tlenki

lód

kupryt

korund

hematyt

ilmenit

chryzoberyl

Symbol

H2 O

Cu O

Al 2 O3

Fe2 O3

Fe Ti O3

Al2 Be O4

Układ

Regularny

trygonalny

trygonalny

trygonalny

rombowy

Klasa

Skalen. Dytryg.

Skalen. Dytryg

Bipir. rombowa

Skupienia

Śnieżynki, symetria gwiazdek trój- i sześcioramien., skup. Ziarniste, zbite, wykwity- szron

Ośmiościany i sześciany, niekiedy o pokroju włóknistym, skup. Zbite i masywne, ziemiste

Słupki lub tabliczki o pokroju pseudohesag., skup. ziarniste

Tabliczki lub płytki, tabliczki drobnokryst.- śmietana hematytowa, grubokryst. I łuseczkowaty- błyszcz żelaza

Rzadkie kryształy grubotabl. I słupkowe, bliźniaki, skup. Ziarniste, nieprawidłowe ziarna

Bliźniaki wielokrotne, grubopłytkowe, słupkowe

Środowisko /geneza

Strefa hipergeniczna obszarów o dość chłodnym klimacie

Strefa utleniania, łupki fliszu karpackiego, okolice Monasterca nad Sanem

Pegmatyty skał kwaśnych, skały zmetamorf. Kontaktowo, aluwia, skały osadowe, rzadkie skały magmowe- jako min. Akcesor., magmowe złoża rud żelaza, piaski złotonośne D. Śląska

Wrostki w skałach magmowych, Pegmatyty skał kwaśnych, hydrotermy, eksh. Wulk, żyły typu alpejskiego, metamorf. I osad.,

Skały magmowe (gabra, anortozyty, diabazy), pegmatyty skał ultrazasadowych i zasadowych, piaski ilmenitowe, piaski złotonośne

Utwory kontaktowo- pneumatolitowe, pegmatyty granitoidów, aluwia, osadowe

Występowanie

Parageneza

Minerały strefy utleniania kruszców Cu, miedź

Pegmatyty: kwarc, skalenie, biotyt; Zmet: skały węglanowe, gnejsy, łupki

Magm.: hematyt, magnetyt

Twardość

1,5

3,5- 4

9

5,5- 6

8,5

Barwa

Bezbarwny, połysk szklisty

Czerwona do wiśniowej, Połysk diamentowy, często z nalotem malachitu lub chryzokoli

Różnie zabarwiony- szafir, rubin, ametyst orientalny, leukoszafir

Stalowoczarny- odmiany gruboziarniste; wiśniowoczerw.- odmiany zbite

Czarna, żelazistoczarny, ciemnoszary, połysk półmetaliczny

Żółty lub zielonawy o różnych odcieniach, połysk szklisty

Rysa

Czerwona

Biała lub szara

Wiśniowoczerw.

Czarna lub brunatna

bezbarwna

Cechy

kruchy

kruchy

Materiały ścierne

WAŻNA RUDA Fe

Wykorzystanie

Inne cechy

Izostrukturalny z hematytem, kruchy

Często barwi inne minerały, pseudomorf. Po kalcycie, syderycie, izostr. Z korundem

Kruchy, słabomagnet., wyprażony staje się magnetyczny

Wrażenie zmiany barwy, (aleksandryt) izostrukturalny z oliwinem, kruchy

Łupliwość

Dostrzegalna wg 111

brak

Brak

Niewyrażna wg 10-11

Wyraźna wg 110

przełam

muszlowy

muszlowy

Muszlowy lub zadziorowy

Muszlowy

muszlowy

Nierówny lub muszlowy

domieszki

Al

Fe2O3, FeO, TiO2

gęstość [g/cm3]

0,92

6,15

4

3,6- 5,3

3,4- 3,84

---