PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA

I WPROWADZENIE DO PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA

i Źródła prawa

1. konstytucja :

• RP zapewnia ochronę środowiska , kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju (art.5)

• Obowiązkiem władz publicznych jest zapobieganie negatywnej dla zdrowia ludzkiego degradacji środowiska (art. 68 ust 4)

• tworzenie warunków ochrony środowiska oraz prowadzenie polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom , udzielanie każdemu informacji o stanie środowiska , a także wspieranie działań obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska (art. 74)

• koncepcja obywatelskiego prawa do informacji o środowisku (funkcjonuje w prawie Unii Europejskiej)

• potrzeby ochrony środowiska mogą uzasadniać wprowadzenie ustawowych ograniczeń w zakresie korzystania z konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3)

• powszechny obowiązek dbałości o stan środowiska (art. 86)

2. pozostałe źródła prawa :

• umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie , ustawy , ratyfikowane umowy międzynarodowe , rozporządzenia , prawo miejscowe (rozporządzenia wojewodów) . przepisy gminne (uchwały rad gmin)

3. prawo ochrony środowiska Unii Europejskiej :

• Układ Europejski z dnia 16grudnia 1991 r. ustanawiający stowarzyszenie między RP z jednej strony , a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi

• Istotnym warunkiem wstępu do UE - dostosowanie prawa polskiego do prawa unijnego w ciągu 10 lat

• Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej - bada projekty aktów normatywnych co do zgodności z wymaganiami unijnymi

• Dyrektywy Rady (UE) - skierowane wyłącznie do państw członkowskich , nie są źródłem prawa w Polsce (ale obowiązek transformacji)

• Wykładnia prawa krajowego tranforrmującego dyrektywę powinna być z nią zgodna

4. prawne pojęcie środowiska i jego ochrona

• środowisko - ogól elementów przyrodniczych , w szczególności powierzchnia ziemi łącznie z glebą , kopaliny , wody , powietrze , świat roślinny i zwierzęcy , a także krajobraz , znajdujących się zarówno w stanie naturalnym , jak też przekształconym w wyniku działalności człowieka (art. 1 ust 2 u.k.ś.)

• ochrona środowiska - działania podejmowane w celu zachowania (przywrócenia) równowagi przyrodniczej koniecznej dla zapewnienia niezagrożonego bytu człowieka , zwłaszcza poprzez racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie jego zasobami przyrodniczymi w zakresie uzasadnionym interesem społecznym , zapobieganie niszczącym (szkodliwym) wpływom na środowisko , niepogarszanie jego stanu , a także przywracanie jego elementów do właściwego stanu (art. 2 ust. 1 u.k.ś.)

5. metody ochrony środowiska

• zachowawcze - konserwatorskie

• kształtujące - polegające na racjonalnym wykorzystywaniu jego elementów , a następnie przywracaniu środowiska do należytego stanu , np. w drodze stosownych zabiegów rewitalizacyjnych

6. ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska a inne przepisy

• w razie zbiegu jej przepisów oraz innych przepisów o ochronie środowiska u.k.ś ma pierwszeństwo

ii Przedmiot ochrony i jej sposoby

1. prawo do korzystania ze środowiska

• prawo podmiotowe do korzystania z zasobów środowiska (art. 1 ust. 1 u.k.ś)

• prawo obywateli do korzystania z wartości środowiska (art. 99 ust. 1 u.k.ś) , np. powszechne korzystanie z wód , wstępu do lasu

2. elastyczność prawa ochrony środowiska

• możliwość dostosowania rygorów ochronnych do aktualnych potrzeb bez wykluczenia możliwości ich różnicowania w czasie i przestrzeni , np. ochrona gatunkowa zwierząt : gdy bardzo mała populacja to ustanowienie ochrony , gdy nadmierna populacja nakazanie redukcji populacji

3. zasada zrównoważonego rozwoju

• art. 5Konstytucji RP , preambuła do u.k.ś , art. 5 , 6 8 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym

• zasada zrównoważonego rozwoju (art. 3 pkt 3a u.k.ś.) - taki rozwój społeczno-gospodarczy , w którym w celu równoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli - zarówno współczesnego , jak i przyszłych pokoleń - następuje proces integrowania działań politycznych , gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych

• rozwój społ.-gospod. winien dokonywać się z zachowaniem równowagi przyrodniczej , rozumianej jako równowaga wzajemnego oddziaływania człowieka ) skutków jego działalności ) oraz przyrody (zarówno ożywionej , jak i nieożywionej)

• korzystanie z zasobów środowiska jest zatem dozwolone tylko o tyle o ile nie doprowadzi do naruszenia równowagi przyrodniczej w takich rozmiarach , by zapewnić możliwość korzystania ze środowiska również przyszłym pokoleniom

• zasada ta stanowi istotny element : polityki społ-gospod. , zagospodarowania przestrzennego państwa , aktów normatywnych

4. instrumenty planistyczne ochrony środowiska (planowanie ochrony środowiska)

• art. 4u.k.ś - korzystanie z zasobów przyrodniczych środowiska, służących zaspokajaniu potrzeb społ-gospod , jest dozwolone tylko w zakresie ustalonym w :

• narodowych planach społeczno-gospodarczych - w starym systemie prawnym

• planach zagospodarowania przestrzennego

• przepisach o ochronie środowiska (zasada legalizmu ) - jeśli nie istnieje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego , o zakresie dozwolonego korzystania ze środowiska rozstrzyga akt stosowania prawa , (np. decyzja administracyjna) uwzględniająca zasadę zrównoważonego rozwoju

• inne instrumenty o charakterze planistyczno-programowym - nie mają charakteru normatywnego (nie mogą być podstawą działań władczych )

• polityka ekologiczna państwa - określa Rada Ministrów

• programy zrównoważonego rozwoju ochrony środowiska - Minister Środowiska , sejmiki województw , rady powiatów i gmin

• krajowe , wojewódzkie i samorządowe listy przedsięwzięć priorytetowych

• program ochrony środowiska w gminie

5. klasyfikacja prawnych instrumentów ochrony środowiska

• administracyjnoprawne

• normatywne - normy immisji , formy ochrony przyrody , uchwały rad gmin o utrzymaniu czystości i porządku

• planistyczne - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego , decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu , decyzja ustalająca lokalizację autostrady , plan urządzenia lasu . plan gospodarowania na zdegragradowanych gruntach rolnych

• pozostałe decyzje administracyjne

1. reglamentacyjne - pozwolenie wodnoprawne , decyzja emisyjna , koncesje na podstawie prawa górniczego

2. opłatowe - dokonujące wymiaru opłat za korzystanie ze środowiska

3. interwencyjne - decyzja o wstrzymaniu działalności naruszającej wymagania ochrony środowiska , o cofnięciu pozwolenia wodnoprawnego

• cywilnoprawne :

• odszkodowawcze - konkretyzujące zakres obowiązku naprawienia szkody

• prewencyjne - konkretyzujące zakres obowiązku zapobieżenia szkodzie

• karnoprawne - określające zasady odpowiedzialności z tytułu przestępstw oraz wykroczeń przeciwko środowisku




II ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE JAKO PRAWNY INSTRUMENT OCHRONY ŚRODOWISKA

i znaczenie zagospodarowania przestrzennego

• art. 4 u.k.ś. - korzystanie z zasobów przyrodniczych środowiska dozwolone jest tylko w zgodności z planami zagospodarowania przestrzennego

• art. 7 u.k.ś. - rozstrzygnięcia organów administracji publicznej nie mogą , pod sankcją nieważności , naruszać wymagań ochrony środowiska wynikających z planów miejscowych

• przepisy szczegółowe :

• działalność inwestycyjna - dopuszczalność zabudowy nieruchomości wyłącznie w sposób zgodny z jej przeznaczeniem

• wywłaszczenia - dopuszczalne tylko w stosunku do nieruchomości , które w planie miejscowym są przeznaczone na cel publiczny

• wydobywanie kopalin - dla uzyskania koncesji działalność ta musi być zgodna z planem miejscowym

• zmiana przeznaczenia gruntów rolnych

• ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym -

• zadanie własne gminy , na własny koszt i na własną odpowiedzialność

• miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się dla gminy , jej części bądź zespołu gmin (art. 11 u.z.p.)

• podstawowa funkcja zagospodarowania przestrzennego - określenie przeznaczenia terenu na określone cele oraz rozstrzyganie związanych z tym konfliktów (uwzględnienie zasady zrównoważonego rozwoju)




ii Sporządzenie planu miejscowego

1. studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

• rozpoczyna procedurę planistyczną - sporządza zarząd

• cel - określenie polityki przestrzennej gminy nawet w sytuacji , gdy gmina nie zamierza sporządzić miejscowego planu z.p.

• przyjmowany w drodze uchwały rady gminy , po zaopiniowaniu przez organy uzgadniające projekt mpzp

• nie ma charakteru normatywnego - dlatego nie może być podstawą wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu

• jest wiążący dla przyszłego mpzp , ale rada gminy może dokonać zmian studium

• powinno zawierać

• opis sytuacji i zamierzeń , w tym obszarów objętych lub wskazanych do objęcia ochroną na podstawie przepisów szczególnych

• grunty rolne

• tereny zabudowane oraz te , które mogą być przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową

• kierunki rozwoju infrastruktury komunikacyjnej i technicznej , w tym systemy oczyszczania ścieków , ścieżki rowerowe

• obszary , dla których ze względu na istnienie przepisu szczególnego powstaje obowiązek sporządzenia mpzp bądź ze względu na istniejące uwarunkowania

• obszary przewidziane dla realizacji zadań wynikających z polityki przestrzennej państwa na obszarze województwa , a także ze strategii województwa - wynikające z jego planu zagospodarowania przestrzennego

• obszary występowania złóż kopalin oraz obecne i przyszłe potrzeby eksploatacji tych złóż

• warunki utrzymania zrównoważonego rozwoju

• warunki utrzymania równowagi przyrodniczej , racjonalną gospodarkę zasobami przyrodniczymi , potrzeby ochrony powietrza przed hałasem

• sposób zagospodarowania obszarów objętych szkodliwym oddziaływaniem na środowisko , powodowanym działalnością gospodarczą , jeżeli nie da się go wyeliminować

2. obowiązek sporządzenia planu miejscowego

• o ile ustawa nie nakłada obowiązku sporządzenia planu miejscowego , rozstrzygnięcie o sporządzeniu go pozostawiono uznaniu rady gminy

• obowiązek sporządzenia m.p.z.p. istnieje (art. 13 u.z.p.)

• przepis szczególny tak stanowi

• w razie realizacji programów rządowych lub zadań samorządu województwa

• na obszarach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową zaspokajającą potrzeby wspólnoty mieszkaniowej

• w razie realizacji lokalnych celów publicznych

• ze względu na lokalne uwarunkowania

3. zarządzenia zastępcze wojewody

• jeśli rada gminy w terminie nie przystąpi do sporządzenia planu miejscowego wojewoda wzywa do podjęcia uchwały o wszczęciu procedury planistycznej i wyznacza termin jej podjęcia

• jeżeli od podjęcia uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu upłynie rok i plan nie zostanie uchwalony bądź gmina uchyli się od wszczęcia wspomnianej procedury , wojewoda sporządza projekt planu i wprowadza go w życie w drodze tzw. Zarządzenia zastępczego

4. kosztsporządzenia planu

• koszt sporządzenia mpzp ponosi gmina , chyba że z przepisów szczególnych wynika inaczej

• jeżeli ustawa nakazuje sporządzenie planu , koszt obciąża Skarb Państwa

5. podjęcie uchwały przez radę gminy o przystąpieniu do sporządzenia planu miejscowego (ogłoszenie i zawiadomienia)

• po podjęciu przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu miejscowego zarząd gminy :

• zamieszcza w prasie lokalnej i w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości obwieszczenia o wszczęciu procedury planistycznej , określając równocześnie formę , miejsce i termin składania wniosków pod adresem planu (co najmniej 21 dni)

• zawiadamia organy uzgadniające , zarząd powiatu , zarząd województwa

6. ograniczenia autonomii planistycznej gminy

• za sporządzenie planu projektu mpzp odpowiada zarząd

• projekt musi uwzględniać uwarunkowania dotyczące przeznaczenia objętych nim nieruchomości , wynikających z przepisów szczególnych wiążących dla obszaru planu

• wiążące dla planu są m.in. :

• strefy ochronne ujęć wody

• szczególne formy ochrony środowiska

• ustalenia planów dotyczące ochrony obszarowej oraz ich otulin

• planu urządzenia lasu w odniesieniu do granic i powierzchni lasów

• zadania z zakresu ochrony zabytków

• decyzje o lokalizacji autostrady

• uznanie określonego miejsca za „Pomnik Zagłady”

7. prognoza wpływu planu na środowisko

• sporządzana wraz z projektem mpzp

• powinna określać wpływ planowanych zamierzeń na wszystkie elementy środowiska , wraz z określeniem sposobu przeciwdziałania wpływom negatywnym

• mogą ją sporządzać tylko biegli z listy wojewody

8. opracowanie projektu planu (obwieszczenia , zawiadomienia , uzgodnienia) :

• po opracowaniu projektu planu zarząd gminy :

• dokonuje publicznych obwieszczeń informujących o wyłożeniu projektu do wglądu

• powiadamia na piśmie o terminie wyłożenia projektu planu właścicieli . którzy mogą być obciążeni dopłatą z tytułu zwiększenia się wartości gruntu bądź tych , których interes prawny może być naruszony ustaleniami planu

• udostępnia projekt oraz prognozę do publicznego wglądu , na co najmniej 21 dni

• występuje o opinię do organów administracji rządowej , właściwych ze względu na przedmiot planu

• uzgadnia projekt z :

1. wojewodą w zakresie zadań rządowych

2. zarządem województwa i powiatu

3. sąsiednimi gminami

4. organami administracji właściwymi w zakresie obrony narodowej

5. Pomniki Zagłady - uzgodnienie z ministrem ds. administracji publicznej

• Termin uzgodnienia określa zarząd (nie krócej niż 21 dni) - brak stanowiska oznacza zgodę bądź brak uwag do projektu planu

9. protest i zarzuty (sformalizowane sprzeciwypod adresem projektowanego planu)

• forma :

• protest - każdy , kto kwestionuje projektowane zamierzenia , bez względu na to czy dotyczą one jego interesów prawnych

• zarzut - tylko ten , kto uważa , że projektowany plan narusza jego interes prawny

• termin wnoszenia - 14 dni

• zarząd wstępnie orzeka o ich przyjęciu lub odrzuceniu

• rada gminy odrębnie głosuje sprawę każdego protestu oraz zarzutu - uchwały wymagają uzasadnienia faktycznego i prawnego

• odrzucenie zarzutów może zostać zaskarżone do NSA , w terminie 30 dni od doręczenia uchwały

10. uchwalenie planu miejscowego

• plan miejscowy przyjmowany drodze uchwały rady gminy

• po przyjęciu zarząd przedkłada wojewodzie w terminie 7 dni uchwałę wraz z dokumentacją planistyczną

• wojewoda ustala czy zachowano procedurę planistyczną - wydaje zarządzenia nadzorcze w tej sprawie

• naruszenie procedury planistycznej powoduje nieważność uchwały w całości lub w części

11. publikacja

• zarząd kieruje uchwałę do ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym

• obowiązuje ona od określonego w niej dnia , nie wcześniej jednak niż 14 dni od ogłoszenia

12. kontrola sądowo-administracyjne

• każdy czyj interes prawny jest naruszony uchwałą podjętą w sprawie z zakresu administracji publicznej może , po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszeń , zaskarżyć ją do NSA

• nieważność uchwały można stwierdzić tylko do roku od jej podjęcia , potem sąd może stwierdzić tylko jej niezgodność z prawem

13. treść planu miesjcowego

• przeznaczenie terenu na wskazane cele

• linie rozgraniczające tereny o różnych funkcjach

• tereny podlegające zagospodarowaniu wedle zasad szczególnych

• zasadami warunki podziału terenów na działki budowlane

• tereny , na których przewiduje się stosowanie systemów indywidualnych oczyszczania ścieków

• granice obszarów zorganizowanej działalności inwestycyjnej

• stawkę procentową wzrostu wartości gruntów (nie wyższą niż 30 %)

• grunty przeznaczone do zalesienia

14. jawność planu

• plan jest powszechnie dostępny - za opłatą można żądać wypisów i wyciągów z wpzp

• rejestr mpzp z terenu gminy prowadzi wójt

15. kontrola planu sprawowana przez zarząd

• zarząd dokonuje oceny zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy a jej wyniki przedstawia radzie gminy co najmniej raz w okresie kadencji (nie rzadziej niż raz na 4 lata)

• występuje ze stosownymi wnioskami dotyczącymi zmiany bądź uchwalenia nowego planu

• konsekwencją uchwalenia planu miejscowego jest wygaśnięcie wcześniejszych i niezgodnych z nim decyzji o wzzt , chyba , że na ich podstawie wydano już pozwolenie na budowę

16. wpływ plany na wartość nieruchomości

• jeżeli w związku z uchwaleniem planu następuje istotne ograniczenie lub brak możliwości korzystania z nieruchomości w sposób dotychczasowy lub zgodny z jej dotychczasowym przeznaczeniem , wówczas właścicielowi przysługuje wobec gminy roszczenie odpowiednio o odszkodowanie , zamianę bądź wykup

• o ile uprawniony nie skorzystał z tych możliwości , z zbywa nieruchomość , może żądać od gminy odszkodowania w wysokości równej obniżeniu wartości nieruchomości - roszczenie to gaśnie z upływem 5 lat od dnia wejścia w życie planu (termin zawity)

17. renta planistyczna

• jeżeli konsekwencją uchwalenia planu miejscowego jest wzrost wartości objętych nim nieruchomości , wówczas uchwała rady gminy powinna określać procentową stawkę takiego wzrostu , nie wyższą jednak niż 30%

• gdy właściciel przed upływem 5 lat od wejścia w życie planu zbywa nieruchomość wówczas gmina może domagać się opłaty z tytułu wzrostu tej wartości , stosowanie do ustalonej stawki (tzw renta planistyczna)

• opłatę pomniejsza się o zwaloryzowaną wartość nakładów - opłata ustalana w formie decyzji administracyjnej




.

