Bednarkowa W., O! Słoń przed stopniami. Osłoń przed stopniami. O szkolnym ocenianiu, Kraków 2000. - założenia, cele, sposoby itd.
Autorka pisze książkę w celu potrzeby dbania o jakość pracy szkoły.
Podporą dla wizji szkoły powinny być cztery założenia:
Uczeń rozwija swoje człowieczeństwo,
Szkoła wyzwala w uczniu możliwości kreacyjne, twórcze,
Uczeń w szkole doświadcza sytuacji, które są pożądane w demokratycznym społeczeństwie
Na nowoczesną szkołę wpływ ma holizm wraz z całościowym myśleniem o integracji.
Oceniając człowieka, można budować jego wartość, wyzwalając samoakceptację i miłość własną, która sprzyja rozwojowi pozytywnych emocji, natomiast brak jej poczucia wyzwala emocje negatywne.
Tworząc wewnątrzszkolny system oceniania, powinno się kierować założeniami, że uczeń:
Będzie nabierać cierpliwości żyjąc w tolerancji,
Będzie uczył się wiary w siebie, będąc zachęcanym,
Będzie uczył się oceniać, będąc rozumianym itp.
Aby powyższe założenia były spełnione, należy wprowadzić zmiany w obrębie praktyki szkolnej, sprowadzające się do:
Formułowania celów kształcenia i budowania planów wyników ucznia w miejsce realizacji materiału,
Oczekiwania osiągnięć ucznia na dwu poziomach: podstawowym i ponadpodstawowym, zamiast stawiania mu wymagań na poszczególne stopnie szkolne, nastawienie się na być a nie tylko mieć (czyli od bycia w szkole w celu rozwiązywania problemów oraz nabywania umiejętności znalezienia się w różnych sytuacjach - do zapamiętywania wiedzy),
Umożliwienia uczniom rozwoju własnych umiejętności zapewniając im samorozwój, akceptację itp.
Stwarzania odpowiedzialnego (pozwalającego na asertywność) a nie nadopiekuńczego (ubezwłasnowolniającego systemu edukacyjnego)
Ocenianie sprzyja rozwojowi uczącego się gdy:
Informuje o osiągnięciach, nie jest jedynie wyrazem braków,
Gdy nie ogranicza pola widzenia człowieka - pomaga patrzeć na ucznia całościowo,
Gdy zapewnia indywidualizację uczniów,
Gdy ocena ma jakość, wywołuje pozytywne emocje.
Aby pozytywnie oceniać prace uczniów należy kierować się zasadami (autorka cztery zasady przypisuje czterem słoniom, z trąbami uniesionymi do góry, co symbolizuje ich szczęście):
W szkole powinna panować atmosfera przyjaźni, powinna kreować się ona filozofią humanizmu, kreacyjnością, twórczością, demokracją, holizmem i integracją,
W szkole powinny nastąpić zmiany: plan osiągnięć ucznia zamiast rozkładu materiału, nastawienie na być w miejsce mieć, stwarzanie warunków do samorozwoju, kreowanie odpowiedzialności w miejscu opiekuńczego kontrolowania,
Szkoła się zmieni jeśli zmieni się jej ocenianie: ocenianie tego, co uczeń umie i sprawdzanie czy ma z tym problemy, oceniać nie tylko efekty inteligencji lingwistycznej czy logicznej, ale także oceniać go ze względu na jego iloraką inteligencję, oceniać nie tylko efekty ale i pracę ucznia, oceną wywoływać radość i refleksję, a nie złe emocje.
Jakość to zadowolenie klienta - relacje panujące między nauczycielem a uczniem powinny przypominać relacje między usługodawcą a klientem, gotowość do ciągłego doskonalenia się, podejście systemowe i nastawienie się na otwarty proces, właściwe przywództwo zwierzchników.
O wykorzystywaniu wrodzonych zdolności i możliwości uczenia się decyduje u człowieka współczynnik inteligencji emocjonalnej - EQ.
