UKŁAD KRĄŻENIA
Do narządów krążenia zaliczamy:
- serce
- krew
- naczynia krwionośne
SERCE (COR)
Jest centralną częścią układu krążenia i działa na zasadzie pompy ssąco- tłoczącej
Następują w nim cykliczne skurcze i rozkurcze poszczególnych jego jam wywołując w ten sposób krążenie krwi w układzie naczyniowym
POŁOŻENIE SERCA
Leży w klatce piersiowej, w śródpiersiu dolnym
Podstawą skierowane do góry, do tyłu i w prawo
Koniuszek serca skierowany do dołu, do przodu i w lewo
Podstawa serca utworzona jest przez przedsionki
Korona serca utworzona jest przez tętnice wychodzące z serca i żyły do niego wchodzące
Koniuszek serca należący do lewej komory styka się z przednią ścianą klatki piersiowej
BUDOWA ZEWNĘTRZNA SERCA
Wyróżniamy:
Powierzchnia mostkowo- żebrowa z przodu
Powierzchnia przeponowa tylno- dolna
Bruzda wieńcowa- między przedsionkami przedsionkami komorami
Bruzda międzykomorowa przednia
Bruzda międzykomorowa tylna
JAMY SERCA (4)
Przedsionek prawy
Przedsionek lewy
Komora prawa
Komora lewa
PRZEDSIONEK PRAWY
Wchodzą do niego żyły:
Żyła główna górna (Vena cava superior)
Żyła główna dolna (Vena cava inferior)
Zatoka wieńcowa serca
PRZEDSIONEK LEWY
Wchodzą do niego żyły:
2 żyły płucne prawe- górna i dolna (Vena pulmonalis dextra superior et inferior)
2 żyły płucne lewe- górna i dolna (Vena pulmonalis ministra superior et inferior)
Z KOMÓR UCHODZĄ TĘTNICE:
z prawej komory- pień płucny (Truncus pulmonalis)
z lewej komory- aorta (Aorta)
PRZEGRODA SERCA
oddziela prawą połowę serca od lewej
wyróżniamy:
- przegroda międzyprzedsionkowa- oddziela przedsionki
- przegroda międzykomorowa- oddziela komory, składa się z:
* części mięśniowej
* części błoniastej
PRZEDSIONEK PRAWY (ATRIUM DEXTRUM)
na jego ścianie przedniej znajduje się uszko prawe, a w nim znajdują się wyniosłości mięśniowe zwane mięśniami grzebieniastymi
na ścianie przyśrodkowej znajduje się dół owalny
na ścianie dolnej znajduje się ujście przedsionkowo- komorowe prawe
KOMORA PRAWA (VENTRICULUS DEXTER)
na podstawie wewnętrznej wyróżniamy 2 części:
- drogę dopływową- od ujścia przedsionkowo- komorowego do wierzchołka komory, uformowaną przez liczne beleczki mięśniowe
- drogę odpływową- tzw. Stożek tętniczy prowadzącą od wierzchołka do ujścia pnia płucnego, zamknięte zastawką pnia płucnego
w jamie komory występują mięśnie brodawkowate (3) od których odchodzą struny ścięgniste
z komory prawej wychodzi pień płucny
PRZEDSIONEK LEWY (ATRIUM SINISTRUM)
ściana przedsionka jest gładka z wyjątkiem uszka lewego, lewego którym znajdują się mięśnie grzebieniaste
ścianę przyśrodkową stanowi przegroda międzyprzedsionkowa
KOMORA LEWA (VENTRICULUS MINISTER)
W świetle komory wyróżniamy:
- drogę dopływową- biegnącą do ujścia przedsionkowo- komorowego do koniuszka serca i uformowaną przez beleczki mięśniowe
- drogę odpływową- (stożek tętniczy) prowadzącą od koniuszka do ujścia aorty, zamknięte zastawką aorty
Występują mięśnie brodawkowate (2), od nich odchodzą struny ścięgniste przyczepiające się do płatków zastawki przedsionkowo- komorowej
Z komory lewej wychodzi aorta
ZASTAWKI SERCA
Wyróżniamy 4 zastawki zapewniające stały kierunek przepływu krwi:
- zastawki żylne:
* przedsionkowo- komorowa prawa (trójdzielna) (Valva tricuspidalis)
* przedsionkowo- komorowa lewa (dwudzielna) (Valva bicuspidalis lub mitralis)
- zastawki tętnicze:
* pnia płucnego (Valva trunci pulmonalis)
* aorty (Valva aortae)
ZASTAWKI TĘTNICZE SERCA
Zapobiegają cofaniu krwi z aorty i pnia płucnego do komór w czasie ich skurczu
Utworzone są z wsierdzia komory i błony wewnętrznej aorty i pnia płucnego
Leżą w ujściu aorty i pnia płucnego
Składają się z 3 płatków półksiężycowatych, które mają kształt kieszonek. Podczas rozkurczu komory cofająca się krew wypełnia płatki i tak je poszerza, że wolne ich brzegi ściśle przylegają do ścian
