SŁOWNIK
A
Analiza break-even - jest to analiza relacji między całkowitą wysokością sprzedaży i całkowitym jej kosztem, określająca rentowność na różnych poziomach wielkości produkcji i sprzedaży. Ma miejsce przy stosowaniu rachunku kosztów zmiennych. Pozwala wyznaczyć punkt zrównoważenia pełnych kosztów produkcji wskazujący kiedy przychody ze sprzedaży dokładnie pokrywają całkowite koszty przedsiębiorstwa. Analiza break-even dostarcza informacji pozwalających na lepsze planowanie przyszłej produkcji i sprzedaży.
Analiza porównawcza - polega na ustaleniu w wielkościach bezwzględnych i względnych wzrostu lub zmniejszenia poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych.
Analiza wskaźnikowa - jedna z metod oceny sytuacji majątkowej i finansowej. Pozwala zarówno na porównywanie sytuacji różnych firm z tych samych lub podobnych branż, jak i na śledzenie zmian sytuacji danej firmy na przestrzeni czasu.
Analiza struktury - polega na ustaleniu udziału procentowego poszczególnych pozycji sprawozdania w wartości łącznej w jednym sprawozdaniu finansowym.
B
Balanced Scorecard (zrównoważona karta wyników) - jest to koncepcja zrównoważenia klasycznych finansowych mierników oceny innymi strategicznie ważnymi parametrami niefinansowymi w takich obszarach jak: perspektywa klienta, efektywności procesów wewnętrznych oraz wzrostu i rozwoju. Jest to również skuteczna technologia komunikacji strategii przedsiębiorstwa wśród pracowników, ukierunkowująca ich na te działania przedsiębiorstwa, które determinować będą jego sukces i pozycję rynkową w przyszłości.
Biznes Plan - formalny dokument przedstawiający zamierzone przez przedsiębiorstwo przedsięwzięcie rynkowe, ocenę jego realności, sposób i strategię korzystnej realizacji, kompetencje menedżerów i pracowników oraz koszty i spodziewane zyski stanowiące uzasadnienie celowości użycia własnych środków kapitałowych, a także wiarygodności zwrotu udzielonej przedsiębiorstwu pożyczki przez bank lub innych kredytodawców. Biznes plan jest konieczny przy staraniach o uzyskanie kredytów i przedstawia wówczas uzasadnienie i argumentację mające przekonać kredytodawcę o korzyściach realizacji zamierzenia, stanowiących gwarancję zwrotu otrzymanego kredytu.
Business Process Reengineering (BPR) - jedna z najnowocześniejszych metod usprawniania organizacji i zarządzania polegająca na radykalnym przeprojektowaniu procesów w przedsiębiorstwie w celu poprawy osiąganych wyników (koszty, jakość). Metoda BPR jest stosowana przez przedsiębiorstwa, dla których jedyną nadzieją i szansą na przetrwanie jest kompletna reorganizacja.
Budżet - zestawienie planowanych na dany okres (np. tydzień, miesiąc, najczęściej rok) dochodów i wydatków jednostki gospodarującej. Celem sporządzania budżetu jest racjonalizacja wydatków. Budżet stanowi podstawę finansowego planowania przedsięwzięć oraz dostarcza najważniejszych informacji potrzebnych do kontroli prowadzonej działalności.
C
Centrum inwestycyjne - jednostka, w której menedżerowie są odpowiedzialni za przychody, za planowanie i kontrolę kosztów oraz mają uprawnienia w zakresie kształtowania zdolności produkcyjnych poprzez podejmowanie decyzji inwestycyjnych dotyczących zakupu nowych środków trwałych.
Centrum kosztów - ośrodek odpowiedzialności, w którym menedżer odpowiada i ma swobodę w zakresie podejmowania decyzji, których skutkiem są ponoszone koszty.
Centrum przychodów - ośrodek odpowiedzialności, w którym menedżer odpowiada jedynie za osiągnięcie planów przychodów i nie ma wpływu na kształtowanie kosztów wyodrębnionej jednostki.
Centrum zysków - ośrodek odpowiedzialności, w którym menedżer odpowiada zarówno za przychody, jak i za koszty.
