Postępowanie administracyjne - skrypt, KODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO - DR WACH


ZAKRES STOSOWANIA KPA - ORGANY UPRAWNIONE DO PROWADZENIA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

KPA REGULUJE POSTĘPOWANIE PRZED:

  1. ORGANAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - w zakresie ich właściwości do rozpatrywania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

  2. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE MOGĄ TEŻ PROWADZIĆ INNE ORGANY PAŃSTWOWE LUB INNE PODMIOTY - o ile z mocy prawa są powołane i upoważnione do załatwiania spraw indywidualnych i rozstrzygania ich w drodze decyzji administracyjnej (np. samorządy adwokackie, lekarskie),

PRZEPISÓW KPA NIE STOSUJE SIĘ DO (ART. 3):

    1. spraw karnoskarbowych

    2. spraw uregulowanych w Ordynacji podatkowej,

    3. spraw z zakresu kodeksu celnego,

    4. w sprawach nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i państwowymi jednostkami organizacyjnymi,

    5. w sprawach podległości służbowej pracowników organizacji państwowych i państwowych jedn. organizacyjnych

KPA składa się z 3 części administracyjnych i 1 części sądowej.

CZĘŚCI ADMINISTRACYJNE - regulują:

  1. postępowanie administracyjne ogólne - art. od 1 - 163. Uregulowano tu sposób postępowania organów administracji publicznej względem obywatela, jak i odwrotnie. Dotyczy ona spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych.

  2. postępowanie w sprawie skarg i wniosków - art. 221 - 260. Regulują one sposób załatwiania skarg, wniosków i petycji - jest to samodzielne postępowanie administracyjne.

  3. postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń - art. 217 - 220 - reguluje powyższą kwestię.

CZĘŚĆ SĄDOWA - obejmuje art. 190 - 195. Uregulowała rozstrzyganie sporów o właściwość między organami administracji publicznej a sądami. Spory te rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA składa się z:

  1. ADMINISTRACJA RZĄDOWEJ:

    1. ZESPOLONEJ - działającej pod kierownictwem wojewody - policja, służby,

    2. NIEZESPOLONEJ - takiej, które terenowe organy podlegają bezpośrednio określonemu ministrowi - np. organy skarbowe podlegają Min. Finansów,

  1. ADMINISTRACJI SAMORZĄDOWEJ:

    1. gminnej,

    2. powiatowej,

    3. wojewódzkiej.

Organy te funkcjonują niezależnie od siebie - nie ma żadnego podporządkowania. Dla wszystkich organem wyższego stopnia w sensie procesowym jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze.

SPRAWA INDYWIDUALNA - to sprawa dotycząca osoby fizycznej, określonej z imienia i nazwiska, bądź jednostki organizacyjnej oznaczonej indywidualnie.

Są to zasady ogólne, uregulowane w art. 6 - 16 KPA. mają one moc przepisów prawa - w ramach KPA. Naruszenie zasady może być przyczyną zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji.

Mają one zastosowanie również tam, gdzie przepisy KPA stosuje się posiłkowo, np. w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Jest to też zasada konstytucyjna - art. 7 Konstytucji. Zgodnie z nią organy adm. publ. mogą ingerować w sferę życia obywatela tylko na podstawie prawa i tylko w jego granicach (gdy przepis prawa zezwala). Skierowana jest do organów administracji publ. z tego względu, że organy te mają prawo stosować przymus państwowy.

Zasada ta obowiązuje każdego urzędnika administracji publ.

Zgodnie z tą zasadą organy podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Należy wiec ustalić wszystkie fakty i okoliczności - obowiązuje tu forma pisemna.

ZASADA UWZGLĘDNIANIA Z URZĘDU INTERESU SPOŁECZNEGO (PAŃSTWOWEGO) ORAZ SŁUSZNEGO INTERESU OBYWATELI - ART. 7 KPA

Zgodnie z tą zasadą organ prowadzący postępowanie powinien wziąć pod uwagę interes społeczny, jak i słuszny interes obywatela.

NSA stwierdził jednak, że interes obywatela uwzględnia się jedynie do granic kolizji z interesem społecznym. Wówczas pierwszeństwo ma zawsze interes społeczny.

ZASADA POGŁĘBIANIA ZAUFANIA OBYWATELI DO ORGANÓW PAŃSTWOWYCH - ART. 8 KPA

W trakcie prowadzenia postępowania wyjaśniającego należy postępować tak, aby strona niezadowolona z postępowania nie mogła zarzucić nikomu stronniczości.

ZASADA POGŁĘBIANIA ŚWIADOMOŚCI I KULTURY PRAWNEJ OBYWATELI - ART. 8 KPA

Zgodnie z tą zasadą organ administracji publ. ma pogłębiać świadomość prawną przejawiającą się w należytym publikowaniu aktów prawnych. Na organach gminy ciąży np. obowiązek prowadzenia zbioru wszystkich aktów prawnych. Zbiory te mają być udostępniane obywatelom nieodpłatnie.

ZASADA UDZIELANIA INFORMACJI (POMOCY PRAWNEJ) STRONOM ORAZ INNYM UCZESTNIKOM POSTĘPOWANIA - ART. 9 KPA

Organy administracji publ. są zobowiązane do informowania stron w sposób wyczerpujący o okolicznościach, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Mają one obowiązek czuwania, aby strony i inni uczestnicy postępowania nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa.

Zatem w ramach prowadzenia postępowania organ ma obowiązek udzielania informacji, powinien też wyjaśnić np. ujemne skutki niedotrzymania terminu.

Przepis ten jest najczęstszą przyczyną zaskarżania decyzji do sądu.

ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRON (STRONY) W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM - ART. 10 § 1 KPA

Ta zasada wskazuje, że organy adm. publ. są zobowiązane zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, zaś przed samym wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Nie ma tu znaczenia czy postępowanie jest wszczęte z urzędu czy na wniosek.

Ma mocy art. 79 § 1 KPA organ jest obowiązany powiadomić stronę o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin (o czynnościach procesowych) - przynajmniej na 7 dni przed terminem.

CZYNNY UDZIAŁ - nie jest obowiązkiem, lecz prawem. Strona może skorzystać z tego prawa bądź z niego zrezygnować, ale organ administracji publ. prowadzący postępowanie jest obowiązany do stworzenia stronie możliwości skorzystania z tego prawa.

Można odstąpić od tej zasady tylko wówczas, gdy załatwienie sprawy jest nie cierpiące zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego lub grożące niepowetowaną szkodą materialną - art. 10 § 2 KPA. W tym przypadku organ w aktach sprawy zawiera adnotację o tym fakcie, podając przyczynę - art. 10 § 3 KPA

Organ administracji publ. powinien wyjaśnić zasadność przesłanek, którymi kierował się przy wydawaniu decyzji (zwłaszcza stronie niezadowolonej). Zasada ta wynika z faktu, iż obywatel jest nieprzychylny administracji i odwrotnie.

ZASADA NAKŁANIANIA DO UGODY STRON MAJĄCYCH SPORNE INTERESY W SPRAWIE - ART. 13 KPA

W sprawach, w których toczy się spór miedzy stronami (sprzeczność interesów) można zawrzeć ugodę sporządzoną przez organ administracji, tzw. ugodę administracyjną. W tym przypadku organ, przed którym toczy się postępowanie w sprawie powinien podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia takiej ugody.

Instytucji ugody administracyjnej poświęcone są art. 114 - 122 KPA. Z inicjatywą zawarcia ugody może wystąpić organ lub jedna ze stron.

Jej wydanie (w drodze postanowienia) czyni zbędnym wydanie decyzji, bowiem zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego - art. 121 KPA.

Gdy strony nie chcą zawrzeć ugody, to organ załatwia sprawę w formie decyzji administracyjnej.

Zgodnie z tą zasadą sprawy powinny być załatwione w formie pisemnej - art. 14 § 1 KPA.

Można załatwiać także sprawy ustnie, jeżeli przemawia za tym interes strony a przepis prawny się temu nie sprzeciwia. jednakże treść i istotne motywy winny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

Np. samo zdjęcie nie stanowi dowodu, ale opisane - tak.

KPA dopuszcza uproszczenia - notatka zamiast protokołu Jednakże rozprawa administracyjna prowadzona ustnie musi być protokołowana.

Zasada ta oznacza, że od rozstrzygnięć organu I instancji stronie przysługuje środek zaskarżenia do organu wyższego stopnia, ale jednocześnie przyjmuje się, że nie jest to organ bezpośrednio zaangażowany w sprawę.

Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji - są decyzjami ostatecznymi. Ich uchylanie, zmiana, stwierdzenie nieważności może nastąpić jedynie w przypadkach przewidzianych w KPA i w ustawach szczególnych. Decyzja ta podlega wykonaniu. Również decyzją ostateczną staje się decyzja, od której strona nie wniosła odwołania (nie skorzystała też z innego środka odwoławczego) i podlega ona wówczas wykonaniu. Trwałość tych decyzji jest względna, gdyż z powodów społeczno-gospodarczych można ją wzruszyć. Decyzja ostateczna może być wzruszona przy pomocy środków nadzwyczajnych, gdy przepis to przewiduje.

Decyzje administracyjne mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem.

Sąd administracyjny nie wnika w zasadność rozstrzygnięcia, czyli w istotę sprawy, lecz bada tylko czy decyzja została wydana zgodnie z prawem materialnym i formalnym.

Zgodnie z tą zasadą decyzje, które nie są zaskarżane do sądu administracyjnego są decyzjami prawomocnymi - są to te od których nie służy skarga do NSA (np. gdy nie odwołaliśmy się lub gdy skarga została odrzucona przez sąd).

KPA nakłada na organy administracji publ. obowiązek szybkiego i wnikliwego działania, nakazując im przy tym posługiwanie się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Natomiast sprawy niewymagające informacji i wyjaśnień powinny być załatwiane niezwłocznie - art. 35 § 1 KPA.

Sprawa nie powinna być załatwiona później niż w ciągu 1 miesiąca (ta wymagająca wyjaśnienia), a sprawa szczególnie skomplikowana nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu 1 m-ca od dnia otrzymania odwołania - art. 35 § 3 KPA

ORGANEM I STOPNIA (INSTANCJI) NA GRUNCIE ADMINISTRACJI SAMORZĄDOWEJ SĄ:

  1. organ gminy - Burmistrz, Wójt

  2. organ powiatu - Starosta,

  3. organ województwa samorządowego - Marszałek

ORGANEM II STOPNIA W STOSUNKU DO POWYŻSZYCH ORGANÓW JEST SAMORZĄDOWE KOLEGIUM ODWOŁAWCZE.

Rada gminy może zlecić w drodze upoważnienia załatwianie spraw indywidualnych organom pomocniczym (sołectwo, rada osiedlowa). Wówczas mogą one wydawać decyzje jako I instancja. Organem II instancji będzie również SKO, a nie gmina. Dotyczy to zarówno zadań zleconych, jak i własnych.

NA GRUNCIE ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ ORGANEM I INSTANCJI JEST WOJEWODA, ZAŚ II INSTANCJI - WŁAŚCIWY MINISTER (nie może nim być dyrektor departamentu).

