Budowa i funkcje serca

Serce to najważniejszy narząd. Jest to pompa w kształcie gruszki, która nieustannie rozprowadza krew wokół organizmu, dostarczając składniki odżywcze i tlen do narządów i tkanek. Serce uderza 70 razy na minutę. Przepompowuje w tym czasie od 4 do 6 litrów krwi. Serce składa się z:
1)Dwóch przedsionków (prawego i lewego) - jest to gruba elastyczna torba, spełniająca funkcję swego rodzaju ,,poczekalni" krwi, która powracając z płuc do lewego, a z reszty organizmu do prawego przedsionka napełnia je niczym woda rozdymująca balon.
2)Dwóch komór (prawej i lewej) - one właśnie wypychają krew do tętnic (lewa komora jest trzykrotnie grubsza od prawej ponieważ tłoczy krew do dużego krwiobiegu, natomiast prawa komora tylko do płuc).
3)Zastawki - są to luźne, mające kształt kieszeni fałdy z silnej tkanki, przymocowane do wewnątrz ścian serca. We właściwym momencie otwierają się i zamykają jak drzwi. Dbają o to, by krew płynęła tylko w jednym kierunku.
4)Tętnica - jest taka gruba by móc wytrzymać duże ciśnienie krwi wyrzucane przez serce. Wyprowadzają krew z serca albo do komórek albo do płuc.
5)Worek osierdziowy (osierdzie) - łagodzi tarcie występujące w czasi skurczu i rozkurczu. Wypełniony jest niewielką ilością płynu.

Serce nie korzysta z krwi, która przez nie przepływa. Dlatego serce ma własne naczynia zwane wieńcowymi. Choroba wieńcowa polega na powolnym zmniejszaniu się światła tętnic wieńcowych, objawia się to bólem klatki piersiowej. Gdy dojdzie do zablokowania wielu tętnic wieńcowych następuje zatrzymanie mięśnia sercowego i jest tzw. zawał.

Mamy dwa obiegi krwi:
1)mały (czyli płucny) - rozpoczyna się w komorze prawej, przyniesiona z całego ciała krew bogata w dwutlenek węgla zdąża do płuc. Przepływając przez naczynia włosowate pęcherzyków płucnych oddaje dwutlenek węgla a zabiera tlen. Krew z tlenem żyłą płucną powraca do lewego przedsionka i tu kończy się obieg mały.
2)duży (czyli wielki) - z lewej komory tętnicą główną krew z tlenem dociera dzięki naczyniom włosowatym do wszystkich komórek, dostarcza im tlen oraz pokarm, a zabiera dwutlenek węgla i produkty przemiany materii. Systemem naczyń włosowatych a potem drobnych żył krew też tlenu wlewa się do żyły głównej i z nią powraca do prawego przedsionka serca.
Krążenie wrotne to też część obiegu dużego. Żyły zbierają krew wypływającą z kosmków jelitowych i doprowadzają ją żyłą wrotną do wątroby. Tu zostaje zmagazynowany cukier w postaci glikogenu oraz tłuszcze. Oczyszczona krew wraca żyłą wątrobową do krwoibiegu.

Budowa układu krwionośnego człowieka. Obieg krwi i regulacja pracy serca.

BUDOWA:

Układ krwionośny człowieka zbudowany jest z:
- serca
- sieci naczyń krwionośnych: żył, tętnic, naczyń włosowatych

Tętnice odprowadzają krew utlenowaną z serca do tkanek, żyłami krew odtlenowana płynie z tkanek do serca.