Controlling - pochodzi od angielskiego słowa to control, co oznacza kierowanie, sterowanie, prowadzenie, zapanowanie, a także kontrolę. Controlling to przede wszystkim proces sterowania zorientowany na wyniki przedsiębiorstwa, realizowany przez planowanie, kontrole i zasilanie w informacje. Metoda zarządzania przedsiębiorstwem wspierająca dyrekcję przedsiębiorstwa przy podejmowaniu decyzji.
Controlling personalny - przenosi controlling na funkcję personalną. Na poziomie operacyjnym controlling personalny orientuje się według celów osobowych, tzn.:
- planowanie i ustalanie wskaźników z zakresu gospodarki kadrowej,
- kontrolę jako porównywanie stanów faktycznych z pożądanymi,
- analizę odchyleń,
- rozwój propozycji doskonalenia.
D
Dane - surowe liczby i fakty odzwierciedlające pojedynczy aspekt rzeczywistości.
Dochód operacyjny - przychód ze sprzedaży po odjęciu koszów bezpośrednich i pośrednich. Nie obejmuje dochodów ubocznych, np. odsetek od inwestycji, a także kosztów nie związanych z działalnością, np. podatków.
F
Factoring - jest usługą finansową polegającą na wykupieniu przez wyspecjalizowane instytucje (najczęściej banki komercyjne) wierzytelności pieniężnych przysługujących z tytułu dostarczenia towaru lub świadczenia usług. Przedsiębiorca będąc stroną umowy faktoringu, w zamian za przelew wierzytelności na faktora, uzyskuje pieniądze należne mu od kontrahenta, przed upływem wymagalności długu, pomniejszone o prowizję, stanowiącą dochód faktora.
Factoring modyfikowany - ryzyko niewypłacalności odbiorcy jest częściowo ponoszone przez faktoranta a częściowo przez faktora.
Factoring niepełny - w tym rodzaju factoringu ryzyko spłaty cedowanej wierzytelności obciąża faktoranta.
Factoring pełny - w tym przypadku występuje pełne przejęcie ryzyka niewypłacalności przez faktora
Finansowanie - uzyskiwanie przez podmioty gospodarcze lub dostarczanie im środków pieniężnych niezbędnych do pokrycia wydatków lub wykonania określonych zadań. Po stronie przychodów obejmuje ono nie tylko wpływy pieniężne, ale także pewne nie zrealizowane zobowiązania, np. ulgi podatkowe, umorzone kredyty bankowe, odsetki od nich, umorzone podatki itp.
I
Informacje - dane zaprezentowane w sposób mający pewne znaczenie. Najczęściej są to dane uporządkowane według określonych kryteriów, na podstawie których można podjąć decyzję. Mogą to być przykładowo informacje o płynności przedsiębiorstwa, które są sporządzane na podstawie danych księgowych.
Instytucja finansowa - organizacja pełniąca w gospodarce funkcję podmiotu dokonującego operacji finansowych, np. udzielanie pożyczek kupno akcji czy obligacji. Do typowych instytucji finansowych należą banki, firmy ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, a także rząd (oferując subsydia, pomoc w zakładaniu małych firm).
Inwentaryzacja - działania obejmujące swoim zakresem ogół czynności, których celem jest ustalenie faktycznego stanu zarówno składników aktywów i pasywów przedsiębiorstwa, jak również składników własnych nie ujmowanych w bilansie (ewidencja pozabilansowa) bądź też nie stanowiących własności danej jednostki gospodarczej (np. dzierżawionych, przejętych w leasing). Zasadniczym celem inwentaryzacji jest dokonanie weryfikacji zapisów księgowych, co w rezultacie umożliwi wprowadzenie w niej niezbędnych korekt zapewniających jej zgodność ze stanem rzeczywistym. Inwentaryzacja może być przeprowadzana na określony dzień (inwentaryzacja okresowa) względnie w pewnym przedziale czasowym (inwentaryzacja ciągła).
K
Koszt alternatywny - utracony zysk, jaki można byłoby osiągnąć z alternatywnego wykorzystania czasu lub posiadanych środków.
koszt alternatywny = roczna stopa utraconego zysku x część roku x zainwestowany kapitał
Koszty - stanowią wyrażone w pieniądzu zużycie składników majątku, usług obcych, nakładów pracy pracowników oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia, związane z prowadzeniem działalności przez jednostkę gospodarczą w określonej jednostce czasu.
