1492-1501 |
Daty panowania Jana Olbrachta |
1501-1506 |
Daty panowania Aleksandra Jagiellończyka |
X 1501 |
Przywilej mielnicki |
1505 |
Sejm zbiera się w Radomiu |
1548-1572 |
Panowanie Zygmunta II Augusta |
1519 |
Ostatnia wojna z zakonem krzyżackim |
1537 |
Pospolite ruszenie pod Lwowem na wyprawę włoską, zmieniło się już w otwarty rokosz nazwany przez zwolenników króla wojną kokoszą. |
1504 |
Sejm w Piotrkowie uchwalenie ustaw godzących w podstawy potęgi rodów senatorskich. Oraz odebranie dóbr koronnych przywłaszczonych przez wielkie rody |
1526 |
Przyłączenie Mazowsza do Korony |
1569 |
Unia z Litwą (dążenie do scalenia ziem rządzonych przez Jagiellonów) |
1569 |
Sejm w Lublinie |
1573 |
Zjazd szlachty w Warszawie sejm konwokacyjny, Konfederacja warszawska – akt zapewniający porządek w państwie. |
1572 |
Śmierć ostatniego Jagiellona |
1573 |
Pierwsza wolna elekcja Henryka Walezego |
1573 |
Artykuły henrykowskie – gwarantowały szlachcie zachowanie wszystkich dotychczasowych przywilejów. Śmierć Zygmunta Augusta. |
1575 |
Elekcja cesarza Maksymiliana Habsburga |
1587 |
Elekcja Anny Jagiellonki |
1576 |
Koronacja Stefana Batorego (męża Anny) |
1586 |
Śmierć Stefana Batorego |
1587 |
Druga podwójna elekcja (Zygmunt Waza – siostrzeniec Anny i Maksymiliana Habsburga). |
1569 |
Wcielenie ogromnych obszarów mówiących po Rusku, wyznających religię prawosławną. |
1548 |
Śmierć Zygmunta I Starego |
1520-1540 |
Zygmunt Stary wydaje szereg dekretów antyreformacyjnych. |
1562-1565 |
Wspólnota kalwinistów rozpada się na zbiór większy (kalwiński) i zbiór mniejszy (ariański) |
1558 |
Powstanie w Gdańsku gimnazjum luterańskiego |
1557 |
Powstanie w Toruniu -||- |
|
Szkoła Ormian |
1541 |
Założenie uniwersytetu królewieckiego |
1548-1572 |
Zygmunt II August |
1562 |
Sąd egzekucyjny uchwalił ostateczne zniesienie starościańskiej egzekucji wyroków duchownych |
1570 |
Luteranie, kalwini, bracia czescy (arian wyłączono)zawarli ogólne porozumienie tzw. Zgoda sandomierska |
1596 |
Unia brzeska – akt unii z kościołem katolickim |
Folwark pańszczyźniany – był gospodarstwem rolnym lub rolno – handlowym, którego funkcjonowanie opierało się na przymusowej pracy chłopów na rzecz właściciela ziemi. Koniunktura – całokształt wskaźników życia gospodarczego wskazujących stan gospodarki kraju lub danego rynku towarowego. Pańszczyzna – zobowiązanie chłopów do wykonywania bezpłatnych prac w pańskim gospodarstwie. Pańszczyzna sprzężajna – wykonywana przez kmieciów (chłop pełno rolny). Sprzężaj stanowiły konie i woły, które kmieć musiał utrzymywać w swoim gospodarstwie. Pańszczyzna piesza – wykonywana przez zagrodników (posiadających kilka morgów ziemi). Gospodarka ekstensywna – zwiększanie produkcji rolnej przez zwiększenie terenu uprawy. Faktorzy – osoba upoważniona przez przedsiębiorców do prowadzenia w ich imieniu działalności handlowej. “Parlamentum generale” – łacińska nazwa zjazdu walnego. Sejmiki ziemskie – zbierały się jako zgromadzenia ogółu szlachty w poszczególnych ziemiach. Posłowie ziemscy – pełnomocnicy szlachty przybywający w jej zastępstwie. Izba poselska – izba posłów ziemskich. Skład senatu – arcybiskupi i biskupi rzymsko – katoliccy wojewodowie, kasztelanowie, oraz najwyżsi urzędnicy władz centralnych (marszałkowie nadworny i wielki, kanclerz, podkanclerzy, podskarbi). Nihil novi – “nic nowego” zasada wprowadzona na sejmie w Radomiu 1505 – konstytucja nihil novi (wg niej nie wolno było ustanowić w dziedzinie praw ogólnopaństwowych i uprawnień stanu szlacheckiego bez zgody obu izb sejmu, senatu i izby poselskiej) ustanawiała demokrację szlachecką. Egzekucja dóbr – godziła w podstawy majątkowe możnowładców, miała zapewnić stałe dochody skarbowi państwa. Annaty – opłaty przesyłane do Rzymu przez duchownych. Rzeczpospolita Obojga Narodów – wspólny monarcha, wspólny sejm. Interrex – głowa państwa w okresie bezkrólewia. Kaptury – konfederacje szlacheckie – przejęły władzę w poszczególnych ziemiach i województwach. Sądy kapturowe – zobowiązane do strzeżenia porządku publicznego. Trybunał koronny i Litewski – najważniejsze instancje sądowe. Sejmiki przedsejmowe – wybierały posłów na sejm walny. Sejmiki deputackie – obierające deputatów do Trybunału. Sejmiki elekcyjne – wybierały urzędników powiatowych oraz kandydatów do królewskiej nominacji na sędziego. Sejmiki relacyjne – przyjmujące sprawozdania posłów z obrad sejmu i podejmujące decyzje o poborze podatków. Attyki – dekoracyjne ściany wieńczące budowle i często przesłaniające dach. |
Nazwiska: Maciej z Miechowa – wydał drukiem pierwszą nowożytną geografię Europy wschodniej. Mikołaj Kopernik – 1543 o obrotach sfer niebieskich A.F.Modrzewski (1503-1572) – Łaski czyli o karze za mężobójstwo. Mikołaj Rej – Krótka rozprawa między 3 osobami Jan Kochanowski (1530-1584) – Stanisław Orzechowski (1513-1566) – głosił, że ustrój Rzeczypospolitej nie potrzebuje naprawy Franciszek Florentczyk i Bartłomiej Berecci odbudowują częściowo spalony Wawel.
|