Delumeau Cywilizacja Odrodzenia
Postęp techniczny
Wiek XV wykazał się większą wynalazczością niż XVI. Rozkwit miał miejsce pomiędzy poł.XV w. ,gdy wynaleziono druk a rokiem 1530, gdy Cellini sporządził pirwszy stempel drukarski. Oczywiście człowiek odrodzenia szedł drogą wytyczoną przez człowieka średniowiecza, który mimo obiegowych opinii także nie był w ciemię bity o czym świadczą przykłady jego przedsiębiorczości:
znane od starożytności ale rozpowszechnione w średniowieczu młyn wodny i wiatrak
pług koleśny z okładnicą
podkowa końska
nowe typy zaprzęgu ( chomąto dla koni, jarzmo dla wołu, zaprząg w szpic albo w skrzydło )
wprowadzenie trójpolówki
sklepienia krzyżowo-żebrowe
Różnica była tylko taka, że człowiek odrodzenia poruszał się szybszym krokiem. Działo się tak ponieważ:
istniało większe zapotrzebowanie na udoskonalenia techniczne wśród bogacącego się społeczeństwa
nastąpiła nobilitacja techniki, która stała się jedną ze spraw wagi państwowej
Działalność władzy w dziedzinie techniki zrodziła się za sprawą rozwoju broni palnej i konieczności obrony przed nią. Zainteresowania techniczne nie ograniczały się tylko do sfer rządowych, o czym świadczy mnogość wydanych między 1470 a 1500 rokiem dzieł o tej tematyce (wznowienia prac Frontinusa, Witruwiusza i Vegetiusa, a także pisanych współcześnie Albertiego, Valturia, Pietra de Crescenzi ).Wiek XVI charakteryzowało szczególne zainteresowanie hutnictwem ( Agricola i jego słynne dzieło De re metallica oraz Biringuccio De la pirotechnica będące summą wiedzy o obróbce metali w tej epoce). Inżynieria renesansu dzieli się na dwie szkoły: niemiecką ( Kyeser, Durer, Anonim wojny husyckiej ) i włoską ( Brunelleschi, Ghiberti, Uccello i della Francesca, wspomniany Alberti, da Vinci, Taccola, Fontana, Sangallo, Sanmicheli, Michał Anioł, Francesco di Giorgio Martini ). Ich autorstwa są :
-- wiatrak typu holenderskiego
-- przewody ciśnieniowe
turbina wodna
regulator odśrodkowy kulowy
ruchomy przód wozu
wielki piec
mechanizm korbowy ( okazał się najważniejszą zdobyczą techniki tego okresu ponieważ dzięki niej udoskonalono koła do obróbki drewna i metalu, kołowrotek, pompy ssące i tłoczące )
Da Vinci nie był aż tak genialnym wynalazcą za jakiego przez długi czas uchodził, był jednak pierwszym twórcą metody : najpierw obserwował, potem odtwarzał w eksperymencie przesłankę naturalną, wreszcie dochodził do wniosku o charakterze ogólnym. Racjonalizował, teoretyzował i tworzył abstrakcje.
Co do ulepszeń w transporcie to drogi pozostawały daleko w tyle i zamiast udoskonalać ich konstrukcję inżynierowie woleli ulepszać zawieszenie w wozach. Drogi bardziej przypominały zlepek mniej lub bardziej krętych i źle dopasowanych odcinków starych rzymskich via, dróg polnych i zwykłych wiejskich ścieżek. Ruch na nich wzmaga się jednak od pocz.XIII wieku w związku z koniecznością zapewnienia regularnej łączności pocztowej oraz rozwojem przedsiębiorstw przewozowych. Z konieczności więc wybierano raczej drogi wodne. Rozwinięciu uległa nawigacja i osprzęt okrętowy :
ster zawiasowy na rufie
busola
kwadrant i astrolabium (przejęte od arabów )
mapy portulanowe
nowe typy statków - nefy, karawele
log do mierzenia szybkości statku
nowe typy takielunku i unowocześnione kombinacje żagli trójkątnych ( łacińskich ) z prostokątnymi
Zegary mechaniczne pojawiły się w wieku XIV dzięki zastosowaniu przekładni zębatej i wychwytu do regulatora, który stabilizuje prędkość ruchu. Jednakże dopiero wynalezienie w1459 roku sprężyny poruszającej było prawdziwą rewolucją która umożliwiła wyrób zegarów przenośnych ( pierwsze pojawiły się we Francji pod koniec XV wieku ). Były one cokolwiek niedokładne ( w miarę rozkręcania się sprężyny ) i potrafiły spóźniać się nawet godzinę dziennie.
