Biomedyka - patologie społeczne (alkoholizm, nikotynizm, narkomania, AIDS)

Społeczeństwo polskie po kilkuletnim okresie zasadniczych przemian ustrojowo-społecznych, charakteryzuje się wieloma przejawami życia, typowymi dla wysoko rozwiniętych społeczeństw zachodnich. Pomimo przejścia z jednego systemu socjalistycznego do kapitalistycznego, zderzenie jednej kultury „rodzinnej” z „zachodnią", sprzyja osłabieniu funkcjonowania instytucji sterowania życiem społecznym, produkuje marginalizację życia publicznego, wyzwalając łańcuch czynników kryminogennych. Do zjawisk szczególnie niebezpiecznych charakteryzujących się dynamiką wzrostu i obniżeniem wieku uczestników należy zaliczyć: przestępczość nieletnich, alkoholizm, nikotynizm, narkomanie, zakażenia wirusem HIV.

Generalnie okres transformacji sprzyja rozwojowi różnych form patologii społecznych

i nieprzystosowaniu społecznemu wśród młodzieży.

Przez nieprzystosowanych społecznie należy rozumieć osoby z zespołem skumulowanych objawów, które wchodzą w otwarty konflikt z normami:

• obyczajowymi

• moralnymi

• społecznymi

a także uczestniczą w podkulturze i identyfikują się z ich standardami.

Natomiast A. Podgórecki twierdzi, że przez nieprzystosowanie społeczne należy rozumieć ten rodzaj zachowań, ten typ instytucji, ten typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego, który pozostaje w zasadniczej, nie dającej się pogodzić sprzeczności ze światopoglądowymi wartościami, które w danej społeczności są akceptowane.

Kolejna definicja nieprzystosowania społecznego sformułowana przez Konopnickiego brzmi następująco „jest to odchylenie się od normy w zachowaniu danego człowieka, przy czym przez normę będziemy rozumieć tutaj zasady moralne, obyczaje i zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Stopień odchylenia od tej normy będzie świadczył o sile i natężeniu zaburzenia”

Istnieją dwa czynniki predyspozycyjne towarzyszące nieprzystosowaniu społecznemu. Są to:

A -czynniki organiczne, czyli wszelkie zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego (np: charakteropatia), oraz psychiczne, uwarunkowane przede wszystkim czynnikami dziedziczności i obejmujące sferę emocjonalną i wolicjonalną.

B -czynniki społeczne, tkwiące w środowiskach, które preferują zachowania antagonistyczno-destruktywne (np: rodzina, szkoła, sąsiedztwo, rówieśnicy).

Ad.a.

Czynniki organiczne występujące w okresie niepomyślnie przebiegającej ciąży:

- wylewy krwi do mózgu.

- zastój żylny i związana z tym ischemia(niedokrwienie miejscowe)..

- niedotlenienie mózgu w następstwie zamartwicy.

- bezpośrednie zniszczenie okolic mózgowia na skutek mechanicznego urazu.

- zmiany obrzękowe towarzyszące wymienionym zaburzeniom.

Przebyte urazy porodowe mózgu są do tego stopnia niebezpieczne, że często rzutują w sposób zasadniczy na osobowość danej jednostki.

Ad.b

Czynniki społeczne

1. rodzina

- poziom kultury życia rodzinnego

- atmosfera życia w domu rodzinnym oraz kultura pożycia rodziców i kultura współżycia pozostałych osób w rodzinie: nieporozumienia, zatargi, nawyki, uzależnienia.

- Stosunek odniesienia rodziców do dziecka i vice versa, poczucie bezpieczeństwa dziecka w rodzinie, zaspakajanie potrzeb.

2. szkoła

- stosunki interpersonalne w układzie; nauczyciel - uczeń i odwrotnie

- stosunki miedzy uczniami

- utrudnienia i opóźnienia w nauce szkolnej

3. rówieśnicy

- brak porozumienia z kolegami

- poczucie odrzucenia

- brak akceptacji

Jednak nie tylko wymienione wyżej czynniki społeczne i organiczne powodują nieprzystosowanie społeczne. Jakie zatem przyczyny motywują młodych ludzi do zachowań destruktywnych? Oto kilka grup czynników:

- Niezadowolenie z obecnych warunków życia i pragnienie warunków lepszych, często podsycane lekturą i oglądaniem filmów, budzących chęć osiągnięcia dobrobytu, przeżycia przygody zdobycia rozgłosu.

• Pragnienie zdobycia bogactwa w sposób łatwy i nie wymagający wysiłku.

• Uczucie nudy, wynikające z braku poważniejszych, jasno i wyraźnie określonych obowiązków oraz braku okazji do konstruktywnej społecznie reakcji.

• Tendencja do rozładowywania napięcia przez picie alkoholu lub używanie narkotyków.

• Dążenie do uzyskania zadowolenia seksualnego, wzmacniane zarówno przez filmy

• i czasopisma, jak i przez uczucie niepewności psychicznej i społecznej izolacji oraz lęku.

• Dążenie do wyładowania wrogości i zademonstrowania swojej przewagi i dominacji, co polepsza samopoczucie zachwiane porażkami życiowymi i uświadamianiem sobie własnej izolacji od otoczenia społecznego.

- Chęć dokonania czegoś i zwrócenia na siebie uwagi innych osób, podsycane ich obojętnością i okazywaniem przez nie lekceważenia.

W swojej pracy chciałbym skupić się na czterech rodzajach nieprzystosowania społecznego:

I. alkoholizmie

II. nikotynizmie

III. narkomanii

IV. chorobą AIDS

Ad.I.

W ostatnich kilku latach obserwuje się wyraźny wzrost zagrożeń alkoholowych wśród młodzieży. Z roku na rok wzrasta liczba młodych, którzy sięgają po napoje alkoholowe

a maleje liczba abstynentów. Jednocześnie obniża się wiek inicjacji alkoholowej. Z raportu "Młodzież a alkohol 94" wynika, że obecnie wśród chłopców szkół średnich zaledwie niecałe 10 procent to abstynenci (jeszcze kilka lat temu abstynentów było dwa razy tyle). Natomiast wiek inicjacji alkoholowej dla większości z nich obniżył się do 13-tego roku życia. Sytuacja wśród dziewcząt jest niewiele lepsza. . Choroba alkoholowa pojawia się tym szybciej im wcześniej następuje inicjacja alkoholowa. W wieku rozwojowym alkoholizm może rozwinąć się nawet już po kilku miesiącach od wypicia pierwszej puszki piwa.