ADMINISTRACJA NIEZESPOLONA - W SPRAWACH PODATKOWYCH ORGANEM I INSTANCJI JEST URZĄD SKARBOWY, II INSTANCJI - IZBA SKARBOWA.

Jeśli w I instancji decyzje wydaje SKO - to nie przysługuje odwołanie - jest ona ostateczna. Jeśli w I instancji decyzje wydaje Minister bądź organ centralny - wówczas też jest to decyzja ostateczna i nie przysługuje odwołanie.

WZRUSZENIE DECYZJI - jest jednak możliwe. Następuje na podstawie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wniosek kieruje się do tego samego organu, który wydał zaskarżoną decyzję. Do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji (art. 127 § 3 KPA).

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję - w ciągu 14 dni od dnia doręczenie decyzji stronie.

Wniesienie skargi do NSA nie wstrzymuje wykonania decyzji.

ORGANEM WYŻSZEGO STOPNIA DO INNYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I SAMORZĄDOWEJ SĄ ORGANY NADRZĘDNE LUB WŁAŚCIWI MINISTROWIE - w razie ich braku organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością - art. 17 § 3 KPA.

  1. w stosunku do organów adm. rządowej i samorządowej - oprócz SKO i organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych - jest Prezes RM lub właściwy minister

  2. w stosunku do innych organów państwowych - organy o krajowym zasięgu działania (odpowiednio).

ORGANY NACZELNE - gdy kierownicy wchodzą w skład RM

ORGANY CENTRALNE - kierownicy nie wchodzą w skład RM.

WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW PROWADZĄCYCH POSTĘPOWANIE - ART. 19 - 23 KPA

ORGANEM - jest osoba lub komórka organizacyjna (organ kolegialny), której powierzono do rozpatrywania, rozstrzygania określone rodzaje spraw (kategorie).

ORGANEM OSOBĄ - jest wójt, burmistrz, starosta, marszałek województwa, przewodniczący rady.

ORGANEM KOMÓRKĄ ORGANIZACYJNĄ - jest samorząd, kolegium odwoławcze, sąd, zarząd - jako organ kolegialny.

UPOWAŻNIENIE do załatwiania spraw musi wynikać z ustawy bądź rozporządzenia.

Na gruncie postępowania administracyjnego właściwości nie należy mylić z kompetencjami, gdyż te drugie mają szersze znaczenie.

WYRÓŻNIA SIĘ 3 RODZAJE WŁAŚCIWOŚCI:

  1. RZECZOWA - upoważnia ona dany organ do rozpatrywania określonych spraw

  2. MIEJSCOWA - wyznaczona jest granicami administracyjnymi, i tak oto:

    1. dla gminy - granice gminy,

    2. dla powiatu - granice powiatu,

    3. w sprawach dotyczących nieruchomości - wg miejsca jej płożenia; jeśli nieruchomość położona jest na obszarze kilku jednostek, to wówczas orzeka ten organ na obszarze którego znajduje się większa część nieruchomości,

    4. w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - wg miejsca, w którym ma być on prowadzony (tam gdzie jest zakład podstawowy, dyrekcja, siedziba główna)

    5. w sprawach dotyczących osób fizycznych - wg miejsca zameldowania na stałe, jeżeli nie ma zameldowania - wg miejsca gdzie przebywa z zamiarem stałego przebywania.

  3. FUNKCJONALNĄ - INSTANCYJNĄ - określa, który organ jest właściwy w I instancji, dzięki czemu wiadomo, który jest organem odwoławczym (II instancji).

W zakresie JST organem II instancji jest SKO, zaś względem wojewody - jest nim minister (minister może też być organem I instancji).

Pomiędzy organami administracji publ. może dojść do sporów o właściwość.

Wyróżnia się:

  1. spory dodatnie - gdy przynajmniej dwa organy lub więcej uważają się za właściwe do załatwienia sprawy (spór pozytywny),

  2. spory ujemne - gdy żaden organ nie uważa się za właściwy do rozpatrzenia sprawy(spór negatywny).

ROZSTRZYGANIE SPORÓW - Zgodnie z art. 22 § 1 pkt 1-9:

    1. spory między organami JST rozstrzyga Samorządowe Kolegium Odwoławcze,

    2. spory między organami samorządowymi a rządowymi - rozstrzyga sąd administracyjny.

Między organami administracji publ. a sądami spory o właściwość rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym.

Rozstrzygnięcie sporu następuje w formie aktu administracyjnego, który nie jest decyzją ani postanowieniem. Na takie rozstrzygniecie nie przysługują środki odwoławcze w administracyjnym toku instancji ani skarga do NSA.

WYŁĄCZENIE PRACOWNIKA BĄDŹ ORGANU Z POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO - ART. 24 - 27 KPA

Działalność organów administracji publ. powinna być bezstronna. W związku z tym KPA przewiduje odrębne wyłączenie pracownika lub organu z postępowania administracyjnego.

Celem tej instytucji jest realizacja zasady prawdy obiektywnej i zasady pogłębiania zaufania do obywateli. Chodzi tu o wyłączenie ryzyka prowadzenia sprawy w sposób stronniczy.

