Bolesaw Niemierko

Kodeks etyczny oceniania szkolnego

1. Odpowiedzialność sprawdzającego i oceniającego osiągnięcia uczniów

1. Powiadom uczniów o celu, dacie, zakresie programowym i formie planowanej ewaluacji osiągnięć oraz o normach wymagań, jakie powinni spełnić .

2. Nie wybiegaj w sprawdzaniu poza wiadomości i umiejętności, które uczniowie mieli okazję opanował w szkole lub poza szkołą . Upewnij się, że forma zadań jest im znana i została odpowiednio przećwiczona.

3. Unikaj nie sprawdzonych narzędzi pomiaru oraz narzędzi, co do których masz istotne wątpliwości, a narzędzia i procedury standaryzowane stosuj dokładnie według instrukcji.

4. Stwórz uczniom, w wyznaczonym na to czasie, możliwość zadawania pytań o organizację egzaminu. Wyjdź naprzeciw ich postulatom co do treści sprawdzania osiągnięć ,pozostając jednak w zgodzie z programem nauczania i ze swoją koncepcją dydaktyczną.

5. Bądź przygotowany do egzaminu co najmniej tak samo starannie jak do najbardziej ambitnej nowej lekcji. Dotyczy to zwłaszcza stosowania standaryzowanych narzędzi pomiaru osiągnięć uczniów.

6. Unikaj wszelkich warunków i okoliczności, które mogą podważy lub obniży wartość wyników ewaluacji osiągnięć uczniów.

7. Przeciwdziałaj stresowi egzaminacyjnemu uczniów, szanuj ich godność i prawa.

8. Otocz opieką uczniów mających szczególne trudności z udziałem w sprawdzaniu i ocenianiu osiągnięć , nie obniżając wszakże obiektywizmu ewaluacji. Nie wykluczaj z egzaminu żadnego ucznia bez ważnego i jawnego powodu.

9. Zapobiegaj nieuczciwości uczniów w toku sprawdzania i oceniania osiągnięć .

10. Ujawnij uczniom reguły punktowania, obliczania i interpretacji wyników sprawdzania ich osiągnięć , a także ewentualne odstępstwa od tych reguł i przyczyny odstępstw.

11. Dokładnie wykonuj i sprawdzaj punktowanie, obliczenia i interpretacje wyników egzaminu, a gdy masz możliwość , poproś innego specjalistę przedmiotu o ich dodatkowe sprawdzenie.

12. Utrzymuj w ryzach osobiste preferencje wobec wyglądu, obyczajów, stylów uczenia się i wcześniejszych osiągnięć szkolnych poszczególnych uczniów.

B. Odpowiedzialność komunikującego ocenę osiągnięć uczniów

1. Zanim przedstawisz zainteresowanym wyniki oceniania, oszacuj dostępnymi ci sposobami obiektywizm, trafność i rzetelność dokonanej ewaluacji.

2. Wyniki oceniania przedstawiaj zawsze z komentarzem na temat sposobu ich uzyskania i z ostrzeżeniem o ich przybliżonej wiarygodności. Uczciwie przyznaj się do własnych pomyłek i rozczarowań.

3. Wyniki oceniania przedstawiaj tylko tym osobom, które są uprawnione do ich poznania. Upewnij się, że nie wpadną w niepowołane ręce.

4. Wyniki oceniania przedstawiaj uczniom jak najszybciej, nie wcześniej jednak niż po przemyśleniu komentarza, jaki powinien im towarzyszy . Zapobiegaj błędnej interpretacji wyników i nadawaniu im zbyt wielkiego znaczenia przez uczniów.

5. Unikaj czynienia porównań na niekorzyść słabszych uczniów Przedstawiaj gównie ich osiągnięcia, a nie brak osiągnięć Ogranicz komentarze przed frontem klasy na temat niepowodzeń poszczególnych uczniów, zachowaj dyskrecję.

6. Wykorzystaj wszystkie dostępne źródła wiarygodnych danych, które pomogą ci objaśni uczniom warunki ewaluacji i kontekst dydaktyczny zarejestrowanych osiągnięć .

7. Przeprowadź dyskusję z klasą na temat wyników oceniania i możliwości podniesienia osiągnięć . Stwórz racjonalną procedurę odwoławczą od zbyt niskich ocen.

8. Objaśnij uczniom sposób przechowywania i dalszego użytkowania wyników ewaluacji, w tym zwłaszcza informowania rodziców i innych nauczycieli o tych wynikach.

Klemens Stróżyński

Rachunek sumienia [nauczyciela] z oceniania

1. Czy nie stawiam więcej niż jednej oceny za jeden sprawdzian czy odpowiedź? Czy nie robię tego, aby zadowoli dyrektora posiadaniem większej liczby ocen w dzienniku? Wiem przecież, że ocena powinna, co prawda, uwzględnia różne aspekty pracy czy odpowiedzi ustnej, ale jest ich wypadkową.