Młodzi ludzie sięgają po alkohol z kilku głównych powodów:

• pragnienie zapewnienia sobie dobrego samopoczucia emocjonalnego - ludzie po alkoholu czują się swobodniej, łatwiej nawiązuje się im kontakty z innymi ludźmi, dlatego po alkohol często sięgają osoby nieśmiałe zakompleksione

• chęć zapomnienia o swoich problemach, rygorystycznych rodzicach, o zerwaniu

z partnerem

• brak perspektyw - życie wydaje się bezsensowne, głupie, a otaczający świat prezentuje okrucieństwo, nienawiść, smutek

• brak zrozumienia w domu rodzinnym - gdy dom rodzinny nie jest żadnym azylem, brakuje autorytetów najfajniej jest kupić butelkę i wypić ja ze znajomymi

• obawa przed odrzuceniem przez grupę - często młodzi ludzie musza się tłumaczyć dlaczego nie chcą pić. Poza tym traktuje się go jak kogoś obcego innego. Często nie zaprasza się takiej osoby na imprezy „bo i tak nie będzie piła”

Alkohol wywołuje nieodwracalne zmiany w ludzkim organizmie a także w psychice człowieka. Nadmierne picie alkoholu powoduje wiele chorób i ma ujemny wpływ na wiele układów i narządów wewnętrznych. Zbyt duże ilości alkoholu powodują uszkodzenia takich narządów i układów jak:

1. układ nerwowy

2. układ pokarmowy

3. układ krążenia

4. układ odpornościowy

5. układ oddechowy

6. zmiany hormonalne

7. zmiany skórne

8. zmiany nowotworowe

ad.1. Układ nerwowy

Układ nerwowy jest wyjątkowo wrażliwy na działanie alkoholu etylowego a szczególnie jego metabolitów. To właśnie w układzie nerwowym najwcześniej i najwyraźniej ujawniają się skutki neurotoksycznego działania etanolu. Na powstawanie patologicznych zmian w tym układzie wpływają dodatkowo, spowodowane przez alkohol, niedobory witaminowe.

W obwodowym układzie nerwowym na plan pierwszy wysuwa się zapalenie wielonerwowe (polineuropatia). Powstaje ono w wyniku zmian czynności i struktury nerwów naczyń obwodowych wywołanych czynnikami niezakaźnymi a w tym konkretnym przypadku szeroko rozumianym działaniem alkoholu i jego metabolitów. Charakteryzujące się przede wszystkim zaburzeniami czucia w odsiebnych odcinkach kończyn (parestezje i osłabienie), nerwobólami oraz bolesnością uciskową nerwów, osłabieniem bądź brakiem odruchów ścięgnistych a także bólami mięśniowymi. W skrajnych przypadkach mogą wystąpić niedowłady a nawet porażenia. ). Zmianom w obwodowym układzie nerwowym towarzyszą prawie zawsze zmiany mięśniowe manifestujące się osłabieniem siły i zanikami mięśni. Dochodzi również do osłabienia siły skurczu mięśni gładkich m.in. macicy i jelit. Przewlekłe spożywanie etanolu może również spowodować poważne problemy ze wzrokiem będące wynikiem toksycznego uszkodzenia pozagałkowej części nerwu wzrokowego (tzw. toksyczna neuropatia wzrokowa, która przejawia się różnego stopnia zaburzeniami widzenia, do pełnej ślepoty włącznie oraz różnego typu ograniczeniami pola widzenia i niekiedy prowadzi do zaniku nerwu wzrokowego) oraz retinopatią siatkówkowo - naczyniówkową. U osób spożywających duże ilości alkoholu obserwuje się w ośrodkowym układzie nerwowym, w 50 - 90% przypadków, poszerzenie układu komorowego oraz zaniki korowe głównie

w okolicach skroniowych i czołowych.

Stwierdzane w badaniach zmiany są wynikiem nie tylko uszkadzającego działania alkoholu

i jego metabolitów na mózg, ale także wielu różnych czynników towarzyszących zespołowi uzależnienia od alkoholu (m.in. urazy, wahania ciśnienia krwi, zaburzenia przepływu krwi przez mózg w stanach upicia, okresy bezdechu w stanach głębokiego zatrucia, różnego rodzaju schorzenia, niedobory żywieniowe itp.). Ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym związane jest także występowanie drgawkowych napadów abstynencyjnych nazywanych często padaczką alkoholową. W autonomicznym układzie nerwowym, wynikiem działania alkoholu może być neuropatia nerwu błędnego, którego uszkodzenie powoduje porażenie podniebienia miękkiego, gardła i krtani.
Ad.2. Układ pokarmowy

Śluzówki

Najczęściej spotykane w układzie pokarmowym zmiany to Przewlekłe stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej, przełyku, żołądka i dwunastnicy, zaburzenia perystaltyki przełyku

i jelit oraz upośledzone wchłanianie prowadzące do powstania niedoborów pokarmowych. Alkohol powoduje osłabienie zwieracza przełyku i urazowe pęknięcia przełyku.

Wątroba

Wątroba, w której metabolizowana jest większość alkoholu, reaguje na jego nadmierną ilość kolejno: stłuszczeniem, zapaleniem, zwłóknieniem, marskością. Stłuszczenie wątroby polega na nadmiernym odkładaniu się tłuszczu w komórkach wątrobowych i jest procesem

w znacznym stopniu odwracalnym tzn. ustępuje po zaprzestaniu picia. Objawy stłuszczenia manifestują się dolegliwościami w okolicy prawego podżebrza i wyraźnym powiększeniem wątroby. Alkoholowe zapalenie wątroby jest kolejnym etapem jej uszkodzenia a objawy

i dolegliwości są bardziej nasilone niż w stłuszczeniu. Jeżeli osoba z alkoholowym zapaleniem wątroby pije nadal, w około 80% przypadków, rozwija się zwłóknienie przechodzące w marskość. Marskość wątroby jest stanem, w którym miąższ wątroby (hepatocyty) zostaje zastąpiony przez włóknistą tkankę łączną, która jest bezwartościowa

z punktu widzenia funkcji wątroby a jednocześnie utrudnia przepływ krwi przez wątrobę. Objawami marskości są: ogólne osłabienie, chudnięcie, obecność płynu w jamie brzusznej, obrzęki, żółtaczka oraz żylaki przełyku, które mogą powodować obfite krwotoki. Pierwotny rak wątroby w 75% przypadków (wg. innych autorów u 15-20%), rozwija się na podłożu marskości.

Trzustka

Większość tj. ok. 65% ostrych i przewlekłych zapaleń trzustki oraz związane z nimi uszkodzenia tkanki gruczołowej mają u podłoża nadmierne spożywanie alkoholu. Alkohol powoduje bowiem zagęszczenie i wytrącanie się, w kanalikach trzustkowych, substancji białkowych (białkowych "korków", czopów). Spowodowane zaczopowaniem kanalików stany zapalne połączone są często z "autotrawieniem się" trzustki. Inny mechanizm polega na tym, że alkohol powodując nadmierne pobudzenie wydzielania przez trzustkę wywołuje stan zapalny i skurcz dwunastnicy oraz przewodu trzustkowego a to utrudnia odpływ wydzielanych przez trzustkę enzymów trawiennych do dwunastnicy. Przewlekłe, nawracające stany zapalne trzustki są częściej związane z alkoholizmem niż ostre zapalenia trzustki. Przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych badania wykazały, że ponad 75% pacjentów cierpiących na przewlekłe zapalenie trzustki miało w przeszłości doświadczenia z intensywnym piciem a choroba pojawiała się zwykle w przeciągu 5 do 10 lat po takich doświadczeniach. Ostre zapalenia trzustki wiążą się z prawie 5% ryzykiem zgonu natomiast ich przyczyną jest w 10-20% alkoholizm.