Wyłączenie pracownika - zgodnie z art. 24 istnieje 7 przesłanek, gdzie OBLIGATORYJNIE wyłącza się pracownika:

  1. pracownik jest stroną lub pozostaje ze stroną w takim stosunku prawnym (umowa o pracę, zlecenia, członkostwo w spółce), że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

  2. sprawa dotyczy małżonka, krewnych lub powinowatych do drugiego stopnia (POWINOWACI - krewni małżonka - teść, teściowa, szwagier, KREWNI - dzieci, wnuki, brat, siostra i ich dzieci),

  3. sprawa dotyczy osoby przysposobionej, związanej tytułem opieki, kurateli, (PRZYSPOSOBIENIE - adopcja, OPIEKA - sprawowanie władzy z mocy prawa lub orzeczenia sądowego nad osobą obcą lub krewną, KURATELA - zarządzanie cudzymi sprawami majątkowymi),

  4. był świadkiem,

  5. brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,

  6. wszczęto przeciwko niemu postępowanie wyjaśniające - służbowe, dyscyplinarne, karne.

  7. sprawa dotyczy osoby pozostającej względem pracownika w nadrzędności służbowej (wojewoda nie jest przełożonym pracowników urzędu wojewódzkiego lecz jest nim dyrektor generalny).

Wyłączenie następuje na podstawie postanowienia, na które nie służy zażalenie.

Pracownika wyłącza bezpośredni przełożony. Źródłem informacji jest:

  1. pracownik sam informuje o konieczności wyłączenia,

  2. strona informuje o konieczności wyłączenia

Dokonuje tego z urzędu przełożony (w mniejszych jednostkach).

Na mocy art. 145 § 1 KPA w sprawie zakończonej decyzją ostateczną można wznowić postępowanie jeżeli decyzja ta została wydana przez pracownika lub organ podlegający wyłączeniu.

FAKULTATYWNIE pracownika wyłącza się na mocy art. 24 § 3 KPA.

Bezpośredni przełożony ma obowiązek wyłączyć pracownika na jego żądanie lub żądanie strony od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że istnieją okoliczności mogące wywołać wątpliwości co do bezstronniczości pracownika, np. pracownika będącego dłużnikiem strony, będącego w konflikcie lub zażyłych stosunkach ze stroną.

Wyłączenie lub odmowa wyłączenia następuje w drodze postanowienia, na które nie służy zażalenie.

Wyłączony pracownik nie prowadzi sprawy, może dokonywać jedynie czynności nie cierpiących zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

Organ administracji publ. podlega wyłączeniu jeśli sprawa dotyczy spraw (interesów) majątkowych:

  1. kierownika organu lub osób pozostających z nim w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia, osób adoptowanych, pozostających pod jego kuratelą, np. naczelnik urzędu skarbowego nie może rozliczyć się z podatku na swoim terenie,

  2. spawa dotyczy osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia, np. dyrektor izby skarbowej nie może rozliczyć się na terenie swojego województwa, nie dot. to ministra.

WYŁĄCZENIE ORGANU KOLEGIALNEGO I SAMORZĄDOWEGO KOLEGIUM ODWOŁAWCZEGO

Jeśli następuje wyłączenie członka organu kolegialnego to należy dołączyć innego członka. Jeśli nie zostanie skompletowany skład to należy wyznaczyć inny organ kolegialny.

Jeśli SKO wskutek wyłączenia członka nie może załatwić sprawy, to wówczas minister właściwy ds. administracji publ. wyznacza inne SKO.

STRONA I PODMIOTY NA PRAWACH STRONY W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM - ART. 28 - 34 KPA ORAZ PROKURATOR - ART. 182 - 189 KPA

STRONĄ - art. 28, jest każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

KAŻDY - to zarówno osoba fizyczna, jak i jednostka organizacyjna.

Na gruncie postępowania administracyjnego stroną mogą być wszystkie podmioty (osoby) posiadające lub nieposiadające osobowości prawnej czy też zdolności do czynności prawnych.

Zdolność prawna - ma ją każdy człowiek od chwili urodzenia (przedsiębiorstwo od chwili wpisu i nadania przez sąd). Człowiek traci ją z chwilą śmierci.

Zdolność prawna to możność bycia podmiotem praw i obowiązków na gruncie prawa.

Zdolność do czynności prawnych - to możliwość do osobistego działania na gruncie procesu administracyjnego. Rozróżnia się: pełną zdolność do czynn. prawnych, ograniczoną zdolność do czynn. prawnych (od 13 -18 r. życia i osoba częściowo ubezwłasnowolniona), brak zdolności do czynn. prawnych (do 13 r. życia i osoba całkowicie ubezwłasnowolniona).

INTERES PRAWNY - jest to zarówno uprawnienie - gdy przyznaje się stronie prawa, przywileje, jak i obowiązek - gdy strona musi coś spełnić.

PEŁNOMOCNICTWO - osoby fizyczne, które mają zdolność do czynności prawnych mogą występować jako strona osobiście lub przez pełnomocnika.

Ustanowienie pełnomocnictwa - nie wymaga szczególnej formy w postępowaniu administracyjnym. Pełnomocnik musi wyrazić zgodę, zaś odpis pełnomocnictwa musi być uwierzytelniony. Może być ono udzielone na piśmie lub ustnie do protokołu.

Zgodnie z art. 33 § 4 KPA organ może nie żądać pełnomocnictwa jeżeli jego fakt jest oczywisty, a pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik, a sprawa jest niezbyt ważna (mniejszej wagi).

Jednakże uznanie pełnomocnictwa uzależnione jest od woli pracownika administracji publ. - to on decyduje czy sprawa jest mniejszej wagi.

STRONA DZIAŁA PRZEZ PRZEDSTAWICIELI OBLIGATORYJNIE - gdy nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych (przez opiekuna, rodzica).

JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA - w postępowaniu administracyjnym reprezentuje ją organ ustawowy - statutowy - np. dyrektor, prezes. Może tu również występować pełnomocnik - z reguły to radca prawny posiadający stosowne pełnomocnictwo.

