Budowa układu nerwowego:

• ośrodkowy (mózgowie, rdzeń kręgowy)

• obwodowy (nerwy czaszkowe, rdzeniowe)

• zbudowany z tkanki nerwowej i glejowej

• tkanka glejowa stanowi tkankę podścieliskową

• tkanka łączna znajduje się dookoła mózgowia, rdzenia, zwojach obwodowych, wewnątrz pni nerwowych

• komórki nerwowe różnią się miedzy sobą wielkością i kształtem, obecnością wypustek wychodzących z ciała komórki

• komórka nerwowa i jej wypustki to neurony

• każda komórka ma jedną wypustkę osiową zwaną neurytem i zmienną liczbę wypustek protoplazmatycznych- dendrytów

• główny pień neurytu kończy się drzewkiem końcowym

• najczęściej występują komórki wielobiegunowe, które zależnie od długości dzieli się na komórki Deitersa czyli Golgiego I (długi neuryt) i komórki Golgiego II (krótki neuryt) oraz komórki pozornie jednobiegunowe (zwoje rdzeniowe i zwoje obwodowe nerwów czaszkowych V, IX, X)

• mniej licznie występują komórki jednobiegunowe (siatkówka, jądro pasma śródmózgowego nerwu trójdzielnego) i dwubiegunowe (błona śluzowa okolicy węchowej jamy nosowej, siatkówka, zwoje obwodowe nerwu przedsionkowo-ślimakowego)

• włókna nerwowe są pokryte jedną lub dwoma osłonkami - osłonką rdzenną czyli mielinową i osłonką Schwanna

• włókna z osłonką rdzenną- włókna białe, pokryte osłonką Schwanna (nerwy czaszkowo-rdzeniowe)

• włókna bez osłonki rdzennej- włókna szare (układ nerwowy autonomiczny)

• nerwy (włókna) przechodzące podniety z układu nerwowego ośrodkowego do narządów nazywa się ruchowymi, przewodzące z narządów do układu ośrodkowego- czuciowe

• nerwy mieszane mają oba rodzaje włókien

• włókna ruchowe, czyli ośrodkowe występują w włóknach somatomotorycznych (przekazują podniety do mięśni poprzecznie prążkowanych) i wegetacyjne (przekazują podniety do mięśni gładkich i gruczołów)

• włókna czuciowe, czyli dośrodkowe występują w włóknach eksteroreceptynych, przewodzą podniety z zewnętrznej powierzchni ciała (nerwy skórne), włókna proprioreceptywne, które przewodzą podniety z narządów ruchu (czucie głębokie) i włókna interoreceptywne (idą z trzewi i z narządów krwionośnych)

• nerwy ruchowe wychodzą zawsze z rdzenia i mózgowia, mają swoje jądra początkowe (skupienia komórek macierzystych w ośrodkowym układzie nerwowym)

• nerwy czuciowe zaczynają się poza ośrodkowym układem nerwowym w skupieniach komórek (zwoje obwodowe)

• komórka takiego zwoju jest komórka pozornie jednobiegunową, która rozdziela się na kształt litry T (neuryt i dendryt), jedna odnoga skierowana na obwód, druga do rdzenia lub mózgowia

• połączenia kilku nerwów tworzą splot

Ośrodkowy układ nerwowy:

• zbudowany jest z istoty białej i szarej

• częścią składową istoty szarej są komórki nerwowe, liczne włókna nerwowe rdzenne i bezrdzenne, tkanka glejowa i naczynia krwionośne wraz z pasmami tkanki łącznej

• w skład istoty białej wchodzą poza tkanką glejową i naczyniami włókna nerwowe białe, nie mające osłonki Schwanna

• istota biała przechodzi przez podniety nerwowe

• istota szara odbiera je lub wysyła, stanowi skupienie ośrodków odbiorczo-nadawczych podniet nerwowych

• do ośrodkowego układu nerwowego zalicza się rdzeń kręgowy i mózgowie

• rdzeń kręgowy leży w kanale kręgowym

• mózgowie wypełnia jamę czaszki, łączy się z rdzeniem przez otwór wielki podstawny czaszki

Budowa zewnętrzna rdzenia kręgowego:

• ma kształt walcowatego powrózka

• na wysokości 2 kręgu lędźwiowego przechodzi w stożek rdzeniowy

• przedłużeniem stożka jest cienka nitka końcowa, kończąca się na poziomie 2 kręgu krzyżowego

• przejście rdzenia w mózgowie, wypada na wysokości otworu wielkiego

• po stronie grzbietowej miejsce wyjścia pierwszej pary korzeni szyjnych, po stronie brzusznej dolna krawędź skrzyżowania piramid

• z rdzeniem kręgowym łączy się 31 par nerwów: 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych, 1 guziczny

• w rdzeniu odróżnia się część szyjną, piersiową, lędźwiową, krzyżową i krzyżowo-guziczną

• rdzeń dzieli się na odcinki odpowiadające łączącym się z nim nerwów

• wrzecionowate zgrubienia rdzenia - szyjne (pomiędzy 3 kręgiem szyjnym a 1 piersiowym)

• wrzecionowate zgrubienia rdzenia - lędźwiowe (pomiędzy 10 kręgiem piersiowym a 1 lędźwiowym)

• kanał kręgowy jest dłuższy od zawartego w nim rdzenia

• im niższy odcinek rdzenia, tym dłuższy i bardziej skośny przebieg mają jego korzenie nerwów

• na 2 kręgu lędźwiowym kończy się właściwy rdzeń

• w kanale kręgowym wiązka korzeni oplatająca nitkę końcową (ogon koński)

• na przedniej powierzchni rdzenia zaczyna się podłużna szczelina pośrodkowa przednia, której odpowiada na powierzchni tylnej znacznie płytsza bruzda pośrodkowa tylne

• szczelina i bruzda oraz glejowa przegroda pośrodkowa tylna, będąca przedłużeniem w kierunku ku środkowi płytkiej bruzdy tylnej

• bocznie od bruzd wychodzą lub wchodzą do rdzenia brzuszne i grzbietowe korzenie nerwów rdzeniowych

• miejsca określane są jako bruzda boczna przednia albo pole korzeniowe przednie oraz bruzda boczna tylna albo pole korzeniowe tylne

Budowa wewnętrzna rdzenia kręgowego:

Istota szara:

• ułożona w charakterystyczny kształt litery H

• ramię istoty szarej zwie się rogiem przednim, tylne rogiem tylnym

• w części piersiowej rdzenia występuje róg boczny

• rogi tworzą na całym rdzeniu słupy istoty szarej przednie, boczne i tylne

• przez środek rdzenia przebiega wąski kanał środkowy, który ku górze przechodzi w kanał środkowy rdzenia przedłużonego