Ad.3 Układ krążenia

Nadciśnienie

Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego wśród mężczyzn nadużywających alkoholu waha się w granicach 10-30%.Nadciśnienie jest głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia krwotoku mózgowego lub udaru oraz zawału serca. Liczne badania wskazują na to, że częste spożywanie alkoholu ma ścisły związek z większą skłonnością do nadciśnienia. Stwierdzono, że różnorodne powikłania nadciśnienia tętniczego, w tym również związane z nimi zgony, zwiększają się wraz ze wzrostem spożycia alkoholu. Badania wykazują jednocześnie, że wraz z zaprzestaniem picia nadciśnienie tętnicze może być częściowo odwracalne.

Zaburzenia rytmu

Zarówno ostre zatrucie alkoholem jak i jego przewlekłe spożywanie mogą powodować niemiarowość lub zaburzenia rytmu pracy serca. Do przedsionkowych zaburzeń rytmu związanych z przewlekłą konsumpcją alkoholu należą migotanie (ok. 15-20% migotań idiopatycznych) i trzepotanie przedsionków. Nagłe zgony w populacji alkoholików tłumaczone są częściowo występowaniem arytmii. Alkohol zaburza automatyzm węzła zatokowo - przedsionkowego i może wydłużać przewodzenie impulsów), może również prowokować częstoskurcze.

Zaburzenia hematologiczne

U osób uzależnionych od alkoholu spotykane są często zmiany morfologiczne w szpiku kostnym, które uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie układu krwiotwórczego. Alkohol działa w sposób bezpośredni na wszystkie elementy morfotyczne krwi i ich rozwój. Wpływ na krwinki czerwone następuje poprzez obniżenie poziomu kwasu foliowego oraz hamowanie syntezy DNA. Stwierdzono także toksyczne działanie alkoholu na megakariocyty oraz niszczenie płytek krwi w śledzionie. Liczba płytek może powrócić do normy już po kilku dniach abstynencji.

Choroby naczyń mózgowych

Wynikiem chorób naczyń mózgowych są m.in. udary. Powstają one na skutek upośledzonego przepływu krwi przez te naczynia lub wydostania się krwi poza naczynie. Zwiększone ryzyko udaru i krwotoku wiąże się z hamowaniem przez alkohol trombogennej aktywności płytek krwi, zwiększoną tendencją do skurczu naczyń oraz wspomnianym wcześniej wzrostem ciśnienia krwi.

Ad.4 Układ odpornościowy

Układ odpornościowy składa się z narządów przystosowanych do obrony organizmu przed obcymi substancjami (grasica, śledziona, węzły chłonne, szpik kostny) oraz wyspecjalizowanych komórek takich jak limfocyty oraz makrofagi. Przewlekłe spożywanie alkoholu hamuje funkcje układu odpornościowego co manifestuje się zwiększoną wrażliwością na choroby zakaźne, zapalenie płuc, gruźlicę czy nawet raka. Alkohol upośledza m.in. zdolność limfocytów do spełniania ich funkcji (np. do produkcji przeciwciał przeciw obcym antygenom) oraz osłabia ich aktywność. Powoduje także obniżenie aktywności komórek NK, które są istotnym czynnikiem obronnym przeciwko przerzutom nowotworowym.

Ad.5 Układ oddechowy

Spotykane często, u osób nadmiernie pijących, przewlekłe zapalenia błony śluzowej tchawicy i oskrzeli prowadzą do zwiększonej podatności na choroby układu oddechowego. U osób palących i nadużywających alkoholu 10-krotnie częściej niż w grupie kontrolnej występuje rak jamy ustnej, krtani oraz tchawicy.

Ad.6 Zmiany hormonalne

Zmiany hormonalne manifestują się u mężczyzn powiększeniem gruczołów piersiowych, zmianą typu owłosienia, osłabieniem lub zanikiem zarostu na twarzy a u kobiet - zanikiem jajników, pojawieniem się zarostu na górnej wardze i "pogrubieniem" głosu. Następstwem tych zmian są często zaburzenia potencji i miesiączkowania, bezpłodność oraz wcześniejsze przekwitanie.

Ad.7 Zmiany skórne

Powstają pośrednio i są skutkiem działania alkoholu na przewód pokarmowy i wątrobę. Najbardziej widoczne są przebarwienia i pajączkowate znamiona naczyniowe (zwłaszcza na skórze twarzy) oraz przekrwienie twarzy z zapaleniem spojówek i obrzękami. Nierzadko towarzyszy im uogólniony świąd, który może poprzedzać wystąpienie objawów marskości wątroby.

Ad.8 Zmiany nowotworowe

Badania wykazują, że nadużywanie alkoholu wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem powstania zmian nowotworowych szczególnie wątroby, przełyku, części nosowej gardła, krtani i tchawicy. Zaobserwowano również, że u kobiet pijących alkohol częściej występuje rak sutka. Wiąże się to m.in. z osłabieniem systemu odpornościowego organizmu.

Ad.II.

Nikotyna jest najbardziej rozpowszechnionym nałogiem. W kraju 50 procent mężczyzn i 30 procent kobiet codziennie wypala około 15 papierosów. Najmłodsi, 7-8 letnie dzieci zaczynają palić jeszcze w szkole podstawowej.

Przyczyny dla których sięgamy po papierosy są różne. Do najważniejszych należy zaliczyć:

• chęć zaszpanowania

• pragnienie rozładowania napięcia

• stres

• strach przed odrzuceniem przez rówieśników

• moda

• wpływ reklam w czasopismach i na bilbordach

• nuda

• ciekawość

Palenie tytoniu ma bardzo negatywny wpływ na organizm człowieka. Podobnie jak alkohol

powoduje ono wiele chorób i prowadzi do uzależnienia.

Do głównych chorób wywoływanych przez palenie tytoniu można zaliczyć:

Nowotwory złośliwe płuc: Wykazano, że od 90-95% nowotworów złośliwych rozwija się u osób palących w różnym czasie od rozpoczęcia tego nałogu w zależności od typu tytoniu, wieku rozpoczęcia palenia, ilości wypalanych papierosów czy cygar, czasu palenia. Ryzyko zachorowania zmniejsza się o połowę w przypadku palenia papierosów z filtrem a czas od zadziałania czynnika rakotwórczego do rozwinięcia pełnych objawów choroby wynosi od 15-20lat. Po zaprzestaniu palenia ryzyko zachorowania zmniejsza się o połowę po 5 latach a zbliża się do ryzyka osoby niepalącej po około 10 latach. Uważa się również, że około 20-30% nowotworów złośliwych płuc u osób niepalących jest związanych z paleniem biernym (palący partner w domu, palący koledzy w pracy itp.) gdyż w strumieniu bocznym znajduje się 5 razy więcej tlenku węgla, 2-3razy więcej nikotyny, 3-4razy więcej substancji rakotwórczych.

Nowotwory jamy ustnej, gardła, przełyku i krtani: Te nowotwory związane są w szczególności z paleniem cygar i fajek i występują około 2-20 razy częściej u osób palących niż niepalących.

Nowotwory innych narządów: Rozwój nowotworów może dotyczyć również innych narządów takich jak pęcherz moczowy, trzustka, nerki, żołądek, białaczki. Związane jest to ze składem dymu tytoniowego, którego składniki są rozpuszczalne w płynach tkankowych i tą drogą docierają do różnych narządów.

