Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL

Matthews, G., Chamberlain, A.G., Jones, D.M. (2005). Adaptacja: Ewa Goryńska, Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Oto garść cytatów z podręcznika do testu, którego tytuł przedstawiono powyżej.

„Czym jest nastrój?

Współcześnie badacze nastroju wskazują na specyfikę tego zjawiska. Mówi się o istnieniu wspólnego rdzenia wszystkich zjawisk afektywnych, a więc emocji, nastroju i uczuć.

s.5: „Tym rdzeniem jest według Russella i Feldman Barrett (1999) rdzenny afekt. Rdzenny afekt obejmuje dwa podstawowe, dostępne świadomości procesy: przyjemności i aktywacji. Każdy z tych procesów ma strukturę dwubiegunową (przyjemność - nieprzyjemność; aktywacja - dezaktywacja), zależy o wielu czynników (m.in. od warunków atmosferycznych, rytmów dobowych, czynników psychofizycznych) i jest zawsze obecny.

Prototypowa emocja natomiast to złożony system, na który składają się: ocena oraz zmiany psychofizyczne, afektywne, poznawcze, a także aspekt behawioralny i samokontrola. Termin ten odnosi się do takich kategorii emocji, jak strach, złość, zazdrość itd. Odwołując się do tych dwóch typów doświadczeń, Russell i Feldman Berrett definiują nastrój (mood) jako przedłużający się rdzenny afekt, który w przeciwiństwie do emocji, nie wiąze się z żadnym obiektem lub jest związany z quasi-obiektem - nieby obiektem. Oznacza to, że trudno wskazać na bezpośredni bodziec, który wywołał nasz nastrój, jak też konkrenego „adresata” tego nastroju. W definicjach nastroju zwraca się więc uwagę na trzy specyficzne cechy: powiązanie z rdzennym afektem, umiarkowany czas trwania i brak obiektu lub quasi-obiekt.

Doświadczenie rdzennego afektu pozwala ocenić, jak człowiek czuje się w danym momencie. Jeśli afekt trwa co najmniej kilka minut, staje się nastrojem, jeśli rozciąga się w czasie, staje się postawą (uczuciem wobec obiektu). Uczucie (feeling) można zdefiniować jako rozciągnięty w czasie rdzenny afekt, który w wyniku oceny poznawczej, jaką uruchomił, został powiązany z jakimś obiektem.”

s. 7:”Większość współczesnych narzędzi do badania nastroju na poziomie samoopisu to skale przymiotnikowe”.

„W polskiej adaptacji skali UMACL nastrój zdefiniowany jest jako doświadczenie afektywne o umiarkowanym czasie trwania (co najmniej kilka minut), niezwiązane z obiektem lub związane z quasi-obiektem, obejmujące trzy wymiary rdzennego afektu: pobudzenie napięciowe, pobudzenie energetyczne i ton hedonistyczny. Pobudzenie napięciowe można (za: Nęcka, 2000) określić jako lękotwórcze; pobudzenie energetyczne jako energię do działania; ton hedonistyczny to subiektywne odczucie przyjemności - nieprzyjemności. Przyjęto, że nastrój jest w pewnym sensie podobny do fenomenologicznego aspektu emocji (subiektywne doświadczenie), ale stanowi szersze zjawisko afektywne.

Przesłanki teoretyczne przewidywanych związków nastroju z cechami osobowości wynikają z teorii Eysencka (1967), która pozwala na przewidywanie związków introwersji i neurotyzmu z pobudzeniem energetycznym lub/i pobudzeniem napięciowym, natomiast ekstrawersji z pobudzeniem energetycznym i tonem hedonistycznym.

Przewidywane związki można interpretować w kategoriach sygnałów kary, na które wrażliwsi są introwertycy, i sygnałów nagrody, na które wrażliwsi są ekstrawertycy. Neurotyków cechuje duża wrażliwosć na oba systemy. Wyższy ton hedonistyczny i wyższe pobudzenie energetyczne (sygnał nagrody) byłyby więc charakterystyczne dla ekstrawersji, wyższe pobudzenie napięciowe, niższy ton hedonistyczny (sygnał kary) - dla introwersji, natomiast wyższe dwa rodzaje pobudzenia powinny być charakterystyczne dla neurotyzmu

Stres egzaminacyjny daje specyficzny obraz dynamiki nastroju, który charakteryzuje wzrost tonu hedonistycznego, spadek pobudzenia napięciowego i brak efektu w wymiarze energetycznym lub wzrost poziomu pobudzenia energetycznego (Goryńska, 2005, ss.4-7).”

„Badanie: (266 studentów w sytuacji egzaminacyjnej)

W skali Tonu Hedonistycznego wyższe wyniki wystąpiły w sytuacji po egzaminie w porównaniu z sytuacją przed egzaminem.

W skali Pobudzenia Napięciowego zależność była odwrotna: wyższe wyniki wystąpiły w sytuacji przed egzaminem, w porównaniu z sytuacją po egzaminie.

Nastrój po egzaminie:

Na poziomie subiektywnym będzie się to wyrażać w odczuciu większej przyjemności i spadku napięcia(op.cit. ss. 20-21).

Opis oryginalnej wersji skali

Pełna skala UMACL zawiera 48 pozycji - przymiotników opisujących nastrój. UMACL należy do kategorii skal samoopisowych. Charakteryzuje się symetrycznym formatem odpowiedzi, które są udzielane na 4-punktowej skali: zdecydowanie tak, raczej ta, raczej nie, zdecydowanie nie.