• kształt i wielkość kanału są zmienne

• kanał środkowy rozszerza się, tworząc komorę krańcową

• w części środkowej istoty szarej, znajduje się istota galaretowata środkowa

• warstwy istoty szarej, leżą przed i poza istotą galaretowatą (spoidła szare przednie i tylne)

• do spoidła szarego tylnego dochodzi przegroda pośrodkowa tylna, spoidło szare przednie oddzielone jest od szczeliny pośrodkowej przedniej pasmem istoty białej (spoidło białe)

• warstwy istoty szarej zajmują środkowy odcinek rdzenia (istota galaretowata środkowa i oba spoidła)

• istota pośrednia boczna jest najbardziej rozwinięta w piersiowym odcinku rdzenia, gdzie tworzy róg boczny

• róg tylny opiera się na istocie pośredniej bocznej swoją szeroką podstawą

• szczyt i częściowo głowa rogu tylnego zbudowane są z istoty galaretowatej, pokrytej po stronie zewnętrznej cienką warstwą gąbczastą

• przy ścianie bocznej podstawy i szyjki rogu tylnego występuje twór siatkowaty

• twór siatkowaty przechodzi w twór siatkowaty rdzenia przedłużonego

• największy rozwój rogów przednich i tylnych zaznacza się w okolicach zgrubienia szyjnego i lędźwiowego rdzenia w związku z unerwieniem kończyn

• od 8 odcinka szyjnego przez całą długość odcinka piersiowego do 2-3 odcinka lędźwiowego ciągnie się, u podstawy rogu tylnego, niejednolicie rozwinięte jądro grzbietowe

Istota biała:

• po obu stronach szczeliny pośrodkowej przedniej biegną 2 sznury przednie rdzenia

• łączy je z sobą spoidło białe leżące na dnie szczeliny pośrodkowej przedniej

• sznur boczny leży między słupem przednim a tylnym

• w odcinku szyjnym i w górnym części odcinka piersiowego rdzenia sznur tylny

• sznur tylny dzieli się na leżący przyśrodkowo- pęczek smukły i leżący bocznie- pęczek klinowy

Mózgowie:

• dzieli się na tyłomózgowie, obejmujące rdzeniomózgowie i tyłomózgowie wtórne, śródmózgowie i przodomózgowie, do którego zalicza się kresomózgowie i międzymózgowie

Kresomózgowie

• tworzą gładkie półkule mózgu

• odróżnia się 3 powierzchnie wypukłą (grzbietowo-boczną), przyśrodkową (płaską) i podstawną (lekko wklęsłą)

• odróżnia się 3 krawędzie: górną, boczną i dolną i 3 bieguny: czołowy, skroniowy i potyliczny

• obie półkule oddziela od siebie szczelina podłużna mózgu

• powierzchnie zewnętrzne półkuli są pokryte różnej głębokości bruzdami

• półkula zbudowana jest z istoty szarej i białej

• istota szara stanowi powłokę zewnętrzną (kora mózgu) oraz tworzy skupienia nieregularne (jądra podkorowe)

• istota biała występuje w postaci zbitej białej masy oraz pasm oddzielających od siebie poszczególne jądra

• powierzchnia półkuli podzielona jest bruzdami, dzieli mózg na płaty: czołowy, ciemieniowy, potyliczny, skroniowy i wyspę

• połączenia półkul powstają z wybujania górnej części pierwotnej blaszki krańcowej, są to: ciało modzelowate, spoidło przednie, spoidło sklepienia, stanowią ona połączenia wtórne

• połączenie pierwotne stanowi blaszka krańcowa, która biegnie od przedniego końca ciała modzelowatego do skrzyżowania wzrokowego

• ciało modzelowate zbudowane jest z włókien łączących, które w płaszczyźnie pośrodkowej skupione są w szerokie i grube pasmo

• poniżej ciała modzelowatego jest sklepienie, które zaczyna się nad stopą hipokampa i po skomplikowanym przebiegu kończy się w ciałach suteczkowatych

• odcinek sklepienia, wychodzący spod ciała modzelowatego nazywany jest wolną częścią słupa sklepienia

• pomiędzy słupami sklepienia a przednią częścią ciała modzelowatego rozpięte są 2 blaszki przegrody przezroczystej, między którymi znajduje się szczelinowata jama przegrody przezroczystej

• przed sklepieniem słupa u wejścia jego w podwzgórze widać spoidło przednie mózgu

• poniżej ciała modzelowatego i sklepienia, widać twory należące do międzymózgowia

• w obrębie międzymózgowia w postaci pośrodkowo ułożonej szczeliny komora trzecia

• światło komory trzeciej przechodzi ku tyłowi w wodociąg mózgu

• od wodociągu po powierzchni międzymózgowia biegnie bruzda podwzgórzowa oddzielająca wzgórze od podwzgórza

• wodociąg mózgu przeszywa śródmózgowie i przechodzi w światło komory czwartej, która leży w tyłomózgowiu

• na przekroju pośrodkowym widać światła komory, środkową część móżdżku (robaka), przekrój mostu i rdzenia przedłużonego

• robak ma charakterystyczną budową wewnętrzną w postaci stylizowanej korony drzewa

• półkule mózgu oddziela od półkul móżdżku głęboka szczelina poprzeczna mózgu

• na podstawie mózgowia znajdują się twory należące do węchomózgowia, są to: opuszka węchowa, pasmo węchowe, trójkąt węchowy

• poza trójkątem węchowym leży istota dziurkowata przednia

• do opuszki węchowej wnikają włókna nerwowe, stanowią pierwszy nerw czaszkowy (nerw węchowy)

• w środku między półkulami leży skrzyżowanie wzrokowe, z którego wychodzi ku tyłowi prawe i lewe pasmo wzrokowe, guz popielaty z wyrastającym lejkiem zakończonym przysadką oraz część suteczkowa podwzgórza

• bocznie rozciągają się pokryte bruzdami i zakrętami płaty czołowe i skroniowe kresomózgowia

• do naroży skrzyżowania wzrokowego wchodzą prawy i lewy nerw wzrokowy, stanowiący drugi nerw czaszkowy (nerw wzrokowy)

• poza ciałami suteczkowatymi biegną do mostu zbieżnie 2 grube pasma- konary mózgu, które wraz z trójkątnym dołem międzykonarowym i znajdującą się na jego dnie istotą dziurkowatą tylna stanowią brzuszną część mózgowia

• z rowka przyśrodkowego odnogi mózgu wzdłuż konaru mózgu, wychodzi trzeci nerw czaszkowy (nerw okoruchowy)

• część mózgowia leżąca poza konarami stanowi tyłomózgowie

• na powierzchni podstawnej widać tylko odcinki brzuszne (most) należący do tyłomózgowia wtórnego i powierzchnię brzuszną rdzenia przedłużonego należącego do rdzeniomózgowia

