Wykwity skórne (Efflorescentiae) są objawami przedmiotowymi choroby skóry.
Wykwity pierwotne (E. primariae).
Wykwity wtórne (E. secundariae).
Wykwity pierwotne (Efflorescentiae primariae):
Plama (Macula)
Bąbel pokrzywkowy (Urtica)
Grudka (Papula)
Guzek (Nodulus)
Guz (Nodus)
Pęcherzyk (Vesicula)
Pęcherz (Bulla)
Krosta (Pustula)
Wykwity wtórne (Efflorescentiae secundariae):
Nadżerka (Erosio)
Przeczos (Excoriatio)
Rozpadlina (Rhagas)
Pęknięcie (Fissura)
Owrzodzenie (Ulcus)
Łuska (Squama)
Strup (Crusta)
Bliza (Cicatrix)
„tzw. stany narzucone”
(zmiany odpowiadają wykwitom pierwotnym lub
wtórnym, a są powikłaniem innych dermatoz)
Należą do nich:
Zliszajowacenie (Lichenificatio)
Zliszajcowacenie (Impetiginisatio)
Spryszczenie (Eczematisatio)
Wykwity rozsiane na skórze określamy terminem osutka (Exanthema)
Jednopostaciowe (Bąble pokrzywkowe)
Wielopostaciowe ( osutka w pemfigoidzie; duże pęcherze, pęcherzyki i rumienie)
Przy opisie wykwitów zwracamy uwagę na:
WIELKOŚĆ
BARWĘ
KONSYSTENCJĘ (miękka, twarda)
KSZTAŁT (nieregularne, regularne, okrągłe,obrączkowate)
POWIERZCHNIĘ(gładka, lśniąca, szorstka)
ODGRANICZENIE (ostre, brak wyraźnej granicy pomiędzy zmianą a zdrową skórą)
OTOCZENIE( np. zmienione zapalnie podłoże)
Plama (Macula) jest to wykwit leżący w poziomie skóry, niewyczuwalny przy dotyku, różniący się od otoczenia zabarwieniem.
Plamy wypukłe (plama obrzękowa, plama naciekowa)
Plama wklęsła (plama atroficzna)
Palmy płaskie (plama barwnikowa)
1. Plamy wrodzone
2. Plamy nabyte
I. Plamy z zaburzeń ukrwienia skóry.
II. Plamy z zaburzeń unaczynienia
III. Plamy wybroczynowe
IV. Plamy barwnikowe
Plamy z zaburzeń krążenia:
I.Plamy z przekrwienia:
A. Plamy rumieniowe (różyczka, odra, płonica, osutki polekowe, łupież różowy Giberta.
B. Rumienie
rumienie przelotne (pojawiają się nagle na skórze i szybko ustępują) „zespół chińskiej restauracji”, zespół rakowiaka.
rumienie trwałe (utrzymują się na skórze przez pewien czas) róża, zespół toksycznej nekrolizy naskórka (zespół Lyella), Gronkowcowy zespół oparzonej skóry, zespół Sweeta, rumień stały, rumień obrączkowaty odśrodkowy, podostry liszaj rumieniowaty, rumień przewlekły pełzający Afzelius- Lipschuetz, rumień spiralny pełzający, rumień nekrolityczny wędrujący.
C. Erytrodermia (uogólniony stan zapalny skóry)
II.Plamy z niedokrwienia (plamy sinicze)
Sinica
Guzkowe zapalenie naczyń
Angipatia cukrzycowa
Zespół Raynauda
Znamię blade Voernera
Livedo reticularis
Sinica groniasta
Krioglobulinemia
Livedo vasculitis
Zespół antyfosfolipidowy
Czerwienica prawdziwa
Plamy z zaburzeń unaczynienia:
I. Plamy naczyniaste wrodzone:
Naczyniaki
Znamię ogniste
Rodzinne dziedziczne rozszerzenia naczyń włosowatych
II. Plamy naczyniaste nabyte:
Samoistne plamy naczyniaste nabyte
tzw. naczyniaki gwiaździste
Naczyniaki starcze (plamy Campbell-De Morgana
Teleangiectasia macularis eruptiva perstans
Naczyniak pełzakowaty
ii. Objawowe plamy naczyniaste nabyte
Trądzik różowaty
Rumieniec cukrzycowy
Marskość wątroby
Uszkodzenia popromienne późne
Skóra barwnikowa i pergaminowata
Twardzina
Zanik pstry naczyniasty skóry
Plamy wybroczynowe:
Plamice naczyniowe:
A. Plamice naczyniowe wyczuwalne palpacyjnie
Plamica hiperergiczna
Toczeń rumieniowaty układowy
Zapalenie skórnomięśniowe
Ziarniniak Wegenera.
