1. Przedmiot pedagogiki przedszkolnej: pedagogika przedszkolna zajmuje się problematyką zbiorowego wychowania dzieci w placówkach przedszkolnych. Takie określenie jej przedmiotu wynika ze specyfiki procesu wychowania, zależnej od właściwości psychofizycznych dzieci w wieku przedszkolnym.

2. Cele pedagogiki przedszkolnej: Typy i rodzaje celów w edukacji dzieci przedszkolnych: „W edukacji cele wiążą się z działaniem dziecka i działaniem nauczyciela. Potrzebne jest, aby w tej relacji cele działania dziecka, jego program rozwoju i czynności stawały się celami nauczyciela. Jego zadaniem jest tak poprowadzić dziecko, by działając zgodnie z własnymi intencjami, powoli rozumiało zasadność społeczną intencji zewnętrznych.”

*Typy celów - ( tak sformułowane cele określane są w długiej perspektywie realizacyjnej):

- cele genezy zmiany (wiążą się bardzo szeroko z psychologią rozwoju dziecka i biologią, szczególnie fizjologią, metabolizmem, oraz ujmuje procesy rozwojowe wzrastania (powiększanie masy, ilości komórek, wydłużanie kości itp.), różnicowania (pojawianie się nowych funkcji) i dojrzewania, czyli uzyskiwania wydolności i sprawności funkcjonalnej w różnych zakresach w czasie rozwojowym. Zadaniem pedagoga jest organizowanie przestrzeni dla ruchu (poznawczego, emocjonalnego, społecznego) dziecka. Tego typu cele wiążą się najpełniej z zasadą nieprzeszkadzania w rozwoju i służą gromadzeniu odpowiedzi na pytanie o to, kim jestem?),

- cele warunków zmiany (chodzi tu o zewnętrzne warunki, a więc przestrzeń działania dziecka. Wspieranie, warunki, rozwój. Cele warunków zmiany związane są z cechami położenia ludzi we wspólnym otoczeniu. T. Tomaszewski określa je, jako układ wzajemnych oddziaływań i zależności. W układ ten każdy wnosi własne potrzeby, marzenia, oczekiwania, wymagania, żądania. Dziecko powinno znajdować się w centrum opisaniej przez siebie, a nie dorosłego, przestrzeni. Pedagog powinien ukazywać możliwości obudowywania tej przestrzeni i dawać dziecku tyle, ile potrzebuje, by zbliżyć się do jej centrum, czyli pojmować sens bycia w niej. Taka możliwość istnieje i kryje się w strategii zabawowo-zadaniowej. Takie zagospodarowanie przestrzeni chroni dziecko przed wstrząsami, czyli brutalnym wkraczaniem w jego aktywność, by przedstawić własne racje.),

- cele samej zmiany ( są długofalowe i przenoszą się na przestrzenie okołoedukacyjne, bowiem pojawienie się zmiany w człowieku zależy od wielu czynników, którym może być także, a nie wyłącznie, edukacja. Nauczyciel i rodzice, mają ograniczone możliwości ich kontrolowania czy regulowania. O zmianach wywołanych w człowieku przez edukację przedszkolną, szkolną i pozaszkolną, możemy mówić po co najmniej 17 latach, kiedy ten podejmuje działania w pełni Samodzielne i niezależne. Zatem nauczyciel musi kreślić horyzont zmian, ale musi też odrzucić przekonanie o efektach natychmiastowych. Dziecku trzeba dać wiele czasu rozwojowego, postymulować do bycia w zorganizowanej przestrzeni i starać się zrobić możliwie wiele, by nie zaniedbywać czasu doświadczenia w piaskownicy, czyli zadbać o warunki zmian przyszłych, resztę wykona samo dziecko, które, jak wiemy, nie ustaje w wysiłku poznawczym i emocjonalnym.).

*Rodzaje celów - (tak sformułowane cele określane są w krótszej perspektywie rewalizacyjnej):

- diagnostyczno-prognostyczne, - wyjaśniające, - poznawcze, - praktyczne, - teoretyczne,

- eksploracyjne, - weryfikacyjne.

3. Zasady pracy pedagogicznej z dzieckiem w wieku przedszkolnym: Zasady wychowania dzieci w wieku przedszkolnym: „Zasady wychowania przedszkolnego to najogólniejsze normy prawidłowego kierowania rozwojem dzieci.”

