STAWY

Połączenia kości:

Połączenia kości wspólnie z układem szkieletowym tworzą bierny narząd ruchu

Połączenia te dzielimy na:

- połączenia stałe - brak ruchomości bądź ruchy nieznaczne

- połączenia ruchome (wolne), czyli stawy

POŁĄCZENIA STAŁE

Dzielą się na:

- więzozrosty - jest to połączenie, w którym materiałem łączącym jest tkanka łączna

- chrząstkozrosty - stanowią połączenie, w którym materiałem łączącym jest chrząstka /połączenie trzonów kręgów za pomocą krążka międzykręgowego/

- kościozrosty - powstają wskutek skostnienia więzozrostów i chrząstkozrostów /kość krzyżowa, która powstała ze skostnienia połączeń kręgów krzyżowych/

WIĘZOZROSTY

Zaliczamy:

- szwy - występują pomiędzy kośćmi czaszki

- wklinowanie - stanowi umocowanie zęba w zębodole

- błony międzykostne - łączą sąsiadujące ze sobą kości

- więzadła - w kręgosłupie łączące sąsiednie kręgi ze sobą

POŁĄCZENIA WOLNE

STAW /ARTICULATIO/ jest ruchomym połączeniem dwu lub większej liczby kości

Wyróżniamy w nim:

- stałe składniki stawu

- niestałe składniki stawu

STAŁE SKŁADNIKI STAWU

Występują w każdym stawie i do nich zaliczamy:

- powierzchnie stawowe, które stanowią główkę i panewkę pokryte chrząstką stawową. Powierzchnia stawowa wypukła stanowi główkę a wklęsła panewkę

- jama stawowa - jest włosowatą szczeliną wypełniona mazią, która znajduje się pomiędzy powierzchniami stawowymi i objęta od zewnątrz torebką stawową

- torebka stawowa - jest błoną, która łączy ze sobą końce kości i otacza staw odgraniczając go od otoczenia. Składa się z:

• błony włóknistej, która stanowi warstwę zewnętrzną, mocniejszą i utrzymuje końce kości w prawidłowym położeniu względem siebie

• błony maziowej, która stanowi warstwę wewnętrzną, cienką i wydziela maź stawową wypełniającą jamę stawową. Maź zwilża powierzchnie stawowe i w ten sposób zmniejsza tarcie przy wykonywaniu ruchów w stawie

NIESTAŁE SKŁADNIKI STAWU

Więzadła stawowe - są to pasma łącznotkankowe, które wzmacniają torebkę stawową i hamują zbyt rozległe ruchy w stawie oraz chronią staw przed zwichnięciem

Obrąbki stawowe - są to pasma chrząstki włóknistej, które przyczepiają się do brzegu panewki i ją pogłębiają, gdy ta panewka jest zbyt płytka w stosunku do silnie wypukłej główki.

Krążki i łąkotki stawowe - są to płytki chrząstki włóknistej, które całkowicie /krążki/ lub częściowo /łąkotki/ rozdzielają jamę stawu. Występują w tych stawach, w których powierzchnie stawowe są niedopasowane do siebie i wzmacniają stabilność stawu

KRYTERIA PODZIAŁU STAWÓW

Stawy dzielimy ze względu na:

- liczbę kości (powierzchni stawowych) biorących udział w budowie stawu

- ukształtowanie powierzchni stawowych

- liczbę osi,wokół których wykonywane są ruchy w stawie

PODZIAŁ STAWÓW

Staw prosty- w utworzeniu biorą udział dwie kości

Staw złożony - tworzą więcej niż dwie kości oraz te stawy, które w swej budowie posiadają krążek stawowy

Staw kulisty - jedna powierzchnia stawowa jest wypukła w kształcie kulistym, druga wklęsła i tworzy panewkę

Staw kłykciowy - jedna powierzchnia stawowa wypukła w dwóch kierunkach o kształcie eliptycznym, druga powierzchnia jest w obu kierunkach wklęsła

Staw siodełkowy - obie powierzchnie stawowe wklęsło-wypukłe o kształcie siodła

Staw zawiasowy - jedna powierzchnia wypukła ma kształt bloczka, natomiast panewka jest jej negatywem

Staw obrotowy - wypukła powierzchnia stawowa stanowi odcinek walca druga powierzchnia wklęsła nosi nazwę wcięcia