Choroby układu krążenia: Częstość zachorowania i liczba zgonów z powodu zawału serca, tętniaka aorty, nadciśnienia tętniczego, schorzeń degeneracyjnych mięśnia sercowego, schorzeń naczyń mózgowych, schorzeń naczyń obwodowych, krwotoku mózgowego jest większa u osób palących jak niepalących. Palenie papierosów prowadzi do zwiększenia zawartości cholesterolu, rozwoju blaszek miażdżycowych. Palenie papierosów beznikotynowych lub niskonikotynowych nie zmniejsza ryzyka zawału mięśnia sercowego wśród palących.

Choroby nienowotworowe układu oddechowego: Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest chorobą występującą 20-30 razy częściej u osób regularnie i intensywnie palących i jest przyczyną rannego odksztuszania, kaszlu, zaburzeń oddychania.

Składniki dymu tytoniowego i ich wpływ na organizm człowieka:

W dymie tytoniowym znajduje się ponad 4000 różnych substancji, wiele o działaniu toksycznym, mutagennym (uszkadzającym DNA), taratogennym (uszkadzającym płód), kancerogennym (powodującym rozwój nowotworów). Substancje te znajdują się w dwóch frakcjach dymu: gazowej oraz cząsteczkowej zawieszonej w wodzie tworzącej tzw. ciała smołowate. Niektóre z nich działają jedynie miejscowo w jamie ustnej, drogach oddechowych podczas gdy inne po wchłonięciu do układu krążenia wywierają działanie na większość tkanek i organów człowieka.

Do najważniejszych składników dymu tytoniowego należą:

• nikotyna-Substancja (alkaloid) przyswajana jedynie w 10% przez organizm człowieka, szybko metabolizowana i usuwana przez nerki. Podana dożylnie dawka nikotyny zawarta w jednym papierosie może zabić dorosłego człowieka. Nikotyna działa na wszystkie narządy naszego ciał a w szczególności na:

1. ośrodkowy układ nerwowy-Działanie za pośrednictwem takich neuroprzekaźników jak acetylocholina, nor adrenalina, serotonina, dopamina powoduje w zależności od stężenia albo pobudzenie (płytkie zaciąganie) albo uspokojenie (głębokie zaciąganie) co stanowi mechanizm uzależnienia biologicznego od nikotyny. Bardzo wysokie stężenie nikotyny blokuje przewodzenie impulsów w układzie nerwowym.

2. układ krążenie- Przyspieszenie czynności pracy serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, skurcz naczyń obwodowych.

3. układ oddechowy-Zwiększenie głębokości i częstości oddechów. Dawki śmiertelne porażają ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym.

4. układ pokarmowy- Małe dawki pobudzają perystaltykę jelit a wyższe opóźniają perystaltykę powodując zwolnienie opróżniania z żołądka co przedłuża uczucie sytości po jedzeniu.

• substancje smołowate (rakotwórcze)-Dym tytoniowy inicjuje oraz pobudza rozwój nowotworów. Zawiera około 60 substancji rakotwórczych lub współrakotwórczych, które znajdują się zarówno w głównym strumieniu dymu jak i bocznym nierzadko w większym stężeniu, na który narażone są osoby nie palące. Do najważniejszych należą:

1. węglowodory aromatyczne (np benzopiren)

2. nitrozaminy (np N-nitrozonornikotyna)

3. estry kwasów tłuszczowych

4. metale ciężkie

5. pierwiastki promieniotwórcze (np kadm, polon)

6. chlorek winylu

• substancje drażniące-Są to substancje, które działają głównie w drogach oddechowych i w skład ich wchodzą:

1. związki zwężające oskrzela i powodujące kaszel

2. związki upośledzające ruch rzęsek w drogach oddechowych- Zaburzają one funkcję samo oczyszczającą oskrzeli i płuc doprowadzając do częstszych infekcji.

3. związki pobudzające wydzielanie śluzu- Duże ilości śluzu mogą być przyczyną częściowego lub całkowitego zamknięcia oskrzeli.

• tlenek węgla- Stanowi od 1-5% wdychanego gazu i jest wynikiem niecałkowitego spalania dymu tytoniowego. Gaz ten około 200 razy łatwiej wiąże się z hemoglobiną tworząc karboksyhemoglobinę, która nie przenosi tlenu obniżając w ten sposób stężeniu hemoglobiny nawet o 15%. Tlenek węgla powoduje zmniejszenie tolerancji wysiłku, wzrost agregacji płytek krwi co może być związane z rozwojem miażdżycy, zmniejszenie wagi ciała dzieci matek palących.

Udowodniono, że podobnie, jak w przypadku uzależnienia od narkotyków, alkoholu i pewnych leków, u nałogowych palaczy papierosów występują objawy tolerancji na określoną dawkę nikotyny i tzw. zespołu odstawienia. Zwrócono też uwagę, że odsetek ludzi wracających do palenia jest bardzo wysoki oraz zbieżny w czasie i prawie taki sam, jak w przypadku narkomanów czy alkoholików. Objawy zespołu odstawienia ujawniają się już po kilku godzinach i mogą trwać nawet wiele miesięcy. Nagłe odstawienie nikotyny albo zmniejszenie jej dawki wywołuje w ciągu 24 godz. przynajmniej 4 z poniższych objawów psychoorganicznych:

1. chęć zapalenia papierosa (głód nikotynowy)

2. stany lękowe

3. irytacje

4. pogorszenie nastroju

5. trudności z koncentracją

6. bezsenność

7. niepokój

8. zmęczenie

9. zwolnienie tętna

10. wzmożenie apetytu

11. zwiększenie masy ciała

Warto też zapamiętać, że:

1. Paląc papierosy zwiększa się ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgowego trzykrotnie.

2. Wypalenie każdego papierosa wiąże się z natychmiastowym wzrostem ciśnienia tętniczego i przyspieszeniem akcji serca. Efekt ten jest szczególnie wyraźny podczas palenia pierwszego papierosa w godzinach porannych, kiedy ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgowego jest największe.

3. Podczas palenia papierosów dochodzi do skurczu tętnic unaczyniających mięsień sercowy (tzw. naczyń wieńcowych). Dlatego też palenie papierosów może być przyczyną zawału mięśnia sercowego nawet w przypadku niewielkich zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych.

4. Palenie papierosów zmniejsza skuteczność leczenia nadciśnienia tętniczego. Leczenie łagodnego nadciśnienia tętniczego lekami często nie zapobiega wystąpieniu powikłań związanych z nadciśnieniem, jeżeli pacjenci jednocześnie palą papierosy. Znany jest fakt częstszego występowania nadciśnienia złośliwego u palaczy.

5. Bierne wdychanie dymu tytoniowego wywiera szczególnie niekorzystny wpływ na układ krążenia u dzieci.

6. Palenie nawet 5 papierosów dziennie wiąże się ze wzrostem ryzyka wystąpienia powikłań nadciśnienia tętniczego.

7. U osób palących znacznie częściej niż u niepalących dochodzi do konieczności amputacji nóg (z powodu miażdżycy tętnic kończyn dolnych).

8. Papierosy mogą być źródłem impotencji u mężczyzn i zaburzeń płodności u kobiet. Palenie tytoniu zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań w czasie stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych.