Podmiotów tych nie dotyczy wynik rozstrzygnięcia (dotyczy on stron), ale przysługują im prawa strony z niektórymi ograniczeniami. Podmioty te mogą działać zgodnie z interesem strony lub wbrew tym interesom. Ich udział nie jest zależny od zgody strony. Strona nie ma nic do powiedzenia odnoście tych podmiotów.

ZALICZA SIĘ TU:

  1. PROKURATORA - uregulowane w art. 182 - 189 KPA

  2. RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH - nie uregulowano W KPA lecz w ustawie o rzeczniku praw obywatelskich,

  3. ORGANIZACJĘ SPOŁECZNĄ - uregulowane w art. 31 KPA

Zgodnie z KPA prokurator może żądać:

  1. wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem,

  2. przyłączenia się do toczącego się postępowania i wówczas przysługują mu prawa strony (ani organ, ani strona nie mogą wyrazić sprzeciwu, gdy prokurator zgłosi swój udział),

  3. może on wnieść odwołanie - tzn. może on wnieść SPRZECIW - nadzwyczajny środek zaskarżania. Może on zaskarżyć każdą decyzję ostateczną o ile przepisy przewidują uchylenie, zmianę, wznowienie postępowania bądź stwierdzenie nieważności decyzji. SPRZECIW może być wniesiony w każdym czasie.

  4. może zaskarżyć decyzję do sądu administracyjnego i nie obowiązuje go wyczerpanie oku odwoławczego (do sądu administracyjnego może zaskarżyć decyzję wydaną przez organ I instancji). Jeśli bierze udział w postępowaniu na prawach strony to może zaskarżyć decyzję w terminie 30 dni, jeśli nie - to ma na to 6 miesięcy.

PROKURATOR NIE MOŻE ŻĄDAĆ UMORZENIA POSTĘPOWANIA - gdyż rozstrzygniecie jego nie dotyczy.

W postępowaniu administracyjnym ma te same uprawnienia co prokurator. Jego udział w postępowaniu administracyjnym nie jest jednak uregulowany w przepisach prawa.

Rzecznik praw obywatelskich postępuje wedle swego uznania. W zawiązku z tym angażuje się z reguły w sprawy indywidualne.

Przedmiotem działania rzecznika są zbiory spraw, ale uprawnienia i tak zachowuje takie same jak prokurator.

Literatura wskazuje jednak, iż RZECZNIKOWI NIE PRZYSŁUGUJE PRAWO SPRZECIWU.

Organizacja społeczna może:

  1. żądać wszczęcia postępowania,

  2. żądać dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,

  3. złożyć swój pogląd lub zająć stanowisko w sprawie - ale za zgodą organu administracji publicznej.

WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA - na wniosek organizacji społecznej następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie (organ może też odmówić wszczęcia).

DOPUSZCZENIE DO UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU - jedynie wówczas, gdy sprawa znajduje się w zakresie statutowego działania - w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Strona nie ma wpływu na udział organizacji społecznej w postępowaniu.

Organizacja może działać zgodnie lub wbrew interesom strony. Działa ona zawsze w interesie społecznym.

O ile zostanie dopuszczona to wówczas przysługują jej prawa strony, za wyjątkiem UMORZENIA POSTĘPOWANIA - gdyż nie dotyczy jej rozstrzygniecie.

Organizacja społeczna w toku postępowania może składać wnioski dowodowe, brać udział w czynnościach procesowych, złożyć odwołanie od decyzji, wnieść skargę do NSA.

Organizacja społeczna działa przez swego przedstawiciela.

W określonej sprawie może być zainteresowanych kilka organizacji społecznych. Wówczas organ powinien powiadomić o toczącym się postępowaniu (np. w prasie) i wyznaczyć termin przyjmowania wniosków.

POGLĄD LUB OPINIA ORGANIZACJI SPOŁECZNEJ - jeśli nie bierze udziału w postępowaniu to za zgodą organu może przedłożyć swoją opinię, zająć stanowisko. Jednakże organ administracji publicznej może zignorować ten pogląd lub opinię, bowiem w kodeksie nie ma wskazanych skutków - konsekwencji ich przedłożenia.

WEZWANIE - jest szczególnego rodzaju pismem procesowym, sformalizowanym a jego wykonanie obwarowane jest przymusem. Pełni funkcję porządkową, dyscyplinującą. Wezwanie służy po to, aby postępowanie toczyło się względnie planowo.

Ma ono zazwyczaj postać pisemną, ale może być wyrażony w formie telegramu, telefonicznie - jednak organ musi mieś pewność, że dotarło ono do obywatela.

OBLIGATORYJNE ELEMENTY WEZWANIA:

  1. oznaczenie organu wzywającego - nazwa i adres,

  2. dane wzywanego - imię, nazwisko i adres,

  3. wskazanie w jaki celu zostaje wezwany

  • wskazanie czy stawienie ma być osobiste, czy przez pełnomocnika, czy też ma złożyć wyjaśnienia na piśmie,

  • termin - do którego wezwanie powinno być wypełnione (dzień, godzina, miejsce stawienia się wezwanego lub pełnomocnika),

  • pouczenie o skutkach prawnych w przypadku nie zastosowania się do wezwania.

    • Wezwanemu stawiającemu się przysługuje zwrot kosztów podróży - stawiennictwa wg przepisów o należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym. Odległość nie może być mniejsza niż 16 km

    Organ powinien dołożyć starań, aby stawiennictwo dla strony nie było uciążliwe.