Skrócona wersja UMACL obejmuje trzy skale nastroju: Pobudzenie Energetyczne, Pobudzenie Napięciowe i Ton Hedonistyczny; składa się z 24 pozycji, po osiem w każdej skali. Format odpowiedzi i instrukcja pozostały bez zmian.

Polska adaptacja UMACL

Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL składa się z 29 pozycji mających postać przymiotników.

Wyniki UMACL ujmowane są w trzech skalach:

• Ton Hedonistyczny (TH)

• Pobudzenia Napięciowe (PN)

• Pobudzenie Energetyczne (PE)

W skład skali TH wchodzi 10 pozycji, w skład skali PN - 9, w skład skai PE - 10.

Wpływ imienności/anonimowości na wyniki - okazało się, że w sytuacji wolnego wyboru imienność vs anonimowośc różnicuje wyniki we wszystkich trzech skalach nastroju. Uzyskane wyniki świadczą o wyższym poziomie napięcia, niższym tonie hedonistycznym i niższym poziomie pobudzenia energetycznego u osób, które wolały pozostać anonimowe, w porównaniu z osobami, które podpisały swój arkusz.

Obliczanie i interpretacja wyników:

Wynikiem surowym w każdej skali UMACL jest suma punktów uzyskanych dla pozycji wchodzących w skład tej skali. Odpowiedziom udzielanym przez osobę badaną przypisuje się punkty od 1 do 4. Część pozycji punktowana jest wprost (4 - zdecydowanie tak, 3 - raczej tak, 2 - raczej nie, 1 - zdecydowanie nie), a część odwrotnie.

W skali Tonu Hedonistycznego (TH) wynik surowy waha się od 10 do 40 punktów, w skali Pobudzenia Napięciowego (PN) - od 9 do 36 punktów; w skali Pobudzenia Energetycznego (PE) - od 10 do 40 punktów. Wyższa liczba punktów wskazuje na wyższy poziom danego nastroju.

Skala stenowa

Wyniki niskie: 1-4 sten

Przeciętne: 5-6

Wysokie: 7-10 sten

W interpretacji warto zwrócić uwagę na układ poziomów trzech wymiarów nastroju. Wiadomo, że ton hedonistyczny (TH) koreluje ujemnie i dość wysoko z Pobudzeniem Napięciowym (PN) oraz dodatnio z Pobudzeniem Energetycznym (PE). Badania wskazują na ujemną korelację między dwoma wymiarami pobudzenia. Innymi słowy, wysokiemu tonowi hedonistycznemu towarzyszy raczej niski poziom pobudzenia napięciowego i umiarkowanie wysoki poziom pobudzenia energetycznego. Taki wzór nastroju świadczy o dobrym samopoczuciu i może być określony jako pozytywny nastrój. Odwrotny wzór, tj. niski poziom tonu hednonistycznego, przy wysokim poziomie pobudzenia napięciowego i niskim poziomie pobudzenia energetycznego jest charakterystyczny dla złego samopoczucia i może być określony jako zły nastrój. Taki wzór nastroju, który byłby potwierdzony wielokrotnym badaniem, może wskazywać na zaburzenia nastroju. Jest on charakterystyczny dla zaburzeń depresyjnych. Należy jednak bardzo ostrożnie podchodzić do takiej interpretacji, pamiętając o czynnikach wewnętrznych (osobowościowo/temperamentalnych, motywacyjnych, poznawczych) oraz sytuacyjnych, które wpływają na nastrój. Wpływ tych czynników jest transakcyjny, czyli bardzo złożony. Obydwa te wzorce charakteryzują się dopasowaniem wymiarów nastroju. Trzecim wzorcem jest onfiguracja przeciętnego tonu hedonistycznego, przeciętnego/ niskiego pobudzenia napięciowego i przeciętnego pobudzenia energetycznego.

Inne konfiguracje poziomów natężenia wymiarów nastroju wskazują na brak dopasowania wymiarów nastroju. Taki brak dopasowania może mieć wpływ na funkcjonowanie, zwłaszcza gdy potwierdza się w wielokrotnym badaniu.

Zastosowania UMACL - nadaje się do badań nad dynamiką nastroju, między innymi takich, w których kontroluje się czynnik stresu naturalnego lub wzbudzanego eksperymentalnie. Jak wskazują badania, wpływ stresora na wymiary nastroju zależy od specyfiki stresora.

Skala jest szczególnie rekomendowana do badania osób w wieku 16 - 44 lat. W mniejszym stopniu nadaje się natomiast do badania osób starszych. W starszych grpach wieku nie została odtworzona trójczynnikowa skala nastroju, stanowiąca jeden z ważniejszych wskaźników trafności skali. W odniesieniu do tych grup skala okazuje się więc mniej trafna.

Skala może być rekomendowana do diagnozy osób z zaburzeniami nastroju. W badaniach naukowych można ją wykorzystać do wyodrębnienia osób różniących się nastrojem na trzch wymiarach, a w badaniach eksperymentalnych - do szacowania stanu nastroju na trzch wymiarch (nastrój jako zmienna niezależna lub zależna). Można też wykorzystać ją do oceny zmienności nastroju stosując wielokrotny pomiar. Zgodnie z zaleceniami autorów oryginału, UMACL jest skalą do badania stanu nastroju (czyli aktualnego nastroju). Według autorki polskiej adaptacji do pomiaru cechy nastroju należałoby badać osobę badaną wielokrotnie, kontrolując czynniki sytuacyjne.”

Buzie miały odpowiadać układowi wyników na wykresie

buzia w nastroju pozytywnym buzia w nastroju negatywnym

2

---