9. U kobiety palącej w czasie ciąży mogą wystąpić zaburzenia w rozwoju płodu i w następstwie częstsze zgony noworodków.

10. Badania naukowe wskazują, że w porównaniu z papierosami tradycyjnymi palenie papierosów light i ultra light nie zmniejsza ryzyka wystąpienia zawału mięśnia sercowego.

11. Palenie papierosów jest w Polsce przyczyną co drugiego zgonu mężczyzn w wieku 35-69 lat

ad. III.

Narkomania jest nałogowym odurzeniem się środkami uzależniającymi pochodzenia naturalnego lub syntetycznego. Zażywanie różnych środków odurzających nie jest zjawiskiem nowym ani też symptomem naszych czasów. Znane już było w starożytności w wielu krajach. Niepokojąca jest natomiast obecni powszechność tego zjawiska. Narkomanii ulegają dziś dzieci, młodzież i dorośli. Wśród narkomanów są zarówno mężczyźni jak i kobiety oraz przedstawiciele niemal wszystkich zawodów. W stosunku do dawnych czasów środowiskowe uwarunkowania związane z masową produkcja narkotyków, zorganizowanym handlem i zażywaniem dużej ilości środków toksycznych. Zmieniła się dynamika i motywacja narkomanii. Masowość środowisk, w których żyje i działa współczesny człowiek, oraz masowość produkcji narkotyków i właściwość uzależniająca samych środków odurzających - wszystko to wpływa na gwałtowny wzrost tego zjawiska. W wielu krajach, także i w Polsce, mamy do czynienia z politoksykomanią - nadużywaniem różnorodnych substancji chemicznych, farmaceutycznych i narkotycznych pochodzenia naturalnego lub syntetycznego. Współczesny przemysł chemiczny i farmaceutyczny sprzyja rozpowszechnianiu się narkomanii. Notuje się znaczny wzrost narkomanii wśród młodzieży. W kręgu różnych uzależnień od klasycznej narkomanii coraz częściej pojawiają się nowe formy: nadużywanie narkotyków chemicznych i rozpuszczalników (toksykomania), środków leczniczych (lekomania). W Polsce problem narkomanii pojawił się dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych. Nowe zjawiska społeczno-kulturalne (kontestacja młodzieży) , będące wynikiem ideologii m.in. hippies, legły u podstaw rozwoju narkomanii wśród młodzieży. Najpopularniejszym Środkiem odurzającym był trójchloroetylen, popularnie zwany „tri”. Ponadto stosowano tardyl, glimid i parkopan. Używano również różnorodnych zmienników, jak kleje (butapren) i rozpuszczalniki. Postać zamiennikowa była tylko wstępną fazą wejścia w nałóg, a gdy to się stało - sięgano po narkotyki klasyczne.

W latach siedemdziesiątych nastąpił okres „narkomanii lekowej”. Głównym źródłem narkotyków były wówczas apteki otwarte, szpitale, i zakłady produkujące środki odurzające. Od 1976 r. Wystąpił gwałtowny wzrost domowej produkcji środków odurzających i „mleczka makowego”, przetworów ze słomy makowej, jak „makiwaram”, „kompot”, „hera”.

Pierwsze próby przeciwdziałania narkomanii (1969-1972) były nieudolne i chaotyczne. Brak odpowiedniej ustawy, norm prawnych utrudniał przeciwdziałanie. W wielu przypadkach narkomanii byli bezkarni i mieli zbyt łatwy dostęp do narkotyków. Służba zdrowia nie była przygotowana do przyjęcia na leczenie większej liczby pacjentów uzależnionych. Personel nie był przygotowany do leczenia uzależnionych pacjentów. Obecnie w Polsce, podobnie jak w innych krajach brak jest pełnej informacji na temat narkomanii, ponieważ nierealne wydaje się opracowanie danych statystycznych wskazujących ilość osób uzależnionych, eksperymentujących czy okazjonalnie przyjmujących środki zmieniające świadomość. Na obraz takiej sytuacji wpływa kilka czynników:

1. zmieniająca się scena narkotyczna - różnorodność oferowanych narkotyków i łatwość dostępu do nich,

2. Postrzeganie narkomanii jako zjawiska marginalnego,

3. Brak edukacji na temat narkomanii wśród służby zdrowia, psychologów, pedagogów,

4. Mała wiedza społeczna o narkomanii,

5. Liberalne ustawodawstwo.

Powody dla których ludzie sięgają po narkotyki. T. Dimoff i S. Carper w książce pod tytułem Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki?, podają powody, dla których dzieci, młodzież sięgają po narkotyki.

1) Chęć odurzenia się. Używanie narkotyków tylko w celu odurzenia się, a więc przeżywania przyjemnych wrażeń, jest oczywiste. Dążenie do przyjemności jest i będzie podstawowym motorem ludzkich zachowań. Dzięki narkotykom spędzić można przyjemne chwile.

2)Ciekawość i nuda. Ciekawość jest naturalna cechą dzieciństwa i młodości. Pomimo zagrożeń z nią związanych, ciekawość u dziecka jest warunkiem jego rozwoju. Bez niej nigdy nie nauczyłoby się chodzić, pisać i czytać orz rozumieć, jak funkcjonuje świat wokół niego. Narkotyki otwierają przed dzieckiem perspektywę zaspokajania ciekawości. Nuda, natomiast dosyć często powoduje, że dzieci skłonne są wtedy robić rzeczy, których - jak dobrze wiedzą - robić nie powinny . Narkotyki potrafią wypełnić czas, nie ma lepszego sposobu na jego marnotrawienie. Sama próba „zorganizowania” narkotyków może zająć całe popołudnie i stać się atrakcyjną przygodą. Czas zabierają także czynności poprzedzające samo odurzanie się: skręcanie jointów, nabijanie fajek itd.

3) Wpływ grupy rówieśniczej. Dzieci nie przeciwstawiają się grupie, presji rówieśniczego środowiska, głownie ze względu na dużą potrzebę akceptacji. Wypalenie jointa jako warunek bycia aprobowanym przez grupę jest punktu widzenia dzieciaka bardzo niska ceną. Wpływ rówieśników jest jednym z głównych powodów, dla których dziecko próbuje narkotyków. Grupa tworzy też sprzyjające szerzeniu się narkotyków. Staje się usprawiedliwieniem dla samodzielnego przebywania poza domem, ułatwia pierwsze próby, dzielenie się narkotykami i nabytymi doświadczeniami, a jednocześnie żaden z jej członków nie próbuje przeciwstawiać się pozostałym wobec groźby utraty przynależności. Dzieci wyobcowane, nigdzie nie potrafiące znaleźć sobie miejsca , mogą być przynajmniej członkami największego w kraju „stowarzyszenia” ludzi używających narkotyki. Żadne specjalne umiejętności czy zdolności nie są tu wymagane, pieniądze na początku tez nie stanowią żadnego problemu.

4) Młodzieżowa chęć buntu - jest ważnym czynnikiem skłaniającym do sięgania po narkotyki. Młodzież chce robić rzeczy, które spotykają się z aprobatą rówieśników. Używanie narkotyków jest częścią generalnej strategii buntu i pokoleniowej solidarności. Porzucenie narkotyków oznacza porzucenie towarzystwa, do której młody człowiek nie chce dopuścić.