2. Czy nie przyjmuję za dogmat, że istnieje jakiś stały wskaźnik procentowy dla skali stopni szkolnych, np. dla oceny dopuszczający - 40% lub 50% możliwych do uzyskania punktów? Wiem, że nie ma czegoś takiego, podobnie jak nie ma sztywno ustalonej liczby błędów ortograficznych, dyskwalifikujących pracę pisemną na poszczególnych

poziomach wiekowych. Jest natomiast coś takiego, jak poprawny rozkład liczebności punktów czy ocen, zgodny z przyjętą strategią oceniania.

3. Czy nie odejmuję punktów za błędne odpowiedzi w testach czy sprawdzianach? Przecież jest to niewskazane z psychologicznego punktu widzenia. Uczeń prawie pewien odpowiedzi, ale nie lubiący ryzykować , nie udzieli żadnej odpowiedzi, nie zyska punktu,

ale i nie straci. Czyli oceniam wówczas nie tylko wiadomości i umiejętności, ale także cechy osobowościowe, a nie o to przecież chodzi. Odejmowanie punktów może wchodzi w rachubę podczas konkursów, które rządzą się innymi prawami niż szkolne ocenianie, Podczas konkursów zawsze są wygrani i przegrani, w szkole nie powinno tak by .

4. Czy nie przyznaję mechanicznie wyższej liczby punktów za zadanie trudniejsze w sprawdzianie? Właściwie wiem, że jest to krzywdzące dla słabszych uczniów, bo to oni tych trudniejszych zadań nie rozwiążą, tracąc relatywnie więcej punktów. Najbardziej uczciwe jest punktowanie zero - jedynkowe, natomiast zadania zbyt obszerne bądź wieloczłonowe należy rozdzieli na jednostki o standardowej objętości.

5. Czy nie sumuję punktów za zupełnie różne umiejętności? (np. w przypadku języka polskiego, czy nie dodaję punktów za ortografię do punktów za treść ?). Czy stawiając pytanie lub podając temat uczniom, zawsze mam świadomość , jakie umiejętności zamierzam ocenia ?

6. Czy zbyt często nie stosuję plusów i minusów przy ocenach cząstkowych? Czy nie stawiam ponad 25% ocen z plusami lub minusami, ujawniając, że mam problemy z samym sobą, z podejmowaniem decyzji, że sam nie uważam swoich ocen za wiarygodne? Czy nie używam przypadkiem plusów i minusów w przypadku ocen semestralnych, w dodatku racjonalizując swoje niezdecydowanie argumentacją, że dzięki plusom i minusom

osiągam większą precyzję oceniania?

7. Czy nie porównuję ocen wystawionych przez różnych nauczycieli i z różnych przedmiotów oraz nie wyciągam z tego wniosków, tworząc ranking klas lub ranking uczniów? Przecież oceny można porównywa tylko wtedy, gdy zostały wystawione w tych samych warunkach, za to samo i według tych samych zasad. Na ocenę składają się wszak czynniki leżące po stronie ucznia i czynniki leżące po stronie auczyciela. Proporcjonalny udział tych ostatnich jest różny w przypadku każdego nauczyciela i w ogóle słabo zbadany.

8. Czy nie stawiam gównie ocen za wiadomości, a nie za umiejętności, wybierając to, co znacznie łatwiej się sprawdza? Hierarchia ważności jest akurat odwrotna.

9. Czy rytmicznie oceniam, unikając spiętrzenia obciążenia uczniów pod koniec okresu szkolnego? Czy w przypadku przeciążenia ucznia sprawdzianami pod koniec okresu nie biorę poprawki na tę okoliczność i zawyżając oceny, nie fałszuję niesionej przez nią informacji o postępach ucznia!

10. Czy zawsze najpierw analizuję zalety pracy ucznia i je przede wszystkim biorę pod uwagę przy ustalaniu oceny? Czy nic ulegam pokusie doszukiwania się braków i błędów w działaniach uczniów? I czy, komunikując uczniowi ocenę, staram się zachęci go do zdobywania wiedzy z radością?

Źródło: Klemens Stróżyński (2003), Ocenianie szkolne dzisiaj. Poradnik dla nauczycieli.

Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa, s. 53-54.

Klemens Stróżyński

Dobre rady w sprawie oceniania [dla ucznia]

1. Nauczyciel ocenia w szkole Twoje osiągnięcia, a nie poszukuje Twoich braków. Jednak każdy ma jakieś braki. Kiedy je pozna, łatwiej mu je usuną . Masz dobre prawo ukrywa swoje braki w szkole, jest to jednak wbrew Twojemu dobrze pojętemu interesowi.

