Wykład III Finanse publiczne

Finanse samorządu terytorialnego

Struktura organizacyjna budżetu jednostek samorządu terytorialnego

Cześć 1

Finanse publiczne:

• Podsektor rządowy

• Podsektor samorządowy

• Podsektor ubezpieczeń społecznych

„Od stycznia 2011 roku utworzone zostały nowe granice gmin”

Liczba gmin w roku 2011 to 2479 jednostek. Lecz piec gmin z gmin wiejskich stało się gminami miejskimi.

System finansowy samorządu terytorialnego tworzy ogol instytucji prawno-finansowych regulujących jego gospodarkę finansowa, obejmująca gromadzenie i organizacje zasobów pieniężnych oraz ich wydatkowanie.

Na system finansowy samorządu terytorialnego składają się instytucje prawno-finansowe służące:

• Gromadzeniu przez jednostki samorządu terytorialnego środków pieniężnych (podatki, opłaty, dotacje celowe, subwencje, udziały w podatkach państwowych itp.)

• Organizacji zasobów pieniężnych jednostek samorządu terytorialnego (budżet, fundusze celowe)

• Wydatkowaniu środków pieniężnych przez jednostki samorządu terytorialnego (wynagrodzenie, stypendia, nagrody, zasiłki, dodatki mieszkaniowe0

Prawne podstawy systemu dochodów jednostek samorządu terytorialnego:

• Konstytucja RP (art.. 167, 168)

• Ustawa z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2003 r. Nr 2003 poz. 1966 ze zm)

• Ustawa o finansach publicznych

• Europejska karta samorządu lokalnego

W konstytucji RP (art. 167 ust.2) jak również w ustawie o dochodach Jednostek samorządu terytorialnego (art. 3 ust 1 UDJST) przyjęto podział dochodów jednostek samorządu terytorialnego na 3 podstawowe (obligatoryjne) grupy:

• Dochody własne

• Subwencje ogólne (trafia do samorządu)

• Dotacje celowe z budżetu państwa

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być także (dochody fakultatywne):

• Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi

• Środki pochodzące z budżetu unii europejskiej

• Inne środki określone w odrębnych przepisach np. dotacje z funduszy celowych.

Dochody własne jednostek samorządu terytorialnego:

GMINY

• Podatki należne gminom

• Opłaty należne gminom

• Udziały we wpływach PIT (docelowo 39,34%)

• 37,12%

• 36,94%

2009 36,72%

2008 36,49%

2007 36,22%

2006 35,95%

2005 35,61%

2004 35,72%

• Udziały we wpływach z CIT (6,71%)

POWIATU

• Udziały we wpływach z PIT (10,25%)

• 8,42%

W latach 2005-2011 10,25%

• Udziały we wpływach z CIT (1,40%)

WOJEWÓDZTWA

• Udziały we wpływach z PIT (1,60%)

• Udziały we wpływach z CIT (14,75%)

W latach

2004 - 2007 15,90%

2008 - 2009 14,00%

Wszystkie jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa):

• Dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe

• Wpłaty zakładów budżetowych; gospodarstw pomocniczych

• Dochody z majątku (czynsze związane z dzierżawa, wynajmem)

• Spadki, zapisy i darowizny (dochody)

• 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacja zadań zleconych ustawami

• Odsetki od pożyczek udzielanych

• Odsetki od nieterminowo przekazywanych należności

• Odsetki od środków gromadzonych na rachunkach bankowych

• Dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego

• Inne dochody należne na podstawie odrębnych przepisów

Podatki samorządowe należne gminom:

1. Od nieruchomości

2. Rolnego

3. Leśnego

4. Od środków transportowych

5. Dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej

6. Od posiadania psów (uchylony od 2008 roku)

7. Od spadków i darowizn

8. Od czynności cywilno-prawnych

A, b, c, d - na rachunek gminy

E, f, g, h - wysyłamy do urzędu skarbowego

Opłaty samorządowe należne gminom

Wpływy z opłat:

1. Skarbowej

2. Targowej

3. Miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów

4. Eksploatacyjnej - w części określonej w ustawie z dnia 4 lutego 1994 roku- prawo geodezyjnej górnicze (Dz. U. nr 27 poz 96 z późniejszymi zmianami 4)

5. Innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów.

B, c- w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych

Subwencje ogólne należne jednostka samorządu terytorialnego:

Subwencje ogólne stanowią zasilanie JST przekazywane z budżetu państwa bez wskazywania konkretnych celów, na jakie środki te maja być przeznaczone.

Subwencje spełniają w systemie dochodów samorządowych dwie istotne funkcje:

• Są instrumentem wyrównywania dysproporcji dochodowych miedzy JST oraz,

• Są instrumentem finansowania wydatków JST na zadania związane z prowadzeniem szkol i inne zadania edukacyjne.