5) Ucieczka od problemów zewnętrznych. Narkotyki nie rozwiązują żadnych problemów, ale sprawiają, iż wydają się one odległe i mało istotne. Im poważniejszy problem, tym częściej się po nie sięga. Są niezawodne: w przeciwieństwie do rodziców zawsze pod ręką. Dla dzieci nękanych poczuciem winy z powodu nieumiejętności rozwiązywania swoich problemów stanowią doskonałą wymówkę. Czegóż można oczekiwać od osoby żyjącej w odurzeniu? Używanie narkotyków jako sposobu na odgrodzenie się od rzeczywistości jest szczególnie niebezpieczne. Nie można od niej uciec. Co najwyżej można się jej jedynie wymknąć na krótką chwilę. Ale odurzanie się dla uniknięcia konfrontacji z realiami to wejście w błędne koło, bowiem w następstwie używania narkotyków istniejące problemy mogą się tylko pogłębiać.

6) Ucieczka od problemów wewnętrznych. Dzieci z trudnościami emocjonalnymi nie potrafią radzić sobie z komplikacjami, jakie nieuchronnie niesie ze sobą życie. Dla nich narkotyki mogą stanowić szczególną pokusę. Różnorodność dostępnych narkotyków to dla tych dzieci bogaty jak w supermarkecie wybór możliwości doraźnego pokonywania nie tylko niskiej samooceny, lecz także nieśmiałości, lęku, depresji i wielu innych problemów. Kokaina wyzwala arogancję i daje poczucie siły. PCP pozwala poczuć potęgę niezwyciężoności. Marihuana eliminuje napięcie i sprawia, że świat staje się pełen znaczeń i barwy. Niestety narkotyki niosą ze

sobą szereg nowych problemów, które zaczną się nakładać na te istniejące pierwotnie, aż w końcu tylko kwalifikowany terapeuta będzie w stanie oddzielić jedne od drugich.

7) Naśladownictwo - dzieci zażywają bo dorośli też to robią. Istnieje większa podatność na używanie narkotyków, jeśli dzieci widziały przy tym rodziców.

Autorzy książki wyróżnili cztery fazy używania narkotyku:

PIERWSZA FAZA - POZNAWANIE STANU ODURZENIA

Tym pierwszym w życiu narkotykiem bywa z reguły środek, którego używają osoby z najbliższego otoczenia - np. koledzy. W grę wchodzi więc najczęściej tytoń, alkohol, choć dziecko może również zaczynać od marihuany czy środków wziewnych. Narkotyków „próbuje” zazwyczaj na imprezach, przyjęciach, często pod presją otoczenia. Środki odurzające w tej fazie nie są jeszcze kupowane, zazwyczaj otrzymuje się je gratisowo. Dzięki niskiej tolerancji łatwo jest w fazie pierwszej o stan odurzenia. Zachowanie człowieka - bez widocznych zmian (drobne kłamstwa).

DRUGA FAZA - STAN ODURZENIA PRZYJEMNOŚCIĄ

W fazie drugiej pojawiają się nowe środki, silniej działające. Mowa tutaj o haszyszu, pigułkach, głownie amfetaminach i barbituranach. W fazie drugiej może zwiększać się tolerancja, odurzanie się nie ma już tylko miejsca w weekendy, ale zdarza się w tygodniu. Konsumpcja dotąd z wyboru staje się potrzebą. Można zauważyć początki podwójnego życia, następuje zmiana środowiska kolegów. Człowiek zamyka się w sobie, częściej niż kiedykolwiek wcześniej miewa zły nastrój. Początki agresywności. Młodemu człowiekowi pogarszają się oceny w szkole, ma on pierwsze tzw. „przerwy w życiorysie”. Są to też początki kłamstwa, pożyczania pieniędzy i kradzieży. W samopoczuciu: duma z poczucia kontroli nad użyciem środków, doświadczanie stanów maksymalnej euforii w odurzeniu, łagodne stany dyskomfortu po ustąpieniu działania środka.

FAZA TRZECIA - STAN ODURZENIA CELEM NADRZĘDNYM

Najczęstsze narkotyki to kokaina, PCP, LSD, grzyby halucynogenne i opium. Zdecydowanie większe są koszty związane ze środkami odurzającymi z uwagi na zwiększoną tolerancję. Przyjmowanie narkotyku występuje codziennie, coraz częstsze jest odurzanie się w samotności. Stan odurzenia praktycznie utrzymuje się ciągle. Obserwuje się pierwsze przedawkowania i „nawroty doznań”. Zachowanie jest coraz trudniejsze - patologiczne kłamstwo, kradzieże, handel narkotykami, wagarowanie lub porzucenie szkoły, incydenty z policją, kłótnie, bijatyki z domownikami. Ogólnie pogarsza się stan zdrowia, nastrój również jest bardzo przykry bez narkotyku. Obniża się samoocena, pojawia się bolesne poczucie winy i wstydu. Subiektywne spostrzeganie odurzenia jako stanu normalnego.

FAZA CZWARTA - STAN ODURZENIA NORMĄ

Najczęstsze narkotyki to te wszystkie z poprzednich faz , plus dodatkowo heroina. Występuje stałe branie, wysoka tolerancja, wyższe dawki. Człowiek nie potrafi odróżnić normalnego stanu od stanu odurzenia. W tej fazie częste przedawkowania. Obserwuje się całkowite wyniszczenie fizyczne, wybuchy wściekłości, agresję wobec rodziny i innych, ciężką paranoję. Pojawia się depresja wymuszająca przyjęcie środka, częste myśli samobójcze. Narkotyk jest niezbędny

Zażywanie narkotyków powoduje nieodwracalne zmiany w psychice człowieka a także w jego organizmie:

• Wstrzymują dopływ tlenu do mózgu, przez co obumierają szare komórki, które się już nie regenerują

• Branie narkotyków może spowodować zapalenie żył oraz zapalenie mięśnia sercowego

• Pod wpływem narkotyków wątroba obumiera i przestaje funkcjonować

• Narkotyki wypłukują z organizmu wapń, przez co niszczą uzębienie i powodują wysuszanie błon śluzowych

• Pod ich wpływem następuje brak apetytu i spadek wagi ciała

• Pod wpływem narkotyków zanikają czerwone ciałka krwi, bez których organizm jest niedotleniony

• Narkotyki obniżają popęd płciowy, a także uszkadzają komórki rozrodcze, powodując trwałe zmiany w chromosomach.

Skutki zażywania poszczególnych narkotyków:

AMFETAMINA

Jak działa: Usuwa zmęczenie, daje wrażenie dużej siły i energii. Ktoś, kto zażywa amfetaminę ma trudności z siedzeniem w jednym miejscu, jest zwykle gadatliwy i ma kłopoty ze snem. Kiedy mija czas działania narkotyku, a zapasy energetyczne organizmu wyczerpują się, następuje ogólny spadek siły, zmęczenie oraz senność. Amfetamina nie dodaje siły lecz zmusza do korzystania z rezerw energetycznych. Powrót do równowagi może trwać parę dni. Z czasem dla uzyskania właściwego efektu zażywający muszą brać coraz większe dawki.

Niebezpieczeństwo: Dłuższe zażywanie doprowadza po pewnym czasie do stanów lękowych, halucynacji, omamów słuchowych. Z powodu niedożywienia może wystąpić anemia. Pojawia się ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych i niewydolności serca. Uzależnienie od tego środka kończy się zwykle chorobą psychiczną zwaną psychozą amfetaminową oraz wyczerpaniem organizmu. Zdarzają się stany deliryczne.