• z tej części mózgowia wychodzą lub wchodzą do mózgowia pozostałe nerwy czaszkowe z wyjątkiem nerwu czwartego (nerw bloczkowy)

• pień mózgu stanowi część mózgowia obejmująca rdzeń przedłużony, most i śródmózgowie

• w obrębie mostu i rdzenia przedłużonego znajdują się ważne dla życia ośrodki nerwowe, kontrolujące krążenie krwi i oddychanie

Budowa zewnętrzna tyłomózgowia:

• składa się z rdzeniomózgowia, do którego należy rdzeń przedłużony i z tyłomózgowia wtórnego, obejmującego most i móżdżek

Rdzeń przedłużony:

• ma kształt cienkiego stożka, u dołu przechodzi w rdzeń kręgowy

• górną granice stanowią: brzusznie- dolny brzeg mostu, grzbietowo- prążki rdzenne komory czwartej

• dolną granicę stanowi z przodu dolny brzeg skrzyżowania piramid, z tyłu- punkt wyjścia pierwszej pary korzeni grzbietowych nerwów szyjnych

• dwie pary bruzd bocznych, przednia i tylna oraz szczelina pośrodkowa przednia i bruzda dzielą powierzchnie rdzenia na sznury przednie, boczne i tylne

• sznur przedni przechodzi w piramidę

• w przednio-górnym odcinku sznura bocznego zaczyna się owalne zgrubienie zwane oliwką

• dolny odcinek oliwki przykryty jest włóknami łukowatymi zewnętrznymi

• sznur tylny podzielony jest bruzdą pośrednią tylną na leżący przyśrodkowo pęczek smukły i leżący bocznie pęczek klinowaty

• pęczek smukły tworzy guzek jądra smukłego

• pęczek klinowaty kończy się guzkiem jądra klinowatego

• z bruzdy bocznej przedniej rdzenia przedłużonego wychodzą korzenie 12 nerwu czaszkowego

• z bruzdy bocznej tylnej wychodzą lub wchodzą do niej korzenie 9 nerwu czaszkowego, 10 nerwu czaszkowego i korzenie czaszkowe nerwu 11

• przez środek rdzenia biegnie przedłużenie kanału środkowego rdzenia kręgowego, który przechodzi w światło komory czwartej

• most jest po stronie brzusznej mózgu jako gruba, szeroka taśma ułożona poprzecznie poza konarami mózgu

• bocznie jej części wnikają w istotę móżdżku jako konary środkowe móżdżka

• powierzchnia mostu składa się z włókien poprzecznych

• w linii pośrodkowej brzusznej powierzchni mostu zaczyna się płytka bruzda podstawna, w które przebiega tętnica podstawna

• na przednim brzegu mostu, pomiędzy mostem a konarem móżdżku środkowym, wchodzą lub wychodzą korzenie 5 nerwu czaszkowego (nerw trójdzielny)

• naprzeciw tego miejsca, na tylnym brzegu mostu między mostem a konarem móżdżku środkowym i rdzeniem przedłużonym, wychodzą lub wychodzą korzenie nerwu 7 czaszkowego (nerw twarzowy) oraz wchodzą do mózgowia korzenie 8 nerwu czaszkowego (nerw przedsionkowo-ślimakowy)

• między mostem a piramidą, wychodzą korzenie 6 nerwu czaszkowego (nerw odwodzący)

Móżdżek:

• składa się z 2 półkul i pośrodku leżącego robaka

• od miejsc, w których wnikają do móżdżku konary móżdżku środkowe, biegnie szczelina pozioma móżdżku, która okrąża krawędzie półkul i odcina na każdej z nich powierzchnię górną i dolną

• powierzchnie te schodzą się brzegiem tylnym i przednim, po bokach łączą się kątami bocznymi

• w środkowym odcinku brzegu przedniego znajduje się wcięcie przednie, a w środkowym odcinku brzegu tylnego wąskie i ostre wcięcie tylne

• w środkowej części powierzchni dolnej móżdżku, w zagłębieniu (dolina móżdżku) leży rdzeń przedłużony

• po obu stronach dolinki znajdują się głębokie bruzdy przyśrodkowe, oddzielają od półkul dolny odcinek robaka

• powierzchnia móżdżku pokryta jest licznymi zakrętami

• robak podzielony jest szczelinami na szereg odcinków

• częścią robaka odpowiadają poszczególne płaty i zakręty powierzchni półkul

• idąc od przodu ku tyłowi, rozpatrując powierzchnię górną a potem dolną móżdżku rozróżnia się następujące części:

• powierzchnia górna: robak - półkula

• języczek móżdżku - przewiązka języczka

• płacik środkowy - skrzydło płacika środkowego

• czub - płacik czworokątny

• spadzistość - płacik prosty

• liść robaka - płacik półksiężycowaty górny

• powierzchnia dolna: robak - półkula

• grudka - kłaczek

• czopek - migdałek móżdżku

• piramida - płacik dwubrzuścowy

• guz robaka - płacik półksiężycowaty

• konary móżdżku dolne zaczynają się powyżej guzków smukłego i klinowatego rdzenia przedłużonego, biegną skośnie ku górze i ku bokowi, ograniczając bocznie dolny trójkąt dna komory czwartej

• konary móżdżku środkowe są bocznymi przedłużeniami mostu

• konary górne móżdżku biegną zbieżnie do śródmózgowia

• między tymi konarami występuje zasłona rdzenna przednia, na której znajduje się pasemko istoty białej (wiązadełko zasłony rdzennej przedniej)

Komora czwarta:

• znajduje się w obrębie tyłomózgowia

• z przodu łączy się przez wodociąg mózgu z komorą trzecią, ku tyłowi przechodzi w kanał środkowy rdzenia przedłużonego

• ma kształt dwu ostrosłupów połączonych z sobą podstawami, przechodzi po bokach w zachyłki boczne

• sklepienie komory rozpięte jest na kształt namiotu, szczytem wnika głęboko w istotę móżdżku tworząc górny zachyłek komory

• na przekroju widoczny jest podział sklepienia na 2 części

• część przednią stanowią konary móżdżku górne i rozpięta między nimi zasłona rdzenna przednia, skośnie ku górze przyrasta języczek

• tylne sklepienie stanowi grudka, na bokach jest zasłonka rdzenna tylna

• bocznym przedłużeniem zasłonki jest szypułka kłaczka, na którym wisi kłaczek

• sklepienie tylne uzupełnia blaszka naczyniowo-nabłonkowa komory czwartej

• pomiędzy rdzeniomózgowie a dolną powierzchnię móżdżku wpukla się opona miękka zrastając się z blaszką naczyniowo-nabłonkową jako tkanka naczyniówkowa komory czwartek lub tkanka naczyniówkowa tyłomózgowia

