POLITYKA DYDANSTYCZNA JAGIELLONW W XV i XVI WIEKU
W pierwszej poowie XV w. Jagiellonowie podjli prby opanowania tronw Czech i Wgier. Wadysaw Jagieo nie przyj ofiarowanej przez husytw korony czeskiej, jego syn i nastpca w Polskce i na Litwie. Wadysaw Jagieloczyk (1434- 1444), w 1440 r. zosta wybrany przez Wgrw na krla. Zwizek Polsko- Wgierski (unia personalna) istnia do 1444 r. - krl Wadysaw zgin w bitwie pod Warn.
Po œmierci w 1457 r. krla Czech i Wgier, Wadysawa Habsburga Pogrobowca, w obu pastwach zostali wybrani krlowie narodowi: w Czechach, krl husycki Jerzy z Podiebradu, na Wgrzech Maciej Korwin. Krl polski, Kazimierz Jagielloczyk, onaty z siostr Wadysawa Pogrobowca, Elbiet Rakuszank, powoujc si na prawo dynastyczne Habsburgw, zgosi pretensje do oprnionych tronw. Wobec trwajcej wojny z Krzyakami i trudnoœci w polityce wewntrznej, krl polski poszed na kompromis z krlem czeskim. W zamian za poparcie atakowanego Jerzego z Podiebradu, w 1468 r. krl czeski uzna syna Kazimierza Jagielloczyka, Wadysawa, swoim nastpc w Czechach- potwierdzia to nastpnie elekcja szlachty czeskiej po œmierci Jerzego z Podiebradu (1471). Jagiellonowie rozszerzyli swoie wadztwo na Czechy. Z pretensiami do tronu czeskiego wystpi krl Wgier, Maciej Korwin. Wojna zakoczya si w 1479 r. pokojem w Oomucu- Morawy, Œlsk i uyce przypady jako doywocie Maciejowi Korwinowi.
Po œmierci krla Macieja Korwina w 1490 r. Kazimierz Jagielloczy podj kolejn prb opanowania tronu Wgierskiego dla swoiego modszego syna Jana Olbrachta. Podobne starania rozpocz Wadysaw Jagielloczyk, krl czeski, brat Olbrachta. W starciu zbroinym zwyciy krol Czech, ktry koronowa si na krla Wgier, jednoczc w swoich rkach dwa pastwa.
Pokonany Jan Olbracht powrci do Polski gdzie w 1492 r. zmar jego ojciec Kazimierz Jagielloczyk. Oprniony tron polski obj Jan Olbracht (1492- 1501). Na przeomie XV i XVI w. wadztwo jagielloskie obejmowao pastwa: Koron (Polsk), Litw, Czechy, Wgry- rozcigao si na pnocy od Morza Batyckiego, na wschodzie od ziem ruskich, na poudniu do Morza Czarnego i Adriatycjiego, na zachodzie do rzek Odry, Nysy uyckiej i œrodkowego biegu Dunaju, po granice z Itali.
Polityka dynastyczna, charakterystyczna nie tylko dla dynastii jagielloskiej, zmierzaa do opanowania drog ukadw dynastycznych, umw midzypastwowych, pastw i terenw ssiadjcych. Mistrzami w tej trudnej i skomplikowanej grze politycznej byli Habsburgowie- drog mariay zajli wiele tronw europejskich, wygrywajc rywalizacj o wpywy w Europie œrodkowej z Jagiellonami. W 1515 r. w Wiedniu doszo do podpisania jagiellosko- habsburskich ukadw dynastycznych- Ludwik Jagielloczyk (syn krla Wgier i Czech- Wadysawa) poj za on Mari Habsburg, a jego siostra Anna wysza za m za Ferdynanda Habsburga, syna cesarza Maksymiliana. Kiedy w 1526 r. w bitwie z Turkami pod Mohaczem zgin bezpotomnie Ludwik Jagielloczyk, krl Czech i Wgier, Ferdynand Habsburg zaj opuszczone trony. Habsburgowie stali si najpotniejsza dynasti na œwiecie, panujc take w Hiszpanii, Niderlandach i na ziemiach woskich.
NABYTKI TERYTORIALNE POLSKI W XV WIEKU
XV wiek przynosi rozwj terytorialny Polski o tereny ssiadjce z ni. Unia polsko- litewska, a przedewszystkim zainteresowanie Jagiellonw ekspansj na tereny ssiednie, doprowadziy do uzyskania przez Polsk prawie maksymalnego zasigu jej granic.
1412-tzw. traktat lubolewski(Lubowla) midzy Wadysawem Jagie a krlem Wgier Zygmuntem Luksemburskim-tzw. grody spiskie oddane w zastaw krlowi polskiemu;
1443-biskup krakowski, Zbigniew Oleœnicki, kupi ksistwo siewierskie-trway zwizek z Polsk przez osob biskupw krakowskich;
1456-kupno i inkorporacja do Korony ksistwa oœwicimskiego; ksi zatorski uzna si lennikiem krla polskiego-1494 inkorporowane do Korony;
1466-przyczenie do Korony Pomorza Gdaskiego, Warmii, wielki mistrz zakonu krzyackiego lennikiem krla polskiego;
142-hod lenny ksit mazowieckich;
1462-po œmierci ksit mazowieckich Ziemowita VI i Wadysawa II-ziemia rawska, gostyska i beska inkorporowane do Korony;
1495-inkorporacja ksistwa pockiego do Korony, zwierzchnoœ lenna krlw polskich nad pozostaymi ziemiami Mazowsza;
1387-1497-Hospodarstwo Modawi w lunym zwizku lennym z Polsk-1497 hospodar Stefan III Wielki pokona krla Jana Olbrachta-zrzucenie zwierzchnoœci lennej.