KONOPIE INDYJSKIE

Jak działa: Związkiem psychoaktywnym zawartym w konopiach jest THC (tetrahydrocanabinol), który wywołuje niewielki stan euforii, ogólne rozluźnienie, wesołkowatość, rozmowność, może również pobudzać apetyt. W czasie palenia dochodzi do zaburzeń w ośrodkach percepcyjnych mózgu: zmniejsza się sprawność intelektualna, refleks oraz koncentracja.

Niebezpieczeństwo: THC jest z trudem usuwane z organizmu i przez pewien czas kumulowany jest w tkance tłuszczowej. Dłuższe palenie marihuany wywołuje trudności w koncentracji i zapamiętywaniu. U kierowców upośledzony jest refleks oraz zdolności oceny odległości co często jest przyczyną wypadków. U mężczyzn pojawiają się zaburzenia w wydzielaniu testosteronu i uszkodzenia w budowie plemników, u kobiet zaburzony zostaje cykl miesiączkowy. Wieloletnie palenie marihuany lub haszyszu doprowadza do zaniku zainteresowań oraz wystąpienia zespołu motywacyjnego.

KOKAINA

Jak działa: Należy do grupy środków pobudzających, wywołuje euforię, poczucie mocy

i daje przez chwilę wrażenie ogromnej błyskotliwości. Czasem miejsce dobrego samopoczucia zajmuje bezsenność, niepokój, lub lęk. Kiedy kokaina przestaje działać, pojawia się uczcie zmęczenia i przygnębienia co często wzmaga pokusę powtórzenia dawki..

Niebezpieczeństwo: Kokaina może wywoływać napady strachu, halucynacje, często prowadzi do agresywnego zachowania. Działa destrukcyjnie na tkanki i błony śluzowe. Dłuższe zażywanie kończy się zwykle stanami psychotycznymi. Nadmierne dawki mogą spowodować śmierć w wyniku niewydolności serca lub układu oddechowego.

LSD

Jak działa: LSD jest środkiem działającym głównie na psychikę, który ma zdolność pobudzania określonych ośrodków mózgu wywołując w ten sposób halucynacje. Efekty są bardzo uzależnione od nastroju osób biorących, otoczenia, sytuacji w jakiej się znajdują.

Niebezpieczeństwo: wzmacnia przeżywane uczucia oraz emocje, mocniej przeżywana może być nie tylko radość i szczęście ale i strach, niepokój. LSD wywołuje halucynacje zwane dobrymi lub złymi podróżami (tripami), które są niezależne od woli człowieka. Złe tripy mogą zakończyć się paranoją lub atakiem lęku. Nawet jednorazowa próba może zakończyć się psychozą. Dłuższe zażywanie LSD może wywoływać ataki agresji lub prowadzić do depresji. Również wiele samobójstw popełnianych jest pod wpływem tego środka. Bardzo często zdarzają się tzw. flashbacki czyli nawroty. Są to krótkotrwałe epizody psychotyczne, którym towarzyszy duży lęk i niepokój. Takie nawroty mogą pojawić się jeszcze w parę lat po zaprzestaniu zażywania LSD.

CRACK

Jak działa: w ciągu paru sekund zawarta w cracku kokaina dostaje się do mózgu i wywołuje krótkotrwałą euforię, kiedy mija jej działanie następuje spadek samopoczucia, pojawia się uczucie zmęczenia i ból głowy.

Niebezpieczeństwo: bardzo silne uzależnienie psychiczne. Krótki czas działania sprawia, że narkoman co kilkanaście minut wypala papierosa z crackiem chcąc przywołać stan euforii, często też zwiększa dawkę co może doprowadzić do zapaści lub zawału serca.

U długoletnich palaczy może dojść do śmierci wskutek wyczerpania organizmu. Ostatnio też coraz więcej mówi się o skutkach palenia cracku obserwowanych u dzieci narkomanów. Są one mniej odporne, nadpobudliwe, agresywne, mają mniejsze zdolności intelektualne

w porównaniu z rówieśnikami.

INHALANTY/ŚRODKI WZIEWNE

Jak działa: wdychany klej wywołuje stan niewielkiej euforii. Pojawiające się halucynacje są wynikiem niedotlenienia mózgu. Doświadczenia są bardzo podobne do stanu upicia się, następuje utrata równowagi i rozweselenie. Efekty działania oparów znikają po godzinie.

]Niebezpieczeństwo: wdychane opary działają bezpośrednio na tkankę mózgową doprowadzając jednorazowo do zniszczenia kilkuset tysięcy komórek, u wąchaczy pojawiają się często bóle i zawroty głowy, występuje brak koordynacji, kłopoty z koncentracją i pamięcią. Wdychanie klejów i rozpuszczalników może kończyć się śmiercią wskutek uduszenia się lub niewydolnością serca.

POLSKA HEROINA "KOMPOT"

Jak działa: w chwilę po wstrzyknięciu narkotyku pojawia się tzw. "kop" czyli stan euforii, zamroczenia, który z czasem ustępuje miejsca senności. Mięśnie się rozluźniają, źrenice przestają reagować na światło, zaburzona zostaje równowaga.

Niebezpieczeństwo: "Kompot" jest narkotykiem silnie uzależniającym fizycznie i psychicznie. Po pewnym okresie brania "polskiej heroiny" mogą wystąpić objawy głodowe w momencie kiedy narkoman nie wstrzyknie sobie kolejnej dawki. W ciągu kilku lat

dochodzi do wyniszczenia całego organizmu, średnia długość życia polskiego narkomana wynosi 8 lat. Narkomani opiumowi znajdują się w grupie szczególnego zagrożenia wirusem HIV.

Ad. IV

Podobnie jak narkomania tak i AIDS uważane jest za dżumę XX wieku.

Nikt dokładnie nie wie skąd wziął się wirus HIV. Wirusy podobne do HIV, zwane SIV stwierdzono u małp. Naukowcy sugerują, że HIV rozwinął się z tych wirusów w rezultacie eksperymentów z małpia krwią albo tradycyjnych ceremonii polegających na składaniu krwawych ofiar. Analizy genetyczne i badania dróg rozchodzenia się wirusa dowodzą, że ma on mniej niż 100 lat a więcej niż 20.

Możliwe że pojawił się w malej odosobnionej cywilizacji a jego rozprzestrzenienie umożliwił mu rozwój komunikacji i liczne podróże. Jednak nikt nie wie jaka była geneza wirusa HIV.

AIDS oznacza zespół nabytego upośledzenia odporności, wywoływane przez wirus HIV. Wirus HIV powoduje osłabienie Twojego układu odpornościowego, poprzez niszczenie komórek "T" odpowiedzialnych za rozpoznawanie drobnoustrojów, jednym słowem nie odróżnia on groźnych wirusów np: odry, ospy od zwykłych i nie szkodliwych drobnoustrojów. Jedno jest pewne nikt nie jest odporny na zakażenie tym wirusem, ani starzy, młodzi, kobiety, mężczyźni, nawet heteroseksualni. Wirus może "żyć utajniony" w ciele człowieka przez wiele lat ( najczęściej po około 8 - 10 latach człowiek wykazuje objawy rozwoju AIDS ).