• ponad tylnym odcinkiem sklepienia biegną 2 sploty naczyniówkowe

• każdy ze splotów dochodzi do tylnej krawędzi grudki i biegnie wzdłuż zasłony rdzennej tylnej

• końcowy jego odcinek wychodzi na zewnątrz przez boczny otwór komory czwartej

• dno komory, zwane jest dołem równoległobocznym

• wygląda jak 2 połączone podstawami trójkąty

• przez środkowy odcinek dna przebiegają prążki rdzenne

• wzdłuż całego dna przebiega bruzda pośrodkowa, w górnym odcinku tworzy dołek pośrodkowy, po bokach 2 bruzdy graniczne

• wyniosłości przyśrodkowe tworzą wzgórki twarzowe

• dolna część każdej wyniosłości przyśrodkowej, stanowi trójkąt nerwu podjęzykowego

• z boku od trójkąta nerwu podjęzykowego znajduje się małe pole (trójkąt nerwu błędnego)

• pasmo tkanki glejowej (sznur rozdzielający), oddziela od trójkąta nerwu błędnego wąski boczno-dolny pasek istoty szarej (pole najdalsze)

• światło komory czwartej przechodzi w kanał środkowy rdzenia przedłużonego

• rozpięte ponad tym miejscem wąskie pasemko nazywa się zasuwką

• ponad zasuwką znajduje się w sklepieniu komory otwór pośrodkowy

• podobne otwory są w obrębie zachyłków bocznych

• za pośrednictwem tych otworów światło komory czwartej ma połączenie z jamą podpajęczynówkową

Budowa wewnętrzna tyłomózgowia:

Istota szara rdzenia przedłużonego:

• w oliwce znajduje się jądro oliwki, którego biegun górny wypada poniżej tylnego brzegu mostu, biegun dolny leży powyżej skrzyżowania wstęg

• jądro oliwki ma kształt wydłużonego woreczka, otwierającego się po stronie przyśrodkowej (wnęka)

• po stornie grzbietowej i przyśrodkowej jądra znajdują się jądra dodatkowe: jądro dodatkowe grzbietowe oliwki, jądro dodatkowe przyśrodkowe oliwki

• odcinek rdzenia przedłużonego, leży poniżej oliwki

• róg przedni dzielą krzyżujące się włókna piramidowe na część większą, boczną i część mniejszą, przyśrodkową

• część boczna rozdrabnia się, przechodząc w skład tworu siatkowatego, występuje w niej dolne przedłużenie jądra dwuznacznego

• część przyśrodkowa rogu przedniego wchodzi w skład istoty szarej środkowej, występują tu dolne przedłużenia jądra nerwu podjęzykowego, jądra grzbietowego nerwu błędnego i jądra pasma samotnego

• głowa i istota galaretowata rogu tylnego tworzą jądro pasam rdzennego nerwu trójdzielnego

• w górnych odcinkach pęczka smukłego i klinowatego pojawiają się: jądro smukłe i klinowate

• w górnym odcinku rdzenia przedłużonego oprócz jąder oliwki występuje twór siatkowaty, którego boczną część określa się jako twór siatkowaty szerszy

• w obrębie tworu siatkowatego widać jądro dwuznaczne i jądro boczne

• twory znajdują się w części grzbietowej rdzenia przedłużonego, która tworzy dolny odcinek dna komory czwartej, leżą w niej: jądro nerwu podjęzykowego, jądro grzbietowe nerwu błędnego, bocznie jądra pasma samotnego

• w połowie wysokości jądra oliwki znikają: jądro smukłe i klinowate w miejscu jądra klinowatego pojawia się jądro dodatkowe klinowate

• bocznie w istocie szarej środkowej dna komory czwartej występują jądra przedsionkowe: przyśrodkowe, boczne, górne i dolne oraz jądra ślimaka: grzbietowe i brzuszne

• w części podstawnej rdzenia przedłużonego występują jądra łukowate

Istota biała rdzenia przedłużonego:

• poniżej oliwki znajduje się skrzyżowanie piramid

• włókna nerwowe pęczka smukłego kończą się w jądrze smukłym

• włókna nerwowe przyśrodkowe pęczka klinowatego kończą się w jądrze klinowatym

• włókna boczne pęczka klinowatego biegną do jądra klinowatego dodatkowego

• włókna zaczynają się w jądrze smukłym i klinowatym, tworząc wstęgę przyśrodkową, która przechodzi poza piramidami do przeciwległej połowy rdzenia kręgowego

• w tworze siatkowatym występują włókna łukowate wewnętrzne

• włókna łukowate zewnętrzne występują na powierzchni włókien drogi korowo-rdzeniowej

• istotę białą sznura bocznego stanowią drogi rdzeniowo-mózgowe oraz drogi pozapiramidowe

• z tyłu znajduje się konar móżdżku dolny

• w pobliżu jądra nerwu podjęzykowego biegnie pęczek podłużny przyśrodkowy

Istota szara mostu:

• odróżnia się część podstawną i grzbietową

• w części podstawnej znajdują się drogi nerwowe i jądra mostu

• w części grzbietowej znajdują się liczne skupienia istoty szarej

• powierzchnia grzbietu mostu pokryta jest istotą szarą środkową

• leży w niej jądro nerwu odwodzącego

• w bocznej części tworu siatkowego mostu leży jądro nerwu twarzowego, od przodu - jądra ciała czworobocznego przednie i tylne

• w środkowym odcinku mostu leży jądro ruchowe nerwu trójdzielnego

• w górnym odcinku mostu leżą jądra pasma śródmózgowego nerwu trójdzielnego

Istota biała mostu:

• w części podstawnej mostu występują włókna nerwowe w postaci pęczków podłużnych

• tworzą drogi korowo-rdzeniowe (piramidowe), korowo-jądrowe, korowo-mostowe oraz włókna poprzeczne

• włókna poprzeczne krzyżują się z pęczkami podłużnymi, wchodzą w skład konarów móżdżku środkowego

• wstęga przyśrodkowa układa się w moście pomiędzy piramidą a oliwką, krzyżuje się z przebiegającymi włóknami poprzecznymi

• włókna nerwowe wychodzące z ciała czworobocznego biegną pionowo, układają się bocznie ku dołowi jako wstęga boczna

• pomiędzy komórkami istoty szarej środkowej mostu biegną włókna pęczka podłużnego grzbietowego

• w środkowym odcinku mostu wnikają od tyłu do mostu zbudowane z istoty białej konary móżdżku górne

Istota szara móżdżku:

• stanowi zewnętrzną powierzchnię półkul i robaka

• kora móżdżku zbudowana jest z 3 warstw

• najbardziej powierzchowną stanowi warstwa drobinowa

• warstwa środkowa kory (warstwa zwojowa)

• warstwa najgłębsza kory (warstwa ziarnista)