.

.

iii Zabudowa i zagospodarowanie terenu

1. obowiązek ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu

• wymagane - zmiany zagospodarowania terenu , w szczególności polegające na wykonaniu , odbudowie , rozbudowie i nadbudowie obiektu budowlanego (art. 39 u.z.p.) ; także w związku z ubieganiem się o pozwolenie na budowę

• nie wymagane dla robót budowlanych polegających na - modernizacji , remoncie , nie powodujących zmiany przeznaczenia budynku , nie powodujących zmiany sposobu zagospodarowania terenu , nie wymagających pozwolenia na budowę

2. właściwości organów administracji

• wójt (burmistrz , prezydent)

• właściwy wojewoda - dla terenów zamkniętych w rozumieniu prawa budowlanego

• dyrektor urzędu morskiego - dla morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego

• wójt gminy , na terenie której ma być zlokalizowana większa część inwestycji w porozumieniu z zainteresowanymi wójtami - jeżeli inwestycja realizowana jest na terenie kilku gmin na obszarze jednego województwa

• zarządzający strefą - specjalne strefy ekonomiczne

3. 3 potencjalne sytuacje związane z ustalaniem wzzt

• istnieje już plan miejscowy - decyzja o wzzt musi być podejmowana na jego podstawie i pod rygorem nieważności być z nim zgodna

• nie ma planu , a istnieje obowiązek jego sporządzenia - postępowanie w sprawie wzzt ulega zawieszeniu do czasu uchwalenia planu

• nie ma planu , brak obowiązku sporządzenia , ale zarząd ogłosił o przystąpieniu do opracowania mpzp - postępowanie w sprawie wzzt można zawiesić na 12 miesięcy ; o ile po tym terminie nie uchwalono nowego mpzp podejmuje się decyzję na podstawie planu dotychczasowego lub postępuje tak , jakby planu nie było - wymagane jest przeprowadzenie rozprawy administracyjnej

4. postępowanie w sprawie wzzt :

• decyzje w sprawie wzzt można podjąć tylko na wniosek inwestora określający : teren objęty wnioskiem , funkcje i sposób jego zagospodarowania oraz charakterystykę zabudowy i zagospodarowania , charakterystykę parametrów technicznych zamierzonej inwestycji

• stronami postępowania są także posiadacze nieruchomości zarówno objętych terenem zamierzonej inwestycji jak i nieruchomości sąsiednich

• organizacja społeczna - uzasadnione celami statutowymi i interesem społecznym

5. udział organizacji społecznychwspółdziałanie przy podejmowaniu decyzji w sprawie wzzt

• art. 100 u.k.ś. - organ orzekający w sprawach ustalenia wzzt dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska bądź mogących pogorszyć jego stan ma obowiązek powiadomienia o przygotowanych przedsięwzięciach jednostki pomocnicze samorządu terytorialnego oraz organizacje społeczne właściwe ze względu na przedmiot i teren działania

• w ciągu 30 dni mogą one zgłosić wnioski i zastrzeżenia , podlegający rozpatrzeniu przez organ orzekający w sprawie

6. współdziałanie przy podejmowaniu decyzji w sprawie wzzt

• dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia - wojewoda

• dla inwestycji mogących pogorszyć stan środowiska - starosta i powiatowy inspektor sanitarny

• dla miejscowości uzdrowiskowych - Minister Zdrowia

• dla obszarów i obiektów objętych ochroną konserwatorską - wojewódzki konserwator zabytków

• dla terenów górniczych - organ nadzoru górniczego

• dla nieruchomości położonych w granicach obszaru „Pomnika Zagłady” oraz jego strefy ochronnej - MSW

7. treść decyzji w sprawie wzzt :

• decyzja w sprawie ustalenia wzzt określa m.in. :

• rodzaj inwestycji

• warunki wynikające z ustaleń planu miejscowego , w tym dotyczące : zabudowy , przebiegu inwestycji liniowych , linii rozgraniczających teren inwestycji , wymagań dotyczących interesów osób trzecich

• termin obowiązywania decyzji

• powinna uwzględniać m.in. : wymagania ładu przestrzennego , walory architektoniczno-krajobrazowe , ochrony środowiska , zdrowia i bezpieczeństwa ludzi . prawo własności

• decyzja jest niezbędną przesłanką uzyskania pozwolenia na budowę i wiąże wydający je organ (art. 47 u.z.p.)

• wnioskodawca ubiegający się o ustalenie wzzt nie musi wykazywać się prawem do korzystania z nieruchomości w celu wykonywania zamierzonej działalności albowiem decyzja ustalająca wzzt nie tworzy ani nie narusza praw do gruntu , stwierdza ona wy łącznie dopuszczalność wykorzystania terenu na wskazany cel

• zawsze jednak należy doręczyć ją posiadaczowi nieruchomości (art. 46 ust 1 u.z.p.)

8. wygaśnięcie decyzji o wzzt

• kto inny otrzymał pozwolenie na budowę

• wszedł w życie nowy , niezgodny z nią plan miejscowy , a wcześniej nikt nie otrzymał pozwolenia na budowę

9. niektóre wymagania ochrony środowiska w budownictwie

• regulują je np. : ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska , prawo budowlane , np. :

• możliwość stosowania w budownictwie tylko dopuszczonych w tym celu materiałów

• oszczędne wykorzystanie terenu przy realizacji inwestycji

• zakaz oddawania do eksploatacji budynków bez wykonania wymaganych urządzeń chroniących środowisko




iv Zagospodarowanie przestrzenne w związku z ustaleniem polityki przestrzennej na szczeblu ponadgminnym

(zadania województwa oraz zadania rządowe)

1. plan zagospodarwania przestrzennego województwa

• sejmik województwa uchwala :

• strategię rozwoju województwa obejmującą jego uwarunkowania . cele i kierunki rozwoju

• plan zagospodarowania przestrzennego województwa

1. plan określa zasady struktury przestrzennej województwa , w tym podstawowe elementy sieci osadniczej , rozmieszczenie infrastruktury społecznej , techniczne wymagania w zakresie ochrony środowiska i dóbr kultury

2. powinien uwzględniać zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych oraz objęte nimi obszary

3. uchwała w przedmiocie planu podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym

• koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju

• opracowuje Prezes Rządowego Centrum Studiów Strategicznych i przedstawia ją Radzie Ministrów

• Rada Ministrów ustala w jakim zakresie wspomniana koncepcja będzie stanowić podstawę realizacji ponadlokalnych celów publicznych wpływających na przestrzenne zagospodarowanie kraju

2. zadania rządowe

• naczelne (centralne) organy administracji rządowej - opracowują programy zawierające zadania rządowe służące do realizacji ponadlokalnych celów publicznych

• po dokonaniu stosownych uzgodnień zatwierdza je Rada Ministrów i przekazuje je wojewodom

• niezbędną przesłanką realizacji zadań rządowych i samorządu jest wprowadzenie ich do planu miejscowego , przede wszystkim na podstawie negocjacji ; w imieniu rządu prowadzi je wojewoda , a w imieniu samorządu województwa marszałek województwa - spory rozstrzyga Rada Ministrów




v Niektóre rozwiązania szczegółowe

1. Autostrady

• lokalizacja autostrad płatnych i bezpłatnych oraz dróg ekspresowych ustalana wedle odrębnych zasad na podstawie ustawy z 1994 r.

• nie stosuje się przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym - co oznacza dopuszczalność ustalenia lokalizacji na terenie , dla którego nie sporządzono planu miejscowego , jak i wbrew istniejącemu planowi

• postępowanie zmierzające do ustalenia lokalizacji autostrady może zostać wszczęte wyłącznie na wniosek Prezesa Agencji Budowy Autostrad i Eksploatacji Autostrad

• postępowanie lokalizacyjne jest dwuetapowe :

• udzielenie wskazań lokalizacyjnych

• podjęcie decyzji lokalizacyjnej

• wniosek o udzielenie wskazań lokalizacyjnych powinien określać : ogólny przebieg autostrady , analizę jej powiązań z innymi drogami publicznymi , charakterystykę jej podstawowych obiektów budowlanych

• niezbędnym elementem wniosku są 3 oceny oddziaływania na środowisko :

• biegłego z listy Ministra Środowiska

• wojewodów . dotycząca wpływu na grunty rolne i leśne

• biegłego z listy rzeczoznawców Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego , dotycząca oddziaływania na dobra kultury objęte ochroną na podstawie odrębnych przepisów

• wniosek jest opiniowany przez Radę ds. Autostrad , właściwych miejscowo wojewodów oraz zainteresowane jednostki samorządu terytorialnego

• wniosek kierowany następnie do MSWiA , który zasięga opinii Prezesa Centrum Studiów Strategicznych i uzgadnia go z Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast , Min.Gospodarki , Min.Kultury i Dziedzictwa Narodowego , Min. Obrony Narodowej . Min. Środowiska , Min. Rolnictwa i Rozwoju Wsi , Min. Tranportu i Gospodarki Morskiej , Głównym Inspektorem Sanitarnym

• MSWiA ustala wskazania lokalizacyjne - są one wiążące dla wojewody , który na wniosek Prezesa Agencji podejmuje decyzję lokalizacyjną

• O wszczęciu postępowania wojewoda powiadamia w drodze obwieszczeń

• Decyzja lokalizacyjna powinna ustalać : wymagania dotyczące powiązania autostrady z innymi drogami publicznymi , linie rozgraniczające teren , warunki techniczne realizacji , wymagania w zakresie ochrony środowiska , dóbr kultury oraz interesów osób trzecich

• Decyzja lokalizacyjna wydawana jest tylko wnioskodawcy

2. Obiekty jądrowe

• art. 16 prawa jądrowego - udzielenie wskazań lokalizacyjnych i podjęcie decyzji lokalizacyjnej wymaga uzgodnienia z Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki

• wokół obiektu jądrowego należy utworzyć strefę ochronną

3. Cmentarze

• Ustawa z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i grzebaniu zmarłych cmentarze zakłada się i rozszerza na terenach określonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego po uzyskaniu zgody właściwego inspektora sanitarnego

4. Grzebowiska zwierząt

• ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt , badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej

• zapewnienie warunków lokalizacyjnych zabezpieczających przed zagrożeniem epizootycznym lub epidemicznym

5. obszar ograniczonego użytkowania (Obszary ochronne)

• jeżeli z oceny oddziaływania na środowisko wynika , że pomimo zastosowania rozwiązań technicznych , technologicznych i organizacyjnych , eliminujących szkodliwe oddziaływanie na środowisko poza terenem zakładu , do którego jednostka organizacyjna posiada tytuł prawny , wyeliminowanie uciążliwych oddziaływań na środowisko nie jest możliwe , wówczas dla :

• oczyszczalni ścieków

• składowisk odpadów komunalnych

• tras komunikacyjnych

• kompostowni

• lotnisk

• linii i stacji elektroenergetycznych

• obiektów radiokomunikacyjnych , radionawigacyjnych i radiolokacyjnych

tworzy się obszar ograniczonego użytkowania (wyliczenie to ma charakter zamknięty)

• organami właściwymi w omawianych sprawach są dla inwestycji :

• szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi - wojewoda w drodze rozporządzenia

• mogących pogorszyć stan środowiska - rada powiatu w drodze uchwały

• wspomniane uwarunkowania są wiążące dla miejscowego planu oraz decyzji w przedmiocie ustalania wzzt

• obszar ograniczonego użytkowania w zamierzeniu ma zastąpić instytucję strefy ochronnej regulowanej ustawą o ochronie i kształtowaniu środowiska w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1997 r.




III OCHRONA ZIEMI I ROŚLIN

i Ochrona powierzchni ziemi

1. ogólne

• art. 13 u.k.ś. - powierzchnia ziemi łącznie z glebą i rzeźbą terenu podlega ochronie , polegającej zwłaszcza na zapobieganiu i przeciwdziałaniu ich niekorzystnym zmianom , a w razie uszkodzenia lun zniszczenia na przywróceniu do właściwego stanu

• organ ustalający wzzt bądź orzekający o wywłaszczeniu nieruchomości , a nadto inwestor i projektant , są zobowiązani zapewnić oszczędne korzystanie z terenu potrzebnego dla podejmowanej inwestycji (art. 68 ust 2 u.k.ś.)

2. ekspertyza ekologiczna

• Rozp. RM z dnia 23 stycznia 1987 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony powierzchni ziemi - organ administracji przed podjęciem decyzji , w wyniku której może nastąpić przekształcenie powierzchni ziemi naruszające równowagę przyrodniczą powinien zobowiązać wykonawcę do przedstawienia ekspertyzy ekologicznej określającej m.in. zakres i charakter przewidywanych zmian oraz sposoby przeciwdziałania im.