    1. OGRANICZENIE TERYTORIALNE - do osobistego stawienia się wezwany jest zobowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje lub przebywa,

    2. OGRANICZENIE OSOBISTE - mogą one być spowodowane chorobą, kalectwem,

    3. OGRANICZENIE ZAWODOWE - wówczas wezwanie należy uzgodnić z przełożonym wzywanego.

    DORĘCZANIE PISM PROCESOWYCH:

      1. doręcza się za pośrednictwem:

    1. poczty - za pokwitowaniem,

    2. pracownika organu - merytorycznego (np. nie kierowcy),

    3. innej upoważnionej instytucji,

      1. winno być doręczone do rąk adresata w miejscu:

    1. zamieszkania,

    2. w siedzibie organu,

    3. w każdym innym miejscu, gdzie się go zastanie 9za pokwitowaniem, za zgodnym, poświadczeniem odbioru),

      1. w przypadku nieobecności adresata pismo można doręczyć za pośrednictwem sąsiada, dozorcy domu, i ile wyrażą oni zgodę na przyjęcie i doręczenie pisma. W drzwiach mieszkania adresata należy umieścić zawiadomienie, gdzie złożono pismo.

      1. w przypadku nieobecności adresata można zostawić też pismo w skrzynce pocztowej, o ile w budynku takowe się znajdują,

      1. jeśli adresat nie przebywa w miejscu zamieszkania to pismo składa się w najbliższym urzędzie pocztowym lub w organie administracji publicznej, a na drzwiach zostawia się zawiadomienie, gdzie przesyłka została złożona i po upływie 7 dni od daty dokonania tej czynności uważa się, że pismo zostało doręczone.

      1. jeśli adresat odmawia przyjęcia pisma to doręczyciel sporządza notatkę o odmowie i wpisuje datę odmowy, prosząc adresata o podpis na notatce. Pismo uważa się za doręczone w dniu złożenia odmowy jego przyjęcia przez adresata.

    TERMINY W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM - ART. 57 - 60 KPA,

    ZAŁATWIANIE SPRAW - ART. 35 - 38 KPA

    TERMIN - odcinek czasu wyznaczony do dokonania czynności procesowej lub załatwienia sprawy administracyjnej.

    WYRÓŻNIA SIĘ:

    1. terminy ustawowe - zawarte w przepisach prawa,

    2. terminy urzędowe - wyznaczone przez organ administracji publicznej.

    Zarówno jedne, jak i drugie dzieli się na:

    1. prekluzyjne - zawite- są to terminy nieprzekraczalne, ich niedotrzymanie powoduje, że czynność dokonana po tym terminie jest bezskuteczna, nieważna. Wniesienie np. odwołania po terminie powoduje, że organ pozostawia go bez rozpoznania.

    Terminy te wyznacza ustawa lub organ, o ile przepis szczególny go do tego upoważnił.

    1. instrukcyjne - jego naruszenie nie wywołuje ujemnych skutków prawnych.

    Przekroczenie tego terminu rodzi ujemne skutki, w związku z tym istnieje możliwość jego przywrócenia. Przywrócenie terminu następuje w drodze podania do organu właściwego do rozpoznania odwołania - czyli do organu II stopnia (chyba że go nie ma to do tego samego organu). W podaniu należy uprawdopodobnić, iż jego niedotrzymanie nie nastąpiło z winy strony. Wraz z podaniem należy dokonać czynności, do której strona była zobowiązana.

    Podanie wnosi się w terminie 7 dni od dnia, kiedy ustały okoliczności - przyczyny niedotrzymania terminu.

    O przywróceniu terminu orzeka organ w drodze postanowienia, na które służy zażalenie, a w konsekwencji skarga NSA, gdyż jest to postanowienie kończące postępowanie.

    Przyjmuje się trzy terminy:

    1. nieoznaczony - tzw. niezwłoczny (10, 7, 14 dni - wg oznaczenia)

    2. 1 miesiąc - jeśli konieczne jest prowadzenie postępowania wyjaśniającego, ale sprawa nie jest skomplikowana,

    3. 2 miesiące - jeśli sprawa jest skomplikowana i wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

    Terminy liczy się od daty wpływu lub daty złożenia podania.

    W danym terminie organ powinien załatwić sprawę, ale jeśli konieczne jest zaciągniecie opinii innego organu - to postępowanie zawiesza się.

    Jeśli organ nie załatwi sprawy w terminie, to powinien powiadomić stronę o tym fakcie, podając przyczynę i jej przewidywany termin załatwienia.

    Jeśli termin nie zostanie dotrzymany to stronie służy ZAŻALENIE NA CZYNNOŚCI ORGANU do organu wyższego stopnia (wówczas to on wyznacza termin załatwienia sprawy).

    Jeśli i ten termin wyznaczony przez organ wyższego stopnia nie zostanie dotrzymany to stronie służy skarga do NSA, na tzw. bezczynność organu. Wówczas sąd wyznacza termin do załatwienia sprawy.

    Jeśli w postępowaniu sądowym - organ wykona orzeczenia w części lub w całości to sąd może wymierzyć karę grzywny do wysokości 10 krotności wynagrodzenia średniego krajowego.

    Określone są w dniach, miesiącach, tygodniach, latach, np.

    1. 7 DNI - wniesienie zażalenia na postanowienie,

    2. 14 DNI - wniesienie odwołania od decyzji,

    3. 30 dni - wniesienie skargi do NSA,

    4. 1 m-c - załatwienie sprawy,

    5. 2 m-ce - załatwienie sprawy szczególnie skomplikowanej,

    6. 3 lata - po tym okresie ulega przedawnieniu roszczenie o odszkodowanie.