B. Plamice naczyniowe niewyczuwalne palpacyjnie:
Plamice związane z zakażeniami
Plamica piorunjąca
Krioglobulinemia
Plamica pourazowa
Plamica posłoneczna
Plamica polekowa
Plamica posterydowa
Skrobiawica pierwotna
II. Plamice małopłytkowe:
Zespół Wiskotta-Aldricha
Niedokrwistość Fanconiego
III. Plamice związane z zaburzeniami krzepliwości:
Hemofilia
Zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC)
Plamy barwnikowe:
Wrodzone i nabyte (melanodermia)
Plamy barwnikowe z nadmiaru barwnika (hipermelanozy):
Naskórkowe: piegi, plamy soczewicowate, zespół Peutza-Jeghersa, LEOPARD, plamy koloru kawy z mlekiem, ostuda, hiperpigmentacja pozapalna.
Skórne: znamiona barwnikowe, zespół znamion atypowych, czerniak złośliwy, Ashy dermatosis, tatuaż (plam azłogowa), wszawica łonowa.
Uogólnione: karotenemia, żółtaczka, choroba Wilsona, złogi hemosyderyny, hemochromatoza, choroba Addisona (melanozy hormonalne)
II. Plamy barwnikowe z niedoboru barwnika (hipomelanozy):
1. Plamy z niedoboru barwnika wrodzone:
Piebaldyzm
Hipomelanoza Ito
Plamy hipopigmentacyjne
Znamię odbarwione
2. Plamy z niedoboru barwnika nabyte:
a. Bielactwo nabyte
b. Kiła nawrotowa II okresu
c. Plamy bielacze indukowane czynnikami chemicznymi
d. Leukoderma (plamy hipopigmentacyjne pozapalne)
e. Pseudoleukoderma
Bąbel pokrzywkowy (Urtica) jest obrzękowym wykwitem wystającym ponad powierzchnię skóry, nagle pojawiającym się i szybko znikającym z towarzyszącym świądem, ustępującym bez pozostawienia śladu.
Grudka (Papula) jest to wykwit wyniosły ponad poziom skóry, dobrze odgraniczony, różniący się od otoczenia spoistością i ustępujący bez pozostawienia śladu.
Grudki zapalne i niezapalne.
Grudki naskórkowe: brodawki zwykłe, brodawki płaskie, kłykciny kończyste, brodawki podeszwowe, mięczak zakaźny.
Grudki skórno-naskórkowe: atopowe zapalenie skóry, liszaj płaski, łuszczyca, rogowacenie mieszkowe, choroba Dariera, łupież czerwony mieszkowy Devergie, amyloidoza skórna.
OBJAW KOEBNERA - dotyczy grudek naskórkowych i skórno-naskórkowych, polega na linijnym wysiewie grudek po 6-12 dniach od zadrapania (podrażnienia). Występuje tylko w objawowym okresie choroby.
Charakterystyczny dla:
1. łuszczycy,
2. liszaja płaskiego,
3. brodawek płaskich.
Guzek (Nodulus) jest wykwitem wyniosłym ponad powierzchnię skóry, który jest związany ze zmianami w skórze właściwej, ustępuje pozostawiając bliznę.
