistego użytku, takie odszkodowanie uzyska. Przy ocenie związku przyczynowego i szkody znajdą, na podstawie art. 300 K.p. zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego, a w szczególności art. 361 i 362 K.c.
W myśl art. 362 K.c., jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu, stosownie do okoliczności, a zwłaszcza stopnia winy obu stron. Jeżeli pracodawca będzie prowadził zakład wprawiany w ruch przy pomocy sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.), wówczas znajdzie zastosowanie art. 435 K.c., zgodnie z którym odpowiedzialność z tytułu ryzyka jest wyłączona jeżeli szkoda powstała z wyłącznej winy poszkodowanego.
Przesłanką odpowiedzialności z art. 2371 § 2 K.p. nie jest zawinienie pracodawcy, lecz odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka, nie mniej jednak przy konkretnym ustalaniu zakresu odpowiedzialności pracodawcy znajdą zastosowanie powołane przepisy Kodeksu cywilnego.
Spór sądowy toczony w sprawie świadczeń z tytułu ubezpieczenia wypadkowego nie będzie miał żadnego znaczenia dla celów dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 2371 § 2 K.p. Oznacza to, że obowiązują tutaj odrębne zasady dochodzenia roszczeń wynikające właśnie z faktu zamieszczenia przepisu o odszkodowaniu w Kodeksie pracy a nie w ustawie wypadkowej.
Postępowanie o odszkodowanie będzie toczone przed sądem pracy I instancji na podstawie art. 476 § 1 pkt 1 K.p.c., gdyż jest to klasyczne roszczenie ze stosunku pracy. Praktycznie przepis art. 476 § 1 pkt 3 K.p.c. utracił znaczenie, gdyż w obecnym stanie prawnym nie ma roszczeń dochodzonych od pracodawcy na podstawie ustawy wypadkowej. Jeżeli pracownik będzie dochodził odszkodowania od pracodawcy wykraczającego poza świadczenia wynikające z ustawy wypadkowej, to i tak będzie to roszczenie związane ze stosunkiem pracy oparte na art. 476 § 1 pkt 1 K.p.c.
Świadczenia ubezpieczeniowe należne od ZUS będą dochodzone po wydaniu przez ZUS decyzji w tej sprawie, poprzez odwołanie do sądu pracy, wydziału ubezpieczeń społecznych na podstawie art. 476 § 2 pkt 1 K.p.c., gdyż ubezpieczenie wypadkowe wchodzi w skład
szerszego pojęcia ubezpieczeń społecznych.