3. znaczenie planu miejscowego

• podstawowych instrumentów ochrony powierzchni ziemi należy upatrywać w zagospodarowaniu przestrzennym (ustalenie przeznaczenia terenu na określone cele oraz rozstrzyganie związanych z tym konfliktów)

• w szczególności mpzp powinien określać :

• przeznaczenie terenów na wskazane cele , kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju

• terenu podlegające zagospodarowaniu wedle zasad szczególnych , a nadto sposób ich zagospodarowania

• szczególne warunki kształtowania zabudowy

• granice obszarów zorganizowanej działalności inwestycyjnej oraz przekształceń obszarów zdegradowanych

• grunty przeznaczone do zalesienia

• w granicach określonych takim planem każdy ma prawo do zagospodarowania terenu , do którego ma tytuł prawny

4. obszar szczególnej ochrony środowiska

• tereny , których specyficzne cechy , właściwości lub walory poszczególnych elementów środowiska wymagają specjalnych zabiegów technicznych , organizacyjnych lub innych w celu zapewnienia wszystkim użytkownikom możliwości korzystania z tych zasobów zgodnie z ich przeznaczenia

• zalicza się do nich :

• tereny na których występują uciążliwości lub szkodliwe uciążliwości dla środowiska

• obszary zdegradowane przez przemysł , rolnictwo lub inny rodzaj działalności albo siły przyrody

• tereny eksploatacji złóż kopalin ,

• obszary o cennych walorach przyrodniczych lub krajobrazowych ,

• tereny uzdrowisk oraz obszary związane z zaopatrzeniem w wodę

• mają na nich obowiązywać specjalne warunki gospodarczego korzystania ze środowiska i wprowadzania w nim zmian oraz szczególnego korzystania z wód i urządzeń wodnych

5. ochrona gruntów rolnych i leśnych

• ochrona ta ma polegać na

• ograniczaniu zmiany przeznaczenia gruntu

• zapobieganiu procesom ich degradacji (dewastacji)

• przywracaniu wartości użytkowej gruntom . które utraciły swe właściwości

• poprawianiu ich wartości użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich produktywności

• na cele nierolnicze należy przeznaczać przede wszystkim grunty będące nieużytkami , a razie ich braku - grunty o najniższej przydatności produkcyjnej

• zmiana przeznaczenia gruntów rolnych wysokiej jakości i gruntów leśnych na cele inwestycyjne dopuszczalne jest tylko wyjątkowo

6. ochrona ilościowa - zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych

• następuje w drodze miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

• dla gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I-III , o ile ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha - zgoda Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

• grunty leśne stanowiące własność Skarbu Państwa - zgoda Ministra Środowiska

• pozostałe grunty rolne - zgoda wojewody

• o uzyskanie tego rodzaju zgody może ubiegać się tylko zarząd gminy

• wniosek powinien określać :

• uzasadnienie potrzeby zmiany przeznaczenia gruntów]

• ekonomiczne uzasadnienie projektowanego przeznaczenia , uwzględniające w szczególności :

• sumę należności i opłat rocznych za grunty projektowane do przeznaczenia na cele n9ierolnicze i nieleśne

• przewidywany rozmiar strat , które poniesie rolnictwo i leśnictwo w wyniku ujemnego oddziaływania inwestycji lokalizowanych na gruntach projektowanych do przeznaczenia na cele nierolnicze i nieleśne

• zmiana przeznaczenia wspomnianych gruntów w inny sposób niż w drodze planu miejscowego jest niedozwolona , chyba , że przepis szczególny stanowi inaczej

7. wyłączenie gruntów z produkcji

• wynikająca z planu miejscowego zmiana przeznaczenia gruntu rolnego (leśnego) nie oznacza jeszcze dopuszczalności wyłączenia go produkcji

• użytki rolne wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego klasy I,II,III,IIIa,IIIb , oraz użytki rolne klas IV,IVa,IVb,V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego , a także przeznaczonych na cele nierolnicze (nieleśne) gruntów leśnych , do wyłączenia z produkcji wymagają odrębnej decyzji

• starosta - w odniesieniu do gruntów rolnych

• Dyrektor Regionalny Lasów Państwowych - w odniesieniu do gruntów leśnych

• Decyzja wyłączeniowa - dotycząca gruntów wyższych klas może nakładać obowiązek dostarczenia próbki próchniczej warstwy gleby

• Ten , kto uzyskał zezwolenie na wyłączenie gruntów z produkcji jest obowiązany uiścić należność i opłaty roczne , a w odniesieniu do gruntów leśnych także jednorazowe odszkodowanie w razie przedwczesnego wyrębu drzewostanu

8. ochrona jakościowa

• na właścicielu gruntów stanowiących użytki rolne (zrekultywowanych na cele rolnicze) spoczywa obowiązek przeciwdziałania degradacji gleb , w tym ich erozji

• starosta lub dyrektor generalny Lasów Państwowych może nakazać zalesienie , zadrzewienie , czy zakrzewienie gruntów lub założenie na nich trwałych użytków zielonych

• koszty zakupu niezbędnych nasion i sadzonek pokrywa Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

9. gospodarowanie na gruntach zdegradowanych (zanieczyszczonych)

• dla gruntów położonych na obszarach szczególnej ochrony środowiska lub w strefach ochronnych wokół zakładów przemysłowych , a także dla innych gruntów zdegradowanych lub zdewastowanych należy (na koszt odpowiedzialnych zakładów) opracować plany gospodarowania

• plan gospodarowania - powinien określać dozwolone rodzaje (kierunki) produkcji roślinno-zwierzęcej oraz związane z nią zalecenia

• rada gminy uzyskuje opinię placówek naukowych lub innych osób upoważnionych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w porozumieniu z Ministrem Środowiska , a następnie podejmuje uchwałę w przedmiocie zatwierdzenia planu

• sankcją prowadzenia produkcji rolnej niezgodnie z takim planem jest nakaz zniszczenia określonych upraw , przemieszczenie zwierząt poza obszar strefy ochronnej lub ich ubój , bez odszkodowania - orzeka o tym wójt w drodze decyzji w porozumieniu z wojewódzkim inspektorem sanitarnym

• na gruntach objętych takim planem starosta powinien zapewnić prowadzenie co 3 lata okresowych badań poziomu skażenia gleb i roślin - jeśli skarzenie jest zbyt duże grunt wyłącza się z produkcji na koszt zakładu

10. rekultywacja

• rekultywacja - polega na nadaniu lub przywróceniu zdegradowanym lub zdewastowanym gruntom (rolnym lub leśnym) wartości użytkowych lub przyrodniczych poprzez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu , poprawę właściwości fizycznych i chemicznych , uregulowanie stosunków wodnych , odtworzenie gleb , umocnienie skarp.

• Obowiązek ten spoczywa na tym , kto powoduje utratę albo ograniczenie wartości użytkowej gruntów

• Rekultywacji na cele rolnicze gruntów położonych na obszarach rolniczej przestrzeni produkcyjnej , zdewastowanych lub zdegradowanych przez nieustalone osoby lub w wyniku klęsk żywiołowych dokonuje starosta przy wykorzystaniu środków Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych , a rekultywacji gruntów leśnych i pod zalesienie - przy wykorzystaniu środków budżetu państwa

• Rekultywację i zagospodarowanie gruntów należy planować , projektować i realizować we wszystkich etapach działalności przemysłowej . Należy ją prowadzić w miarę jak grunty te stają się zbędne do prowadzenia działalności przemysłowej , kończąc ją w terminie do 5 lat od zaprzestania tej działalności

11. rekultywacja wyprzedzająca

• właściciel gruntów , które w wyniku działalności górniczej są zagrożone osiadaniem , może od jego sprawcy domagać się tzw. Rekultywacji wyprzedzającej

• o rekultywacji orzeka starosta po zasięgnięciu opinii , m.in. :

• dyrektora właściwego terenowo okręgowego urzędu górniczego - w odniesieniu do działalności górniczej

• dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych - w odniesieniu do gruntów o projektowanym leśnym kierunku rekultywacji

• zarządu gminy

• decyzje w sprawach rekultywacji określają m.in. :

• stopień ograniczenia lub utraty wartości użytkowej gruntów

• zobowiązanego do rekultywacji

• kierunek i termin wykonania rekultywacji gruntów

• uznanie rekultywacji gruntów za zakończoną




ii Ochrona roslin

• ochrona roślin - polega na racjonalnym korzystaniu z zasobów świata roślinnego oraz ich odtwarzaniu w sposób zapewniający utrzymanie równowagi przyrodniczej , a także na zachowaniu w stanie nienaruszonym zasobów lub ich części, o szczególnej wartości ze względu na potrzeby naukowe lub cele społeczne

• ochronę należy zapewnić poprzez - rozwiązania wynikające ze studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

• cel - zabezpieczenie lasów i zad rzewień przed szkodliwymi oddziaływaniami zanieczyszczeń środowiska, zalesianie, zadrzewianie, tworzenie skupień roślinności , itp.

2. chrona drzew i krzewów

• adresowany do posiadaczy nieruchomości , powszechny nakaz utrzymywania we właściwym stanie drzew (krzewów) rosnących na nieruchomościach (art. 48 u.k.ś)

• zmiana przeznaczenia terenu , na którym znajduje się starodrzew jest dopuszczalna tylko za zgodą starosty , w drodze uchwały rady gminy w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

• usunięcie drzewa (krzewu) - zgoda wójta (burmistrza , prezydenta) , a w odniesieniu do nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków - zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków

• nie wymagane jest zezwolenie na usunięcie drzew :

• owocowych

• posadzonych na plantacjach

• których wiek nie przekracza 30 lat , znajdujących się na nieruchomości objętej prawem własności lub użytkowania wieczystego osoby fizycznej

• których wiek ( w pozostałych sytuacjach ) nie przekracza 5 lat

• wymagania dotyczące usuwania drzew nie dotyczą drzew w lasach i na gruntach leśnych , objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody , a także usuwanych z wałów przeciwpowodziowych i międzywali , jeżeli obowiązki ich usunięcia wynika z odrębnych przepisów

• zezwolenie na usunięcie drzewa może być uzależnione od jego przesadzenia (o ile jest to możliwe) we wskazane miejsce lub od zastąpienia innym

• z tytułu usunięcia pobiera się opłatę , a w razie usunięcia bez wymaganego zezwolenia - karę pieniężną

3. ochrona zieleni miejskiej

• zespoły roślinności spełniające cele wypoczynkowe , zdrowotne i estetyczne , a w szczególności : parki , zieleńce , zieleń na placach , ulicach , zieleń izolacyjna , pracownicze ogrody działkowe

• układ terenów zieleni miejskiej powinien zapewniać właściwe warunki zdrowotne , klimatyczne i wypoczynkowe , niezbędne do zaspokajania potrzeb mieszkańców miast , związanych z pracą i wypoczynkiem

• zmiana przeznaczenia terenu zieleni miejskiej - tylko w drodze planu miejscowego

• wymagania te dotyczą także terenów zieleni na obszarze wsi o zwartej zabudowie

• tereny na obszarach gmin pokryte drzewostanem o charakterze parkowym , stanowiące własność gminy lub Skarbu Państwa , nie objęte ochroną w trybie ustawy o ochronie dóbr kultury , mogą być uznane za parki gminne

• rozstrzyga o tym rada gminy - określając jednocześnie granice parku oraz sposób wykonywania jego ochrony

4. zakaz wypalania roślinności

• zakaz wypalania roślinności na łąkach , pastwiskach , nieużytkach , rowach pasach przydrożnych , szlakach kolejowych lub strefie oczeretów i trzcin (art. 45 u.o.ś)

5. ogrody botaniczne

• zasady ochrony ogrodów botanicznych ustala Minister Ochrony Środowiska w drodze rozporządzenia

• ogrodem botanicznym jest wydzielony teren :

• w miarę możliwości w naturalnych warunkach fizjograficznych , hydrologicznych i glebowych , odpowiednio zagospodarowany i urządzony , który :

1. stanowi miejsce uprawy roślin różnych stref klimatycznych i środowiska życia oraz związanej z tym działalności naukowo-badawczej , dydaktycznej i popularyzatorskiej

2. jest wyposażony w obiekty budowlane i urządzenia niezbędne do prowadzenia opisanej wyżej działalności

• tworzący ogród o charakterze specjalistycznym , przeznaczony do uprawy określonych rodzajów roślin (drzew , roślin leczniczych , roślin rolniczych i innych ) do celów naukowo-badawczych i dydaktycznych

3. ochrona ogrodów botanicznych - zapewnienie na ich terenie warunków przyrodniczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju tych ogrodów , zakazie wznoszenia tam obiektów (urządzeń)nie związanych z ich działalnością , ograniczania wielkości ogrodu , zmiany stosunków wodnych , zanieczyszczania powietrza

4. niezbędne wymagania ochronne winny być realizowane w drodze rozwiązań o charakterze powszechnym : MZZP , decyzja o ustaleniu wzzt pozwolenie wodnoprawne , itp.

5. Wyróżniające się okazy roślinności (zwłaszcza niektóre drzewa ) mogą zostać objęte ochroną indywidualną (pomniki przyrody , użytki ekologiczne)




iii Gospodarka leśna

1. podstawowe zasady gospodaki leśnej

• ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach państwowych

• zarząd lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”

• nadzór nad gospodarką leśną :

• w lasach państwowych - Minister Środowiska

• w lasach niepaństwowych - starosta (częściowo wojewoda)

• gospodarka leśna powinna mieć charakter trwale zrównoważony i należy ją prowadzić wedle planu urządzenia lasu bądź planu uproszczonego , zwłaszcza uwzględniając potrzeby :

• zachowania lasów i korzystnego ich wpływu na klimat , powietrze , wodę , glebę , warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą

• ochrony lasów , zwłaszcza lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze względu na:

1. zachowanie różnorodności przyrodniczej

2. zachowanie leśnych zasobów genetycznych

3. walory krajobrazowe

4. potrzeby nauki

• ochrony gleb i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym

• ochrony wód powierzchniowych i głębinowych

• produkcji , na zasadzie racjonalnej gospodarki , drewna oraz surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu

5. winna ona uwzględniać zasady :

• powszechnej ochrony lasów

• trwałości utrzymania lasów

• ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów

• powiększania zasobów leśnych

2. obowiązki właściciela lasu

• kształtowanie równowagi w ekosystemach leśnych oraz podnoszenie naturalnej odporności drzeswostanów , zwłaszcza poprzez wykonywanie zabiegów profilaktycznych i ochronnych

• zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów , zapobieganie , wykrywanie i zwalczanie nadmiernie pojawiających i rozprzestrzeniających się organizmów szkodliwych

• ochrona gleby i wód leśnych

• w razie uchybienia tym obowiązkom wykonanie niezbędnych zabiegów w lasach państwowych nakazuje starosta

• u.k.ś zobowiązuje organy administracji publicznej oraz jednostki organizacyjne do ochrony lasów przed szkodliwymi wpływami gazów , pyłów oraz ścieków

3. zasady trwałego utrzymywania lasów

• właściciele lasów zobowiązani do trwałego utrzymywania lasów i zapewnienia ciągłości ich użytkowania , przede wszystkim przez :

• zachowanie w lasach roślinności leśnej oraz naturalnych bagien i torfowisk

• ponowne wprowadzanie roślinności leśnej w lasach w okresie 2 lat od usunięcia drzewostanu , a w razie szkód wywołanych przez pożary i inne klęski żywiołowe - w okresie do 5 lat

• pielęgnację i ochronę lasów , w tym również ochronę przeciwpożarową

• racjonalne użytkowanie lasu (pozyskiwanie drzewa w granicach nie przewyższających możliwości produkcyjnych lasu ; ochrona runa leśnego)

4. plan urządzenia lasu

• podstawowe instrumenty gospodarki leśnej : plan urządzenia lasu i plan uproszczony

• plan urządzenia lasu powinien zawierać :

• opis lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia

• analizę dotychczasowej gospodarki leśnej

• zasady pielęgnacji lasu oraz ochrony przeciwpożarowej

• plan urządzenia lasu sporządza się zasadniczo dla lasów Skarbu Państwa , dla pozostałych : plan uproszczony

• koszty sporządzenia planów :

• „Lasy Państwowe” - dla lasów pozostających w ich zarządzie

• Skarb Państwa - dla lasów należących do osób fizycznych i wspólnot gruntowych

• Właściciele - dla pozostałych lasów

• Procedura sporządzania planu urządzenia lasu :

• projekt wykłada się do publicznego wglądu na okres 60 dni w siedzibie rządu gminy

• o wyłożeniu projektu zarząd gminy informuje pisemnie właścicieli lasów , z zastrzeżeniem , że będzie on podstawą naliczania podatku leśnego

• 30 dni na wnoszenie zastrzeżeń i wniosków

• zatwierdzenie planu :

1. Ministrem Środowiska - dla lasów stanowiących własność Skarbu Państwa lub Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa

2. Wojewoda - plan uproszczony

6. ustalenia planów urządzenia lasu są wiążące dla planu zagospodarowania przestrzenego

5. powiększenie zasobów leśnych

• powiększanie zasobów leśnych - zalesianie gruntów oraz podwyższanie produktywności lasu

• krajowy program zwiększenia lesistości ustalany przez RM - określa wielkość zalesień , ich wielkość oraz sposób realizacji

• grunty przeznaczone do zalesienia ustala mpzp lub decyzja o wzzt

• obowiązek zalesiania gruntów :

• w zarządzie Lasów Państwowych - nadleśniczy

• pozostałe - właściciele lub użytkownicy wieczyści

6. lasy ochronne

• za ochronne mogą być uznane lasy które:

• chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem

• chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych

• ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków

• ostoje gatunków podlegających ochronie

• szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe lub dla obronności i bezpieczeństwa Państwa

• o uznaniu lasów Skarbu Państwa za ochronny rozstrzyga Ministrem Środowiska ; pozostałe za zgodą właścicieli - wojewoda

• w lasach ochronnych mogą być wznoszone wyłącznie budynki i budowle służące gospodarce leśnej , obronności lub bezpieczeństwu państwa , oznakowaniu nawigacyjnemu , geodezyjnemu , ochronie zdrowia

• gospodarka w lasach ochronnych powinna być prowadzona w sposób zapewniający trwałe utrzymanie ich funkcji

7. leśne kompleksy promocyjne

• leśne kompleksy promocyjne - obszary funkcjonalne o znaczeniu ekologicznym , edukacyjnym , i społecznym

• ustanawia się w celu - promocji trwale zrównoważonej gospodarki leśnej oraz ochrony przyrody w lasach

• tworzy je - Dyrektor Generalny Lasów Państwowych w drodze zarządzenia

• prowadzona tam gospodarka leśna winna być zgodna z jednolitym programem gospodarczo-ochronnym opracowanym przez właściwego dyrektora regionalnego Lasów Państwowych

8. powszechne prawo korzystania z lasu państwowego

• lasy stanowiące własność Skarbu Państwa - udostępniane dla ludności , , możliwość wstępu na ich teren oraz pozyskiwania runa leśnego na potrzeby własne