Staw płaski - ma dwie powierzchnie stawowe płaskie i zbliżone do siebie wymiarami. Ruchomość w tych stawach jest minimalna

Stawy jednoosiowe - ruch odbywa się wzdłuż jednej osi - stawy zawiasowe i obrotowe

Stawy dwuosiowe - ruch odbywa się wokół dwóch osi - stawy kłykciowe i staw siodełkowy

Stawy wieloosiowe - ruchy odbywają się wokół trzech osi i wokół osi pośrednich - stawy kuliste

POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA

Wyróżniamy połączenia ścisłe:

- więzozrosty

- chrząstkozrosty

- kościozrosty

Połączenia ruchome

- stawy międzykręgowe

WIĘZOZROSTY

Tworzą więzadła kręgosłupa. Wyróżniamy:

- więzadła długie, które biegną wzdłuż całego kręgosłupa i zaliczmy:

a) więzadło podłużne przednie i tylne

b) więzadło nadkolcowe

- więzadła krótkie - łączą ze sobą jednakowe elementy dwu sąsiadujących kręgów i zaliczmy:

a) więzadła żółte

b) więzadła międzypoprzeczne

c) więzadła międzykolcowe

CHRZĄSTKOZROSTY

Są utworzone przez:

- krążki międzykręgowe /discus intervertebralis/, które łączą ze sobą trzony sąsiadujących kręgów.

Pierwszy krążek znajduje się między 2 a 3 kręgiem szyjnym a ostatni między kręgiem lędźwiowym a podstawą kości krzyżowej

KRĄŻEK MIĘDZYKRĘGOWY - DISCUS INTERVERTEBRALIS

Utworzony jest z tkanki chrzęstnej i składa się:

- pierścienia włóknistego, położonego obwodowo

- jądra miażdżystego, półpłynnego, położonego centralnie

KOŚCIOZROSTY

Są następstwem skostnienia więzozrostów i chrząstkozrostów. Przykładem jest kość guziczna lub kość krzyżowa

STAWY MIĘDZYKRĘGOWE

W stawach tych łączą się powierzchnie stawowe dolne położone na wyrostkach stawowych dolnych kręgu wyżej leżącego z powierzchniami stawowymi górnymi położonych na wyrostkach stawowych górnych kręgu niżej leżącego

Są to stawy płaskie o małym zakresie ruchów, w wyniku sumowania się ruchów we wszystkich stawach powstaje znaczna ruchomość całego kręgosłupa

KRZYWIZNY KRĘGOSŁUPA

• Lordoza szyjna

• Kyfoza piersiowa

• Lordoza lędźwiowa

• Kyfoza krzyżowa

Połączenie kręgosłupa z czaszką

Staw górny głowy - staw szczytowo-potyliczny /połączenie kręgu szczytowego z kością potyliczną/

Staw dolny głowy - staw szczytowo-obrotowy /połączenie kręgu szczytowego z kręgiem obrotowym

CZASZKA - CRANIUM

Połączenia ścisłe:

- więzozrosty

a) szwy

b) ciemiączka /nieparzyste: przednie i tylne oraz parzyste: przednio-boczne i tylno-boczne/

c) wklinowanie - osadzenie zęba w zębodole

- chrząstkozrosty - występują między kośćmi podstawy czaszki

- kościozrosty - skostnienie szwów

Połączenia wolne:

- staw skroniowo-żuchwowy

KLATKA PIERSIOWA -THORAX

Połączenia:

- staw mostkowo - żebrowy /chrząstki żebrowe łączą się z wcięciami żebrowymi mostka/

- staw żebrowo- kręgowy /głowa i guzek żebra łączą się z dołkami żebrowymi trzonu i wyrostków poprzecznych kręgów piersiowych/

POŁĄCZENIA KOŃCZYNY GÓRNEJ

Stawy obręczy:

- staw mostkowo - obojczykowy- utworzony przez wcięcie obojczykowe mostka i koniec mostkowy obojczyka

- staw barkowo -obojczykowy - utworzony przez wyrostek barkowy łopatki i koniec barkowy obojczyka

W obu stawach występują krążki stawowe zwiększające ich ruchomość

Stawy wolnej kończyny:

- staw ramienny - articulatio humeri - utworzony jest przez wydrążenie stawowe łopatki pogłębione przez obrąbek stawowy oraz przez głowę kości ramiennej