Zasady pracy pedagogicznej z dziećmi w wieku przedszkolnym:

- zasada zaspokajania potrzeb dziecka (polega na wpływaniu na jego dobre samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne, a więc na jego zdrowie. Stanowi to pierwszy warunek osiągania pozytywnych efektów w pracy wychowawczej z małymi dziećmi, zapobiega także zaburzeniom w ich rozwoju lub ułatwia usuwanie tych zaburzeń.),

- zasada aktywności (stanowi warunek skuteczności oddziaływań w każdej sferze wychowania przedszkolnego. Małe dzieci są na ogół aktywne, jest to ich cecha rozwojowa. Przedszkole rozbudza własną aktywność dziecka, zwłaszcza, gdy przejawia się ona w słabym stopniu. Wzbogacona przez przedszkole aktywność własna pobudza z kolei rozwój dziecka i sprawia, że staje się ono czynnym uczestnikiem procesu wychowania.),

- zasada indywidualizacji (wskazuje na konieczność otoczenia troską każdego dziecka i na gotowość pedagoga do nawiązywania z nim indywidualnych kontaktów. Zgodnie z tą zasadą metody postępowania pedagogicznego powinny być dostosowane do potrzeb i możliwości dzieci wynikające z ich różnic indywidualnych.),

- zasada organizowania życia społecznego dziecka (wymaga stosowania procesie wychowania norm społeczno-moralnych, obowiązujących w zbiorowości przedszkolnej i zmierza do tego, by dzieci je zaakceptowały i przestrzegały w swoim postępowaniu. W warunkach życia przedszkolnego, właściwie zorganizowanego przez nauczyciela, kształtuje się u dzieci wrażliwość na opinię społeczną i umiejętność współdziałania z innymi.),

- zasada integracji (ukazuje konieczność liczenia się w każdej sytuacji ze współzależnością rozwoju somatycznego i psychicznego dziecka, z wpływem zdrowia i dobrego samopoczucia na jego zachowanie, jak również z wpływem przeżyć emocjonalnych na funkcjonowanie dziecięcego organizmu. Zasada ta postuluje łączenie treści różnych dziedzin wychowania, jak też integrację treści wychowania i kształcenia.).

4. Metody pracy wychowawczo-dydaktycznej z dzieckiem w wieku przedszkolnym: Metody pracy wychowawczej w przedszkolu: „Metody wychowania w przedszkolu wskazują na czynności nauczyciela i dzieci, które należy tak dobierać, aby osiągnąć zamierzone cele.”

Metody najczęściej stosowane w pracy z dzieckiem w przedszkolu:

*Metody czynne, oparte na działaniu dziecka:

- metoda samodzielnych doświadczeń (polega na stwarzaniu warunków do spontanicznej zabawy i innych form dowolnej działalności dziecka, na ułatwianiu mu nawiązywania z własnej inicjatywy kontaktów z otoczeniem społecznym, przyrodą i ze sztuką. Nauczyciel nie bierze wówczas udziału w czynnościach dziecka, pozostawiając mu swobodę.),

- metoda kierowania własną działalnością/aktywnością dziecka (obejmuje inspirowanie jego spontanicznej działalności poprzez zachętę, sugestię, podsunięcie pomysłu czy radę.),

- metoda zadań stawianych dziecku do rozwiązania (polega na inspirowaniu go do odkrywania nowych zjawisk oraz do przyswajania i stosowania w praktyce określonych umiejętności.),

- metoda ćwiczeń (pobudza do powtarzania różnych czynności w celu rozwijania sprawności ruchowej, utrwalania umiejętności praktycznych i wiadomości, a także kształtowania postaw).

*Metody oglądowe, oparte na spostrzeganiu i przeżywaniu:

- obserwacja, (obejmuje przedmioty, zjawiska i

- pokaz, czynności, na których pedagog chce skupić uwagę dziecka),

- przykład osobisty nauczyciela (dostarcza dzieciom wzorów postępowania. Zasięg bezpośredniego oddziaływania nauczyciela poszerzają utwory literackie, widowiska teatralne, treści ilustracji itp.),

- udostępnianie dzieł sztuki (polega na oglądzie dzieł sztuki plastycznej i teatralnej oraz na słuchaniu utworów muzycznych włączonych w realizację różnorodnych treści wychowania przedszkolnego).