Konstrukcja subwencji ogólnych dla JST:

• Gminy i powiaty:

• Część wyrównawcza (kwota podstawowa + kwota uzupełniająca)

• Część równoważąca

• Część oświatowa

• Województwa:

• Część wyrównawcza (kwota podstawowa+ kwota uzupełniająca)

• Część regionalna

• Część oświatowa

Wszystkie JST: rezerwa subwencji ogólnej

Dochody podatkowe w gminie

Przez dochody podatkowe, o których mowa w rozdziale 4 art. 20 ust 2 (ust 3 UDJST), rozumie się łączne dochody z tytułu:

1. Podatku od nieruchomości

2. Podatku rolnego

3. Podatku leśnego

4. Podatku od środków transportowych

Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być dotacje:

• Z budżetu państwa

• Z państwowych funduszy celowych i innych instytucji (agencji) państwowych

• Od innych jednostek samorządu terytorialnego, otrzymuje jako:

1. Pomoc finansowa na realizacje zadań własnych

2. Udział w finansowaniu wspólnie realizowanych przedsięwzięć

• Ze środków budżetowych unii europejskiej i innych źródeł bezzwrotnej pomocy zagranicznej.

Dotacje z budżetu państwa na dofinansowanie zadań inwestycyjnych szkol i placowej oświatowych

Zgodnie z art. 42 ust 3 UDJST w/w dotacje mogą być udzielone do wysokości 50% planowanych wydatków jednostki samorządu terytorialnego na realizacje tych zadań.

Zasady budżetowe:

Zasada równowagi (złota reguła) odnosi się do stanu zrównoważenia wydatków publicznych (w tym samorządowych) dochodami publicznymi.

W praktyce finansów publicznych w zasadzie nie jest ona przestrzegana, większość państw i samorządów „osiąga”, bowiem deficyt budżetowy.

Zasada zupełności stanowi o tym iż w jednym dokumencie (budżecie państwa czy samorządu) powinny być uwzględnione wszystkie źródła dochodów i kierunki wydatków danego budżetu.

Zasada jawności jest realizowana poprzez informowanie opinii publicznej o pracach nad budżetem. Informacje te są jawne.

Treść ustawy i uchwały budżetowej jest publikowane i dostępne dla obywateli.

Zasada jednoroczności- budżet jest uchwalany na okres jednego roku (wyjątek stanowią wydatki niewygasające z końcem roku kalendarzowego)

Zasada uprzedniości wymaga by budżet był uchwalony przed rozpoczęciem roku budżetowego, w którym ma obowiązywać.

Zasada jedności budżetu postuluje ujecie całości dochodów i wydatków publicznych w jednym dokumencie.

W polskich warunkach, w budżecie państwa nie są ujęte środki finansowe pozyskiwane i wydatkowane przez fundusze celowe (NFZ, Fundusz pracy, fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych)

Zasada szczegółowości budżetu- ujecie środków publicznych nie tylko finansowe lecz także w układzie analitycznym zgodnym z przyjęta klasyfikacja budżetowa (części, działy, rozdziały, paragrafy). Taki zapis pozwala śledzić dynamikę i strukturę zmian w realizowaniu dochodów i wydatkowaniu środków.

Zmiany w zakresie gospodarki budżetowej jednostek samorządu terytorialnego od dnia 1 stycznia 2010 PRZERZUCALNOSC

• Wprowadzony zostaje nowy termin uchwalenia uchwały budżetowej do dnia 31 stycznia roku budżetowego, (w sytuacji nie uchwalenia uchwały budżetowej we wskazanym terminie RIO ma obowiązek ustalenia budżetu najpóźniej do dnia 28 lutego)

• Ustawa o finansach publicznych precyzuje przepisy dotyczące „zawartości” uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego, (uchwala budżetowa składa się z budżetu jednostki samorządu oraz właściwych załączników)

Uchwala budżetowa i termin jej uchwalenia

Uchwala budżetowa zawiera:

1. Budżet (plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów

2. Załączniki

1. Zestawienia planowanych kwot dotacji z budżetu ogólnego

2. Plan przychodów i kosztów zakładów budżetowych

3. Plan dochodów i wydatków jednostek oświatowych

Zmiany w zakresie samorządowych form prawno- organizacyjnych:

• Likwidacja gospodarstw pomocniczych

• Ograniczenie sfer działalności zakładów budżetowych do wybranych sfer

• Likwidacja rachunków dochodów własnych (przy zachowaniu możliwości tworzenia rachunków dochodów samorządowych jednostek budżetowych prowadzących działalność określona w ustawie o systemie oświaty)

5

---