1. Rola układu krążenia- układ krążenia zapewnia u ssaków przepływ krwi w naczyniach tętniczych włosowatych i żylnych. Krążąca krew dostarcza wszystkim komórkom organizmu tlenu, składników odżywczych, hormonów i enzymów zbiera natomiast produkty przemiany materii. Zaburzenia krążenia powodują zachwianie regulacji w organizmie prowadząc do obumierania tkanek i komórek. Prawidłowe krążenie pozwala na zachowanie stałości środowiska wewnętrznego(homeostaza). Układ krwionośny ptaków i ssaków jest układem zamkniętym, na który składają się serce oraz system naczyń krwionośnych. Od serca na obwód do poszczególnych narządów krew płynie tętnicami natomiast do serca żyłami. Krew płynie dwoma krwiobiegami dużym i małym. 2. Budowa anatomiczna serca- serce położone jest w dolnej części jamy piersiowej na terenie śródpiersia i w większości swojej części znajduje się po lewej stronie ciała. Otoczone jest błoną surowiczą składającą się z dwóch listków. Pierwszy zwany nasierdziem ściśle przylega do serca i otacza początek pni naczyniowych, drugi zwany osierdziem powstaje w skutek zawinięcia się nasierdzia na zewnątrz. Pomiędzy listkami błony surowiczej występuje wąska wypełniona płynem osierdziowym przestrzeń zwana jamą osierdziową. Dzięki obecności płynu zmniejsza się tarcie pomiędzy listkami podczas pracy serca. Wnętrze serca wyścielone jest wielobocznymi komórkami tworzącymi wsierdzie. Ściany serca zbudowane są z tkanki mięśniowej sercowej poprzecznie prążkowanej. Układ jej włókien jest odmienny dla przedsionków i komór. W obrębie przedsionków znajduje się warstwa powierzchniowa wspólna dla obu przedsionków oraz głęboka oddzielna dla każdego przedsionka. Mięśniówka komór utworzona jest z 3 warstw zewnętrznej i wewnętrznej przebiegających podłużnie oraz środkowej o przebiegu okrężnym. Ściana komory lewej jest ok. 3 razy grubsza od ściany komory prawej ze względu na wykonywaną wielokrotnie większą pracę. Wnętrz serca tworzą dwa przedsionki lewy i prawy oraz dwie komory lewa i prawa. Pomiędzy lewym przedsionkiem a lewą komorą oraz prawym przedsionkiem i prawą komorą znajdują się ujścia przedsionkowo- komorowe. Oba ujścia zaopatrzone są w system zastawek zapobiegających cofaniu się krwi do przedsionków podczas skurczu komór. W ujściu przedsionkowo komorowym lewym znajduje się zastawka przedsionkowo- komorowa lewa zwana zastawką dwudzielną jest ona zbudowana z dwóch płatków. Ujście przedsionkowo komorowe prawe zaopatrzone jest w zastawkę przedsionkowo- komorową prawą tzw. trójdzielną. Składa się ona z 3 płatków. Powierzchnie płatków obu zastawek zwrócone ku przedsionkom są gładkie. Do powierzchni płatka zwróconej ku komorze przymocowane są struny ścięgniste. Ich rola polega na łączeniu płatków zastawek ze znajdującymi się na powierzchni komór wyniosłościami tzw. mięśniami brodawkowatymi. U ujścia aorty z lewej komory oraz u ujścia tętnicy płucnej z prawej komory znajdują się zastawki typu półksiężycowatego. Każda z nich składa się z 3 płatków. Funkcją tych zastawek jest zapobieganie cofaniu się krwi gdy ciśnienie jest wyższe niż w komorze. 