*Metody słowne:

- rozmowy, (rozwijają procesy poznawcze i

- opowiadania, poszerzają zasób wiadomości

- zagadki, dziecka. Zastosowanie ma tu również uczenie dzieci wierszy, tekstów piosenek itp.),

- objaśnienia, (wykorzystuje się je podczas

- instrukcje, nabywania przez dzieci różnych umiejętności i sprawności, przyzwyczajeń higienicznych oraz w trybie wykonywania różnych zadań),

- sposoby społecznego porozumiewania się (wpływają na postępowanie dzieci. Zastosowanie ma tu odwoływanie się do umów, wyrażanie aprobaty lub dezaprobaty, upominanie, tłumaczenie, przekonywanie, sugestie w postaci zakazów i nakazów),

- metody żywego słowa (pobudzają uczucia i procesy poznawcze, działają na wyobraźnię i motywację dziecka, a przede wszystkim przekazują wartości literatury pięknej).

5. Formy organizacyjne pracy wychowawczo-dydaktycznej z dzieckiem w wieku przedszkolnym:

Formy organizacyjne pracy wychowawczej z dziećmi w wieku przedszkolnym: „Przez formy organizacyjne pracy pedagogicznej rozumie się rozplanowane w czasie i przestrzeni wzajemne czynności nauczyciela i dzieci.”

Do podstawowych form organizacyjnych wychowania w przedszkolu zaliczamy:

*Zajęcia i zabawy dowolne podejmowane przez dzieci z własnej inicjatywy (zajęcia i zabawy dowolne dzieci podejmują z własnej inicjatywy w czasie przeznaczonym na to w ciągu dnia, w warunkach zorganizowanego środowiska przedszkolnego. Mogą one mieć charakter indywidualny lub odbywać się w zespole samorzutnie utworzonym przez wychowanków. W czasie zabaw i zajęć dowolnych dzieci mogą organizować zabawy ruchowe, tematyczne, konstrukcyjne i badawcze, mogą rysować, sprzątać, podlewać rośliny itp.).

*Zajęcia obowiązkowe:

- codzienne zajęcia organizowane przez nauczyciela (mają określoną treść i budowę metodyczną. Mogą one być prowadzone z całą grupą, w małych zespołach lub indywidualnie. Zajęcia z całą grupą mają miejsce wówczas, gdy wszystkie dzieci biorą w nich aktywny udział, np. podczas zajęć ruchowych, umuzykalniających itp. Zajęcia zespołowe z kilkorgiem dzieci organizuje się wtedy, gdy istnieje konieczność zorganizowania każdemu dziecku warunków pełnej aktywności, a niemożliwe jest to podczas zajęć z całą grupą, np. w czasie zajęć plastycznych lub technicznych przy wykonywaniu prac, podczas których trzeba ostrożnie posługiwać się różnymi narzędziami. Z kolei zajęcia indywidualne prowadzi się ze względu na konieczność podjęcia pracy wskazanej dla danego dziecka, np. zajęcia wyrównawcze),

- czynności samoobsługowe , (przejawiają się w

- prace użyteczne, sytuacjach naturalnych, lecz w przedszkolu zostają objęte zamierzoną pracą wychowawczą. Prace użyteczne polegają na wykonywaniu przez dzieci poleceń dawanych przez nauczyciela, doraźnych usług na rzecz innych osób oraz stałych dyżurów. Dzieci podejmują różne zadania, w których przejawiają się ich umiejętności, inicjatywa i samodzielność. Prace użyteczne mogą być wykonywane indywidualnie, w zespołach lub przez całą grupę),

- spacery, (odbywają się

- wycieczki, okazjonalnie, w

- uroczystości przedszkolne, zależności od planu pracy nauczyciela i pór roku. W ich organizowaniu, planowaniu i przygotowywaniu dzieci biorą, w większym lub mniejszym stopniu, aktywny udział.).

*Sytuacje okolicznościowe (są to nieoczekiwane sytuacje nasuwające dzieciom jakieś problemy, wynikające z ich zainteresowań, obserwacji, przeżyć czy chwilowego samopoczucia. Stwarzają nauczycielowi okazje do oddziaływań wychowawczych, do odpowiedzi na pytania dzieci, do rozstrzygania konfliktów zgodnie z przyjętymi zwyczajami, do indywidualnego zajęcia się dzieckiem w razie potrzeby. Sytuacji okolicznościowych nie można planować, lecz należy przewidywać, że mogą się zdarzyć w każdej chwili i będą wymagać kontaktów indywidualnych z kilkorgiem dzieci lub z całą grupą).