• wymagania ochronne mogą uzasadniać ustanowienia zakazu wstępu do lasu - zagrożenie pożarowe , zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego , itp. orzeka o tym nadleśniczy

• pozostałe lasy - wyłączność w zakresie ich wykorzystywania ma właściciel

9. służba i straż leśna

• działa w Lasach Państwowych . Zadania :

• sprawowanie zarządu lasami pozostającymi w zarządzie Lasów Państwowych

• prowadzenie gospodarki leśnej i ochrona lasów

• zwalczanie przestępstw i wykroczeń (wykonuje Straż Leśna wchodząca w skład Służby Leśnej)

• przy wykonywaniu swoich zadań strażnikom leśnym przysługują uprawnienia policyjne , tj :

• ustalanie tożsamości nakładanie grzywien w postępowaniu mandatowym , stosowanie środków przymusu bezpośredniego , przeszukiwanie pomieszczeń

• strażnik leśny ma uprawnienia funkcjonariuszy :

• Państwowej Straży Łowieckiej - w zakresie zwalczania kłusownictwa

• Straży Ochrony Przyrody - w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie przyrody

• Państwowej Straży Rybackiej - w zakresie kontroli legalności połowu




iv Ochrona gatunkowa roślin

• cel - zabezpieczenie dziko występujących roślin i zwierząt , w szczególności gatunków rzadkich lub zagrożonych wyginięciem , a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej

• ustanawia się ją w drodze - rozporządzenie Ministra Środowiska

2. ochrona ścisła

• obecnie 111 określonych gatunków roślin dziko występujących

• istotą ochrony są zakazy : umyślnego niszczenia , zrywania , ścinania , pozyskiwania , wyrywania z naturalnych stanowisk , zbywania , nabywania , przenoszenia oraz wywożenia za granicę w całości lub w części w stanie świeżym lub przetworzonym

3. ochrona częściowa

• pozyskiwanie dozwolone tylko za zgodą Ministra Środowiska , określającą obszary oraz wielkość zbioru




IV GOSPODAROWANIE GEOLOGICZNYMI ZASOBAMI ŚRODOWISKA

i Zasady ogólne

• ochrona złoża kopalin- polega na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu

• eksploatacja złoża - prowadzona w sposób uzasadniony gospodarczo , przy zastosowaniu środków ograniczających szkody w środowisku i przy zapewnieniu racjonalnego wydobycia i wykorzystania kopalin

• podmioty prowadzące taką działalność powinny - podejmować środki niezbędne do ochrony zasobów złóż oraz pozostałych składników środowiska , a nadto przywracać środowisko do właściwego stanu

1. kopaliny i ich sytuacja prawna

• złoże kopaliny - naturalne nagromadzenie minerałów (skał i innych substancji) . których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą

• kopaliny dzielą się na :

• podstawowe - ustawowy wykaz ; kluczowe znaczenie gospodarcze (węgiel kamienny , brunatny , rudy metali)

• pospolite - nie zawarte w wykazie kopalin podstawowych

• kopaliny znajdujące się w granicach przestrzennych nieruchomości gruntowych (w powierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej) są ich częściami składowymi , i objęte są prawem własności gruntowej

• kopaliny znajdujące się poniżej nieruchomości gruntowej (we wnętrzu skorupy ziemskiej) wyłączna własność Skarbu Państwa - jego uprawnienia wykonują organy koncesyjne

• użytkowanie górnicze :

• wyłączne prawo do poszukiwania , rozpoznawania i wydobywania kopalin

• Skarb Państwa rozporządza swoim prawem w drodze umowy pod warunkiem uzyskania koncesji




ii Koncesje

1. zakres koncesjonowania

• poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin

• wydobywanie kopalin

• poszukiwanie i wydobywanie surowców mineralnych z odpadów po robotach górniczych i wzbogacaniu kopalin

• podziemnego magazynowania i składowania

2. organy koncesyjne

• Minister Środowiska - dla kopalin podstawowych : kopalin pospolitych występujących w obszarach morskich RP , dla podziemnego magazynowania i składowania

• Wojewoda - kopaliny pospolite z wyjątkiem obszarów morskich , surowce znajdujące się w odpadach pogórniczych

• Starosta - kopaliny pospolite na powierzchni nie przekraczającej 2 ha i rocznym wydobyciu do 10 000 m3 ( z wyjątkiem obszarów morskich)

3. wymagania wniosków koncesyjnych

• powinien określać :

• zakres i sposób wykonywania zamierzonej działalności

• jej lokalizację

• prawo przysługujące wnioskodawcy do korzystania z przestrzeni objętej zamierzoną koncesją

• ocena oddziaływań na środowisko - załącznik do wniosku przy inwestycjach :

• szczególnie szkodliwych dl środowiska i zdrowia ludzi

• mogących pogorszyć stan środowiska

4. współdziałanie w postępowaniu koncesyjnym

• zależnie od rodzaju i miejsca zamierzonej działalności udzielenie koncesji wymaga współdziałania pomiędzy organem koncesyjnym a organem współdziałającym :

• wydobywane kopalin podstawowych - uzgodnienie z Ministrem Gospodarki

• wydobywanie kopalin leczniczych - uzgodnienie z Minister Zdrowia

• działalność w obszarach morskich - uzgodnienie z Ministrem Transportu i Gospodarki Morskiej

• poszukiwani złóż kopalin - opinia wójta

• wydobywanie kopalin - uzgodnienie z wójtem

• wydobywanie kopalin w części w części dotyczącej obszaru i terenu górniczego - Prezes Wyższego Urzędu Górniczego

5. wymagania koncesji

• rozstrzyga o żądaniu wniosku

• lokalizacja zamierzonej działalności

• czas obowiązywania i datę rozpoczęcia działalności

• wymagania dotyczące objętej nią działalności (ochrona środowiska , bezpieczeństwo publiczne)

6. obszar i teren górniczy

• udzielenie koncesji może być uzależnione od zabezpieczenia roszczeń mogących powstać wskutek wykonywania działalności

• obszar górniczy -

• przestrzeń , w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny objętej koncesją

• tworzy się go na podstawie dokumentacji geologicznej , odrębnie dla każdej kopaliny

• teren górniczy - przestrzeń objęta przewidywanymi wpływami robót górniczych

• rejestr obszarów i terenów górniczych - prowadzi Minister Środowiska

7. koncesja łączna

• udzielona jednocześnie zarówno na poszukiwanie (rozpoznawanie) jak i wydobywanie kopalin

8. charakter koncesji

• koncesja nie może być przedmiotem obrotu - nie można jej przenieść na inny podmiot w drodze czynności prawnej

• udzielenie koncesji nie wystarcza do podjęcia określonej działalności - dalsze wymagania :

• zatwierdzenie planu ruchu zakładu górniczego

• wymagania ochrony i wykorzystania zasobów środowiska

9. utrata mocy koncesji

• cofnięcie lub wygaśnięcie - w drodze decyzji administracyjnej wymagającej odpowiednio opinii bądź uzgodnienia z wójtem

• koncesja gaśnie :

• z upływem czasu na jaki została udzielona

• jeżeli stała się bezprzedmiotowa (np. całkowite wyeksploatowanie złoża kopaliny)

• likwidacja lub upadłość przedsiębiorcy

• zrzeczenie się jej

• zarówno cofnięcie jak i wygaśnięcie koncesji nie zwalnia jej adresata z wykonywania określonych nią obowiązków w zakresie ochrony środowiska




iii Prace geologiczne

1. projekt prac geologicznych

• wykonywanie robót i badań geologicznych wymaga sporządzenia projektu prac geologicznych

• określa on - lokalizację zamierzonych prac , cel , sposób osiągnięcia , harmonogram prac , wymagania ochrony środowiska

• jeżeli są to prace koncesjonowane , projekt nie podlega zatwierdzeniu , lecz misi być zgodny z koncesją

• projekt niekoncesjonowanych prac geologicznych wymaga zatwierdzenia przez - organ administracji geologicznej po zasięgnięciu opinii wójta ; a na obszarach morskich - uzgodnieniu z Minister Transportu i Gospodarki Morskiej

• prace geologiczne mogą być wykonywane , dozorowane i kierowane wyłącznie przez osoby posiadające stosowne kwalifikacje (świadectwa wydaje MŚ lub wojewoda

• zamiar rozpoczęcia prac geologicznych - należy zgłosić z 14-dniowym wyprzedzeniem wojewodzie , staroście , zarządowi gminy m dyrektorowi urzędu morskiego , dyrektorowi okręgowego urzędu górniczego

• nadzór nad wykonywaniem prac geologicznych w zakresie , w jakim nie stosuje się przepisów dotyczących zakładu górniczego , sprawują organy administracji geologicznej

• prace geologiczne wykonywane :

• w granicach obszaru górniczego dla kopaliny podstawowej

• przy użyciu materiałów wybuchowych

• gdy projektowana głębokość wyrobiska przekracza 30 m

podlegają rygorom dotyczącym ruchu zakładów górniczych , w tym nadzorowi organów właściwych dla kopalin pospolitych

2. dokumentacje geologiczne

• wyniki prac geologicznych , wraz z interpretacją (w tym określeniem stopnia osiągnięci zamierzonego celu) należy przedstawić w zatwierdzonej dokumentacji geologicznej

• 3 rodzaje dokumentacji geologicznej ( zależnie od celu prowadzonych prac):

• złoża kopalin - ustala ona zasoby oraz budowę geologiczną złoża kopaliny

• hydrogeologiczną - określa zasoby wód podziemnych oraz uwarunkowania ich wykorzystania

• geologiczno-inżynierska - ustala warunki geologiczne dla potrzeb zagospodarowania przestrzennego oraz budownictwa

• dokumentacja geologiczna podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ administracji geologicznej

3. informacje geologiczne

• dokumentacja geologiczna może posiadać znaczną wartość majątkową

• przedsiębiorca , który zamierza rozporządzić prawem do uzyskania informacji geologicznej może to uczynić dopiero po uzyskaniu zgody organu administracji geologicznej

• wykonawca prac geologicznych powinien nieodpłatnie przekazywać organom administracji geologicznej informacje geologiczne , jednak tylko w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań tych organów

• Minister Środowiska dokonuje bilansowania zasobów złóż kopalin i wód podziemnych - podstawą bilansu są dane wynikające z dokumentacji geologicznych




iv Plan zagospodarowania terenu górniczego i projekt zagospodarowania złoża

1. zagospodarowanie przestrzenne terenu górniczego

• dla nieruchomości objętych wpływami robót górniczych zakładu górniczego sporządza się odrębny plan zagospodarowania przestrzennego , na zasadach dotyczących zagospodarowania przestrzennego , ze zmianami wynikającymi z prawa geologicznego i górniczego

• różnice wymagań w stosunku do zwykłego plany zagospodarowania przestrzennego :

• projekt planu uzgadniany z organem nadzoru górniczego ,

• koszty sporządzenia ponosi przedsiębiorca

• plan powinien zapewniać integrację wszelkich działań podejmowanych w granicach terenu górniczego w celu wykonywania działalności regulowanej koncesją , zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego , ochrony środowiska

• decyzje w sprawie wzzt terenów górniczych wymagają uzgodnienia z organem nadzoru górniczego

2. projekt zagospodarowania złoża

• projekt zagospodarowania - należy go sporządzić i zatwierdzić przez przystąpieniem do eksploatacji kopaliny

• obowiązek sporządzenia projektu spoczywa na przedsiębiorcy

• projekt powinien uwzględniać : uwarunkowania wynikające z zatwierdzonej dokumentacji geologicznej , koncesji oraz planu zagospodarowania przestrzennego terenu górniczego

• funkcja projektu - ochrona złóż kopalin przez ich kompleksowe i racjonalne wykorzystanie , stosowanie technologii eksploatacji ograniczających ujemny wpływ na środowisko

• plan podlega zatwierdzeniu przez organ koncesyjny




v Zakład górniczy i jego ruch

1. zakład górniczy i jego budowa

• zakład górniczy - wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących przedsiębiorcy do bezpośredniego wydobywania kopaliny ze złoża , w tym wyrobiska górnicze , obiekty budowlane oraz technologicznie związane z nim obiekty i urządzenia przeróbcze

• ustalenie wzzt na terenach zamkniętych zakładu górniczego następuje w drodze decyzji wojewody

2. plan ruchu zakładu górniczego

• plan ruchu zakładu górniczego - określa szczegółowe przedsięwzięcia w zakresie bezpieczeństwa powszechnego , pożarowego , bezpieczeństwa i higieny pracy , racjonalnej gospodarki złożem kopaliny , ochrony środowiska , zapobiegania szkodom i ich naprawy

• podstawą sporządzenia planu ruchu są : koncesja , plan zagospodarowania terenu górniczego , projekt zagospodarowania złoża

• plan ruchu podlega zatwierdzeniu przez - organ nadzoru górniczego po uprzednim przedstawieniu przez przedsiębiorcę opinii wójta

• plan ruchu sporządza się na czas określony zależny od rodzaju i wielkości zakładu górniczego

• załącznikiem do planu - decyzje zezwalające na wykorzystywanie elementów środowiska (powietrza , wody , postępowanie z odpadami)

• kierownictwo i dozór ruchu zakładu górniczego - wyłącznie osoby legitymujące się szczególnymi kwalifikacjami

3. obowiązki przedsiębiorcy związane z ruchem zakłądu górniczego:

• posiadanie odpowiednich środków technicznych , materialnych , zorganizowanych służb ruchu zapewniających bezpieczeństwo zakładu górniczego

• posiadanie aktualizowanej dokumentacji mierniczo-geologicznej

• prowadzenie bieżącej ewidencji zasobów złoża

• rozpoznawanie zagrożeń związanych z ruchem zakładu górniczego i odejmowanie środków zmierzających do zapobiegania im

• posiadanie zorganizowanego ratownictwa górniczego

4. likwidacja zakładu górniczego

• likwidacja zakładu górniczego - utrata mocy decyzji koncesyjnej lub wyraz woli przedsiębiorcy

• likwidacja następuje na podstawie planu ruchu likwidowanego zakładu górniczego

• plan ruchu likwidowanego zakładu górniczego powinien :

• odpowiadać wymaganiom dotyczącym zwykłych planów ruchu a nadto

• określać wymagania w zakresie zabezpieczenia lub likwidacji wyrobisk oraz obiektów zakładu górniczego

• zabezpieczenia niewykorzystanej części złoża kopaliny oraz złóż sąsiednich

• plan ruchu likwidowanego zakładu górniczego zatwierdza organ nadzoru górniczego , w uzgodnieniu z wójtem




vi Odpowiedzialność odszkodowawcza

1. podstawa odpowiedzialności za szkodę

• przedsiębiorca opowiada za szkodę wyrządzoną ruchem zakładu górniczego

• jeżeli ruch zakładu odbywa się zgodnie z wymaganiami ustawy - poszkodowany traci roszczenia negatoryjne , a zatem nie może domagać się wstrzymania naruszeń (wstrzymania ruchu zakładu górniczego ) może domagać się naprawienia wyrządzonej szkody

• jeżeli ruch zakładu odbywa się niezgodnie z wymaganiami ustawy - przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za zasadach określonych kodeksem cywilnym (odpowiedzialność oparta na ryzyku)

2. odpowiedzialność gwarancyjna

• prawo geologiczne i górnicze oparte jest na zasadzie odpowiedzialności sprawczej - za szkodę odpowiada jej sprawca (przedsiębiorca)

• jeżeli ustalenie go nie jest możliwe odpowiada przedsiębiorca , który w chwili ujawnienia się szkody był uprawniony do wydobywania kopaliny w granicach obszaru górniczego

• jeśli nie ma przedsiębiorcy odpowiedzialnego za szkodę ani jego następcy prawnego - za szkodę odpowiada Skarb Państwa (odpowiedzialność gwarancyjna)

• jeżeli przyczyną szkody jest zarówno ruch zakładu górniczego , jak i inne przyczyny - odpowiedzialność przedsiębiorcy i pozostałych sprawców jest solidarna

3. sposób naprawienia szkody

• przywrócenie stanu poprzedniego (restytucja naturalna) - podstawowy sposób naprawienia szkody

• naprawa uszkodzonej rzeczy lub danie nowej rzeczy

• odszkodowanie pieniężne - dopuszczalne tylko wówczas . gdy restytucja naturalna nie jest możliwa , bądź koszty przywrócenia stanu poprzedniego rażąco przekraczałyby wysokość poniesionej szkody

4. roszczenie prewencyjne

• zapobieganie szkodom - ten , kto jest zagrożony powstaniem szkody , może domagać się podjęcia przez przedsiębiorcę odpowiednich działań o charakterze prewencyjnym , zarówno w zakresie profilaktyki górniczej jak i budowlanej