SERCE - umieszczone jest w worku osierdziowym, wypełnionym niewielką ilością płynu.
1. ściana pokryta jest cienką błonką, na której leżą naczynia wieńcowe, tworzące układ wieńcowy - odpowiedzialny za odprowadzanie i doprowadzanie różnych substancji
2. mięsień sercowy zbudowany jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Przedsionki i komory wyścielone są wewnątrz błoną zbudowaną z tkanki łącznej pokrytej warstwą nabłonka płaskiego
3. serce działa na zasadzie pompy. Zastawki zapobiegają zmianie kierunku krwi. Między przedsionkiem
a komorą prawej części serca znajduje się zastawka trójdzielna, między przedsionkiem a komorą lewej strony serca znajduje się zastawka dwudzielna. U podstawy dwóch dużych tętnic - aorty i tętnicy płucnej, odchodzących od komór znajdują się zastawki półksiężycowate
4. prawy przedsionek otrzymuje krew nieutlenowaną, powracającą z tkanek, którą następnie prawa komorą toczy do płuc, a do lewego przedsionka wpływa krew utlenowaną.

ŻYŁY I TĘTNICE - ich ściany składają się z trzech warstw:
1. zewnętrzna - łącznotkankowa
2. środkowa - zbudowana z mięśni gładkich
3. wewnętrzna - utworzona z tkanki łącznej i śródnabłonka

pomimo posiadania takich samych warstw ścian, tętnice i żyły różnią się od siebie:
- grubością poszczególnych warstw
- elastycznością
- wytrzymałością na zmiany ciśnienia
- występujących w żyłach zastawek zapobiegających cofaniu się krwi

NACZYNIA WŁOSOWATE - są to cienkościenne przewody rozmieszczone w tkankach, łączące zwykle tętnice z żyłami. Ich ściana zbudowana jest z śródbłonka - przez niego zachodzi wymiana substancji między krwią a tkankami. Silne ukrwienie niektórych narządów (np. nerek, przysadki mózgowej) umożliwia specyficzny układ naczyń (tętniczka - naczynia włosowate - tętniczka) zw. SIECIĄ DZIWNĄ, za którego pośrednictwem odbywa się sprawna wymiana substancji między organem a płynami ciała.

OBIEG KRWI:

- MAŁY OBIEG KRWI (PŁUCNY) - zaczyna się w prawej komorze i krew kierowana jest tę tętnicą płucną do płuc gdzie ulega nasyceniu tlenem. Następnie krew bogata w tlen dociera żyłami płucnym do lewego przedsionka
- DUŻY OBIEG KRWI - rozpoczyna się w lewej komorze, skąd aorta dzielącą się na liczne odgałęzienia (tętnice) doprowadza krew natlenowaną do narządów obwodowych. Tu wymiana krwi natlenowanej z odtlenowaną i naczyniami żylnymi wraca do prawego przedsionka.

Krew z żołądka, śledziony, jelit, trzustki jest odprowadzana UKŁADEM WROTNYM do wątroby. Liczne substancje toksyczne i nadwyżki składników pokarmowych zatrzymywane są przez wątrobę, a reszta przedostaje się do żyły podstawowej dolnej. Krew z górnych części ciała zbierana jest żyłami podstawowymi górnymi.

W utrzymywaniu krążenia krwi pomagają sercu ruchy mięśni szkieletowych i ruchy oddechowe.

REGULACJA PRACY SERCA:

Na regulację wpływa wiele czynników, które dostosowują akcję serca i średnicę naczyń krwionośnych do wymagań organizmu.

Przyśpieszenie spowodowane jest pobudzeniem rozrusznika serca przez układ nerwowy. Impulsy powodują dostosowanie pracy serca do potrzeb tkanek i narządów, zwłaszcza do zapotrzebowania na tlen, wysyłane są przez ośrodek znajdujący się w rdzeniu przedłużonym.
Wzrost kwasowości krwi, spowodowany podwyższeniem stężenia dwutlenku węgla, a także podwyższeniem temperatury ciała (np. w stanach gorączkowych), powodują (przez układ nerwowy współczulny) pobudzenia pracy węzła zatokowo - przedsionkowego.
Czynnikiem zmieniającym napięcie naczyń krwionośnych, a przez to ciśnienie i szybkość przepływu krwi, są mięśnie gładkie. Ich skurcz powoduje wzrost ciśnienia krwi.

---