• istota szara tworzy głębiej leżące skupienia - jądra móżdżku

• największym jądrem jest jądro zębate, ma kształt pomarszczonego woreczka zwróconego wnęką dośrodkowo

• w móżdżku znajdują się: jądro wierzchu, jądro czopowate i jądro kulkowate

Istota biała móżdżku:

• tworzy pod warstwą korową duże skupienia (ciało rdzenne)

• wysyła cienkie wypustki (blaszki białe) w głąb zakrętów powierzchni móżdżku

Budowa zewnętrzna śródmózgowia:

• wyróżnia się powierzchnię grzbietową i podstawną

Powierzchnia grzbietowa:

• stanowi blaszka pokrywy, ramiona wzgórków i trójkąt wstęgi

• 2 krzyżujące się bruzdy dzielą blaszkę pokrywy na 4 pola

• bruzda podłużna kończy się z przodu pod szyszynką

• na polach blaszki pokrywy znajdują się 4 wypuklenia (wzgórki górne i dolne)

• trójkątem wstęgi nazywa się trójkątne pola odgraniczone od przodu bruzda boczną odnogi mózgu

• pionowo od wzgórka dolnego blaszki przebiega wędzidełko zasłony rdzennej przedniej, wychodzi z mózgowia czwarty nerw czaszkowy

Powierzchnia podstawna:

• tworzy konary mózgu, które biegną rozbieżnie od mostu ku przodowi

• dno dołu międzykonarowego wypełnia istota dziurkowana tylna

• podział konar na pokrywę i odnogę mózgu zaczyna się na zewnątrz, dwiema bruzdami

• z bruzdy przyśrodkowej wychodzi 3 nerw czaszkowy

Budowa wewnętrzna śródmózgowia:

Istota szara śródmózgowia:

• składa się z części grzbietowej i brzusznej, pomiędzy nimi występuje wodociąg mózgu

• każdy z konarów mózgu, które stanowią część brzuszną śródmózgowia

• dzieli się na odnogę mózgu i pokrywę

• odnoga mózgu stanowi wąski przesmyk

• na przekroju czołowym widać warstwę odgraniczającą odnogę od pokrywy, stanowi ją istota czarna

• istota czarna należy do układu pozapiramidowego

• jej uszkodzenie powoduje powstawanie ruchów mimowolnych

• istota szara tworzy skupienia w części grzbietowej śródmózgowia

• w istocie szarej leżą jądra 3 i 4 nerwu czaszkowego

• brzusznie i bocznie od istoty szarej środkowej rozciąga się twór siatkowaty

• jest on przedłużeniem tworu siatkowego mostu i zawiera szereg skupień istoty szarej, a między nimi jądro śródmiąższowe

• w górnej części śródmózgowia leży jądro czerwienne, należy ono do układu pozapiramidowego

• jego uszkodzenie daje objawy podobne do uszkodzenia istoty czarnej

• przyśrodkowo od istoty czarnej znajduje się nieparzyste jądro międzykonarowe

• jadro wzgórka pokryte jest białą blaszką rdzenną powierzchowną, po stronie brzuszno-przyśrodkowej blaszką rdzenną głęboką

• obie blaszki łączą się z sobą i z przeciwległym odcinkiem przyśrodkowym i tworzy spoidło wzgórków dolnych

• do jądra wzgórka dolnego wnikają włókna słuchowe wstęgi bocznej

• wzgórek górny zbudowany jest z 7 na przemian ułożonych warstw istoty szarej i białej

• warstwa powierzchowna, utworzona jest z włókien i niewielkich komórek nerwowych (warstwa brzeżna)

• istota szara wzgórka górnego przedłuża się w kierunku międzymózgowia

• jądro wzgórka górnego jest podkorowym ośrodkiem wzroku

Istota biała śródmózgowia:

• odnogi mózgu zawierają drogi zstępujące z wyższych części mózgowia

• w nakrywce biegną od mostu konary móżdżku górne, które na wysokości wzgórków dolnych krzyżują się i zdążają do jądra czerwiennego

• w przednio-bocznej części nakrywki przebiega dolny odcinek wstęgi przyśrodkowej oraz dolny odcinek wstęgi bocznej

• w jądrze śródmiąższowym zaczyna się pęczek podłużny przyśrodkowy, który biegnie w dół od części szyjnej rdzenia kręgowego

Budowa zewnętrzna śródmózgowia:

• składa się z części grzbietowej - wzgórzomózgowia i leżącego brzusznie podwzgórza

Wzgórzomózgowia:

• największą częścią jest parzyste wzgórze, będące sklepieniem istoty szarej

• podzielony blaszkami rdzennymi wzgórza na szereg jąder

• w każdym wzgórzu wyróżnia się 4 powierzchnie

• powierzchnia boczna i dolna stykają się torebką wewnętrzną, oddzielając wzgórze od jądra soczewkowatego

• powierzchnia przyśrodkowa stanowi część ściany bocznej komory trzeciej

• powierzchnia górna pokryta jest białą warstwą brzeżną, ma kształt trójkąta, wierzchołek stanowi guzek przedni wzgórza, krawędź boczną - prążek krańcowy, tylna nierówna krawędź zwana jest poduszką

• prążek rdzenny, stanowi przyśrodkową krawędź górną powierzchni wzgórza, przechodzi w trójkąt uzdeczki

• pasemko uzdeczki łączy się w linii pośrodkowej z uzdeczką strony przeciwległej tworząc spoidło uzdeczek

• pod spoidłem uzdeczek występuje drugie pasmo poprzeczne (spoidło tylne)

• w łączności z obu spoideł pozostaje nieparzysta szyszynka

• twory od trójkąta uzdeczki włącznie stanowią nadwzgórze

• zawzgórze obejmuje ciała kolankowate: przyśrodkowe i boczne

Podwzgórze:

• do podwzgórza zalicza się: skrzyżowanie wzrokowe, guz popielaty z wyrastającym z niego lejkiem

• lejek pozostaje w łączności z przysadką

• skrzyżowanie wzrokowe przedstawia się jako czworokątna płytka do których wnikają nerwy wzrokowe, z tylnych wychodzą pasma wzrokowe

• pasmo wzrokowe biegnie skośnie ku tyłowi i ku bokowi tuż poza istotą dziurkowata przednią

• korzeń boczny pogrąża się w ciałku kolankowatym bocznym

• korzeń przyśrodkowy kończy się pozornie w ciałku kolankowatym przyśrodkowym

• w tylnej części podwzgórza występują 2 ciała suteczkowate

Komora trzecia:

• znajduje się w obrębie międzymózgowia w postaci szczeliny ustawionej w płaszczyźnie pośrodkowej