    Termin liczy się następująco: wpływ podania 16.03.01 g. 1230 - bieg terminu od 17.03.01 od godz. 000 - 7 dni - do 24.03.01 do godz. 2400.

    Postępowanie administracyjne wszczyna się:

    1. na żądanie strony (na wniosek) - gdy strona chce uzyskać uprawnienie, zezwolenie (nie jest konieczne uzyskanie zezwolenia na wycinkę drzew owocowych),

    2. przez organ (z urzędu).

    NA ŻĄDANIE STRONY - następuje w drodze podania złożonego pisemnie lub ustnie do protokołu.

    PODANIE - nie ma szczególnej formy, ale powinno zawierać:

    1. oznaczenie strony, - imię, nazwisko, adres zamieszkania,

    2. oznaczenie organu, ewentualnie osoby - do którego jest wnoszone,

    3. krótki opis sprawy i czego strona żąda,

    4. podpis osoby wnoszącej - imię i nazwisko,

    5. jeśli są załączniki to załącza się je i określa jakie.

    Jeśli do organu wpłynie pismo i niemożliwe jest ustalenie kto jest stroną pozostaje ono nie rozpatrzone.

    Data złożenia podania, wpływu jest datą wszczęcia postępowania i od tego mementu (daty) liczą się terminy procesowe.

    Jeśli postępowanie jest wszczęte z urzędu to nie przewiduje się postanowienia o jego wszczęciu.

    Organ administracji publ. przesyła zawiadomienie o przyjęciu pisma (podania) i nadania mu numeru. Według orzeczeń NSA terminem wszczęcia postępowania z urzędu jest dokonanie pierwszej czynności urzędowej wywołującej skutki prawne, a o której to czynności organ poinformował stronę, np. przesłuchał świadka.

    Jeśli podanie dotyczy kilku spraw to organ:

    1. może zwrócić pismo z pouczeniem - o ile podanie wniesiono do niewłaściwego organu, a z podania nie można go ustalić,

    2. przesyła organowi właściwemu (jeśli sam nie jest) i powiadamia o tym stronę,

    3. rozpoznaje sprawy należące do jego właściwości oraz zawiadamia stronę, ze w innych sprawach powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu.

    Wnosząc podanie strona musi wnieść odpowiednie załączniki oraz opłatę. Jeśli nie uiści opłaty to organ może odmówić rozpatrzenia podania

    Czynności procesowe muszą być udokumentowane w formie pisemnej w postaci:

    1. protokołu,

    2. adnotacji - notatki.

    PROTOKÓŁ - sporządza się obligatoryjnie:

    1. z wniesionego ustnie podania,

    2. z przesłuchania - strony, świadka lub biegłego (biegły może złoży też opinię na piśmie),

    3. z oględzin - dokonuje ich pracownik, zaś biegły jest pomocniczo,

    4. z rozprawy administracyjnej - przebieg jest protokołowany, ugoda również jest sporządzana w formie protokołu,

    5. z ustnego ogłoszenia decyzji lub postanowienia, ale jeśli strona chce się odwołać to i tak należy przedłożyć je w formie pisemnej.

    Jeśli nie jest obligatoryjne sporządzenie protokołu to pracownik administracji publ. postępuje wg swego uznania - czyli albo protokół albo notatka (adnotacja).

    PROTOKÓŁ KORZYSTA Z POWAGI DOKUMENTU ZAŚ NOTATKA NIE.

    Notatce nie przysługuje walor środka dowodowego. Stwierdza się w niej przeprowadzenie lub brak pewnych czynności.

    PROTOKÓŁ - ELEMENTY OBLIGATORYJNE - musi z niego wynikać:

    1. kto, kiedy, gdzie - dokonał czynności,

    2. jakiej czynności dokonano,

    3. względem kogo lub czego dokonano czynności,

    4. kto był obecny przy ich dokonaniu i w jakim charakterze,

    5. przebieg czynności,

    6. ustalenia wynikłe w trakcie przeprowadzenia czynności,

    7. uwagi osób biorących udział w czynnościach,

    8. wzmianka o odczytaniu,

    9. podpisy osób biorących udział w czynnościach, gdy ktoś odmówi podpisania - sporządzający dokonuje wpisu do protokołu z podaniem daty i godziny oraz składa podpis i przyczynę odmowy.

    W protokołach przesłuchania osoby, która złożyła zeznanie w języku obcym, należy podać w przekładzie na język polski treść złożonego zeznania oraz wskazać osobę i adres tłumacza, który dokonał przekładu; tłumacz ten powinien podpisać protokół przesłuchania.

    Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem.

    Czynności organu administracji publicznej, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności.

    Są to dokumenty wyjaśniające, uzupełniające do sprawy. Jeśli w notatce pracownik organu powołuje się na osobę - to należy wskazać ją z imienia i nazwiska oraz podać adres.

    Udostępnianie akt jest realizacją zasady czynnego udziału stron w postępowaniu. Strona w każdym czasie może zażądać wglądu w akta i organ nie może jej tego odmówić. Akta przegląda się w siedzibie organu. W czasie przeglądania można robić notatki, odpisy, wyciągi. Jeśli sporządza się odpis to organ musi go uwierzytelnić.

    Organ nie jest obowiązany do kopiowania akt.

    Ze względu na tajemnicę państwową lub służbową można odmówić stronie udostępnienia akt. Odmowa następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie a w konsekwencji skarga do NSA.

    DOWÓD - jest to wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

    Art. 75 § 1 KPA realizuje zasadę prawdy obiektywnej.

    Wyróżnia się następujące dowody (wg częstotliwości występowania):

    1. dowód z dokumentu,

    2. dowód z zeznania świadka,

    3. opinia biegłego,

    4. wyniki oględzin,

    5. wyjaśnienia strony.