5. tryb dochodzenia roszczeń

• w sprawach o zapobieganie i naprawianie szkód orzekają sądy powszechne , lecz występują odmienności w postępowaniu :

• konieczność wyczerpania postępowania ugodowego

• powód nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych (wpis i kosztów opinii biegłych)




vii Administracja geologiczna

• administrację geologiczną sprawują :

• Ministrem Środowiska - przy pomocy Głównego Geologa Kraju

• Wojewodowie - przy pomocy geologów wojewódzkich

• Starostowie

• Zakres działania :

• wykonywanie zadań określonych prawem geologicznym i g górniczym a w szczególności

• podejmowanie decyzji niezbędnych w zakresie wykonywania działalności podlegającej koncesjonowaniu , sprawowanie nadzoru nad projektowaniem i wykonywaniem prac geologicznych

• bilansowanie zasobów wód podziemnych i kopalin

• gromadzenie , przetwarzanie i udostępnianie danych geologicznych

• kartowanie geologiczne

• domniemanie kompetencji starosty - jeżeli określone sprawy z zakresu administracji geologicznej nie zostały zastrzeżone dla wojewodów lub Ministra Środowiska , należą do kompetencji starostów




viii Nadzór górniczy

1. organy nadzoru górniczego

• 2 piony organów nadzoru górniczego :

• dla kopalin podstawowych , kopalin pospolitych występujących w obszarach morskich RP , magazynowania i składowania odpadów - dyrektor urzędu górniczego (I instancja) Prezes Wyższego Urzędu Górniczego (II Instancja)

• dla kopalin pospolitych , z wyjątkiem obszarów morskich RP oraz spraw objętych właściwością starostów - wojewoda (I Instancja) Minister Środowiska (II Instancja)

• Prezes Wyższego Urzędu Górniczego

• Centralny organ administracji rządowej podlegający Prezesowi Rady Ministrów

• Wyłączna właściwość :

• dopuszczanie do stosowania w zakładach górniczych określonych maszyn i urządzeń oraz środków strzałowych

• stwierdzanie kwalifikacji do zajmowania niektórych stanowisk w ruchu zakładu górniczego

3. zadania organów nadzoru górniczego

• sprawowanie nadzoru i kontroli nad ruchem zakładów górniczych w zakresie : bezpieczeństwa i higieny pracy , bezpieczeństwa pożarowego , ratownictwa górniczego , gospodarki złożami kopalin w procesie wydobywania , ochrony środowiska

4. prawne formy nadzoru

• prawo wstępu do zakładce górniczych

• dostępu do znajdujących się tam urządzeń technicznych , niezbędnych informacji , dokumentów

• nakazywanie usunięcia nieprawidłowości powstałych wskutek naruszenia przepisów o ruchu zakładu górniczego

• całościowe lub częściowe wstrzymanie ruchu zakładu górniczego lub jego urządzeń oraz nakazanie podjęcia niezbędnych środków zapobiegawczych

• w razie stwierdzenia naruszenia warunków koncesji - powiadomienie organu koncesyjnego




V GOSPODARKA WODNA

i Uwagi ogólne

1. podstawowe zasady gospodarki wodnej

• ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska , ustawa prawo wodne

• wody śródlądowe oraz środowisko morskie podlegają ochronie , która polega przede wszystkim na :

• racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami

• zapobieganiu lub przeciwdziałaniu naruszania równowagi przyrodniczej i wywoływania w wodach zmian powodujących ich nieprzydatność dla ludzi , świata roślinnego lub zwierzęcego bądź dla gospodarki narodowej

• szczególnej ochronie podlegają wody podziemne oraz obszary ich zasilania

2. własność wód

• Skarb Państwa - wszystkie wody podziemne oraz powierzchniowe wody płynące ( z wyjątkiem znajdujących się w rowach)

• objęte prawem własności gruntowej - powierzchniowe wody stojące oraz znajdujące się w studniach i rowach

• zarząd wodami stanowiącymi własność Skarbu Państwa sprawują - okręgowe i regionalne dyrekcje gospodarki wodnej

3. instrumenty racjonalnej gospodarki zasobami wód

• warunki korzystania z wód dorzeczy

• pozwolenia wodnoprawne

• opłaty za korzystanie z wód i urządzeń wodnych

• kataster wodny




ii korzystanie z wód

1. podstawowe zasady korzystania z wód

• korzystanie z wód - ich używanie dla potrzeb ludności i gospodarki narodowej ; nie może ono powodować marnotrawstwa wody ani wyrządzać szkód

• przepisy o korzystaniu z wód stosuje się do - nawadniania gruntów , odwadniania obiektów budowlanych , wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi wydobywania z wód materiałów (kopalin , lodu)

• wody podziemne - powinny być wykorzystywane przede wszystkim na potrzeby ludności (wyjątek - zakłady górnicze korzystające z wód kopalnianych)

• wydobywanie wód będących kopalinami (wody lecznicze , termalne , solanki) - konieczność uzyskania koncesji

2. powszechne korzystanie z wód

• 3 rodzaje korzystania z wód : powszechne , zwykłe , szczególne

• korzystanie powszechne - wyłącznie wody powierzchniowe stanowiące własność Skarbu Państwa , z wyjątkiem wód w rowach oraz stawach i innych zbiornikach wodnych przeznaczonych do hodowli i chowu ryb

3. zwykłe korzystanie z wód

• korzystanie zwykłe - dotyczy wody objętej prawem własności gruntowej oraz wód podziemnych znajdujących się w granicach nieruchomości gruntowej

• przysługuje ono właścicielowi gruntu , jednakże wyłącznie dla zaspokojenia jego potrzeb własnych , gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego . nie obejmuje ono jednak korzystania :

• z wody na potrzeby przemysłowe

• z wody podziemnej do nawodnień za pomocą deszczowni

• gdy pobór przekracza 5m3 na dobę lub gdy wydajność eksploatacyjna ujęcia przekracza 0,5 m3 na godzinę

• uprawniony może odprowadzać ścieki do wód lub do ziemi

• jeżeli są one nienależycie oczyszczone wójt (burmistrz, prezydent) może nakazać wykonanie niezbędnych urządzeń zabezpieczających lub zabronić takiego odprowadzania

• korzystanie zwykłe jest wolne od opłat

4. szczególne korzystanie z wód

• korzystanie szczególne - wykracza poza powszechne i zwykłe np.

• pobór wód powierzchniowych o podziemnych

• wprowadzanie ścieków do wód (ziemi)

• pobierane są opłaty oraz wymagane jest pozwolenie wodnoprawne wydawane przez :

• starostę

• wojewodę - dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska

• 
  Ministra Środowiska - dla przesyłów wód , a także na wykonanie urządzeń zabezpieczających przed powodzią

iii pozwolenie wodnoprawne

1. udzielenie pozwolenia wodnoprawnego

• udzielenie (cofnięcie , ograniczenie zakresu) pozwolenia wodnoprawnego wymaga przeprowadzenia rozprawy administracyjnej

• strony postępowania - zawsze organy sprawujące zarząd wodami (dyrekcje gospodarki wodnej)

• pozwolenie wodnoprawne wydawane jest na podstawie operatu wodnoprawnego - powinien on określać : istniejący stan wód , zamierzenia w zakresie ich wykorzystania oraz zamierzonego korzystania za stan wód

• do operatu należy dołączyć :

• dokumentację hydrogeologiczną - w razie korzystania z wód podziemnych

• dokumentacja hydrologiczna - w razie korzystania z wód powierzchniowych

• jeżeli nie można ustalić w jakim stopniu zamierzona działalność może być źródłem szkodliwych oddziaływań , wydanie pozwolenia należy od przedstawienia ekspertyzy wykonywanej na koszt wnioskodawcy przez biegłego z listy wojewody

2. treść pozwolenia wodnoprawnego

• pozwolenie wodnoprawne wydaje się na czas oznaczony

• powinno ono przede wszystkim określać :

• sposób i zakres dozwolonego korzystania z wód , określenie wielkości dozwolonego poboru ,

• rodzaju stanu i składu odprowadzanych ścieków

• obowiązek wykonania i utrzymywania wodnych urządzeń pomiarowych

• nakłada obowiązki niezbędne dla ochrony wód

• prawa przysługujące innym podmiotom czy też gospodarce narodowej

3. zmiana (utrata mocy) pozwolenia wodnoprawnego

• zakres obowiązków określonych pozwoleniem wodnoprawnym może zostać zmieniony - o ile wymagają tego potrzeby gospodarki narodowej , interesy ludności bądź wymagania ochrony środowiska

• rozszerzenie - np. przez orzeczenie nakazu wykonania urządzeń zabezpieczających

• cofnięcie - w całości lub części - za odszkodowaniem lub bez

4. zadanie wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska

• nakaz usunięcia zaniedbań w oznaczonym terminie

• decyzje o unieruchomieniu zakładu do czasu usunięcia zaniedbań

5. następstwa prawne

• następcy prawni zakładu , który uzyskał pozwolenie wodnoprawne wstępują w określone nim prawa i obowiązki

• pozwolenie wodnoprawne stanowi zatem decyzję rzeczową - skuteczna w stosunku do każdoczesnego posiadacza urządzeń (nieruchomości ) służących do szczególnego korzystania z objętych nim wód

• w razie utraty mocy pozwolenia organ właściwy do jego wydania może żądać usunięcia urządzeń wodnych , które służyły do szczególnego korzystania z wód

• organy administracji właściwe do udzielenia pozwolenia rozstrzygają m.in. spory powstałe w związku z tymi pozwoleniami , w tym o naprawę szkód

• obowiązkowe przeprowadzenie rozprawy administracyjnej

• postępowanie jest jednoinstancyjne




iv Ochrona wód

• ochrona wód

• ochrona przed zanieczyszczeniami (zachowanie lub przywrócenie stanu ich czystości )

• oszczędne wykorzystywanie (zapobieganie marnotrawstwu wody)

• wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają wzmożonej ochronie

• obszarowa ochrona wód

• ochrona obszarowa - ustanowienie różnych uwarunkowań służących zachowaniu należytego stanu wód (czystości) w celu zaspokajania potrzeb gospodarki narodowej oraz wymagań ochrony środowiska

• obszar ochronny zbiornika wód podziemnych -

• tworzy Rada Ministrów w drodze rozporządzenia ; mogą zwłaszcza dotyczyć

1. zakaz lokalizowania zakładów przemysłowych

2. punktów przeładunkowych i dystrybucyjnych produktów ropopochodnych

3. gromadzenia ścieków i składowania odpadów mogących zanieczyścić wody podziemne

• ustalenia te są wiążące dla planów miejscowych oraz dla decyzji o wzzt

2. strefy ochronne wód

• chronią źródła i ujęcia wody

• strefa ochronna - obszar poddany zakazom , nakazom i ograniczeniom w zakresie użytkowania gruntów i korzystania z wody , obejmujący ujęcie wody , źródło wody lub jego część oraz grunty przyległe do ujęcia i źródła wody

• dla źródeł - ustanawia je wojewoda

• dla ujęć wody - organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego

• teren ochrony bezpośredniej - bezpośrednio przylega do ujęcia (źródła wody)

• jego granice zależą od ukształtowania terenu i w zasadzie nie może on sięgać na odległość przekraczającą 20 m

• powinien być wykorzystywany wyłącznie w celach związanych z eksploatacją oraz ochrona źródła (ujęcia)

• teren ochrony pośredniej -

• wielkość (granice) terenu ochrony pośredniej wyznacza się w oparciu o obszar zasilania (alimentacyjny) ujęcia wody , na podstawie wyników badań oraz dokumentacji hydrogeologicznej

• możliwość wprowadzenia zakazów i nakazów dla wymaganej ochrony wód ,przez ograniczenie działań mogących zmniejszyć przydatność ujmowanej wody lub wydajność ujęcia

• rozstrzyga o nich organ właściwy do ustanowienia strefy

• np. zakaz zakładania cmentarzy , wydobywania kopalin , składowania odpadów , stosowania nawozów sztucznych

3. jakościowa ochrona wód

• ochrona jakościowa - podejmowanie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniu wód - dotyczy odprowadzania ścieków do wód (ziemi)

• zakłady wprowadzające ścieki do ziemi i wód mają obowiązek budowy , utrzymywania i eksploatacji urządzeń zabezpieczających wody przed zanieczyszczeniem

• instrument ochrony jakościowej - pozwolenie wodnoprawne - określając ilość i rodzaj odprowadzanych ścieków




v Ochrona przed powodzią

1. ochrona przed powodzią :

• zadanie administracji rządowej oraz jednostek samorządowych

• działania związane z budową i utrzymaniem wałów przeciwpowodziowych , a także mające na celu bezpośrednią ochronę przed powodzą

• budowa urządzeń służących ochronie przed powodzią należy do właścicieli wód , a w praktyce do jednostek sprawujących zarząd wód (Dyrekcja Gospodarki Wodnej)

• pomiędzy wałem przeciwpowodziowym a korytem rzeki płynącej zabrania się m.in. :

• wznoszenia obiektów budowlanych

• sadzenia drzew]

2. nieobwałowane obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi

• starosta może określić nieobwałowane obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (tzw obszary zalewowe) - mają umożliwić skierowanie fali powodziowej na obszary niezagospodarowane - jest wiążące dla planu miejscowego i wzzt

3. wały przeciwpowodziowe

• na wałach przeciwpowodziowych i w ich pobliżu zabrania się wykonywania wszelkich czynności , które mogłyby zagrażać jego uszkodzeniem

• w razie wykonywania na wale przeciwpowodziowym robót mogących utrudniać ochronę przed powodzią starosta może nakazać przywrócenie stanu poprzedniego

4. bezpośrednia ochrona przed powodzią

• bezpośrednia ochrona przed powodzią - obejmuje działania wykonywane w stanie zagrożenia powodziowego lub w razie wystąpienia powodzi

• stanowi zadanie komitetów przeciwpowodziowych

• działają na stopniu centralnym (Główny Komitet Przeciwpowodziowy) , wojewódzkim oraz gminnym

• w bezpośredniej ochronie przed powodzią uczestniczą jednostki Sił Zbrojnych , Policji i straży pożarnej pod kierownictwem komitetów przeciwpowodziowych

• wójt (burmistrz , prezydent) może zobowiązać mieszkańców terenów zagrożonych powodzią do wykonania własnymi środkami i siłami pilnych prac zabezpieczających oraz organizować ochotnicze drużyny ratownicze

• zarząd gminy może zarządzić ewakuację - w sytuacja nagłych wójt




vi Niektóre problemy budownictwa wodnego

• budownictwo wodne - obejmuje obiekty budowlane gospodarki wodnej (urządzenia hydrotechniczne , melioracji wodnych , studnie publiczne

• lokalizacja raz warunki realizacji inwestycji obejmującej urządzenie wodne których wykonanie wymaga pozwolenia wodnoprawnego , powinny być uzgadniane z organem właściwym dl jego wydania




vii Zaopatrzenie w wodę

1. odprowadzenie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych

• wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych następuje w drodze umowy pomiędzy odprowadzającym ścieki a eksploatującym takie urządzenia

• Rada Ministrów określa zasday :

• Wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych stanowiących mienie komunalne bądź własność Skarbu Państwa

• Ustalania i poboru opłat za wodę pobieraną z urządzeń kanalizacyjnych stanowiących własność państwa , stosowania ulg i zwolnień

- kontrolę jakości wody pobieranej z urządzeń zaopatrzenia w wodę sprawują organy inspekcji sanitarnej




VI OCHRONA WALORÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA

i uwagi ogólne

1. podstawowe wymagania ochronne

• ochrona przyrody (jej wyróżniających się , szczególnie cennych elementów) - zabiegi ochronne mają charakter konserwatorski , zmierzający do zachowania w stanie niepogorszonym istniejącego stanu

• ograniczenia w zakresie wykorzystywania tych elementów , zakazy ingerencji człowieka , ustanowienie rezerwatu ścisłego

• ochrona środowiska - racjonalne (w tym oszczędne) wykorzystywanie jego elementów , przede wszystkim w celu zaspokajania potrzeb człowieka

• walory krajobrazowe środowiska - podlegają ochronie polegającej na ich zachowaniu , kształtowaniu lub odtwarzaniu

• związane z tym wymagania podlegają uwzględnieniu w mpzp oraz związanych z nim i dokumentach (studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego , koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju , strategii rozwoju województwa , itp.)