Koszt bezpośrednie - to koszty określone według kryterium sposobu ich odnoszenia na produkty pracy jednostki lub miejsce powstawania kosztów. Są to koszty, które można przypisać do produktu za pośrednictwem dokumentów księgowych. Do kosztów bezpośrednich możemy zaliczyć przede wszystkim: materiały bezpośrednie, robociznę bezpośrednią oraz inne koszty, które możemy odnieść wprost na jednostkę wytwarzanego produktu.
Koszty finansowe - są to poniesione koszty operacji finansowych. Składają się one w szczególności z odsetek, w tym także odsetek za zwłokę w zapłacie, z prowizji od pożyczek i zobowiązań, strat na sprzedaży papierów wartościowych, ujemnych różnic kursowych itp.
Koszty działalności produkcyjnej - to koszty, które występują w jednostce prowadzącej działalność produkcyjną . Koszty te są związane z wytwarzaniem produktów pracy w postaci wyrobów gotowych, półfabrykatów i produkcji w toku.
Koszty operacyjne - koszty generowane przez działalność firmy, lecz nie związane bezpośrednio z wytworzeniem jej produktów.
Koszty pośrednie - w przeciwieństwie do kosztów bezpośrednich nie wiążą się one bezpośrednio z prowadzoną działalnością, ale z istniejącym potencjałem produkcyjnym. Możemy je odnieść, na podstawie dokumentów źródłowych, na poszczególne produkty pracy (wyroby, usługi). Do kosztów pośrednich zaliczamy: koszty sprzedaży, koszty zakupu, koszty wydziałowe i koszty zarządu.
Koszty zarządu - to koszty pośrednie związane z utrzymaniem komórek organizacyjnych i stanowisk pracy zaliczanych do administracji ogólnej, w tym także koszty utrzymania straży przemysłowej i utrzymania terenu.
Koszty błędów prognozowania - koszt towarzyszący temu, że wartość określonej zmiennej nie została dokładnie przewidziana. W pewnych okolicznościach k.b.p może być znaczny. Koszty błędów prognozowania to część utraconego zysku - można go zmierzyć wielkością sprzedaży, liczbą utraconych klientów, niewykorzystanym czasem pracy.
M
Metody finansowania - sposoby i źródła pozyskiwania przez podmioty gospodarcze środków pieniężnych niezbędnych do realizacji celów i zadań lub działalności gospodarczej, do których zostały powołane. Najczęściej wyróżnia się trzy metody finansowania: samofinansowanie, finansowanie kredytowe i dotacyjne.
Metoda samofinansowania - polega na pokrywaniu wydatków z własnych dochodów. W przedsiębiorstwie są to głównie zysk i amortyzacja ewentualnie emisja akcji, dochody z kapitału (m.in. oprocentowanie oszczędności i obligacji, dywidendy, czynsze). Stosowanie tej metody świadczy o pełnej samodzielności podmiotu gospodarczego.
Metoda kredytowa - polega na czasowym, z reguły odpłatnym korzystaniu ze środków pieniężnych będących własnością innych podmiotów gospodarczych: kredytów (bankowych lub handlowych) pożyczek, środków z emisji obligacji (przedsiębiorstwa i państwo). Cechą metody kredytowej jest możliwość wcześniejszego wykorzystania przyszłych dochodów, z koniecznością jednak poniesienia z tego tytułu określonych kosztów (oprocentowanie).
Metoda dotacyjna (budżetowa) - występuje w odniesieniu do jednostek gospodarczych pokrywających swe wydatki stale lub okresowo, w całości lub w części z dotacji z budżetu państwa lub z niezrealizowanych zobowiązań wobec niego (zwolnienia podatkowe, celne, z różnego rodzaju opłat itp.). Korzystanie z tej metody finansowania oznacza często podporządkowanie jednostki finansowanej podmiotowi finansującemu, a więc ograniczenie, a w skrajnym przypadku pozbawienie samodzielności.