ZASTAWKI ŻYLNE
Zapobiegają cofaniu się krwi z komór do przedsionków
Zbudowane z wsierdzia przedsionków i komór
Leżą w ujściach przedsionkowo- komorowych prawym i lewym
Utworzone są z płatków, które wolnym brzegiem otwierają się w stronę komór, do których przyczepiają się struny ścięgniste, które biegną do mięśni brodawkowatych
ŚCIANY SERCA
Zbudowane są z 3 warstw:
- nasierdzie- stanowi je zewnętrzna blaszka trzewna osierdzia surowiczego
- śródsierdzie- składa się z:
* mięśnia sercowego
* szkieletu serca
* układu przewodzącego serca
- wsierdzie- błona surowicza, która pokrywa całkowicie ściany i wszystkie struktury leżące w poszczególnych jamach serca; tworzy zastawki
MIĘSIEŃ SERCOWY (MYOCARDIUM)
Podstawowy składnik ścian serca, oddzielny dla komór i przedsionków
Ściany przedsionków i przegroda międzyprzedsionkowa są stosunkowo cienkie
Ściany komór są grube. Ze względu na wysokie ciśnienie panujące głównie w komorze lewej jej ściana jest prawie 2 razy grubsza od ściany komory prawej.
SZKIELET SERCA
Leży na granicy między mięśniem przedsionków przedsionków i mięśniem komór
Stanowi miejsce przyczepu mięśni i zastawek oraz całkowicie odgranicza mięśnie przedsionków od mięsni komór
Do szkieletu zaliczamy:
- pierścień przedsionkowo- komorowy prawy i lewy
- pierścień włóknisty aorty i pnia płucnego
- trójkąt włóknisty prawy i lewy (uzupełniają przestrzenie między pierścieniami)
- część błoniastą przegrody międzykomorowej
UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA
Posiada zdolność wytwarzania i przewodzenia bodźców pobudzających mięsień sercowy do pracy
Jest rozrusznikiem akcji serca i koordynatorem pracy przedsionków i komór
Wyróżniamy jego 3 części:
- węzeł zatokowo- przedsionkowy- w ścianie prawego przedsionka, w nim powstają bodźce (70/min)
- węzeł przedsionkowo- komorowy- w prawym przedsionku, w dolnej części przegrody międzyprzedsionkowej (50/min)
- pęczek przedsionkowo- komorowy (Hissa)- składa się z pnia, który dzieli się na odnogę prawa i lewą, które kończą się drobnymi gałązkami (włókna Purkinjego) w mięśniach brodawkowatych i beleczkach mięśniowych komór (30/min)
UNACZYNIENIE SERCA
Krew odżywcza prowadza 2 tętnice:
- tętnica wieńcowa prawa
- tętnica wieńcowa lewa
Krew żylna ze ścian serca uchodzi do żył własnych serca, a te uchodzą do zatoki wieńcowej leżącej w tylnej części bruzdy wieńcowej
Zatoka wieńcowa uchodzi do prawego przedsionka
UNERWIENIE SERCA
Serce unerwione przez układ autonomiczny
Włókna przywspółczulne doprowadzają do serca nerw błędny (X), który hamuje czynność serca
Włókna współczulne pochodzą od pnia współczulnego, który przyspiesza akcję serca
OSIERDZIE (PERICARDIUM)
Serce leży w worku osierdziowym, którego podstawa zrośnięta jest z przeponą, a wierzchołek obejmuje początki wielkich naczyń tętniczych i żylnych serca
Składa się z:
- osierdzia włóknistego
- osierdzia surowiczego, w którym wyróżniamy:
* blaszkę ścienną
* blaszkę trzewną (nasierdzie)
Między blaszką ścienną, a trzewną osierdzia surowiczego znajduje się jama osierdzia wypełniona płynem osierdziowym
KREW = OSOCZE + ELEMENTY MORFOTYCZNE
100% 55 % 45 %
FUNKCJE KRWI
Transportowa, o charakterze:
- zaopatrującym- pobieranie O2, składników energetycznych, soli mineralnych i witamin z układu pokarmowego
- oczyszczająca
- termoregulacyjna
Ochronna i obronna
Homeopatyczna- utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego
ELEMENTY MORFOTYCZNE KRWI
Erytrocyty
Leukocyty
- granulocyty
* obojętnochłonne
* kwasochłonne
* zasadochłonne
- limfocyty
- monocyty
Płytki krwi (trombocyty)
OSOCZE
Składa się z: wody (91- 92 %) i ciał stałych (białka, sole mineralne, witaminy, enzymy, hormony, glukoza, kwas moczowy)