Wyklad prehistoria 17 7-1., Wykład prehistoria 17

Wykład prehistoria 17.05.2005

Epoka Brązu

Zjawiska cywilizacyjne w tej epoce przypadają na czasy, kiedy ludzkość zaczyna posługiwać się słowem pisanym, zaczyna się okres protohistoryczny, czy historyczny jak kto woli
Są też takie miejsca, gdzie ludzie nie piszą
Czas historyczny nie rekonstruowany jak to co do tej pory, ale zapisywany, dla tych co nie pisali ten czas historyczny nie istnieje
Umiejętność wykorzystywania metali nie zaczęła się w epoce brązu, wcześniej wykorzystywano złoto i miedź, ale te metale nie nadawały się do wytopu broni i narzędzi, bo były zbyt kruche i miękkie, więc były wykorzystywane głównie do wyrobu ozdób i towarów luksusowych, dopiero brąz okazał się rewolucyjny
BRAZ stop cyny i miedzi, łac. Kruszec brindyzyjski z miejscowości Brundidium (dziś. Brindisy na Płw. Peloponeskim), ta miejscowość to prężny ośrodek metalurgiczny. Proporcje miedzi i cyny w wytopie zmieniały się w zależności od celu, w jakim miał zostać wytopiony. Cyny było zawsze mniej. Do tego ile czego dać dochodzono metodą prób i błędów.
Brązy arsenowe 5 tys. lat BC z domieszką arsenu, ale później uznano, że najlepsze właściwości ma stop miedzi z cyną.
Kwestia uzyskiwania metalu Z RUDY na tym polegała rewolucja

Miedź:

- wysoka temperatura topnienia

- bez domieszki staje się porowata

- łamliwa, miękka, krucha, ale łatwo tworzy stopy

Stop miedzi i cyny:

- niższa temp. Topnienia

- twardszy, odporniejszy

- miększy w obróbce, nadaje się do dolewów

- surowiec wielokrotnie wykorzystywany kamienie i kości trudniej było przerobić jeszcze raz a tu taka oszczędność

Źródła:

- z rud

- ze złóż powierzchniowych

Wydobyta ruda rozcierana, płukana, prażona by uzyskać możliwie jak najczystszą postać.

Nie znamy dokładnie technicznie przebiegu procesu wytopu żelaza i brązu, wiemy że miedź i cynę wytapiano w piecach z gliny (częściowo zakopane w ziemi wieżyczki z wlotem na powietrze) Wsypywano warstwę węgla drzewnego na przemian z warstwami rudy. Były to piece jednorazowe, bo żeby wydobyć stop trzeba było rozbić piec.
W procesie obróbki brązu szybko wykształciła się specjalizacja, ludzie którzy się tym zajmowali, stanowili odmienne grupy społeczne, mieszkali pewnie w pobliżu kopalni. Ich praca owiana była tajemnicą, pochówki tych ludzi wyposażone są w różne narzędzia.

Brąz to niezwykle ważny czynnik rozwoju cywilizacyjnego czas historyczny przyspieszył

Dla Europy i Azji

Miedź: Irlandia, Walia, Anglia Zachodnia, Ural, Kreta, Cypr, Kaukaz, Płw. Iberyjski, Alpy Wschodnie

Cyna: Ural, Kaukaz, Anatolia, Płw. Iberyjski, Walia, Kornwalia

↑

Na tych terenach w różnych okresach czasu powstają wyspecjalizowane ośrodki, stymulują one handel i wymianę kulturową

Jutlandia, Sambia tam wytwarzano też ze sprowadzanych surowców za metal wymieniali bursztyn

W epoce brązu ostatecznie kształtują się centra starożytnych cywilizacji: Egipt, Mezopotamia, Grecja (cywilizacja minojska i minejska), Dorzecze Indusu, Chiny

W Epoce brązu powstaje pismo

Egipt hieroglify, ok. 3 tys. lat BC
Mezopotamia kliny, ok. 3 tys. lat BC
Indus pismo harappańskie, ok. 2 tys. lat BC, nie jest odczytane, niektórzy myślą, że powstała dzięki inspiracjom sumerysjkim

↑

Te trzy systemy były pionierskimi, inne kształtujące się później lub nawet w tym samym czasie powstały na drodze inspiracji z tych systemów.

Każda z zaawansowanych cywilizacji powstała na bazie pisma. Wyjątek stanowią Inkowie.

Ramy czasowe

- najstarsze brązy arsenowe ok. 5 tys. lat BC w Anatolii

- przełom powszechne zmiany kulturowe ok. 3 tys. lat BC

Brąz został wyparty przez żelazo. Zaczęto najpierw wykorzystywać meteorytowe żelazo. Żelazo było bardziej dostępne i szybko się rozpowszechniło

Brąz w Chinach

- tam epoka brązu późniejsza niż w Azji Centralnej ok. 2 tys. lat BC

- umiejętność w Azji Wschodniej wynalazkiem niezależnym sami wymyślili, szybciej się tam rozprzestrzenił

- brąz w Chinach tak jak w Europie był odlewany