Wirus HIV występuje w :

-krwi

-nasieniu,

-wydzielinie pochwy i szyjki macicy,

-w mleku kobiecym,

-płynie mózgowo-rdzeniowym.

-ślinie

-pocie

-łzach

-moczu

Jednakże w czterech ostatnich podpunktach występuje on w bardzo małych ilościach więc zarażenie nim przez kontakt z tymi wydzielinami jest praktycznie niemożliwy. HIV nie może przetrwać poza organizmem człowieka.

Jak dochodzi do zarażenia wirusem:

- Wirus może być przenoszony zarówno przez stosunki płciowe odbywane bez zabezpieczenia w postaci prezerwatywy, jak i przez używanie igieł i strzykawek po osobie zakażonej. Ci, którzy nie praktykują seksu bez zabezpieczenia i nie stosują igieł i strzykawek używanych wcześniej przez innych ludzi, mogą uchronić się przed AIDS.

- Człowiek może zostać zakażony przez transfuzję zakażonej krwi czy produktów krwiopochodnych albo przez transplantację zakażonego narządu. Ryzyko zakażenia tymi drogami zostało niemal całkowicie wyeliminowane po wprowadzeniu badań krwi przed transfuzją oraz narządów przed transplantacją.

- Może on także zostać przekazany nienarodzonemu jeszcze dziecku przez zarażoną matkę. Wirus może dostać się do krwi płodu w macicy lub podczas porodu.

Zachowanie wirusa w organizmie.

HIV atakuje pewne typy białych krwinek. Kiedy układ immunologiczny zaczyna zawodzić, leukocyty nie są w stanie spełniać swoich normalnych zadań polegających na zwalczaniu chorób i zabijaniu zarazków. Mikroby, które normalnie szybko zostały by usunięte, bez przeszkód rozmnażają się w organizmie. Objawy AIDS nie są wywołane przez samego wirusa HIV, jak dzieje się w przypadku zwykłej infekcji wirusowej - ich bezpośrednia przyczyna jest niesprawność układu immulogicznego, który nie zwalcza infekcji.

Kolejną niezwykłą cecha HIV jest fakt, iż główne objawy dają znać o sobie po dłuższym czasie, kilka lat po wniknięciu wirusa do organizmu. Bywa na przykład tak , ze w organizmie osoby zainfekowanej wirus zaczyna gwałtownie się rozmnażać. Można znaleźć go we krwi i płynach otaczających mózg i rdzeń kręgowy. Jednakże na tym etapie pacjent często nie odczuwa żadnych objawów albo mogą pojawić się u niego dolegliwości przypominające grypę, katar i gorączka, wysypka skórna, powiększone gruczoły limfatyczne pod pachami czy częste bóle głowy. Winę za te objawy nierzadko przypisuje się przeziębieniu lub jakimś krążącym wirusom.

Po kilku tygodniach objawy te, jak również wysoki poziom HIV w organizmie mijają. Człowiek znowu czuje się zdrowy. Wirus ciągle jest obecny w jego ustroju, ale nie jest aktywny,. Jednak zarażona osoba może przez cały czas przekazywać wirusa innym. W końcu często po wielu latach, wirus HIV budzi się i zaczyn a ponownie się rozmnażać. Właśnie wtedy rozwija się choroba AIDS.

Bardzo intensywnie prowadzone badania naukowe maja na celu dokładne ustalenie, w jaki sposób HIV uszkadza układ immunologiczny, ale pod koniec lat dziewięćdziesiątych nie mamy jeszcze wyczerpujących informacji na ten temat.

Wiadomo, że wirus atakuje kilka różnych rodzajów komórek. Należą do nich między innymi białe krwinki, zwane komórkami pomocniczymi T4, jak również inne komórki układu odpornościowego, które normalnie pomagają chronić organizm przed bakteriami, wirusami i innymi drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Kiedy jakiś rodzaj zarazka wnika do organizmu, układ immunologiczny produkuje specjalne cząsteczki zwane przeciwciałami. Przeciwciała unoszą się we krwi i płynach ustrojowych, unieszkodliwiając zarazki na różne sposoby.

Ten proces zachodzi w pewnym stopniu również wtedy, gdy organizm zostaje zaatakowany przez wirusa HIV. Układ immunologiczny wytwarza przeciwciała, dzięki czemu w tej fazie badanie krwi może wykazać czy badana osoba jest nosicielem HIV. Test nie wykrywa samych wirusów, ale przeciwciała obecne w organizmie. Jeśli stwierdzi się obecność przeciwciał HIV, wynik badania określa się jako pozytywny, co wskazuje na obecność wirusa. Tymczasem wirusy stopniowo przechodzą w fazę zakażenia utajonego, podczas której materiał genetyczny komórek ulega zmianie. Po pewnym czasie wirus HIV ponownie zaczyna się mnożyć - następuje faza zakażenia produktywnego, a chory zdradza objawy AIDS. Gruczoły limfatyczne na szyi, w dołkach pachowych i pachwinie stają się obrzmiałe i wrażliwe. Oznacza to, że układ odpornościowy zaczyna się bronić, a liczba leukocytów spada.

W niektórych przypadkach stopniowo, w innych błyskawicznie, w ciągu kilku tygodni, zaczynają pojawiać się rozmaite choroby. Mogą to być infekcje skóry i błon śluzowych, na przykład grzybica i opryszczka. Organizm staje się podatny na infekcje, takie jak zapalenie

płuc i gruźlica, a także zapalenie opon mózgowych i mózgu. Te infekcje mogą prowadzić do zaburzeń umysłowych. Pojawiają się problemy ze wzrokiem, biegunka lub zaburzenia trawienne, nieprawidłowości w krzepnięciu krwi, na przykład częste pojawianie się sińców. Innymi charakterystycznymi objawami są nowotwory, jak mięsak Kaposiego, objawiający się zmianami na skórze. Po kilku tygodniach lub miesiącach pacjent dochodzi do końcowego etapu choroby, w którym rozmaite dolegliwości wykańczają jego organizm.

Do zarażenia wirusem HIV nie dojdzie poprzez:

• codzienny kontakt z osoba zarażona w domu czy na ulicy

• w środkach transportu publicznego

• przez powietrze

• przez zdrowa nie uszkodzona skórę

• podczas pocałunku

• poprzez używanie wspólnych naczyń stołowych

• przy pobieraniu krwi jeśli sprzęt jest wysterylizowany lub jednorazowy

• przez kaszel i kichanie

• w basenie kąpielowym

• przez pogryzienie przez komary, pchły i kleszcze

• poprzez używanie jednej deski klozetowej bądź wanny.

Przy wykonaniu poniższej pracy korzystałem z następujących źródeł:

1. „Świat wiedzy” tygodnik popularno - naukowy.

2. „Cogito” dwutygodnik młodzieżowy

3. „Zarys psychopatologii dla pedagogów” - Mieczysław Radochoński

4. „Metodyka resocjalizacji” - Stanisław Górski

5. „AIDS- powstanie obraz kliniczny próby leczenia epidemiologia” Aleksander Skotnicki, Wacław Kornaszewski.

6. :Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki” - Timothy Dimoff, Steve Carper

7. „Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży” F. Kozaczuk, B. Urban

---