Inteligencja emocjonalna
1. Skala Inteligencji Emocjonalnej - Twarze S I E - T
Matczak, A., Piekarska, J., Studniarek, E. (2005). Skala Inteligencji Emocjonalnej - Twarze (S I E - T). Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Wybrane założenia leżące u podstaw konstrukcji testu SIE-T
1. Zdolność do rozpoznawania emocji na podstawie ekspresji mimicznej jest istotnym komponentem inteligencji emocjonalnej; jego szczególne znaczenie polega na tym, że jest to jeden z komponentów najwcześniejszych rozwojowo i stanowi podstawę rozwoju pozostałych zdolności emocjonalnych;
2. Zdolność ta, mimo swej powszechności, z jednej strony, a sytuacyjnego i kulturowego uwarunkowania - z drugiej, jest zróżnicowana indywidualnie.
3. zdolność ta rozwija się dzięki nabywaniu doświadczeń emocjonalnych, dokonujących się w toku kontaktów społecznych; stąd różnice indywidualne w zakresie tej zdolności pozostają w związku z właściwościami środowiska społecznego jednostki i zarazem w związku z jej właściwościami indywidualnymi.
5. powinna być mierzona raczej za pomocą zadań testowych aniżeli samoopisowych kwestionariuszy.
6. Zdolność do rozpoznawania emocji na podstawie ekspresji mimicznej doskonali się z wiekiem. Zmiany rozwojowe dotyczą między innymi rodzaju spostrzeganych emocji; dzieci stosunkowo wcześnie potrafią rozpoznać podstawowe emocje proste, natomiast u osób dorosłych różnice indywidualne ujawniają się zwłaszcza w zakresie zdolności do rozpoznawania ekspresji mieszanych. Zadania w SIET - fotografie twarzy wyrażające głownie stany złożone, mieszankę emocji prostszych.
7. Z wiekiem zmieniają się też możliwe do uchwycenia przejawy rozpoznawania emocji; u młodzieży i osób dorosłych, w związku z dostępnością werbalnego kodu reprezentowania emocji, naturalnym przejawem rozpoznania jest umiejętność powiązania emocji z odpowiednią nazwą.
8. Główną funkcją zdolności do rozpoznawania ekspresji jest porozumiewanie się z otoczeniem społecznym;
Trafność i rzetelność: zadawalające właściwości psychometryczne.
Procedura badania:
badania grupowo lub indywidualnie
czas badania około 20 minut
Obliczanie wyników:
za każdą odpowiedź zgodną z kluczem 1 punkt (wyraża lub nie wyraża, nigdy trudno powiedzieć)
wynikiem surowym jest suma punktów - max. 108 punktów
Inteligencja emocjonalna:
1. percepcja, ocena i ekspresja emocji
Zdolność do rozpoznawania emocji na podstawie korelatów fizjologicznych oraz myśli;
Zdolność do identyfikacji emocji innych - wygląd, ton głosu, etc.