O
Opłata skarbowa - obowiązkowa opłata na rzecz państwa związana z czynnościami urzędowymi organów państwowych, uiszczana z reguły przy pomocy znaczków skarbowych; wysokość o.s. określona jest kwotowo (rzadziej w stawkach procentowych); o.s. pobiera się m.in. od podań wnoszonych do organów państwowych, świadectw.
Oszczędność - dochód nie wydany na konsumpcję, przeznaczony na tezauryzację (odłożenie i zamrożenie środków), lokaty, pożyczki lub inwestycje; we współczesnych systemach gosp. rynkowej o. ma służyć pobudzaniu inwestycji lub obniżyć poziom konsumpcji
P
Płynność finansowa - zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań (krótkoterminowych, płatnych w ciągu jednego roku), określający możliwość spłaty zobowiązań w sytuacji, gdyby stały się one natychmiast wymagalne, za pomocą upłynnienia posiadanych zasobów środków obrotowych (zasobów płynnych, które mogą być szybko zamienione na gotówkę).
Preliminarz kosztów - za jego pomocą są kontrolowane koszty pośrednie ośrodków odpowiedzialności. Jest to sformalizowane zestawienie określonej grupy kosztów, które są uznawane za racjonalne w danych warunkach techniczno-organizacyjnych. Zestawienie to stanowi wzorzec, z którego rozliczane jest kierownictwo przedsiębiorstwa.
Próg rentowności - poziom obrotów, przy którym firma nie przynosi ani strat, ani zysków. Przychód ze sprzedaży jest równy sumie kosztów.
_____________koszty stałe_____________
1-(koszty zmienne/przychód ze sprzedaży)
Obliczenie progu rentowności pozwala zorientować się, kiedy produkt, linia produktów czy sama firma zacznie przynosić zyski.
R
Rachunek kosztów - jest procesem ustalania kosztów prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na wytwarzaniu wyrobów, świadczeniu usług i wykonywaniu funkcji. Przedmiotem rachunku kosztów są zawsze koszty prowadzenia działalności gospodarczej wymagającej wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa i pracy ludzkiej. Podmiotem rachunków kosztów jest jednostka gospodarcza prowadząca daną działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów lub świadczeniu usług. Podstawowym celem prowadzenia rachunku kosztów prowadzonego systematycznie w przedsiębiorstwie jest dostarczenie decydentom wieloprzekrojowych informacji ekonomicznych o kosztach działalności.
Rachunek kosztów pełnych - jest to rachunek kosztów, w którym zapasy wytworzonych i sprzedanych produktów wycenia się wg pełnego kosztu produkcji, obejmującego koszty bezpośrednie oraz pośrednie.
Rachunek kosztów zmiennych - jest to rachunek kosztów, w którym zapasy wytworzonych i sprzedanych produktów wycenia się wg zmiennego kosztu produkcji, obejmującego koszty bezpośrednie oraz zmienne koszty wydziałowe. Bazą jest podział kosztów wydziałowych na stałe i zmienne. Stałe koszty wydziałowe są traktowane jako koszty okresu (w całości przenoszone do rachunku zysków i strat). Produkty niesprzedane wyceniane są tylko wg kosztów zmiennych.
Rachunkowość, księgowość - system ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych ujmujący działalność określonego podmiotu gospodarczego w miernikach pieniężnych i naturalnych. Ma na celu ochronę interesów podmiotu, informowanie podmiotów zewnętrznych (inwestorów, banków, kooperantów, agend rządowych) oraz dostarczanie informacji przydatnych do zarządzania przedsiębiorstwem. Rachunkowość obejmuje: prowadzenie ksiąg rachunkowych, okresowe ustalanie lub sprawdzanie w drodze inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego (rachunek wyników), kalkulacje, sporządzanie, badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych, gromadzenie i przechowywanie dokumentacji.
Rachunkowość finansowa - zajmuje się pomiarem i ewidencją majątku przedsiębiorstwa, operacji gospodarczych oraz przygotowywaniem na tej podstawie raportów finansowych. Sposób prowadzenia rachunkowości finansowej jest ściśle unormowany przez prawo.