Czynnościowo jest to staw

kulisty wolny i wykonujemy następujące ruchy:

- zginanie i prostowanie

- odwodzenie i przywodzenie

- obwodzenie

- ruchy obrotowe /nawracanie i odwracanie/

Stawy wolnej kończyny:

- staw łokciowy - articulatio cubiti - składa się z trzech stawów :

1. Staw ramienno-łokciowy

2. Staw ramienno- promieniowy

3. Staw promieniowo-łokciowy bliższy

Pod względem czynnościowym jest to staw zawiasowo-obrotowy

STAW ŁOKCIOWY - A. CUBITI

Ad.1 głowę tworzy bloczek kości ramiennej a panewkę wcięcie łokciowe kości łokciowej

Ad.2 głowę tworzy główka kości ramiennej a panewkę dołek głowy kości promieniowej

Ad.3 głowę tworzy obwód stawowy głowy kości promieniowej a panewkę wcięcie promieniowe na kości łokciowej

POŁĄCZENIA KOŚCI PRZEDRAMIENIA

Staw promieniowo- łokciowy bliższy

Staw promieniowo- łokciowy dalszy

Błona międzykostna przedramienia - więzozrost przedramienia

Oba stawy czynnościowo należą do stawów obrotowych - wykonywany ruch jest obrotowy

STAW PROMIENIOWO-NADGARSTKOWY ARTICULATIO RADIOCARPALIS

- głowę tworzy szereg bliższy kości nadgarstka a panewkę powierzchnia stawowa nadgarstkowa kości promieniowej i krążek stawowy

Czynnościowo jest to staw eliptyczny i wykonujemy następujące ruchy:

- zgięcie grzbietowe

- zgięcie dłoniowe

- przywodzenie i odwodzenie

- obwodzenie

STAWY RĘKI

Staw śródnadgarstkowy łączący szereg bliższy kości nadgarstka z szeregiem dalsz

Stawy nadgarstkowo -śródręczne - łączące szereg dalszy kości nadgarstka z podstawami kości śródręcza

Staw nadgarstkowo - śródręczny kciuka jest to staw siodełkowaty, ze względu na kształt tworzących go powierzchni. Dzięki temu kciuk posiada zdolność przeciwstawienia pozostałym palcom.

Stawy śródręczno-paliczkowe utworzone są przez głowy kości śródręcza i paliczki bliższe

Stawy międzypaliczkowe bliższe i dalsze łączą między sobą paliczki poszczególnych palców

Połączenia kończyny dolnej

Połączenia obręczy - miednica - pelvis

- więzozrosty /więzadło pachwinowe - ligamentum inguinale/

- chrząstkozrosty /spojenie łonowe - symphysis pubica/

- kościozrosty - kość krzyżowa

- staw krzyżowo-biodrowy

Staw biodrowy - Articulatio coxae

- głowę tworzy głowa kości udowej a panewkę panewka kości miednicznej pogłębiona o obrąbek panewkowy

Czynnościowo - staw kulisty panewkowy o następujących ruchach:

- zgięcie i prostowanie

- odwodzenie i przywodzenie

- obwodzenie

- obrót: nawracanie i odwracanie

Staw kolanowy - Articulatio genus

- głowę tworzą kłykcie kości udowej a panewkę kłykcie kości piszczelowej i rzepka

Dodatkowe elementy stawu to:

- łąkotka przyśrodkowa i boczna

Czynnościowo jest to staw zawiasowo-obrotowy

Ruchy:

- zgięcie i prostowanie

- ruchy obrotowe

Połączenia kości podudzia:

- staw piszczelowo- strzałkowy

- więzozrost piszczelowo-strzałkowy

- błona międzykostna podudzia

Staw skokowo-goleniowy - Articulatio talocruralis

Głowę tworzy bloczek kości skokowej a panewkę powierzchnia stawowa dolna kości piszczelowej i powierzchnie stawowe kostki przyśrodkowej i bocznej:

Czynnościowo staw zawiasowy, wykonujemy ruchy:

- zgięcie i prostowanie

Stawy stopy:

- staw skokowo-piętowo-łódkowy

Czynnościowo staw kulisty

Ruchy:

-odwracanie z przywodzeniem

- nawracanie z odwodzeniem