Umiejętność adekwatnego wyrażania emocji oraz potrzeb z nimi związanych;
Zdolność do rozróżnienia adekwatnych i nieadekwatnych lub prawdziwych i fałszywych niewerbalnych przekazów;
2. rozumienie i analiza emocji, włączenie wiedzy o emocjach
Zdolność do nazywania emocji i rozpoznawania związków między etykietami a treściami;
Zdolność do interpretacji znaczenia, jakie niosą emocje w kontekście relacji w jakich występują;
Zdolność do rozumienia złożonych emocji lub kombinacji emocji;
Zdolność do rozpoznawania prawdopodobnych sekwencji emocji - od złości do wstydu
3. emocjonalność wspomagająca myślenie
Emocje wspomagają myślenie - kierowanie uwagi na istotne informacje;
Emocje generowane jako pomoc w ocenie czy pamięci związanej z emocjami;
Wahania nastroju zmieniają perspektywę postrzegania - uwzględnienie wielu perspektyw w danej sytuacji;
Stany emocjonalne w różny sposób modelują metody rozwiązywania problemów - np. radość ułatwia myślenie indukcyjne
4. świadoma regulacja emocji w celu ułatwienia rozwoju intelektualnego
Zdolność do otwarcia się na emocje tak przyjemne, jak i nieprzyjemne;
Zdolność do świadomego włączania emocji w zależności od oceny ich wartości;
Zdolność do świadomej kontroli emocji w relacji ze sobą i innymi ;
Zdolność do refleksyjnej kontroli emocji bez ignorowania ich wartości informacyjnej;
2. Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej - PKIE (Jaworowska, A., Matczak, A.) 2005 rok, Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Cztery skale:
AKC: akceptowanie, wyrażanie i wykorzystywanie własnych emocji w działaniu; (15 pozycji);
EMP: empatia, czyli rozumienie i rozpoznawanie emocji innych ludzi (18 pozycji);
KON: kontrola, także poznawcza, nad własnymi emocjami (11 pozycji)
ROZ: rozumienie i uświadamianie sobie własnych emocji (10 pozycji)
Wynik ogólny: na wynik ogólny PKIE składają się wszystkie pozycje wchodzące w skład kwestionariusza: jest to więc suma wyników w czterech skalach oraz w 40 pozycjach, które nie wchodzą w skład żadnej ze skal.
Najlepszym wskaźnikiem inteligencji emocjonalnej mierzonej przez PKIE jest wynik ogólny.
Kwestionariusz ma dwie formy: komputerową (na płycie CD) i papierową. Wersja komputerowa przeznaczona jest do samobadania.
Profile:
WIE - wysoka inteligencja emocjonalna: we wszystkich czterech skalach wyniki są wysokie, na ogół na podobnym poziomie (powyżej 6 stena);
PIE - przeciętna inteligencja emocjonalna: we wszystkich czterech skalach wyniki są na podobnym poziomie i oscylują wokół 4. - 5 stena;
DOŚW - wysokie wyniki w skalach odpowiadających „doświadczeniowej” inteligencji emocjonalnej, a więc w AKC i EMP, przy dużo niższych wynikach w skalach KON i ROZ;
STR - wysokie wyniki w skalach odpowiadających „strategicznej” inteligencji emocjonalnej, a wiec KON i ROZ, przy dużo niższych wynikach w skalach AKC i EMP.
Profil: uzyskany w badaniu profil zdolności mierzonych przez PKIE pozwala określić mocne i słabe strony badanego.
Zastosowanie:
PKIE przeznaczony jest dla osób w różnym wieku - uczniów gimnazjów i szkół średnich oraz osób dorosłych.
Można rekomendować jego wykorzystanie w badaniach naukowych nad naturą inteligencji emocjonalnej.
Pozwala bowiem na określenie nie tylko ogólnego poziomu inteligencji emocjonalnej, ale także pozwala uchwycić zakres poszczególnych zdolności wchodzących w jej skład.
Może być także wykorzystany do diagnozy indywidualnej; w doradztwie zawodowym, wyborze kierunku kształcenia.
Ogólna definicja inteligencji emocjonalnej (Mayer, Salovey):
zdolność spostrzegania i wyrażania emocji, ich rozumienia i wykorzystywania oraz kierowania nimi w celu rozwoju jednostki.
Definicja inteligencji emocjonalnej za pomocą specyficznych kompetencji:
zdolność trafnego spostrzegania, oceniania i wyrażania emocji;
zdolność znajdowania dostępu do uczuć oraz do ich wzbudzania;
zdolność rozumienia informacji mającej znaczenie afektywne i posługiwania się wiedzą o emocjach;
zdolność regulowania emocji w celu pobudzenia rozwoju emocjonalnego i intelektualnego oraz zapewnienie sobie dobrego samopoczucia
1