2. Ocena jest dla Ciebie informacją, czy spełniłeś wymagania nauczyciela. Nigdy nie jest ona, a przynajmniej nie powinna by , karą czy nagrodą. Wyższa ocena zawsze sprawia radość , ale słabsza też może przynieś Ci pożytek, jeżeli wyciągniesz z niej właściwe wnioski.

3. Ocena jest dla Ciebie informacją, przede wszystkim dla Ciebie - więc nie obawiaj się pyta nauczyciela nie tylko o to, dlaczego taką waśnie ocenę otrzymałeś, ale także o to, co musisz zrobi , żeby uzyskiwać lepsze stopnie.

4. Ocena jest jawna. Masz prawo wiedzieć , co zrobiłeś dobrze, a w czym się pomyliłeś, ale pokaż też swoje wyniki rodzicom. Za sukces Cię pochwalą, w przypadku porażki - może doradzą, pomogą.

5. Jawność polega także na tym, że musisz rozumie wyjaśnienia nauczyciela. Jeśli nie są one dla Ciebie jasne, poproś o bardziej zrozumiałe sformułowanie - aż do skutku.

6. Nigdy nie staraj się wyuczy na pamięć odpowiedzi na poszczególne zadania czy pytania. W taki sposób by może da się uzyska jedną czy drugą dobrą ocenę na sprawdzianie, ale nie da się zdobyć potrzebnej wiedzy. W ostatecznym rozrachunku zawsze opłaca się rozumieć materiał.

7. Osiąganie dobrych wyników w szkole jest tak w interesie Twojego nauczyciela, jak i w Twoim. Dlatego staraj się współpracować z nauczycielem w tym zakresie. Z tej współpracy albo obie strony będą zadowolone, albo obie będą niezadowolone. Przemyśl to sobie.

Źródło: Klemens Stróżyński (2003), Ocenianie szkolne dzisiaj. Poradnik dla nauczycieli.

Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa, s. 55.

Klemens Stróżyński

Kontrakt dla oceniania

Nauczyciel	Uczeń
1. Oceniam w szkole Twoje osiągnięcia, a nie poszukuję Twoich braków. Te braki wskazuję Ci, byś wiedział, co powinieneś poprawić .	1. Staram się pokazać w szkole swoje osiągnięcia, ale wiem, że ujawnienie moich braków też pomoże mi w uczeniu się.
2. Ocenę traktuję jako informację, czy spełniłeś moje wymagania Nigdy nie będę wykorzystywać jej jako kary czy nagrody.	2. Ocenę traktuję jako informację, czy spieniłem wymagania nauczyciela, nie jako karę lub nagrodę. Staram się pożytecznie wykorzystać także oceny słabsze, niż oczekiwane
3. Ocena jest informacją, przede wszystkim dla Ciebie - więc zobowiązuję się nie tylko wyjaśni Ci, dlaczego taką waśnie ocenę otrzymałeś, ale także wskazać , co powinieneś zrobić , żeby uzyskiwać lepsze stopnie.	3. Ocena jest dla mnie informacją o postępach i jeśli nie wiem, dlaczego otrzymałem właśnie taką, albo nie wiem, co zrobić , żeby otrzymać wyższą, zapytam o to nauczyciela
4. Ocena jest jawna dla Ciebie i twoich rodziców. Nie ukrywam jej przed Tobą, ale też nie ujawniam osobom nieuprawnionym.	4. Ocena jest jawna nie tylko dla mnie, alei dla moich rodziców. Nie będę jej przed nimi ukrywać.
5. Wyjaśnienia dotyczące oceny będę starać się przekazać w taki sposób, byś je zrozumiał i przyjął. Jeśli mi to się nie da, oczekuję, że mi o tym powiesz.	5. Wyjaśnienia dotyczące oceny są dla mnie ważne. Jeśli nie są one dla mnie jasne, po proszę o zrozumialsze sformułowanie - aż do skutku
6. Będę wyżej cenić zrozumienie zagadnienia przez ucznia niż wyuczenie się na pamięć odpowiedzi na poszczególne zadania czy pytania.	6. Nawet jeśli wyuczenie się na pamięć za pewni mi dobry stopień, będą zawsze starać się zrozumieć materiał, a problemy w tym zakresie zgłoszę nauczycielowi.
7. Osiąganie przez Ciebie dobrych wyników w szkole jest nie tylko w Twoim, ale i w moim interesie. Te wyniki zależą głównie od Twojego uczenia się i zamierzam z Tobą w tym zakresie współpracować .	7. Osiąganie dobrych wyników w szkole zależy gównie ode mnie i jest przede wszystkim w moim interesie, ale wierzę, że i nauczycielowi na tym zależy. Będę współpracować z nim w tym zakresie

Źródło: Klemens Stróżyński (2003), Ocenianie szkolne dzisiaj. Poradnik dla nauczycieli.

Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa, s. 56.

1

---