Guzki są charakterystyczne: gruźlicy, sarkoidozy, kiła późna skóry, guzki reumatyczne, ziarniniak obrączkowaty, świerzbiączka guzkowa Hyde, hiperlipoproteinemie, limphocytoma, ziarniniak naczyniowy, stwardnienie guzowate, amyloidoza guzkowa, czerniak złośliwy, rak podstawnokomórkowy.
Guz (Nodus, Tuber, Phyma) jest większym niż guzek wykwitem wyniosłym ponad powierzchnię skóry, który może zajmować również tkankę podskórną lub wychodzić z węzłów chłonnych i głębszych narządów.: zapalenie tkanki tłuszczowej podskórnej, rumień guzowaty, zespół Loefgrena, rumień stwardniały, choroba Recklinghausena, kilaki, promienica, tłuszczaki, choroba Dercuma, naczyniak jamisty
Pęcherzyk (Vesicula) jest małym wykwitem wyniosłym ponad poziom skóry, wypełnionym płynem i ustępującym bez pozostawienia blizny.
Wykwity pęcherzykowate są charakterystyczne dla chorób wypryskowych, grzybicy potnicowej stóp, świerzbowca ludzkiego, opryszki, wyprysku opryszczkowatego, ospy wietrznej, półpaśca.
Pęcherz (Bulla) jest wykwitem wyniosłym ponad poziom skóry przekraczającym średnicę 0,5 cm, ustępującym bez pozostawienia blizny.
Ze względu na głębokość:
Pęcherze podrogowe (pęcherzycy liściastej, liszajec zakaźny).
Pęcherze śródnaskórkowe (pęcherzyca zwykła, pęcherzyca bujająca).
Pęcherze podnaskórkowe (pemfigoid, opryszczki ciężarnych, choroba Duhringa, nabyte pęcherzowe oddzielanie się naskórka)
Krosta (Pustula) jest wykwitem wyniosłym ponad powierzchnię skóry, od początku wypełnionym treścią ropną.
Krosty podrogowe (choroba sneddona-Wilkinsona, krostowe osutki polekowe, ostra uogólniona osutkowa krostowica)
Krosty przymieszkowe (liszajec Bockharta, zapalenie mieszków włosowych, trądzik pochodzenia zawodowego, trądzik grudkowo-zaskórnikowy, trądzik różowaty, grzybica skóry gładkiej, rozsiane zakażenie rzeżączkowe)
Nadżerka (Erosio) jest to owalny lub okrągły ubytek naskórka powstający w wyniku jego zniszczenia.
Przeczos (Excoriatio) to linijny ubytek naskórka najczęściej uprzednio niezmienionego, powstający zwykle pod wpływem drapania.
Rozpadlina (Rhagas) to linijny ubytek sięgający do skóry właściwej, goi się z pozostawieniem blizny.
Pęknięcie (Fissura) to linijny ubytek obejmujący cały naskórek, ustępuje bez pozostawienia blizny.
Rogowiec dłoni i stóp, rybia łuska, wyprysk, blizny Parrota w kile, zajady, wyprzenia drożdżakowe, pęcherzyca Haileya, skóra sucha.
Owrzodzenie (Exulceratio, Ulcus) jest to ubytek chorobowo zmienionej skóry właściwej, który ustępuje pozostawiając bliznę.
Owrzodzenie goleni, niesztowice, niesztowice kiłowe, brudźce, gruźlica, piodermia zgorzelinowa, wrzód tropikalny, wrzód żrący, wrzód drążący, wrzód miękki, wrzód pełzający, odleżyny
Łuska (Squama) jest złuszczająca się warstwa rogowa.
Łuski mogą być typu:
-Typu łuszczycowatego tzw. właściwe
-Typu łupieżowatego-otrębiastego
-Typu liszajowatego
Strup (Crusta) powstaje w wyniku zasychania na powierzchni skóry płynu wysiękowego, krwi albo treści ropnej.
Liszajec zakaźny - miodowożółte lub bursztynowe strupy.
Blizna (Cicatrix) powstaje w wyniku zastępowania tkanka włóknistą ubytków skóry właściwej.