• bocznie jej ściany tworzą powierzchnie przyśrodkowe wzgórza

• w przednich częściach ścian znajdują się otwory międzykomorowe

• przez środek komory przechodzi poprzecznie krótkie pasmo istoty szarej (zrost międzywzgórzowy), łączy ze sobą oba wzgórza

• po ścianie bocznej biegnie bruzda podwzgórzowa

• bruzda kończy się przy otworze międzykomorowym

• części składowe podwzgórza stanowią ścianę dolną komory, w odcinku tylnym uzupełnia ją brzuszna część śródmózgowia

• miejsce, w którym z guza popielatego wychodzi lejek nazywa się zachyłkiem lejka

• przednią ścianę komory stanowią twory należące do kresomózgowia: część wolna słupów sklepienia, spoidło przednie i blaszka krańcowa

• blaszka krańcowa dochodzi u dołu do przedniej powierzchni skrzyżowania wzrokowego, wytwarzając zachyłek wzrokowy dolnej ściany komory

• sklepienie komory stanowi rozpięta między prążkami rdzennymi, blaszka naczyniówkowo-nabłonkowa, zrośnięta z wypuklającym się fałdem opony miękkiej, tworzy wraz z nią tkankę naczyniówkową albo tkankę naczyniówkową przodomózgowia

• po oderwaniu blaszki naczyniówkowo-nabłonkowej od jej przyczepu na prążku rdzennym pozostaje taśma wzgórza

• w tylnej ścianie trzeciej komory znajduje się wejście do wodociągu mózgu, a powyżej 2 zachyłki: zachyłek szyszynkowy i zachyłek nadszyszynkowy

Budowa wewnętrzna mózgowia:

Istota szara międzymózgowia:

• wzgórze jest wielkim, niejednolitym skupieniem istoty szarej

• blaszki rdzenne wewnętrzne dzielą je na szereg jąder: przednie (tworzy część przednią i odcinek grzbietowej części wzgórza), przyśrodkowe (pokryte od strony komory trzeciej istotą szarą środkową), boczne (jest największym jądrem wzgórza, pokryte po stronie grzbietowej warstwą brzeżną), jądro brzuszne wzgórza (stanowi dolną część jądra bocznego)

• w skład jądra bocznego wchodzi kilka jąder

• jądro boczne jest podkorowym ośrodkiem czucia

• część środkową wzgórza zajmuje jądro środkowe

• do jąder równoimiennych z częściami mózgowia należą: jądro uzdeczki, jądra ciał kolankowatych, jądro ciała kolankowatego przyśrodkowego (podkorowy ośrodek słuchu), jądro ciała kolankowatego bocznego, jądra poduszki, jądra podwzgórza

• jądra podwzgórza dzielą się na 3 grupy

• grupę przednią stanowią jądro nadwzrokowe i jądro trzykomorowe

• grupa środkowa, znajduje się w obrębie guza popielatego, należą do tej grupy: jądro lejka, jądro brzuszno-przyśrodkowe, jądro grzbietowo-przyśrodkowe, jądro guzowo-suteczkowe i jądra boczne guza

• grupę tylną stanowi jądro suteczkowe

• jądra podwzgórza są głównymi ośrodkami podkorowymi integrującymi czynności układu wegetacyjnego

• przednia część podwzgórza jest ośrodkiem przywspółczulnym (drażnienie tej okolicy powoduje zwolnienie akcji serca, skurcz pęcherza moczowego, wzmożenie perystaltyki jelit)

• drażnienie części środkowej i tylnej powoduje reakcje charakterystyczne dla czynności układu współczulnego

• jądra przedniej części podwzgórza regulują gospodarkę wodną ustroju oraz regulują temperaturę ciała

• zniszczenie jąder grupy środkowej łącznie z guzem popielatym wywołuje zwyrodnienie tłuszczowe oraz zaburzenia rozwoju i czynności narządów płciowych

• tylno-boczny odcinek, leżący w przedłużeniu nakrywki konarów śródmózgowia to niskowzgórze

• w niskowzgórzu znajdują się przednie odcinki jądra czerwiennego i istoty czarnej oraz inne sklepienia istoty szarej, a między nimi jądro niskowzgórzowe

• drażnienie tej okolicy wywołuje wzmożone aktywności ustroju, przyspiesza się oddychanie i krążenie

• uszkodzenie jądra niskowzgórzowego powoduje powstawanie ruchów mimowolnych

Istota biała międzymózgowia:

• istota biała międzymózgowia stanowi liczne połączenia wzgórza i podwzgórza

Budowa zewnętrzna kresomózgowia:

• składa się z dwóch półkul mózgu i kresomózgowia środkowego

• do kresomózgowia środkowego zalicza się: połączenia półkul (włókna spoidłowe)

• w każdej z półkul wyróżnia się powierzchnię grzbietowo-boczną (wypukłą) i powierzchnię przyśrodkową (płaską) i powierzchnię podstawną

• na każdej półkuli odróżnia się 3 bieguny: czołowy, potyliczny i skroniowy

• obie półkule oddzielone są od siebie głęboką szczeliną podłużną mózgu

• w obręb szczeliny podłużnej mózgu wnika fałd opony twardej (sierp mózgu)

• fałd opony twardej oddziela móżdżek od tylnych odcinków półkul (namiot mózgu)

• powierzchnie półkul pokryte są mniej lub bardziej głębokimi bruzdami oddzielającymi wypukłe odcinki w postaci zakrętów

• głębsze bruzdy dzielą półkule na szereg płatów: płat czołowy, płat ciemieniowy, płat potyliczny, płat skroniowy, wyspa i węchomózgowie

• w każdej półkuli znajduje się komora boczna

Płat czołowy:

• po odchyleniu powierzchni półkul odsłania się głęboki dół boczny mózgu

• przedłużeniem tego dołu jest bruzda boczna, która dzieli się na 3 gałęzie

• gałąź tylna oddziela płat skroniowy od ciemieniowego

• gałąź przednia i wstępująca wciskają się w dolny zakręt płata czołowego

• bruzda środkowa stanowi tylną granicę płata czołowego

• część płata czołowego podzielona jest bruzdami, przebiegającymi mniej więcej prostopadle do bruzdy przyśrodkowej na 3 zakręty czołowe

• wciskając się w zakręt czołowy dolny gałęzie bruzdy bocznej dzielą go na 3 części: oczodołową, trójkątną i wieczkową

• na dolnej, podstawnej powierzchni płata czołowego znajduje się bruzda węchowa, leży w niej opuszka węchowa i pasmo węchowe

• zmienne kształtem, leżące bocznie bruzdy węchowe, noszą nazwę zakrętów oczodołowych

Płat ciemieniowy:

• poza płatem czołowym znajdują się płaty ciemieniowy i skroniowy, oddzielone od siebie tylną gałęzią bruzdy bocznej