• u.k.ś. ustanawia zakaz budowy obiektów wpływających szkodliwie na środowisko na obszarach wymagających szczególnej ochrony , tj.: parki narodowe , rezerwaty przyrody , parki krajobrazowe , obszary chronionego krajobrazu , uzdrowiska , miejscowości turystyczno-wypoczynkowe




ii ochrona przyrody

1. konserwatorska ochrona przyrody :

• cel - zachowanie , właściwe wykorzystywanie oraz odnawianie zasobów i składników przyrody , w szczególności dziko występujących roślin i zwierząt oraz kompleksów przyrodniczych i ekosystemów

• działania te mają na celu -

• utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów

• zachowanie różnorodności gatunkowej i dziedzictwa geologicznego

• zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i ekosystemów

• kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody

• przywracanie do stanu właściwego zasobów i składników przyrody

• istota - działania zmierzające do zachowania w stanie niepogoszonym bądź przywracanie do stanu właściwego szczególnie cennych elementów przyrodniczych

• obowiązek ochrony ma charakter powszechny

• ochrona konserwatorska przeważnie wymaga istotnych ograniczeń w zakresie wykorzystywania dóbr będących jej przedmiotem

2. szczególne formy ochrony przyrody

• ze względu na przedmiot można wyróżnić ochronę :

• obszarową - parki narodowe , rezerwaty przyrody , parki krajobrazowe , obszary chronionego krajobrazu

• indywidualną - pomniki przyrody , stanowiska dokumentacyjne , użytki ekologiczne , zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

• gatunkową - roślin i zwierząt

• park narodowy , rezerwat przyrody , park krajobrazowy i stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej mogą uzyskać status o znaczeniu międzynarodowym w drodze konwencji międzynarodowych lub uchwał organizacji międzynarodowych

• koszt sporządzenia planu miejscowego dla obszaru objętego szczególną formą ochrony przyrody po połowie ponosi Skarb Państwa i gmina

• akt o utworzeniu szczególnej (obszarowej lub indywidualnej ) formy ochrony przyrody powinien określać : jej nazwę , przebieg granic , obowiązujące na jej terenie rygory ochronne

3. administracja ochrony przyrody

• administrację publiczną w zakresie ochrony przyrody sprawują organy administracji :

• rządowej :

1. Rada Ministrów

2. Minister Środowiska przy pomocy Głównego Konserwatora Przyrody

3. Wojewoda przy pomocy wojewódzkiego konserwatora przyrody

• Samorządowej -

1. Starosta - wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej

2. Rada gminy

• Starosta sprawuje kontrolę przestrzegania przepisów o ochronie przyrody w związku z gospodarczym wykorzystywaniem jej składników

• Ma prawo : wstępu na nieruchomość , przeprowadzania badań , żądania wyjaśnień , dostępu do dokumentacji

• otuliny

- wyznaczane wokół przestrzeni objętej ochroną , będące swego rodzaju strefą ochronną , chroniącą przed oddziaływaniami zewnętrznymi




iii ochrona obszarowa

1. parki narodowe :

• utworzenie parku narodowego

• park narodowy tworzy - Rada Ministrów w drodze rozporządzenia (obecnie 22 parki narodowe)

• rozporządzenie określa - nazwę parku , przebieg jego granic , obowiązujące w nim rygory ochronne (nakazy i zakazy zachowania się)

• Minister Środowiska nadaje statut i ustala plan ochrony parku (wiążący dla mpzp)

• Minister Środowiska koordynuje działalność parków narodowych przy pomocy Krajowego Zarządu Parków Narodowych

• Minister Środowiska może może ustanowić ścisłą lub częściową ochronę roślin (zwierząt)

• park jest państwową jednostką budżetową - koszt jego utrzymania ponosi Skarb Państwa

• otulina - wyznaczana jest wokół parku

• powierzchnia parku narodowego nie może być mniejsza niż 1000 ha

• przedmiotem ochrony jest - obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi , przyrodniczymi , społecznymi , kulturowymi i wychowawczymi

• ochronie podlega całość przyrody oraz swoiste cechy krajobrazu

• nadrzędny cel parku - poznanie oraz zachowanie całości objętych w nim systemów przyrodniczych wraz z warunkami ich funkcjonowania , a także odtwarzanie zniekształconych i zan9ikłych ogniw rodzimej przyrody , polegające na całkowitym zaniechaniu ingerencji człowieka bądź czynnym oddziaływaniu na stan ekosystemów i ich składników przez stosowanie zabiegów ochronnych , hodowlanych i pielęgnacyjnych

• na terenie parku pierwszeństwo ma ochrona przyrody , a wszelkie pozostałe działania muszą być jej podporządkowane

• strefa ochronna zwierzyny - może być utworzona w otulinie parku przez Ministra Środowiska

• park narodowy i strefa ochrony zwierząt nie podlegają włączeniu do obwodów łowieckich

• grunty w parku narodowym

1. nieruchomości gruntowe stanowiące własność Skarbu Państwa - przechodzą w stały zarząd parku

2. nieruchomości pozostałe - o normalnym statusie własnościowym ograniczonym jedynie szczególnym reżimem ochronnym na terenie parku

1. park narodowy (Skarb Państwa ) ma prawo pierwszeństwa przy zakupie nieruchomości położonych na terenie parku

2. na zmianę sposobu wykorzystania nieruchomości położonej na terenie parku narodowego wymagana jest zgoda dyrektora parku

3. obowiązuje zakaz budowy i rozbudowy obiektów , za wyjątkiem tych , które służą celom parku bądź gospodarstwa rolnego (leśnego)

4. park narodowy jest dostępny do zwiedzania ; poruszanie się tylko po wyznaczonych szlakach ; opłaty za wstęp ustala dyrektor parku

• zadania dyrektora parku narodowego

• dyrektor parku - organ administracji w zakresie przyrody

• rada naukowa - organ opiniodawczo-doradczy dyrektora parku

• zadania dyrektora :

1. sprawowanie zarządu parkiem

2. wykonywanie zadań i kompetencji wojewody w zakresie ochrony przyrody

3. wydawanie szczegółowych zarządzeń w sprawie ochrony przyrody , w tym dotyczących redukcji zwierzyny

4. wykonywanie niektórych spraw z zakresu prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia przeciwko ochronie przyrody

5. zapewnienie bezpieczeństwa osób przebywających w górach na terenie parku narodowego

• Służba Parków Narodowych

• Sprawowanie zarządu parkiem , wykonywanie ochrony przyrody , prowadzenie gospodarki rezerwatowej , wykonywanie badań naukowych

• Straż Parku - pracownicy Służby Parków Narodowych zajmujący się zwalczaniem przestępstw i wykroczeń przeciwko ochronie przyrody

2. rezerwaty przyrody

• tworzony dla ochrony elementów przyrody (ekosystemy , określone gatunki roślin i zwierząt , elementy przyrody nieożywionej) o istotnej wartości przyrodniczej , kulturowej lub krajobrazowej , znajdujących się w stanie naturalnym lub mało zmienionym

• tworzy wojewoda w drodze rozporządzenia - zatwierdza także plan ochrony i określa organ sprawujący nadzór nad rezerwatem

• obowiązek tworzenia rezerwatu może wynikać z umów międzynarodowych - wtedy jeżeli nie utworzył go wojewoda , to czyni to Minister Środowiska

• podział rezerwatów na : ścisłe i zwykłe

• nie ma ograniczeń dotyczących minimalnej powierzchni rezerwatu

3. parki krajobranowe

• przedmiotem ochrony są : wartości przyrodnicze , historyczne i kulturowe , a celem jego tworzenia jest zachowanie , popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w drodze racjonalnego gospodarowania (istotą są tutaj walory krajobrazowe środowiska)

• tworzy je wojewoda w drodze rozporządzenia , w uzgodnieniu z zainteresowanymi jednostkami samorządu terytorialnego - powołuje także dyrektora

4. obszar chronionego krajobrazu

• obejmuje wyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów

• tworzy je wojewoda w drodze rozporządzenia , ewentualnie rada gminy w drodze uchwały




iv ochrona indywidualna

• tworzone w drodze rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy

• formy :

• pomniki przyrody - pojedyncze twory przyrody lub ich skupienia o szczególnej wartości , zwłaszcza naukowej , krajobrazowej (sędziwe drzewa , źródła , wodospady , wywietrzyska , skałki , jary , głazy narzutowe , jaskinie)

• stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej - ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsca występowania formacji geologicznych , nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych oraz fragmenty eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk górniczych

• użytki geologiczne - zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów , mające znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk ; ich istnienie powinno zostać wykazane w mpzp oraz ewidencji gruntów

• 
  zespoły przyrodniczo-krajobrazowe - wyznaczane dla ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego

v rygory ochronne

1. nakazy i zakazy ochronne

• każdorazowo ustalane są w drodze aktu wprowadzającego daną formę ochronną

• art. 37 u.o.p. zawiera przykładowy katalog zakazów i nakazów , np.:

• polowanie , wędkowanie , rybołówstwo , chwytanie , płoszenie i zabijanie dziko żyjących zwierząt

• pozyskiwanie , niszczenie lub uszkadzanie roślin

• wysypywanie , zakopywanie i wylewanie odpadów

• zmiana stosunków wodnych , wydobywanie kopalin , palenie ognisk

• prowadzenie działalności przemysłowej , rolniczej , hodowlanej lub handlowej

• ruch pojazdów ,palenie tytoniu , zakłócanie ciszy

• budowa lub rozbudowa obiektów budowlanych

2. ochrona czasowa

• wojewoda może ustanowić ochronę czasową w postaci nakazów lub zakazów określonych w art. 37 u.o.p.

• w drodze rozporządzenia na czas nie dłuższy niż 6 miesięcy (uzasadnienie - jeśli w tym terminie nie dojdzie do ustanowienia trwałej formy ochronnej , takie tymczasowe rozporządzenie ochronne traci moc)

• informację o wprowadzeniu nakazów lub zakazów należy obwieścić w gminie w sposób zwyczajowo przyjęty oraz opublikować

3. wpis do księgi wieczystej

• jeżeli przedmiotem ochrony jest nieruchomość gruntowa dla której istnieje księga wieczysta - na wniosek wojewody lub dyrektora parku ujawnia się poddanie przedmiotu pod ochronę

4. roszczenia odszkodowawcze właściciela

• właściciel nieruchomości położonej na obszarze objętym ochroną , o ile korzystanie z niej w sposób dotychczasowy byłoby związane z istotnymi ograniczeniami lub utrudnieniami , może żądać jej wykupu lub zamiany na inną




vi ochrona uzdrowiskowa

1. uznanie za uzdrowisko

• ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym

• przedmiot uznania za uzdrowisko - miejscowość posiadająca warunki niezbędne do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego , tj. umożliwiające zapobieganie chorobom i lecznictwo przy wykorzystaniu naturalnych zasobów klimatu , krajobrazu , naturalnych zasobów leczniczych

• uznanie przez Ministra Zdrowia za uzdrowisko

2. statut uzdrowiska i jego znaczenie

• statut uzdrowiska nadaje rada gminy na podstawie orzeczenia Ministra Zdrowia (podlega on uzgodnieniu z Ministrem Zdrowia)

• statut powinien stwierdzać -

• właściwości lecznicze zasobów naturalnych

• rodzaje świadczeń leczniczych i profilaktycznych

• wymagania sanitarne

• granice uzdrowiska oraz obszaru ochrony uzdrowiskowej

• czynności zastrzeżone w statucie odnoszące się do obszaru ochrony uzdrowiskowej

3. nadzór nad działalnością uzdrowiskową

• Minister Zdrowia - sprawuje zwierzchni nadzór nad lecznictwem uzdrowiskowym

• Naczelny lekarz uzdrowiska - jest organem gminy uznanej za uzdrowisko - zadania :

• Kontrola i nadzór nad zakładami lecznictwa uzdrowiskowego

• opiniowanie spraw zastrzeżonych w statucie przed podjęciem decyzji przez inne organy

• rozstrzyganie w sprawach zastrzeżonych w statucie

• nie ma zakazu świadczenia usług uzdrowiskowych w miejscowościach mających ku temu warunki , jednak nie wymienionych na liście miejscowości uzdrowiskowych

• uznanie określonej gminy za uzdrowisko znacząco wpływa na ochronę pozostałych komponentów środowiska

• rygorystyczne normy imisji , kary pieniężne za niezgodne z prawem gromadzenie odpadów podlegają podwyższeniu o 100 %




vii ochrona dóbr kultury

• ustawa z dnia 15 lutego 1962 r o ochronie dóbr kultury

• przedmiot ochrony

• obiekty archeologiczne i paleontologiczne

• obiekty techniki i kultury materialnej

• rzadkie okazy przyrody

• krajobraz kulturowy w formie ustanawianych stref ochrony konserwatorskiej , rezerwatów i parków kulturowych

• ustanowienie w drodze wpisu do rejestru zabytków , dokonywanego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków bądź Głównego Konserwatora Zabytków

• zakaz dokonywania jakichkolwiek zmian przedmiotu ochrony (zwłaszcza przerabiania , odnawiania , zabudowy , rozkopywania czy też innych zmian)

• zezwolenia na usuwanie drzew z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków wydaje wojewódzki konserwator zabytków




VII OCHRONA POWIETRZA PRZED HAŁASEM

i wprowadzenie

• ochrona powietrza - zapobieganie powstawania , ograniczanie lub eliminacja substancji zanieczyszczających

• cel - zmniejszenie zanieczyszczeń do dopuszczalnego poziomu lub utrzymanie ich na poziomie nie przekraczającym obowiązujących wielkości dopuszczalnych stężeń substancji

• zanieczyszczenie powietrza - wprowadzanie do niego substancji (stałych , ciekłych , gazowych) które mogą ujemnie wpływać na zdrowie człowieka lub powodować szkody w środowisku

• podstawowe instrumenty ochrony - można upatrywać w systemie zagospodarowania przestrzennego (wprowadzenie uwarunkowań w zakresie wykorzystywania terenów w sposób ograniczający podejmowanie w ich obrębie działalności zanieczyszczającej powietrze

• normy imisji - dopuszczalne wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu (określa je rozporządzenie Ministra Środowiska)




ii decyzja emisyjna

1. mechanizm podejmowania decyzji emisyjnej

• jednostki organizacyjne mogą dokonywać emisji zanieczyszczeń do powietrza wyłącznie na podstawie decyzji emisyjnej

• wydaje ją starosta , a dla emisji dokonywanej z obiektów szczególnie szkodliwych dla środowiska - wojewoda

• wojewódzki inspektor ochrony środowiska określa aktualny stan zanieczyszczeń powietrza na danym obszarze

• decyzja emisyjna zostaje wydana na wniosek spełniający wymagania określone rozporządzeniem Ministra Środowiska

• decyzja winna określać dopuszczalne do wprowadzania do powietrza (przez urządzenia techniczne zwane emitorami) rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających (tzw. normy emisji)

• decyzję emisyjną wydaje się na czas oznaczony , na okres do 10 lat

• dopuszczalną emisję ustala się dla każdego urządzenia , w którym zachodzą procesy technologiczne lub są prowadzone operacje techniczne powodujące powstawanie substancji zanieczyszczających powietrze (emitora , jednostki organizacyjnej) . Wielkości te powinna zapewnić utrzymanie ustalonych norm imisji

• przy ustalaniu dopuszczalnej emisji należy zwłaszcza uwzględnić :

• rodzaj i parametry procesu technologicznego

• rodzaj i parametry surowców stosowanych w procesie technologicznym i operacji technicznej

• warunki wprowadzania substancji zanieczyszczających do powietrza , w tym charakterystykę emitorów , urządzenia ochronne ograniczające wprowadzenie substancji zanieczyszczających do powietrza

• usytuowanie stanowisk pomiarowych , funkcjonowanie źródeł emisji i urządzeń ochronnych w warunkach eksploatacji innych niż zwyczajnie

• rodzaje i wielkości zanieczyszczeń objęte decyzją emisyjną znajdują się w publicznie dostępnym rejestrze

• decyzja może nałożyć na adresata dodatkowe obowiązki w zakresie ochrony powietrza

• jeżeli dojdzie do przekroczenia dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających powietrze , właściwy organ (starosta , wojewoda) może w drodze decyzji nałożyć na jednostkę organizacyjną emitującą zanieczyszczenia obowiązek prowadzenia pomiarów ich stężeń

2. uchylenie (zmiana) decyzji emisyjnej

• ostateczna decyzja emisyjna może zostać uchylona (zmieniona ) przez organ , który ją wydał , w razie :

• zmiany ilości , rodzaju lub warunków odprowadzania substancji zanieczyszczających (bez odszkodowania)

• zmiany norm i przepisów dotyczących ochrony powietrza (bez odszkodowania)

• powstania nowych źródeł zanieczyszczenia powietrza (ewentualne odszkodowanie)