6. Funkcje przedszkola:

Funkcje przedszkola pełnione wobec dziecka i wobec rodziny: „Zgodnie z założeniami nowej podstawy programowej wychowania przedszkolnego , przedszkola , oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych oraz inne formy wychowania przedszkolnego w równiej mierze pełnią wobec dziecka funkcje:

- szeroko pojętą funkcję wspomagającą rozwój dziecka, poprzez bardziej szczegółowo określone funkcje, takie jak:

- opiekuńcze (przedszkole obejmuje swoim zakresem szeroko pojętą opiekę nad zdrowiem, bezpieczeństwem i przygotowaniem do szkoły swoich wychowanków oraz pomoc rodzicom pracującym w zapewnieniu ich dzieciom opieki wychowawczej. Działalność tę należy rozumieć jako czynności wyrażające się w stosunku nauczyciela do dzieci i obejmujące różne sytuacje związane z ich trybem życia, zabawami i zajęciami. Działalność opiekuńcza daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa, warunkujące pozytywne wyniki wychowania i kształcenia),

- wychowawcze (działalność wychowawcza ma na uwadze wszechstronny rozwój dzieci i przygotowanie do szkoły),

- kształcące ”(dydaktyczne) (działalność dydaktyczna przejawia się w procesie kierowania uczeniem się wychowanków w różnych sytuacjach i okolicznościach, z uwzględnieniem ukierunkowanej pracy nad przygotowaniem ich do podjęcia nauki w szkole).

Wobec rodziny przedszkola pełnią funkcje :

- wspierającą,

- doradczą.

(funkcją wychowania przedszkolnego jest doradztwo i wspieranie działań wychowawczych rodziny. Działalność ta przejawia się w pomaganiu rodzicom w rozpoznawaniu możliwości rozwojowych dziecka i podjęciu wczesnej interwencji specjalistycznej, w informowaniu ich na bieżąco o postępach dziecka oraz uzgadnianiu wspólnie z nimi kierunków i zakresu realizowanych w przedszkolu zadań).

7. Zadania przedszkola:

Funkcje wychowania przedszkolnego ściśle wiążą się z zadaniami, poprzez które są realizowane. Treści zadań dotyczą wychowania: zdrowotnego (do zadań w zakresie wychowania zdrowotnego należy wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych, kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych, kształtowanie sprawności fizycznej dzieci, przysposabianie do utrzymywania ładu i porządku), społeczno-moralnego (zadania wychowania społeczno-moralnego obejmują kształtowanie umiejętności społecznych dzieci w zakresie porozumiewania się z dorosłymi i rówieśnikami, zgodne funkcjonowanie w zabawie i sytuacjach zadaniowych, wpajanie poszanowania roślin i zwierząt oraz wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne), umysłowego (do zadań w zakresie wychowania umysłowego należy wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia, wspomaganie rozwoju umysłowego poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych i matematycznych, wspomaganie rozwoju mowy, a także kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania), technicznego (do zadań wychowania technicznego należy rozwijanie zainteresowań i sprawności konstrukcyjnych oraz umiejętności posługiwania się prostymi urządzeniami technicznymi, zapoznanie z rolą techniki w życiu człowieka oraz wdrażanie do poszanowania pracy własnej i innych, a także pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń) i estetycznego (zadaniem wychowania estetycznego jest rozwijanie wyobraźni, wrażliwości estetycznej i twórczości dzieci w kontaktach z teatrem, muzyką, tańcem, śpiewem i różnymi formami plastycznymi). Zadania powinny być realizowane w procesie wychowawczo-dydaktycznym, w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych do potrzeb rozwojowych.

8. Wybrane teorie człowieka, jako podstawa pedagogiki i edukacji w dzieciństwie:

Zasady edukacji dziecka na tle koncepcji człowieka:

- zasada nieprzeszkadzania rozwojowi dziecka (wynikająca bezpośrednio z idei wspierania go w jego rozwoju),

- dowartościowywania wysiłku i rezultatu działania (czyli pierwszy wśród równych (między równymi) i wynika z egocentryzmu dzieci, a także pojęcia sprawiedliwości w dostępie do ofert rozwijających),

- prowokowania do działania (do niezgody na usztywniające standardy),

- porozumiewania się (we wszystkich możliwych formach, sposobach i środkach, tworzących warunki do działania i zawierająca się po części w trzech pierwszych).

---