Kwiaty jesieni - wrzos

Autor:Dr n. farm. Przemysław Rokicki

Wrzos jest rośliną leczniczą. Preparaty z kwiatu wrzosu hamują rozwój bakterii w przewodzie pokarmowym, dzięki zawartemu w nich hydrochinonowi, pobudzają wydzielanie soków trawiennych działają rozkurczowo i moczopędnie.

Szkoci uważają, że kolor wrzosu pochodzi od krwi przelanej w walkach klanowych i dzięki temu noszona przy sobie roślina ma przynosić szczęście, chroniąc zwłaszcza przed przemocą. Natomiast spanie na wypełnionej wrzosem poduszce ma sprowadzać sny przepowiadające szczęście. Palenie gałązek wrzosu wraz z liśćmi paproci może ponoć sprowadzić deszcz, a w Irlandii jest też stosowane do wywoływania duchów śmierci. Szkoccy pasterze przed letnim Przesileniem okrążali swoje pola i bydło zgodnie z ruchem Słońca, trzymając zapalone pochodnie z wrzosu. Miało to zapewnić obfite plony i płodność krów. W Walii wrzos jest przynoszącym szczęście składnikiem ślubnych bukietów.

Wrzos zwyczajny

Wrzos zwyczajny, wrzos pospolity (Calluna vulgaris (L.) Hull) to gatunek rośliny należącej do rodziny wrzosowatych (Ericaceae Juss.). Nazwa Calluna pochodzi od słowa „zamiatać”, co wiąże się z dawnym zastosowaniem rośliny (produkcja mioteł). Wrzos jest szeroko rozprzestrzeniony.

Występuje w borach sosnowych, polanach oraz zrębach leśnych. Czasem tworzy duże skupiska, tzw. wrzosowiska. Roślina wybitnie kwasolubna. Porasta suche lasy i torfowiska. W Polsce pospolita na niżu i w niższych terenach górskich. Występuje do wysokości 2000 m. 
 

Zastosowanie 

Wrzos jest rośliną leczniczą. Surowcem zielarski jest ziele (Herba Calunae) i kwiaty (Flos Callunae). Surowiec zawiera 7% garbników, flawonoidy (kwercytynę i mirycetynę), glikozyd fenolowy arbutynę, hydrochinon, olejki eteryczne, kwasy organiczne oraz sole mineralne z dużą zawartością krzemionki i potasu.

Preparaty z kwiatu wrzosu hamują rozwój bakterii w przewodzie pokarmowym, dzięki zawartemu w nich hydrochinonowi, pobudzają wydzielanie soków trawiennych działają rozkurczowo i moczopędnie. Wykazują działanie przeciwzapalne, moczopędne, przeciwreumatyczne i uspokajające.

Garbniki zawarte w roślinie wykorzystywane są do leczenia chorób układu pokarmowego, a w szczególności biegunek i stanów zapalnych.

Wrzosy mają działanie moczopędne, stosowane są między innymi do leczenia kamienicy. Stosuje się je przy schorzeniach dróg moczowych, chorobach nerek i przewodu pokarmowego oraz pomocniczo przy chorobach reumatycznych, chorobach wątroby i bezsenności.

Oprócz tego, na uwagę zasługują kwasy organiczne, wspomagające sekrecję śliny i soku żołądkowego oraz kierujące apetytem. Substancje gorzkie jakie zawiera wrzos usprawniają wydzielanie żółci i soków żołądkowych. Wpływają na procesy trawienne i regulują apetyt. Wrzos bywa też stosowany w chorobach układu ruchu, jak np. bóle stawowe, gościec oraz dolegliwościach skórnych - z uwagi na zawartość potasu i krzemu, które wspomagają regenerację ciała.