W holistycznej wizji szkoły całościowy obraz ucznia jest ośrodkiem skupiającym uwagę uczniów i nauczycieli. Nauczyciel, który popiera bezkrytycznie przyjmowanie odpowiedzi i zapamiętywanie faktów niewsparte rozumieniem, który wiele energii poświęca testom nierozwijającym kreatywności i aktywnego rozumienia, stwarza u uczniów wrażenie, że wzrost wykształcenia to wzrost ilości przyswojonych informacji, co nie jest najlepszym pojęciem edukacji.
Rozwój kształcącego się człowieka można podzielić na cztery etapy:
Świadoma kompetencja (Najpierw człowiek powinien czuć się ważny, Nauczyciel powinien wierzyć iż uczeń jest świadom swoich kompetencji)
Nieświadoma kompetencja (Nauczyciel powinien jak najwięcej wyciągnąć od ucznia, nie chce być niedoinformowany, dlatego wyciąga od niego informacje których on sam nie jest świadom iż je rozumie, dlatego uczeń może czuć się dowartościowany)
Nieświadoma niekompetencja (Uczeń uważa że coś wie, ale się myli. Nie należy go skreślać, ale zachęcać do dalszej pracy),
Świadoma niekompetencja (Świadom swej niekompetencji człowiek może podjąć kroki w kierunku uczenia się tego, czego jest świadom że nie wie).
Warto w toku nauczania kierować się tym, czym interesują się uczniowie, a nie co nakazują podręczniki czy program nauczania. Wtedy można wyciągnąć wnioski: Czego uczeń mógł nauczyć się na tej lekcji? Jaki materiał został wykorzystany? Jak lekcja została przyjęta przez uczniów? Można dopisać też ewentualne uwagi.
Dynamiczny model kształcenia nie rozkłada materiału na miesiące, tygodnie czy lekcje ponieważ nie materiał jest najważniejszy a uczeń, i to, czego on się w szkole nauczy. Model ten daje okazję zobaczyć czarno na białym do jakich efektów może dojść uczeń, a po trafnym sprawdzeniu pomaga opisać do czego rzeczywiście doszedł. Pozwala uczniowi również na zaangażowanie się we współtworzeniu szkoły. Posiada on cztery wymiary:
Cele operacyjne,
Określenie który cel na jakim poziomie sprzyja wysokiej frekwencji uczniów,
Uzależniony od dwu wyżej wymienionych parametrów dobór odpowiedniego materiału, który pomoże uczniom osiągnąć cele edukacyjne
Efekt kolejnego planowania powinien być lepszy od poprzedniego, powinien uwzględniać potrzeby zmieniającego się świata i refleksję praktykującego nauczyciela - wymiar ten nadaje treści kształcenia prawdziwej dynamiki.
Uczeń jest podmiotem, centralnym punktem na którym skupia się uwaga nauczyciela. Negocjowanie oparte na zasadach wskazuje jak uzyskać to co się należy i pozostać porządnym, uczciwym człowiekiem.
Dynamiczny model kształcenia otwiera czas dla edukacji, co może tworzyć pewnego rodzaju zegar edukacyjny:
Ewaluacja jako wyjaśnianie (uzgadnianie) celów kształcenia. Głos mają potrzeby, wymagania i oczekiwania różnych aktorów sceny ewaluacyjnej.
Ewaluacja jako ocena znaczenia projektu.
Ewaluacja jako ocena koherencji projektu (stosunek treści kształcenia do metod działania, form i harmonogramu)
Ewaluacja jako ocena skuteczności (cele a wyniki)
Ewaluacja jako ocena działań na otoczenie.
Dzięki nauczycielowi wierzącemu w potęgę metod aktywnych uczniowie stają się prowadzącymi zajęcia. Sami sobie organizują atrakcyjne minuty dyskusji, działań twórczych, czy prowadzonych przy użyciu technik multimedialnych prezentacji.
W strategii horyzontalnej, nauczyciel stara się być blisko ucznia. Obie jednostki łączą uczucia wynikające z wysokiego EQ, nauczyciel jest mistrzem ceremonii nastroju.