3. tzw. małe źródła emisji

• obowiązek posiadania decyzji emisyjnej nie dotyczy tzw. Małej (niskiej) emisji dokonywanej przez jednostki organizacyjne

• dotyczy to emisji zanieczyszczeń powstałych w skutek :

• parowania paliw przy przeładunku

• procesów spalania , jednakże wyłącznie w silnikach spalinowych , a nadto

• w źródłach o łącznej wydajności cieplnej:

1. do 0,5 megawata termicznego , opalanych węglem kamiennym lub olejem

2. do 1 megawata termicznego opalanych koksem , drewnem , słomą lub gazem

4. zadania wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska

• w razie naruszenia wymagań ukształtowanych decyzją emisyjną wojewódzki inspektor ochrony środowiska , działając w porozumieniu ze starostą lub wojewodą , może nakazać wstrzymanie działalności powodującej takie naruszenie

• powyższe wymagania nie dotyczą podmiotów nie będących jednostkami organizacyjnymi , zwłaszcza osób fizycznych eksploatujących domowe urządzenia grzewcze


iii niektóre inne instrumenty ochrony powietrza

1. „alarmy smogowe”

• wojewoda , działając na wspólny wniosek wojewódzkiego inspektora sanitarnego i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska , w porozumieniu z właściwymi starostami może w drodze rozporządzenia , dla terenu województwa lub jego części , określić tzw. Alarmy poziomu stężeń zanieczyszczeń , a zwłaszcza :

• tryb i sposób ogłaszania stanów alarmowych

• listę jednostek organizacyjnych zobowiązanych do ograniczenia lub wstrzymania emisji

• tryb uzgadniania sposobu i zakresu ograniczenia emisji

• sposób organizacji (ograniczeń) lub zakazu ruchu pojazdów , maszyn i urządzeń napędzanych silnikami spalinowymi

• postępowanie organów , instytucji i jednostek organizacyjnych oraz zachowanie się obywateli w razie ogłoszenia stanu alarmowego

• w razie stwierdzenia przekroczenia stanów alarmowych wojewoda , w sposób określony w rozporządzeniu . ogłasza stan alarmowy

2. silniki spalinowe

• użytkownicy silników spalinowych winni utrzymywać je w stanie technicznym zabezpieczającym powietrze przed zanieczyszczeniami przekraczającymi wielkości określone w odrębnych przepisach

3. ewidencja zanieczyszceń

• jednostka organizacyjna emitująca zanieczyszczenia do powietrza winna prowadzić aktualizowaną kwartalnie ewidencję , obejmującą m.in. wykaz rodzajów oraz ilości zanieczyszczeń objętych opłatami oraz dane , na podstawie których je określono

• obowiązek ten odnosi się do wszystkich jednostek organizacyjnych i nie jest powiązany z decyzją emisyjną

• jeden egzemplarz wykazu jest przekazywany marszałkowi województwa , który umieszcza go w publicznie dostępnym rejestrze

• ewidencja ma umożliwić ustalanie opłat (wymierzanie kar) z tytułu emisji zanieczyszczeń do powietrza




iv ochrona przed hałasem

1. ogólne

• powszechny obowiązek ochrony przed hałasem polegający na zaniechaniu czynności powodujących hałas bądź na stosowaniu odpowiednich rozwiązań technicznych lub organizacyjnych zmierzających do zapobiegania powstawaniu hałasu , jego przenikaniu do środowiska czy też zmniejszenia jego poziomu

• podstawowe instrumenty ochrony - należy upatrywać w rozwiązaniach składających się na system zagospodarowania przestrzennego , odnoszących się do wymagań obiektów budowlanych , maszyn , urządzeń

2. dopuszczalny poziom hałasu

• dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku ustala rozporządzenie Ministra Środowiska , ( m.in. zależnie od rodzaju działalności stanowiącej źródło hałasu , pory dnia oraz przeznaczenia terenu) oraz przepisy bhp , certyfikacji i normalizacji

• oceny warunków akustycznych , na podstawie pomiarów poziomu hałasu w środowisku , dokonuje starosta

• jeżeli hałas w środowisku przekracza wielkości dozwolone właściwy organ (starosta , a dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska - wojewoda) określa w drodze decyzji dopuszczalny poziom hałasu

• jeżeli dojdzie o przekroczenia określonego decyzją dopuszczalnego poziomu hałasu wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wstrzymać działalność powodującą takie przekroczenie

• wójt (burmistrz , prezydent ) może nakazać w drodze decyzji użytkownikowi maszyny lub innego urządzenia technicznego wykonywanie określonych czynności zmierzających do ograniczenia ich uciążliwości dla środowiska . w razie niezastosowania się , można orzec unieruchomienie maszyny

• rada gminy może w drodze uchwały wprowadzić przepisy gminne ustanawiające ograniczenia w korzystaniu z urządzeń technicznych oraz środków transportu i komunikacji , które stwarzają uciążliwości dla środowiska związane z emisją hałasu , lub ograniczenie czasu ich pracy




VIII POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI ORAZ UTRZYMANIA CZYSTOŚCI I PORZĄDKU

i podstawowe zasady postępowania z odpadami

1. pojęcie odpadów

• odpady - wszelkie przedmioty oraz substancje stałe , a także nie będące ściekami substancje ciekłe powstałe w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu i czasie ich powstania (również osady ściekowe)

• ścieki - wyłącznie niektóre rodzaje (zanieczyszczonych) wód oraz odchody zwierzęce wprowadzane do wód lub do ziemi ; są one zatem odpadami gdy są gromadzone w zbiornikach bezodpływowych

• odpadem są także odchody kur oraz innych zwierząt gospodarskich , jeżeli nie zostaną wykorzystane w ramach produkcji rolnej w cyklu produkcyjnym

• kryterium przydatności - o ile określony przedmiot powstały w związku z działalnością człowieka jest w miejscu i czasie powstania przydatny w znaczeniu ekonomicznym , nie będzie odpadem

• jeżeli określony przedmiot zostaje wykorzystany w cyklu produkcyjnym (niekoniecznie w czasie jego powstania) , wtedy nie jest odpadem

• przepisy ustawy o odpadach stosuje się ponadto do postępowania :

• ze zużytymi opakowaniami

• z substancjami przeterminowanymi lub w uszkodzonych opakowaniach , nienadającymi się do dalszego użytku

• z masami ziemnymi lub skalnymi , jeżeli są usuwane albo przemieszczane w związku z realizacją inwestycji lub prowadzeniem eksploatacji kopalin

2. klasyfikacja odpadów

• odpady podlegają klasyfikacji w zależności od źródeł powstawania , stopnia uciążliwości bądź stwarzania zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska

• klasyfikację odpadów określa rozporządzenie Ministra Środowiska

• szczególnymi rodzajami odpadów są odpady niebezpieczne i komunalne :

• odpady niebezpieczne - które ze względu na swoje pochodzenie , skład chemiczny , biologiczny lub inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi i środowiska

• odpady komunalne (stałe i ciekłe) - odpady które powstają w gospodarstwach domowych , w obiektach użyteczności publicznej i obsługi ludności , pomieszczeniach wykorzystywanych przez wytwarzającego odpady na cele biurowe (socjalne) , w tym nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych , porzucone wraki pojazdów mechanicznych oraz odpady uliczne , z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych

• odpady promieniotwórcze (prawo atomowe ) - podlegają składowaniu na Krajowym Składowisku Odpadów Promieniotwórczych (w Różanie)

• większość obowiązków określonych ustawą o odpadach odnosi się do wytwarzających odpady (jednostki organizacyjne , przedsiębiorcy)

• prawo geologiczne i górnicze reguluje składowanie odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych - wymaga to koncesji Ministra Środowiska


ii zezwolenia i notyfikacje

1. minimalizacja powstawania odpadów

• minimalizacja powstawania odpadów - nakaz stosowania technologii małoodpadowych i bezodpadowych

• wytwarzający odpady ma obowiązek eliminacji lub ograniczenia ich ilości , niezależnie od stopnia uciążliwości bądź zagrożenia dla życia (zdrowia) ludzi , dla środowiska , a także niezależnie od ilości lub miejsca powstawanie odpadów

2. zezwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych

• wytwarzanie odpadów niebezpiecznych wymaga zezwolenia

• zezwolenie wydaje starosta po zasięgnięciu opinii wójta oraz wojewódzkiego inspektora sanitarnego

• jeżeli są to odpady powstające w związku z realizacją bądź funkcjonowaniem inwestycji szczególnie szkodliwej dla środowiska - wojewoda po zasięgnięciu opinii wójta , wojewódzkiego inspektora sanitarnego oraz starosty

• wniosek o zezwolenie powinien określać :

• rodzaje odpadów przewidzianych do wytworzenia , z uwzględnieniem ich podstawowego składu chemicznego

• ilość poszczególnych rodzajów odpadów , które mają zostać wytworzone w ciągu roku

• oznaczenie miejsca oraz sposobu składowani i transportu odpadów

• istotnym elementem wniosku opracowany przez wnioskodawcę program obejmujący sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów niebezpiecznych lub minimalizacji ich ilości oraz ich usuwanie , wykorzystywanie lub unieszkodliwianie

• zezwolenie powinno określać :

• rodzaj i ilość odpadów dopuszczonych do wytworzenia w ciągu roku

• warunki realizacji wspomnianego programu postępowania z odpadami niebezpiecznymi , miejsce i warunki ich składowania i transportu

• czas jego obowiązywania

• zezwolenie może zostać uzależnione od złożenia zabezpieczenia

• kopię otrzymanego zezwolenia wydający je organ powinien przekazać do wiadomości marszałka województwa , wójta , starosty

3. usuwanie odpadów niebezpiecznych

• zezwolenia właściwego organu wymaga odbiór , usuwanie , transport , wykorzystywanie i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych

4. notyfikacja sposobu postępowania z pozostałymi odpadami

• wytwarzający odpady inne niż niebezpieczne w łącznej ilości powyżej 1 tony rocznie , z wyłączeniem odpadów komunalnych , obowiązany jest z dwumiesięcznym wyprzedzeniem przedłożyć właściwemu organowi informację o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania nimi

• organem właściwym do przyjęcia takiej informacji jest :

• wójt (burmistrz, prezydent) - w odniesieniu do odpadów poniżej 1000 ton rocznie

• starosta - ilość odpadów powyżej 1000 ton rocznie

• wojewoda - w odniesieniu do odpadów powstających w związku z funkcjonowaniem obiektu szczególnie szkodliwego dla środowiska

• taka informacja powinna zawierać :

• opis sposobu zapobiegania powstawaniu odpadów , usuwania ich , wykorzystywania lub unieszkodliwiania

• określenie ich ilości , rodzaju oraz składu chemicznego

• oznaczenie miejsca oraz opis sposobu składowania i transportu odpadów

• przewidywany okres działalności , w wyniku której mają powstawać wspomniane odpady

• naruszenie przepisów uzasadnia : wezwanie do niezwłocznego zaniechania naruszeń , wstrzymanie działalności

5. obowiązek wykorzystywania odpadów

• obowiązek wykorzystywania , usuwania lub unieszkodliwiania odpadów spoczywa na wytwarzającym

• może zlecić wykonanie tego obowiązku odbiorcy odpadów - wymaga to jednak zezwolenia starosty po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego inspektora sanitarnego oraz wójta (dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska - wojewoda)

6. zwrot opakowań

• ustawa wprowadza obowiązek zwrotu opakowań po substancjach trujących

• sprzedawca nie może odmówić ich przyjęcia - winien je przekazać odpowiednio producentowi bądź importerowi

7. ewidencja odpadów

• na wytwarzającym oraz odbiorcy odpadów ciąży obowiązek prowadzenia ich ilościowej i jakościowej ewidencji , zgodnie z przyjętą klasyfikacją odpadów oraz listą odpadów niebezpiecznych

• celem ewidencji jest umożliwienie ilościowej i jakościowej kontroli :

• wytwarzanych odpadów

• obrotu i przekształcania odpadów w trakcie ich usuwania do miejsc wykorzystywania lub unieszkodliwiania

• prawidłowości naliczania opłat oraz kar za składowanie odpadów

8. unieszkodliwianie odpadów

• unieszkodliwianie odpadów - polega na poddaniu ich procesom przekształcenia biologicznego , fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia oraz dla środowiska

9. spalanie odpadów

• zakaz spalania odpadów na powierzchni poza obiektami i urządzeniami technicznymi służącymi do termicznego przekształcania odpadów

10. tymczasowe gromadzenie odpadów

- tymczasowe gromadzenie odpadów przeznaczonych do wykorzystania wymaga zezwolenia wójta (burmistrza , prezydenta)




iii składowanie odpadów

1. wyznaczenie miejsca składowania odpadów

• składowiskiem odpadów jest także - wysypisko odpadów komunalnych , wylewisko odpadów ciekłych, zwałowisko mas ziemnych powstających w wyniku realizacji inwestycji bądź prowadzenia eksploatacji kopalin

• składowanie odpadów może odbywać się wyłącznie w miejscu wyznaczonym na ten cel zgodnie z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym

2. zgoda na budowę składowiska odpadów :

• decyzja ustalająca wzzt -

• podejmuje wójt na podstawie mpzp (pod rygorem nieważności musi być zgodna z mpzp)

• uzgadniana z wojewódzkimi inspektorami ochrony środowiska i sanitarnym (inwestycje szczególnie szkodliwe) lub z powiatowym inspektorem sanitarnym (inwestycje mogące pogorszyć stan środowiska)

• wyznaczenie składowiska w pobliżu :

1. lotniska - zgoda organu nadzoru lotniczego

2. obiektów zabytkowych lub na terenie występowania stanowisk archeologicznych - zgoda wojewódzkiego konserwatora zabytków

2. badania geologiczne (hydrogeologiczne oraz geologiczno-inżynierskie ) celem ustalenia przydatności terenu

3. ocena oddziaływania zamierzonej działalności na środowisko

4. pozwolenie na budowę

• projekt przy ubieganiu się o pozwolenie na budowę dla inwestycji :

1. szczególnie szkodliwych dla środowiska - uzgodnienie z wojewodą

2. mogących pogorszyć stan środowiska - uzgodnienie z powiatowym inspektorem sanitarnym

2. pozwolenie na budowę podlega uzgodnieniu z wojewodą oraz wojewódzkim inspektorem sanitarnym

• pozwolenie na budowę składowiska powinno określać :

• warunki techniczne urządzenia składowiska

• sposób jego eksploatacji

• rodzaj składowanych odpadów i technologię składowania

• sposób odprowadzania wód ściekowych

• obowiązki związane z monitoringiem

• obszar ograniczonego użytkowania - może być ustanowiony wokół składowiska odpadów komunalnych

• odpady niebezpieczne - mogą być składowane wyłącznie na wyodrębnionych dla nich składowiskach

3. obowiązki zarządzającego składowiskiem odpadów

• ewidencja ilości i rodzaju składowanych odpadów

• selektywne składowanie odpadów

• utrzymywanie składowiska w sposób zapewniający właściwe funkcjonowanie jego urządzeń , a także zachowanie wymagań bezpieczeństwa oraz ochrony środowiska

• odmowa przyjęcia na składowisko odpadów o stanie niezgodnym z dokumentami wymaganymi przy obrocie odpadami

niedopełnienie obowiązków - decyzja wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska wstrzymująca składowanie odpadów


iv międzynarodowy obrót odpadami

- ustawa o odpadach oraz Konwencja Bazylejska z dnia 22 marca 1989 r. o kontroli transgranicznego przemieszczani i usuwania odpadów niebezpiecznych

1. import odpadów

• bezwzględny zakaz importu odpadów niebezpiecznych - nie dotyczy to jednak odpadów niebezpiecznych przekazywanych do urządzeń odbiorczych w portach , powstałych w trakcie normalnej eksploatacji statków morskich , śródlądowych oraz powietrznych

• import pozostałych odpadów - zezwolenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska

• zezwolenie może być udzielone , jeżeli zaistnieją następujące przesłanki :

• import odpadów ma na celu ich wykorzystanie

• nie ma w kraju możliwych do pozyskania odpadów nadających się do równorzędnego wykorzystania

• importowane odpady oraz sposób ich wykorzystania w kraju nie spowodują wzrostu zagrożenia dla środowiska i nie zwiększą masy składowanych odpadów

• zezwolenie wydawane na czas oznaczony

• odpady określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska mogą być importowane bez zezwolenia

2. eksport i tranzyt odpadów

• wymagane zezwolenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska - przesłanki:

• bezpieczny dla środowiska sposób postępowania z odpadami za granicą

• zgoda państw tranzytu oraz państwa docelowego




v odpady promieniotwórcze

• należy je unieszkodliwić w sposób wykluczające zagrożenie dla ludzi i środowiska

