DOTYK:

Podstawowy element wielu typów relacji międzyludzkich. Odgrywa ważną rolę w zachęcaniu do wysiłku , wyrażaniu czułości, amnifestowaniu wsparcia emocjonalnego itd.

DOTYK A ROZWÓJ OSOBOWY:

• najwięcej zachowań dotykowych odnotowano w parach tej samej płci

• czarne dzieci, zwłaszcza dziewczynki, dotykają częściej niż ich równieśnicy

• dzieci, które doświadczyły zbyt mało dotykania w niemowlęctwie, uczą się chodzić i mówić znacznie później niź inne

• osoby cierpiące na schizofrenię były bardzo często pozbawione prawidłowego kontaktu we wczesnych etapach rozwoju

• istnieją doniesienia sugerujące, że dzieci obdarzone częstszym dotykiem płaczą mniej, niż te, które mają rzadszy kontakt dotykowy ze swoim opiekunem

• satysfakcjonująca ilość dotyku otrzymana w niemowlęctwie i dzieciństwie ma fundamentalne znaczenie dla prawidłowego rozwoju behawioralnego

DOTYK - UWAGI OGÓLNE:

• wśród par małżeńskich, które nie mają sobie zbyt wiele do powiedzenia lub nie potrafią nawiązać intymnego kontaktu drogą werbalną, kontakt fizyczny podczas zbliżenia płciowego stanowi główny sposób komunikowania bliskości

• dla niektórych osób kontakt fizyczny wynikający z zatłoczenia jest źródłem silnego dyskomfortu, szczególnie kontakt z osobą płci przeciwnej u kobiet oraz osobą tej samej płci u mężczyzn

• osoby unikające dotyku charakteryzują się wyższym poziomem lęku i napięcia w codziennym życiu, mniejszą satysfakcją z własnego wyglądu i większą podejrzliwością wobec innych, ponadto są bardziej zamknięci w sobie

• mężczyźni są szczególnie niechętni wobec dotykania innych mężczyzn (z wyjątkiem sztywno określonych i społecznie aprobowanych norm zachowań na przykład w sporcie)

• dłuższe objęcia i większa intymność dotyku towarzyszą pożegnaniu niż powitaniu

• dotykający ma z reguły wyższą pozycję społeczną niż dotykany

• w parach mężczyzna - kobieta przewaga inicjacji dotyku ze strony mężczyzny jest w równym stopniu (jeśli nie bardziej) odzwierciedleniem władzy męskiej

• u osób o wyższym statusie dotyk przyjmuje najczęściej formę dłoń - ręka lub dłoń - ramię i jest oceniany jako ciepły i przyjazny

• kobiety są przez wszystkich postrzegane jako bardziej „dostępne” zachowaniom dotykowym ze strony różnych osób niż mężczyzn

• szereg badań potwierdza, iż pacjenci o widocznych upośledzeniach oraz mężczyźni (z racji tego, że personel składa się w większości z kobiet) dotykani są z reguły znacznie rzadziej w porównaniu z pozostałymi osobami

• w kulturach zachodnich pary heteroseksualne podczas nawiązywania intymnych relacji zazwyczaj angażują się w określoną sekwencję zachowań:

1. OCZY - CIAŁO

2. OCZY - OCZY

3. GŁOS - GŁOS

4. DŁOŃ - DŁOŃ

5. RĘKA - RAMIĘ

6. RĘKA - TALIA

7. USTA - USTA

8. DŁOŃ - GŁOWA

9. DŁOŃ - CIAŁO

10. USTA - PIERSI

11. DŁOŃ - GENITALIA

12. GENITALIA - GENITALIA i / lub USTA - GENITALIA

• znaczenie zachowań dotykowych zależy od wielu zmiennych otoczenia, osobowości i kontekstu

• najpoważniejsze naurszenie prywatności dla kobiet wiąże się z dotykiem obcej osoby, natomiast w przypadku mężczyzn inwazja obszaru prywatności jest najbardziej dotkliwa, gdy dotykający jest osobą tej samej płci, co ważne mężczyźni oceniają dotyk obcych kobiet na równi z dotykiem kobiet zaprzyjaźnionych