• występuje bruzda potyliczno-ciemieniowa

• wcięcie przedpotyliczne znajduje się w tylnym odcinku bocznej krawędzi półkul

• na płacie ciemieniowym, równolegle do bruzdy środkowej, biegnie bruzda zaśrodkowa

• bruzda śródciemieniowa dzieli płat na płacik ciemieniowy górny i dolny

• odcinki płacika ciemieniowego dolnego nazywa się zakrętem nadbrzeżnym i zakrętem kątowym

Płat potyliczny:

• zaznacza się wyraźnie bruzda potyliczna poprzeczna, przedłużenie bruzdy śródciemieniowej

Płat skroniowy:

• znajdują się 2 bruzdy skroniowe, ograniczają 3 zakręty

• na powierzchni podstawnej płata skroniowego biegnie ku przodowi bruzda potyliczno-skroniowa

• bruzda poboczna ogranicza zakręt potyliczno-skroniowy boczny

Wyspa:

• leży na dnie dołu bocznego mózgu

• pokrywa odcinki płatów czołowego, ciemieniowego, skroniowego - noszą nazwę wieczka

• ma kształt piramidy, wierzchołek- biegun wyspy zwrócony ku bokowi i przodowi

• gładka część mózgowia, leży przed wierzchołkiem wyspy, sąsiaduje z istotą dziurkowatą przednią (próg wyspy)

• wyspa oddzielona jest od reszty płaszcza bruzdą okólną i podzielona na 2 części bruzdą środkową

• część tylną tworzy pojedynczy zakręt długi wyspy

• w części przedniej odróżnia się kilka zmiennych co do kształtu bruzd i zakrętów krótkich

Bruzdy i zakręty powierzchni przyśrodkowej półkuli:

• ciało modzelowate oddzielone jest od przyśrodkowej powierzchni półkuli głęboką bruzdą ciała modzelowatego

• bruzda modzelowata ku tyłowi okrąża płat ciała modzelowatego

• przechodzi na podstawie półkul w bruzdę hipokampa

• ponad bruzdą ciała modzelowatego biegnie bruzda obręczy, której przedłużeniem jest zmiennej postaci bruzda podciemieniowa

• bruzda podciemieniowa występuje z tyłu ponad płatem ciała modzelowatego

• bruzdy ograniczają łańcuch zakrętów, razem wzięte tworzą nieregularny pierścień- otwarty w części przedniej

• zewnętrzny pierścień węchomózgowia składa się z zakrętów: pole podsidłowe, zakręt obręczy, cieśń zakrętu obręczy, zakręt hipokampa

• ostro zagięty koniec zakrętu hipokampa jest hakiem

• środkowy odcinek powierzchni przyśrodkowej półkuli tworzący jakby klamerkę spinającą oba schodzące tu z powierzchni grzbietowo-bocznej zakręty środkowe, określa się jako płacik okołośrodkowy

• poza płacikiem okołośrodkowym biegną z krawędzi górnej bruzdy łączące się w kształcie litery V we wspólny pień

• pierścień zewnętrzny płata przybrzeżnego tworzy cieśń zakrętu obręczy, są to: bruzda ciemieniowo-potyliczna i bruzda ostrogowa

Węchomózgowie:

• składa się z płata węchowego, leżącego na podstawnej powierzchni półkul i płata przybrzeżnego

• płat węchowy składa się z części przedniej i tylnej

• do części przedniej należą: opuszka węchowa, pasmo węchowe i trójkąt węchowy

• do opuszki węchowej dochodzą włókna nerwowe z węchowej części błony śluzowej jamy nosowej

• z opuszki ku tyłowi biegnie pasmo węchowe

• pasmo węchowe kończy się guzkiem w kształcie piramidy

• od trójkąta węchowego odchodzą 2 zakręty, z których przyśrodkowy przedłuża się na przyśrodkową powierzchnię półkuli gdzie przechodzi w pole podspoidłowe, boczny biegnie w kierunku wyspy i tworzy próg wyspy

• część tylna płata węchowego obejmuje istotę dziurkowaną przednią, w którym odróżnia się odcinek przedni, odznaczający się licznymi otworkami dla naczyń krwionośnych, i tylny mający znacznie mniej otworków i leży prawie pod samym pasmem wzrokowym

• istota dziurkowana przednia przechodzi w zakręt przykrańcowy

Płat przybrzeżny:

• składa się z 2 współśrodkowo ułożonych niepełnych pierścieni uzupełnionych z przodu płatem węchowym

• pierścień zewnętrzny składa się z pola podspoidłowego, zakrętu obręczy, cieśni zakrętu obręczy, zakrętu hipokampa i haka

• pierścień wewnętrzny zaczyna się zakrętem przybrzeżnym, który leży pomiędzy polem podspoidłowym a blaszką krańcową

• zakręt przybrzeżny przedłuża się w nawleczkę szarą

• nawleczka szara posiada zgrubienia w kształcie 4 podłużnych, równoległych do siebie prążków z których 2 leżą przyśrodkowo, 2 zaś bocznie

• w okolicy płata ciała modzelowatego nawleczka szara przechodzi w szare pasmo (zakręt tasiemczykowy)

• zakręt zębaty biegnie w bruździe hipokampa

• płat węchowy i płat przybrzeżny mają bardziej pierwotną budowę niż inne części kory mózgu

• związane są one z czynnością wegetacyjną ustroju

Kora boczna:

• w głębi każdej półkuli znajduje się nieregularnego kształtu komora boczna mózgu

• wyróżnia się w niej część środkową z której wychodzą 3 rogi: przedni, tylny i dolny

• część środkowa ma kształt szczeliny, wyróżnia się w niej sklepienie i dno

• na dnie znajduje się ogon jądra ogoniastego, prążek końcowy, blaszkę przytwierdzoną, strzępek hipokampa

• pomiędzy blaszka przytwierdzoną a strzępkiem hipokampa rozpięta jest blaszka naczyniówkowo-nabłonkowa

• splot naczyniówkowy, leży w każdej komorze mózgu pozakomorowo, na dnie

• jądro ogoniaste jest jądrem istoty szarej kresomózgowia

• jądro to wpukla się do komory bocznej, jego część tylna zwana jest ogonem

• od niego wychodzi blaszka przytwierdzona w kierunku przyśrodkowym

• przechodząca bruzdę żyła wzgórkowo-prążkowiowa prześwieca przez cienką blaszkę przytwierdzoną (prążek krańcowy) na dnie komory

• po oderwaniu blaszki naczyniówkowo-nabłonkowej na krawędzi blaszki przytwierdzonej i taśmy sklepienia na brzegu bocznym strzępka hipokampa i jego przedłużeniu (odnogi sklepienia)

Róg przedni:

• leży na płacie czołowym

• odróżnia się sklepienie i ścianę przednią - utworzoną przez promienistość ciała modzelowatego, ścianę przyśrodkową - utworzona przez przegrodę przezroczystą i ścianę boczną, którą stanowi zgrubiała przednia część, czyli głowa jądra ogoniastego

Róg tylny:

• wciska się łukowato w płat potyliczny

• pokryty włóknami ciała modzelowatego

• na jego ścianie zaczyna się zgrubienie (opuszka rogu tylnego)

Róg dolny:

• zagłębia się łukowato w płat skroniowy

• część jego dna tworzy silne zgrubienie (stopa hipokampa)

• bruzda hipokampa wciska się w ścianę komory

• u nasady rozszerza się boczna część dna, tworząc trójkąt poboczny

• sklepienie rogu dolnego tworzy blaszka naczyniówkowa komory bocznej odchodząca od wolnego brzegu strzępka hipokampa

• pokrywę rogu stanowią włókna ciała modzelowatego, tworzące obicie i częściowo ogon jądra ogoniastego

Kresomózgowie środkowe:

• obejmuje połączenia półkul

• powstają z przekształcenia górnej części blaszki krańcowej, są to: ciało modzelowate, spoidło przednie i spoidło sklepienia - stanowią one połączenia wtórne

• blaszka krańcowa - połączenie pierwotne

• przedni koniec ciała modzelowatego jest dziobem

• ciało modzelowate zbudowane jest z włókien łączących, skupione są w szerokie i grube pasmo, w częściach bocznych rozchodzą się promienisto

• promienistość ciała modzelowatego łącząc ze sobą poszczególne odcinki półkul dzieli się ono na części odpowiadające płatom płaszcza

• w ciele modzelowatym odróżnia się: dziób, kolano, pień, płat

• spoidło przednie zbudowane jest z włókien o przebiegu poprzecznym

Sklepienie:

• zaczyna się w przedniej części strzępek hipokampa

• jest początkiem sklepienia kresomózgowia

• strzępek hipokampa biegnie wzdłuż rogu dolnego komory bocznej, ku tyłowi

• w część środkową zgina się łukiem wypukłym ku tyłowi i wznosi się skośnie ku przodowi w kierunku ciała modzelowatego, przechodząc w odnogę sklepienia

• odnogi obu półkul łączą się na dolnej powierzchni ciała modzelowatego w pojedynczy trzon sklepienia

• pomiędzy dolną powierzchnią ciała modzelowatego a blaszką spoidła sklepienia znajduje się szczelinowata jama

• trzon sklepienia dzieli się w miejscu rozpoczęcia się przegrody przezroczystej na 2 słupy sklepienia, ograniczają z przodu komorę trzecią i poniżej otworu międzykomorowego wnikają w istotę podwzgórza, kończąc się ostatecznie w ciałach suteczkowatych

• odcinek słupa sklepiania tworzący część przedniej ściany komory trzeciej nazywa się częścią wolną słupa sklepienia, część ukryta wnika w podwzgórze

• pomiędzy częścią wolną słupa sklepienia a ciałem modzelowatym rozpięta jest blaszka przegrody przezroczystej

Budowa wewnętrzna kresomózgowia:

Istota szara kresomózgowia:

• stanowi powłokę zewnętrzną półkul (kora mózgu)

• nie jest wszędzie jednakowej grubości

• kora mózgu jest najsilniej rozwinięta w grzbietowo-bocznej powierzchni półkul

• grubsza na szczytach zagłębień aniżeli w głębi bruzd

• najgrubsza jest w okolicy zakrętów środkowych i płacika okołośrodkowego

• na przekroju, przeprowadzonym prostopadle do jej zewnętrznej powierzchni widać 2 pasma białe, które dzielą korę na warstwy, są to: prążki Baillargera (zewnętrzny i wewnętrzny)

• prążek zewnętrzny jest szeroki w okolicy bruzdy ostrygowej (prążek Vice d'Azyra)

• z punku widzenia rozwojowego wyróżnia się korę nową, korę starą i korę dawną

• kora nowa zajmuje u człowieka 95% powierzchni półkul

• kora stara występuje u człowieka w stopie hipokampa i zakręcie zębatym

• kora dawna pojawia się u człowieka w płacie węchowym, w przegrodzie przezroczystej i w sąsiedztwie jąder podkorowych

• kora nowa zbudowana jest z 6 warstw: warstwa brzeżna, ziarnista zewnętrzna, piramidowa, ziarnista wewnętrzna, zwojowa, komórek różnokształtnych

• z punktu widzenia czynnościowego wyodrębniono w korze szereg okolic do których dochodzą drogi nerwowe czuciowe lub w których zaczynają się drogi ruchowe

• okolicę ruchową kory stanowią: zakręt przyśrodkowy, tylne odcinki zakrętów czołowych oraz przednia część płacika okołośrodkowego

• zakręt zaśrodkowy i tylna część płacika okołośrodkowego tworzy okolicę czuciową kory

• okolica wzrokowa zajmuje ściany bruzdy ostrygowej

• okolicę słuchową tworzy kora pokrywająca zwróconą do głębi tylnej gałęzi bruzdy bocznej powierzchnie płata skroniowego

• okolicę węchową stanowi płat węchowy, przyśrodkowa powierzchnia zakrętu hipokampa i hak

• pozostałe, duże obszary kory mózgowej nazywa się polami kojarzeniowymi

• masy istoty szarej, skupione w głębi istoty białej półkul stanowią jądra podkorowe

• największe jest ciało prążkowane, które widać na poziomych przekrojach półkul, składa się z jądra ogoniastego i soczewkowatego

• oddziela je od siebie warstwa istoty białej (torebka wewnętrzna) - odnoga przednia

• odnoga tylne oddzielana jest przez jądro soczewkowate

• jądro ogoniaste składa się z głowy, która wpukla się do rogu przedniego komory bocznej

• w odcinku przednio-dolnym łączy się ze skorupą oraz z ogona

• cienkie blaszki istoty białej dzielą jądro soczewkowate na 3 części: 2 przyśrodkowe - gałka blada, boczna - skorupa

• skorupa sąsiaduje z blaszką istoty białej (torebka zewnętrzna)

• warstwa istoty białej nazywana jest torebką ostatnią, oddziela przedmurze od kory wyspy

• ostatnim jądrem podkorowym jest ciało migdałowate, znajduje się w przednim odcinku płata skroniowego

Istota biała kresomózgowia:

• występuje pod kora mózgową w postaci wielkiego skupienia (środek półowalny) oraz w postaci pasma otaczającego jądra podkorowe

• torebka wewnętrzna przedstawia się jako szeroka blaszka

• pęczki włókien torebki wewnętrznej wnikają promienisto ku górze do środka półowalnego tworząc wieniec promienisty

• ku dołowi torebka wewnętrzna przechodzi w odnogę mózgu

13

---