Kosmetyka

Badania naukowe dowiodły, że roślina ta nie tylko nawilża skórę, ale przede wszystkim ochrania ją przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych. Ze wzgłędu na swoje regeneracyjne właściwości stanowi cenny składnik mieszanek ziołowych stosowanych do kąpieli kosmetycznych i leczniczych. Wrzos cieszy się ogromnym powodzeniem  wśród młodych kobiet i tych wieku dojrzałym, ponieważ ujędrnia skórę i sprawia, że wygląda ona młodziej. Wrzos wchodzi często w skład gotowych preparatów ziołowych przeznaczonych do pielegnacji ciemnych włosów. 

Roślina ozdobna

Wrzos to również popularna roślina ozdobna. Odmiany ozdobne stosuje się w urządzaniu terenów zielonych. Szczególnie nadaje się  na obrzeża rabat, do ogrodów skalnych. Jest też doskonałą rośliną okrywową. Na wrzosowiska, do obsadzania skarp, do skrzyń, mis, kwiaty na balkon świetnie komponuje się z roślinami posiadającymi ozdobne owoce oraz niskimi iglarkami.

Preparaty

Z dobrodziejstw tegoż zioła, można korzystać w różnoraki sposób. Najprościej jednak wykonać odwar,  zaparzyć  herbatę z kwiatów tej rośliny lub skorzystać z miodu wrzosowego.

Miód wrzosowy

Miód wrzosowy należy do najlepszych miodów kwiatowych. Posiada on ciemno pomarańczowe zabarwienie i konsystencję galaretowatą. Jest trudny do odwirowania z plastrów (stąd jego wysoka cena). Miód wrzosowy jest bardzo esencjonalny i posiada silny naturalny zapach dzięki zawartości olejków eterycznych i stu dwudziestu innych substancji, pochodzących z nektaru. Jego smak jest raczej gorzkawy i ostry, co jest mało popularnym zjawiskiem wśród odmian miodu. Z jednego hektara wrzosowiska pszczoły mogą zebrać nawet 200 kg miodu.

Ten rodzaj miodu nie zawiera wielu witamin, za to ich brak rekompensuje duża zawartość enzymów i wolnych aminokwasów. Miód wrzosowy zawiera bardzo dużą ilość hormonów wzrostu, neurohormonów i aż czterdzieści siedem biopierwiastków, które są w łatwy sposób przyswajalne dla organizmu człowieka.
 

Miód wrzosowy podobnie jak same kwiaty posiada właściwości antyseptyczne, jak również idealnie sprawdza się w chorobach oczu, serca, układu pokarmowego przy leczeniu przeziębień oraz chorób grypopodobnych. Znalazł również zastosowanie w leczeniu schorzeń prostaty.

Miód wrzosowy, może być świetnie się sprawdza, jako dodatek do potraw. Sosy słodko-kwaśne, mięsa w zalewie miodowej czy nawet jogurt, urozmaicone dodatkiem miodu- mają niepowtarzalny i oryginalny smak.

Jest często stosowany w kosmetyce, jako składnik peelingów i maseczek. 

Odwar

Łyżkę suszonych kwiatów zalać szklanką wody i gotować przez 3-5 minut, następnie przecedzamy i pijemy 2-3 razy dziennie. Odwar stosujemy w chorobach układu moczowego i układu pokarmowego.

 
Herbatka wzmacniająca

Zalewamy wrzątkiem tyle wrzosu, aby napar miał kolor czerwonawy. Na ogół jest to czubata łyżka kwiatów. Herbatkę parzymy 10 minut, pod przykryciem. Pijemy raz dziennie. 

Napar z kwiatów wrzosu

Łyżkę suszonych kwiatów zalewamy dwoma szklankami wrzątku, parzymy przez około 10 minut i odcedzamy. Pół szklanki naparu pijemy cztery razy dziennie.Napar z wrzosu dodany do kąpieli działa przeciwzapalnie, ściągająco i uspokajająco. Kąpiele takie łagodzą stany zapalne skóry i zmniejszają napięcie nerwowe.

---