DUSZNOŚĆ, RODZAJE, PRZYCZYNY
Duszność jest subiektywnym odczuciem braku tchu lub powietrza.Pod tym pojeciem kryje się uczucie uświadomionej potrzeby wzmożonej czynności oddechowej(w warunkach fizjologicznych proces odychania nie jest uświadamiany).
Duszność może być spowodowana głodem tlenowym tkanek (spowodowanym chorobami układu oddechowego lub serca, niedokrwistością, zatruciem tlenkiem węgla, nadmiernym zużyciem tlenu przez tkanki lub niedostateczną zawartościa tlenu w powietrzu oddechowym) lub podrażnieniem ośrodków oddechowych w rdzeniu przedłużonym przez toksyny endo- lub egzogenne, leki, zmiany zapalne ośrodkowego układu nerwowego lub tez może być ona spowodowana zaburzeniami gospodarki kwasowo - zasadowej ( duszność bez głodu tlenowego ).Czasem dusznośc jest pochodzenia psychogennego.
Duszność może mieć charakter ostry lub przewlekły. W przypadku rozpoznania ostrej niewydolności oddechowej, przyczyną duszności może być: odma opłucnowa, zator tętnicy pucnej, stany zapalne miąższu płucnego. Ńajwazniejszą przyczyna sercową ostrej duszności jest zawał mięsnia sercowego, niewydolność wieńcowa, tachykardia, niewydolność lewej lub (i) prawej komory serca.
Przyczyny duszności - podział
A. Duszność uwarunkowana głodem tlenowym
1. Choroby układu oddechowego
a) przyczyny płucne
- utrudniona wentylacja oskrzeli głównych
- zwiększony opór w oskrzelach drobnych (stany zapalne, przerost błony śluzowej, skurcz oskrzeli bez anatomicznej przyczyny)
- choroby miąższu płucnego ( rozedma płuc, pozapalne zwłóknienie miąższu płucnego, nacieczenie i zwłóknienie tkanki śródmiąższowej, zmiany zapalne w obrębie pęcherzyków płucnych, nowotwory płuc)
- zmiany chorobowe w naczyniach płucnych (zastój, zatory, zmiany zapalne, skurcz naczyń płucnych spowodowanych hipoksją, wzmożony przepływ krwi przez naczynia płucne,
- zmiany chorobowe opłucnej lub w jamie opłucnej (wysięk, przesięk, stwardnienie opłucnej, odma jamy opłucnej)
b) przyczyny pozapłucne
- choroby śródpiersia (nowotwory)
- zmiany chorobowe ścian klatki piersiowej (kifoskolioza, otyłość, zmiany pourazowe lub pooperacyjne)
- choroby mięśni oddechowych (wysokie ustawienie przepony, porażenie przepony, pęknięcia przepony, zatrucia kurarą)
- choroby obwodowego układu nerwowego (zespół Guillaina-Barrégo powodujący niewydolność oddechową, poliomyelitis, zapalenie wielonerwowe o innej przyczynie)
- uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego (leki, zmiany zapalne, urazy, nowotwory)
2. Choroby serca
a) niewydolność lewej komory serca
b) niewydolność prawej komory serca
c) obrzęk płuc o złożonej etiologii (w przebiegu wstrząsu mózgu, chorób organicznych o.u.n., zatruć, rozległych oparzeń, posocznicy, odczynów alergicznych)
3. Choroby krwi
a) niedokrwistość
b) nadkrwistość
c) methemoglobinemia
4. Nadmierne zużycie tlenu przez tkanki
a) nadczynność tarczycy
5. Duszność w przebiegu niektórych endokrynopatii
a) akromegalia
b) nadczynność i niedoczynność tarczycy
c) nadczynność i niedoczynność nadnerczy
6. Niedostateczna zawartość tlenu w atmosferze
B. Duszność głodu beztlenowego
1. Podrażnienie ośrodków oddechowych w rdzeniu przedłużonym przez toksyny endogenne (hepatotoksyny, toksyny mocznicowe) lub egzogenne (toksyny bakteryjne), leki (salicylany)
2. Kwasica oddechowa i nieoddechowa
3. Nerwica
Literatura: Choroby wewnętrzne, pod red. Franciszka Kokota