    Są one traktowane jednakowo - podlegają swobodnej ocenie.

    DOWÓD Z DOKUMENTU - (sporządza się go w formie pisemnej).

    Zgodnie z Kodeksem Cywilnym rozróżnia się dokument urzędowy i prywatny.

    DOKUMENT URZĘDOWY - korzysta z tzw. domniemania prawdziwości - tj. przyjmuje się, że akty i okoliczności w nich stwierdzone są prawdziwe. Jego treść można obalić w drodze przeciwpostępowaniu. Korzysta on z domniemania prawdziwości - o ile został sporządzony przez uprawniony podmiot i w przepisowej formie.

    DOKUMENT PRYWATNY - jeśli osoba dany dokument podpisze - to przyjmuje się, że ona go sporządziła. Treść dokumentu dana osoba musi udowodnić. Dowód taki odgrywa istotną rolę w życiu społecznym.

    ŚWIADEK - osoba posiadająca wiadomości interesujące organ, zdolna do dokonywania spostrzeżeń i komunikowania o tych spostrzeżeniach.

    KPA nie określa wieku świadka.

    Wyróżnia się ograniczenia procesowe względem świadka:

    1. bezwzględne zakazy,

    2. prawo do odmowy zeznań,

    3. prawo do nie udzielenia odpowiedzi na niektóre pytania.

    BEZWZGLĘDNE ZAKAZY - KPA wskazuje kogo nie można przesłuchać w charakterze świadka:

    1. osoby niezdolnej do dokonywania spostrzeżeń, komunikowania się (dotknięte ułomnościami psychicznymi),

    2. osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej, o ile nie zostały z tego obowiązku zwolnione,

    3. duchownego - co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.

    NIE PRZESŁUCHUJE SIĘ RÓWNIEŻ;

      1. ADWOKATA - prowadzącego przesłuchanie lub udzielającego porady prawnej,

      2. RADCY PRAWNEGO,

      3. DORADCY PODATKOWEGO.

    Na mocy art. 83 KPA nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, ZA WYJĄTKIEM:

    1. małżonka strony (również konkubin(a))

    2. krewnych i powinowatych do I stopnia (brat, siostra - ich dzieci już nie mogą omówić),

    Świadek może odmówić odpowiedzi na niektóre pytania, jeśli odpowiedź naraziłaby go lub jego krewnych i powinowatych I stopnia na: odpowiedzialność karną, bezpośrednią szkodę majątkową, naruszyłaby prawnie chronioną tajemnicę zawodową (lekarską, prawo prasowe), naraziłaby na hańbę.

    Organ przystępując do przesłuchania osoby jako świadka obowiązany jest pouczyć go o przysługującym mu prawie do odmowy zeznań i spytać czy z takiego prawa korzysta.

    Jeśli organ nie pouczy świadka, a strona będzie składała fałszywe zeznania to wówczas nie można pociągnąć go do odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

    Świadek ocenia czy zakończył odpowiedź na pytanie czy jeszcze nie a nie pracownik organu.

    BIEGŁY - osoba posiadająca wiadomości specjalne, nabyte w wyniku wykształcenia bądź wykonywania zawodu.

    Biegłego powołuje się z listy, którą powinien prowadzić wojewoda oraz każdy minister (z danej dziedziny). Ewentualnie można sięgnąć do listy biegłych sądowych prowadzonej przez sądy wojewódzkie.

    Jako biegłego można powołać:

    1. osobę - wskazaną z imienia i nazwiska,

    2. placówkę naukową, np. zakład medycyny sądowej.

    Biegłego powołuje się w drodze postanowienia, na które stronie nie służy zażalenie. Przedstawia się mu zakres pytań, na które winien odpowiedzieć. Jeśli zdaniem prowadzącego postępowanie opinia jest niewystarczająca - to można żądać uzupełnienia lub powołać innego biegłego.

    Opinia podlega takiej samej ocenie jak inne środki dowodowe. Można jej nie przyjąć, ale odmowę należy uzasadnić.

    Opinia biegłego winna być złożona na piśmie bądź ustnie do protokołu.

    Biegły podlega ograniczeniom - takim samym jak pracownik (wyłączeniom) - art. 24 § 1 KPA. Nie może więc wydać opinii, gdy dotyczy to jego krewnych, powinowatych, itd.

    Biegłemu przysługuje wynagrodzenie - wg przepisów o wynagradzaniu biegłych.

    POWOŁANIE BIEGŁEGO:

    W postępowaniu egzekucyjnym - biegłego może powołać strona lub organ,

    w innym przypadku - biegłego powołuje jedynie organ.

    Jest to czynność procesowa - polega na dokonaniu spostrzeżeń przy pomocy zmysłów.

    Oględzinom można poddać: miejsce, rzecz, ciało ludzkie, itp. Rzeczy - np. dokumenty, nieruchomość, Ciało ludzkie - np. osoba przyjmowana do izby wytrzeźwień musi być przebadana przez lekarza, nieznane zwłoki - sekcja administracyjna pozwala stwierdzić przyczyny zgonu.

    Oględzin dokonuje pracownik administracji publ., który może poprosić do tej czynności biegłego.

    Stronę przesłuchuje się, gdy zebrane fakty i okoliczności nie dają podstaw do wydania rozstrzygnięcia. Wyjaśnienia traktuje się jak inne dowody, ale należy mieć na uwadze to, że strona jest zainteresowana rozstrzygnięciem i może być nieobiektywna (jeśli się tego nie udowodni - przyjmuje się tak jak jest).