Rachunkowość zarządcza - jest nienormowanym przepisami prawa systemem identyfikowania, pomiaru, interpretacji i prezentacji danych zarówno finansowych jak i operacyjnych, wykorzystywanych przez kierownictwo do planowania, oceny i kontroli. Rachunkowość zarządcza dostarcza m.in. informacji dotyczących opłacalności prowadzonej działalności oraz efektywności inwestycji. Rozwój techniki komputerowej pozwolił na stworzenie i wykorzystywanie w podmiotach gospodarczych informatycznych systemów księgowo-finansowych, które wydatnie usprawniły prowadzenie rachunkowości oraz wykorzystywanie jej do celów informacyjnych i decyzyjnych.
S
System informacyjny - zintegrowany zespół ludzi, środków i metod zbierania, kodowania, dekodowania, przechowywania, przetwarzania, odnajdywania i komunikowania, a także aktualizacji i użytkowania danych potrzebnych kadrze kierowniczej do podejmowania decyzji i kierowania. System informacyjny zarządzania powinien być ukierunkowany na rozwiązywanie problemów przedsiębiorstwa, zarówno bieżących, jak i przyszłych.
T
Tezauryzacja- wycofanie z obiegu i nieproduktywne gromadzenie majątku (zwł. kruszców i pieniędzy) przez podmiot ekonomiczne oraz przechowywanie walorów lub wierzytelności poza instytucjami depozytowo-oszczędnościowymi; w gospodarce towarowo-pieniężnej zapasy gotówki lub waluty wchodzące w skład..
Transza - część większej całości; np. partia jakiegoś towaru, emisja części papierów wartościowych, spłata części należności itp.
W
Wskaźniki niefinansowe - do wyliczania wskaźników niefinansowych stosuje się ramy przekraczające cztery aspekty działalności firmy: produkt, rynek, pracownik i klient:
- innowacje w produkcie, jego pozycja i jakość,
- udział w rynku i jego wzrost,
- umiejętności pracowników, morale i produktywność,
- obsługa klienta, lojalność.
Wskaźnik płynności bieżący - wartość wskaźnika pozwala ocenić w jakim stopniu środki obrotowe pokrywają zobowiązania bieżące. Wielkość wskaźnika powinna się mieścić w granicach 1,2 - 2,0 wówczas przedsiębiorstwo zachowa równowagę finansową. Zbyt niski poziom może doprowadzić do niewypłacalności, a zbyt wysoki oznacza nadmierne zamrożenie środków obrotowych w aktywach, co zmniejsza zdolność do generacji zysków.
(majątek obrotowy) zapasy + należności + środki pieniężne + krótkoterminowe środki pieniężne
zobowiązania bieżące
Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego - wskaźnik rentowności kapitału całkowitego odzwierciedla efektywność wykorzystania kapitału własnego i obcego.
___zysk netto__
kapitał całkowity
Wskaźnik rentowności kapitału własnego - wskaźnik rentowności kapitału odzwierciedla efektywność wykorzystania kapitału właścicieli przedsiębiorstwa.
__zysk netto__
kapitał własny
Wskaźnik obrotu należnościami - wykazuje ile razy w ciągu roku firma odtwarza stan swych należności. Im wyższy jest ten wskaźnik, tym lepsze gospodarowanie środkami pieniężnymi.
_______sprzedaż netto_____
przeciętny poziom należności
Wskaźnik rentowności sprzedaży - wskaźnik ten wyznacza rentowność sprzedaży odniesiony do poszczególnych asortymentów sprzedaży - pozwala ustalić optymalny jej skład.
__zysk netto__
sprzedaż netto
Wydatek - oznacza każdy rozchód środków pieniężnych, z kasy lub rachunku bankowego jednostki gospodarczej, w związku z zapłatą za określone dobra lub usługi oraz w związku z regulowaniem różnych zobowiązań jednostki.
Z
Zrównoważona karta wyników (Balanced Scorecard) - jest to koncepcja zrównoważenia klasycznych finansowych mierników oceny innymi strategicznie ważnymi parametrami niefinansowymi w takich obszarach jak: perspektywa klienta, efektywności procesów wewnętrznych oraz wzrostu i rozwoju. Jest to również skuteczna technologia komunikacji strategii przedsiębiorstwa wśród pracowników, ukierunkowująca ich na te działania przedsiębiorstwa, które determinować będą jego sukces i pozycję rynkową w przyszłości.