3.Właściwości serca mięśniowego. Przenoszenie fali depolaryzacji z jednej zspólni na drugą odbywa się drogą układu przewodzącego i obejmuje zawsze cały mięsień sercowy. Z tego powodu serce działa zgodnie z prawem „wszystko albo nic” w odniesieniu do całej struktury anatomicznej, a nie pojedynczych włókien mięśniowych. Oznacza to że już podnieta progowa jest w stanie wywołać skurcz całego mięśnia sercowego. Mechanizm powstawania i szerzenia się pobudzenia we włóknach mięśnia sercowego jest zbliżony do występującego w mięśniach szkieletowych. Potencjał spoczynkowy mięśnia serowego wynosi od -85do -95mV. Pobudzenie włókien mięśnia powoduje wzrost potencjału do +30mV czyli depolaryzację poprzedzoną gwałtownym wzrostem przepuszczalności dla jonów sodu. W tym okresie mięsień sercowy wchodzi w okres refrakcji bezwzględnej który trwa tak długo jak długo trwa de3polaryzacja. Następnie mięsień sercowy wchodzi w okres względnej repolaryzacji i wtedy odpowiednio silne bodźce są w stanie wzbudzić w nim nową depolaryzację wywołując skurcze dodatkowe serca. Najistotniejszą cechą fizjologiczną charakteryzującą mięsień sercowy jest zdolność do samoczynnego wywołania przez serce rytmicznie powtarzających się fali depolaryzacji dzięki czemu powstają rytmiczne skurcze i rozkurcze przedsionków i komór jest to zasługa układu bodźcotwórczego. Podstawowym rozrusznikiem zapoczątkowującym skurcz w mięśniu sercowym jest węzeł zatokowy. Drugie skupisko komórek układu bodźca przewodzącego nosi nazwę węzła przedsionkowo- komorowego. Przedłużenie tego węzła w kierunku dokomorowym nazywa się pęczkiem przedsionkowo- komorowym. Biegnie on wzdłuż przegrody międzykomorowej dochodzi do koniuszka serca a następnie dzieli się na dwie odnogi i zawraca wzdłuż bocznych ścian komór tworząc siateczkę komórek mięśniowych przewodzących serca tzw. włókna Purkinjego. W warunkach fizjologicznych tylko komórki rozrusznikowe węzła zatokowo- przedsionkowego inicjują rytm pracy serca. Dlatego węzeł ten jest uważany za główny rozrusznik mięśnia sercowego. 4. Cykl pracy serca- praca serca charakteryzuje się występującymi naprzemiennie skurczami i rozkurczami przedsionków i komór. W czasie fazy rozkurczu krew napływa do przedsionków i komór przy półotwartych zastawkach przedsionkowo - komorowych a zamkniętych zastawkach półksiężycowatych leżących u ujścia tętnicy płucnej i aorty. Zamknięcie zastawek półksiężycowatych zapobiega cofnięciu się krwi wypchniętaej na obwód w poprzedzającym rozkurcz skurczu. Faza skurczu rozpoczyna się skurczem przedsionków przy czym skurcz przedsionka prawego nieznacznie wyprzedza skurcz przedsionka lewego. Węzeł zatokowo przedsionkowy wyzwala fale depolaryzacji poprzedzającą skurcz i rozprzestrzeniająca się promieniście w mięśniu przedsionków. W fazie skurczu przedsionków krew przepływa do komór będących jeszcze w fazie rozkurczu. Opóźnienie skurczu komór spowodowane jest zwolnieniem przemieszczania się depolaryzacji w obszarze węzła przedsionkowo komorowego do 0,05 m\s. Przemieszczając się wzdłuż pęczka przedsionkowo komorowego i włókien Purkinjego fala depolaryzacji obejmuje komory serca i rozpoczyna się ich skurcz. Zamknięcie zastawek przedsionkowo - komorowych następuje w okresie izowolumetrycznym skurczu komór jako wynik rosnącego ciśnienia. Tę fazę skurczu nazywamy skurczem izowolumetrycznym. Mięśnie komór wywierają ucisk na krew znajdująca się w komorach. Ciśnienie w czasie tej fazy wzrasta. Kiedy wzrastające ciśnienie w komorach przekroczy ciśnienie panujące w tętnicy płucnej i aorcie następuje otwarcie zastawek półksiężycowtych i krew zostaje wypchnięta na obwód do krążenie płucnego i obwodowego. Ma to miejsce w fazie skurczu izotonicznego. Objętości krwi opuszczające prawą i lewą komorę są zbliżone i noszą nazwę objętości wyrzutowej. Objetość wyrzutowa stanowi około 50% objętości skurczowej komór. Podczas trwania skurczu komór przedsionki ulegają rozkurczowi wchodząc w etap repolaryzacji i napełniają się krwią napływającą i zasysaną z dużych naczyń żylnych. Potem następuje pauza. Po rozkurczu serce rozpoczyna nowy cykl sercowy.