• im dalej na południe (od Ameryki Środkowej), tym liczba zachowań dotykowych w miejscach publicznych jest mniejsza

• kobiety o wiele częściej angażują się w zachowania samodotykowe niż mężczyźni

ZAANGAŻOWANIE W ZACHOWANIA DOTYKOWE (Henley):

• Udzielamy informacji lub rady (a nie gdy pytamy o nią)

• Wydajemy polecenia (a nie gdy reagujemy na nie)

• Prosimy o przysługę (a nie gdy zgadzamy się ją spełnić)

• Sięgamy po argumenty perswazji (a nie gdy jesteśmy przekonywani)

• Rozmowa jest zaangażowana (a nie zdawkowa)

• Na przyjęciu (a nie w pracy)

• Manifestujemy swój entuzjazm (a nie gdy jesteśmy świadkami czyjegoś entuzjazmu)

• Odbieramy informację o cudzym zmartwieniu (a nie gdy sami komunikujemy o własnych kłopotach)

GŁÓWNE KATEGORIE TYPÓW ZACHOWAŃ DOTYKOWYCH (Desmond Morris)

występujących między dwojgiem ludzi w miejscach publicznych:

(określane również mianem sygnałów więzi)

• podawanie ręki

• kierowanie ciałem

• klepnięcie

• ujmowanie pod ramię

• objęcie za ramię

• pełne objęcie

• trzymanie się za ręcę

• objęcie w talii

• pocałunek

• dotykanie ręką głowy

• zetknięcie się głowami

• pieszczota

• podnoszenie

• pozorowany atak

KLASYFIKACJA ZACHOWAŃ DOTYKOWYCH (Heslin, Alpert):

• funkcjonalny / zawodowy (na przykład kontakt dotykowy pacjent - lekarz)

• społeczny / uprzejmy (na przykład uścisk dłoni)

• przyjazny / ciepły

• uczuciowy / intymny

• seksualny

ZNACZENIE DOTYKU W INTERAKCJI:

• dotyk jako afekt pozytywny (oddaje wsparcie, pociechę, przyjazne uczucia, uznanie, pociąg seksualny lub więź, wzmożone afekty pozytywne wzbudzane przez dotyk mogą przenosić się na percepcję otoczenia)

• dotyk jako afekt negatywny (syganł negatywnych postaw i emocji, na przykład mainfestacja gniewu lub frustracji w postaci ciosów bądź silnego ściskania ręki w celu powstrzymania ucieczki)

• dotyk jako zabawa (towarzyszący śmiech lub uśmiech może dodatkowo wzmocnić ten komunikat)

• dotyk jako oddziaływanie (inaczej dotyk uległości, celem tego zachowania jest skłonienie rozmówcy do wykoniani czegoś, dotyk przybiera formę perswazji)

• dotyk jako element kontroli interakcji (na przykład pociągnięcie za rękaw naszego rozmówcy)

• dotyk jako miernik zaangażowania (dotyk sygnalizuje czy intensywność interakcji jest wysoka lub niska)

• dotyk jako przypadek (zachowanie niezamierzone)

• dotyk jako element realizacji zadań

• dotyk jako kuracja (ważny element zabiegów terapeutycznych, może stanowić również odrębną formę terapii)

• dotyk jako symbol (potrafi być bogaty w znaczenia)

ZACHOWANIA SAMODOTYKOWE:

(do tej kategorii zaliczyć można manieryzmy na tle nerwowym)

• działania osłaniające (na przykład osłonięcie oczu dłońmi)

• działania czyszczące (pielęgnujące) (na przykład przygładzenie włosów, poprawienie ubrania)

• sygnały specjalizowane (używane w celu komunikowania określonych przesłań)

• działania autointymne (na przykład krzyżowanie ramion czy zakładanie nogi na nogę)

ADAPTORY:

Zachowania kojarzone z negatywną oceną samego siebie lub innych osób. Wzrost liczby adaptorów samodotykowych koreluje ze wzrostem poziomu dyskomfortu psychicznego, lęku oraz depresji. Oprócz tego adaptory w formie skubania się i drapania korelują z wrogością i podejrzliwością.

KULTURY:

• kontaktowe

• niekontaktowe (na przykład Stany Zjednoczone)

---