Brak kruszców w połowie XV wieku zmusił ludzi do ponownego otwierania, zamkniętych niegdyś z powodu zalewającej chodniki wody, kopalni. Potrzeba ta była zaczynem powstania wielu urządzeń umożliwiających wydobywanie wody z kopalni :
norie poruszane końmi albo wodne z beczkami na sznurach
łańcuchy z czerpakami
pompy ssące i tłoczące wprawiane w ruch mechanizmem korbowym
kołowroty i kieraty służące do wyładowywania węgla lub rudy
taczki i wózki jeżdżące na drewnianych szynach
powietrze tłoczono za pomocą miechów ręcznych i nożnych, hydraulicznych i przez wiatraki
proch strzelniczy do kruszenia złóż kruszconośnych używano prochu (pierwszy raz w 1527 roku w Chemnitz )
Drzewo nadal pozostawało podstawowym paliwem (często w postaci węgla drzewnego ), choć coraz częściej stosowano węgiel kamienny ( zwłaszcza w Wlk. Brytanii ).
Miechy hydrauliczne zastosowano pierwszy raz w 1451 roku podczas wytopu srebra. Dzięki wysokiej temperaturze ołów który ma niższą temp. topnienia, a pozostawał z srebrem w rudzie szybciej się utleniał i topił. Wynaleziono również sposób na rafinację srebra z rudy miedzianej przy pomocy ołowiu. Od tej pory można było pozyskiwać srebro nie tylko z czystych żył. Jeszcze ważniejszym udoskonaleniem w obróbce srebra było odkrycie procesu amalgamowania polegającego na kruszeniu rudy, dodawaniu do niej soli, witriolu i rtęci, a nstępnie destylowaniu i filtrowaniu przez sita z konopnego płótna. Także metalurgia żelaza poszła naprzód. Stosowana dotychczas metoda „katalońska” polegająca na wypalaniu węgla drzewnego wraz z rudą zastąpiona została przez wypalanie w wielkich piecach wyposażonych w miechy hydrauliczne dzięki czemu zamiast tzw. żelaza gąbczastego o niskiej jakości otrzymywano surówkę, która miała tę zaletę że nadawała się do odlewów. Obróbka odlewanego żelaza stopniowo wyparła żelazo kute. Wielki piec pojawił w drugiej połowie XIV wieku w Ardenach, a jego pojawienie się było katalizatorem dla tworzenia się całego systemu maszyn hydraulicznych: walcarek, przecinarek, druciarek ( ciągarek ). Blachę cynkową najwcześniej wyprodukowano w poł. XV wieku w Norymberdze. Produkcja metali przestawała być produkcją wyłącznie artystyczną, stała się przemysłową. Popyt na coraz szersze stosowanie żelaza był ogromny ( w XVI wieku laweta armatnia zawierała ponad sto części żelaznych ). Same armaty także ciągle udoskonalano od czasu ich pierwszego użycia w 1346 pod Crecy. Po 1480 udoskonalono proch strzelniczy przez ziarnowanie co pozwalało przewidzieć siłę wybuchu. Także kamienne kule zastępowano żelaznymi, które wkrótce drążono i napełniano prochem co dawało tak później popularną bombę. Nowe pociski przylegały do ścianek lufy co zrodziło pojęcie kalibru i umożliwiło tworzenie rezerw amunicji. Po 1540 roku brąz który dotąd stosowano do produkcji dział zaczęło zastępować żeliwo. Od tego czasu ładowano je od przodu co zmniejszyło ciężar działa.163ak2 m
1
1