• budowa i eksploatacja składowiska takich odpadów , oprócz decyzji lokalizacyjnej ( wzzt) wymaga zezwolenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego

• zezwolenie wydaje Prezes Agencji Atomistyki

• składowanie w Polsce - Krajowe Sładowisko Odpadów Promieniotwórczych w Różanie




vi czystość i porządek

1. zadania gmin

• ustawa z dnia 13 września 1996 r, o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

• są to zadania własne gminy , podejmowane na jej koszt i odpowiedzialność

• zadania gminy do tworzenia warunków niezbędnych do utrzymania czystości i porządku , np. :

• zapewnianie budowy i utrzymywania składowisk odpadów komunalnych oraz obiektów związanych z ich wykorzystywaniem

• zapobieganie zanieczyszczaniu ulic , placów i terenów otwartych

• ochrona przed bezdomnymi zwierzętami

• budowa i utrzymanie grzebowisk oraz miejsc spalania zwłok zwierząt

• szczególne zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy ustala rada gminy w drodze uchwały , po zasięgnięciu opinii terenowego inspektora sanitarnego

2. obowiązki posiadaczy nieruchomości

• adresatami obowiązków związanych z utrzymaniem czystości i porządku są także właściciele , posiadacze , zarządcy . Powinni oni :

• wyposażyć nieruchomości w urządzenia służące do gromadzenia odpadów komunalnych oraz utrzymywać te urządzenia w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym

• gromadzić w nich powstałe na terenie nieruchomości odpady komunalne , a także usuwać je i unieszkodliwiać

obowiązek oczyszczania ze śniegu , lodu oraz błota i innych zanieczyszczeń chodników położonych wzdłuż nieruchomości

3. czystość i porządek w miejscach publicznych

• obowiązek utrzymania czystości na innych terenach zaliczanych do dróg publicznych - zarząd drogi

• pozostałe tereny - gmina

4. opłaty za usuwanie odpadów komunalnych

• uchwałą rady gminy ustala górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi w zakresie usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych , świadczone przez gminne jednostki organizacyjne oraz przedsiębiorców

5. gminne jednostki organizacyjne i zezwolenie wójta

• usługi w zakresie :

• usuwania , wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych

• prowadzenia działalności ochronnej przed bezdomnymi zwierzętami oraz schronisk dla bezdomnych zwierząt

• grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych

mogą być prowadzone wyłącznie przez gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę , który uzyskał na to zezwolenie wójta

• gminna jednostka organizacyjna pozostaje w strukturze gminy i nie posiada osobowości prawnej - nie potrzebuje zezwolenia

• podjęcie działalności w zakresie prowadzenia schronisk dla zwierząt , grzebania lub spalania zwłok zwierzęcych wymaga zgłoszenia powiatowemu lekarzowi weterynarii , co najmniej na 7 dni wcześniej

6. psy ras agresywnych

• wykaz psów agresywnych ustala rozporządzenie MSWiA

• utrzymywanie psów ras agresywnych wymaga zezwolenia wójta

7. postępowanie ze zwierzętami bezdomnymi

• bezdomne zwierzęta - zwierzęta domowe lub gospodarskie , które uciekły , zabłąkały się lub zostały porzucone przez człowieka , a nie ma możliwości ustalenia ich właściciela lub innej osoby , pod których opieką stale dotąd przebywały

• zapewnienie opieki zwierzętom bezdomnym oraz ich wyłapywanie należy do zadań gminy

• wyłapywanie bezdomnych zwierząt oraz rozstrzyganie o dalszym postępowaniu z nimi może odbywać się wyłącznie na podstawie uchwały rady gminy , po uzgodnieniu z lekarzem weterynarii i zasięgnięciu opinii Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce




IX STANY NADZWYCZJANE , INNE ZAGROŻENIA , URZĄDZENIA I SUBSTANCJE SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE

i stany nadzwyczajne

1. klęski żywiołowe

• stan klęski żywiołowej może zostać wprowadzony tylko drodze rozporządzenia Rady Ministrów na czas nie dłuższy niż 30 dni

• kierownictwo akcją społeczną zwalczania skutków klęski żywiołowej sprawują odpowiednio właściwy wójt , starosta oraz wojewoda

• koordynacją takiej akcji na terenie :

• gmin znajdujących się w jednym powiecie - starosta

• powiatów położonych w jednym województwie - wojewoda

• powiatów znajdujących się w kilku województwach - wojewoda wskazany przez MSWiA

• kilku województw - MSWiA

• konsekwencją wprowadzenia stanu klęski żywiołowej może być wprowadzenie obowiązku niezbędnych świadczeń osobistych i rzeczowych

2. stan wyjątkowy

• ustawa z dnia 5 grudnia 1983 o stanie wyjątkowym

• na czas oznaczony wprowadza go Prezydent RP , na całym terytorium lub na jego części w razie klęski żywiołowej lub zagrożenia bezpieczeństwa państwa

• dokonuje stosowanego ogłoszenia w Dzienniku Ustaw i środkach masowego przekazu

• w razie ogłoszenia stanu wyjątkowego wojewoda może nakazać ewakuację osób , mienia , nakazy i zakazy przebywania




ii zadania Ministra Spraw Wewnętrznych i administracji

• sprawy : ochrony cywilnej , przeciwpożarowej , przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu




iii nadzwyczajne zagrożenie środowiska

• nadzwyczajne zagrożenie środowiska - zagrożenie spowodowane nagłym zdarzeniem nie będącym klęską żywiołową , które może wywołać znaczne zniszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu , stwarzające powszechne niebezpieczeństwa dla ludzi i środowiska

2. instalacje mogące powodować nadzwyczajne zagrożenie środowiska

• instalacja mogąca spowodować nadzwyczajne zagrożenie środowiska - instalacja stacjonarna służąca do produkcji , przetwarzania , sprzedaży , gromadzenia , przesyłania , wykorzystywania , usuwania substancji niebezpiecznych w formie i ilości stwarzającej ryzyko poważnych awarii lub katastrof z udziałem tych substancji

3. gminny plan operacyjno-ratowniczy

• w celu przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska wójt na terenie którego znajduje się instalacja mogąca spowodować nadzwyczajne zagrożenie środowiska występujące poza terenem, do którego podmiot eksploatujący ma tytuł prawny , winien sporządzić plan operacyjno-ratowniczy

• jeśli takie zagrożenie może przekraczać granice gminy plan operacyjno-ratowniczy sporządza wojewoda

• jeśli może przekroczyć granice województwa - Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej




iv zapobiieganie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska i ich usuwanie

1. zadania Inspekcji Ochrony Środowiska

• w celu zapobiegania powstawania nadzwyczajnych zagrożeń środowiska organy Inspekcji Ochrony Środowiska:

• sprawują kontrolę podmiotów , których działalność może stanowić przyczynę zagrożeń

• prowadzą szkolenia w celu zapobieżenia takim zagrożeniom , badają przyczyny powstania i sposoby likwidacji takich zagrożeń

• rozpoznawanie miejscowych zagrożeń jest natomiast zadaniem straży pożarnych

2. zadania wojewody

• wojewoda działając poprzez wojewódzkiego komendanta Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska , w porozumieniu z marszałkiem województwa podejmuje dziania i stosuje środki niezbędne do usunięcia zagrożenia środowiska i jego skutków

• w przypadku bezpośredniego zagrożenia środowiska starosta bądź wójt może wydać właściwemu organowi Inspekcji Ochrony Środowiska polecenie podjęcia działań zmierzających do jego usunięcia

• takie polecenie polega natychmiastowemu wykonaniu

• jeżeli wojewódzki inspektor nie jest w stanie wykonać polecenia bądź narusza ono prawo , winien on natychmiast przedłożyć sprawę Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska




v zadania jednostek ochrony przeciwpożarowej

1. zagrożenia miejscowe

• celem ochrony przeciwpożarowej jest : ochrona życia , zdrowia , mienia podczas walki z pożarami , klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami

2. krajowy system ratowniczo-gaśniczy

• zadania w zakresie ochrony przeciwpożarowej realizują : jednostki straży pożarnych , służby ratownicze i jednostki ratownicze

• krajowy system ratowniczo-gaśniczy - istotny element ochrony przeciwpożarowej, którego organizatorem jest Państwowa Straż Pożarna

• nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego sprawuje MSWiA

• w okolicznościach uzasadnionych stanem wyższej konieczności strażak kierujący akcją może zarządzić :

• ewakuację ludzi i mienia

• wykonywanie prac wyburzeniowych

• wstrzymanie komunikacji w ruchu lądowym

• udostępnienie pojazdów , środków , mienia

• zakaz przebywania osób postronnych

• udzielenie niezbędnej pomocy

• może także odstąpić od zasad działania powszechnie uznanych za bezpieczne




vi trucizny i substancje trujące

1. definicje

• substancje , które w razie przedostania się do organizmu lub stykania się z powierzchnią ciała zagrażają zdrowiu lub życiu ludzi i zwierząt

• podział na - substancje trujące i trucizny ( wykaz ustala Minister Zdrowia w drodze rozporządzenia)

• zezwolenie

• wyrób , import oraz stosowanie trucizn wymagają zezwolenia Ministra Zdrowia lub upoważnionego przez niego organu

• obowiązek prowadzenia ewidencji jakościowej i ilościowej posiadanych trucizn




vii ochrona przed promieniowaniem jonizującym

1. zezwolenia w prawie atomowym

• wszelka działalność związana z wykorzystywaniem energii jądrowej (wytwarzanie , przetwarzanie , obrót , składowanie , transport , stosowanie materiałów jądrowych , budowa , eksploatacja i likwidacja obiektów jądrowych, składowisk odpadów promieniotwórczych) wymaga stosownego zezwolenia

• zezwolenie wydaje Prezes Państwowej Agencji Atomistyki

• przesłanką uzyskania pozwolenia jest spełnienie przez wnioskodawcę wymagań w zakresie bezpieczeństwa jądrowego (ochrony radiologicznej)

2. strefy ochronne

• Prezes PAA tworzy wokół obiektu jądrowego strefę ochronną

• Granice strefy wyznacza się w drodze decyzji o ustaleniu lokalizacji obiektu jądrowego

3. odpowiedzialność za szkody jądrowe

• odpowiedzialność cywilną za szkody jądrowe ponosi podmiot eksploatujący obiekt jądrowy

• odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka - jedynymi przesłankami wyłączającymi : działania wojenne albo wyłączna wina umyślna poszkodowanego

• obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej

• organami dozoru bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej są : Prezes PAA , Główny Inspektor Dozoru Jądrowego , inspektorzy dozoru jądrowego


viii azbest

• zakaz wprowadzania na polski obszar celny , produkcji wyrobów zawierających azbest , a także obrotu azbestem i zawierającymi go wyrobami

• Minister Środowiska ustala wykaz niektórych wyrobów zawierających azbest , dopuszczonych do produkcji lub wprowadzania na polskim obszarze celnym




X OCHRONA ZWIERZĄT

i uwagi ogólne

• podstawowe aspekty ochrony zwierząt :

• humanitarny

• związany z utrzymywaniem zwierząt gospodarskich

• łowiecki i rybacki

• gatunkowy

• weterynaryjny


ii ochrona humanitarna

1. istota ochrony humanitarnej

• ustawa z dnia 21 sierpnia o ochronie zwierząt

• zwierzę jako istota żyjąca , zdolna do odczuwania cierpienia , nie jest rzeczą . Człowiek jest mu winien poszanowanie , ochronę i opiekę . zaś w sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy

• nakaz humanitarnego traktowania wszystkich zwierząt bez względu na ich rodzaj , przeznaczenie , itd.

• Zabronione jest nieuzasadnione lub niehumanitarne zabijanie zwierząt oraz znęcanie się nad nimi

2. odebranie zwierzęcia

• odebranie zwierzęcia - sankcja z tytułu rażącego zaniedbywania lub okrutnego traktowania - na podstawie decyzji wójta

• odebrane zwierzę przekazywane jest do schroniska albo pod opiekę innej osoby lub instytucji

• natychmiastowe wykonanie decyzji - odwołanie w ciągu 3 dni ,. Odpowiedź 7 dni

• w przypadkach niecierpiących zwłoki policjant , inspektor Towarzystwa opieki nad Zwierzętami mogą odebrać zwierzę , zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta , celem wydania przez niego decyzji

3. ogrody zoologiczne

• ogród zoologiczny - odpowiednio urządzony i zagospodarowany teren , który stanowi miejsce życia zwierząt nieudomowionyh i związanej z tym działalności naukowo-badawczej , dydaktycznej i ekspozycyjnej , popularyzatorskiej i rekreacyjnej , wyposażony w niezbędne obiekty i urządzenia

• utworzenie nowego ogrodu wymaga zezwolenia starosty

• wolno utrzymywać wyłącznie zwierzęta urodzone i wychowane w niewoli , pozostałe tylko o tyle , o ile wymaga to dobro osobnika

4. zwierzęta wolno żyjące

• zwierzęta wolno żyjące - stanowią dobro ogólnonarodowe i powinny mieć zapewnione warunki rozwoju oraz swobodnego bytu

• nie dotyczy to zwierząt stanowiących zagrożenie dla życia , zdrowia , lub gospodarki - mogą one być zwalczanie

• warunki , czas i sposoby zwalczania określa rozporządzenie wojewody

5. transport zwierząt

• transport zwierząt winien odbywać się środkami do tego przystosowanymi i w odpowiednich warunkach

• prawidłowo ulokowane , odpowiednia temperatura , wentylacja , przestrzeń , naturalna pozycja

• woda , karma odpoczynek , pomoc weterynaryjna

• odprawa graniczna odbywa się poza kolejnością

6. zabiegi na zwierzętach

• zabiegi lekarsko-weterynaryjne na zwierzętach mogą być prowadzone wyłącznie przez osoby uprawnione w celu :

• ratowania ich życia lub zdrowia

• koniecznego ograniczenia populacji

• prowadzone z zachowaniem koniecznej ostrożności i oględności , by ograniczyć cierpienie i stres

• doświadczenia i testy na zwierzętach są dopuszczalne tylko w razie uzasadnionych potrzeb nauki , dydaktyki w szkołach wyższych lub ochrony zdrowia ludzi bądź zwierząt , o ile celów tych nie można osiągnąć w inny sposób z powodu braku metod alternatywnych

7. komisje etyczne

• potrzeba przeprowadzania doświadczeń i testów podlega opiniowaniu przez Krajową Komisję Etyczną do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach

• Komisje powołuje Przewodniczący Komitetu Badań Naukowych

• Zezwolenie na przeprowadzenie badań wydaje kierownik placówki upoważnionej do przeprowadzenia doświadczenia

• Do doświadczeń należy przede wszystkim używać zwierząt pochodzących z hodowli zwierząt laboratoryjnych - jej prowadzenie wymaga zezwolenia wojewódzkiego lekarza weterynarii

8. uśmiercanie zwierząt

• uśmiercanie zwierząt może być uzasadnione wyłącznie : potrzebą gospodarczą , względami humanitarnymi

• koniecznością sanitarną

• nadmierną agresywnością

• potrzebami nauki

9. ubój w calach gospodarczych

• zwierzę kręgowe w ubojni może zostać uśmiercone tylko po uprzednim pozbawieniu świadomości przez osoby posiadają odpowiednie kwalifikacje




iii ochrona zwierząt gospodarkich

1. zwierzęta gospodarcze

• zwierzę gospodarskie - zwierzę utrzymywane przez człowieka w celach hodowlanych i produkcyjnych (opieka , właściwe warunki bytowania)


iv gospodarowanie zwierzętami lownymi

1. gospodarka łowiecka

• wykaz zwierząt łownych ustala Minister Środowiska w drodze rozrządzenia

• zwierzęta łowne w stanie wolnym , jako dobro ogólnonarodowe , stanowią własność Skarbu Państwa

• celem prawa łowieckiego jest ochrona zwierzyny i gospodarowanie nią , zgodnie z zasadami ekologii oraz racjonalnej gospodarki rolnej , leśnej i rybackiej

2. obwody łowieckie

• gospodarkę łowiecką należy prowadzić w obwodach łowieckich

• obwód łowiecki - obszar gruntu o ciągłej powierzchni nie mniejszej niż 3 000 ha , w obrębie którego istnieją warunki do prowadzenia łowiectwa

• tworzy je wojewoda w drodze rozporządzenia

• obwody łowieckie są przedmiotem dzierżawy przez jednostki organizacyjne Polskiego Związku Łowieckiego

• wydzierżawiającymi obwody łowieckie są :

• starosta - dla obwodów polnych (gdy grunty leśne stanowią poniżej40 % powierzchni)

• dyrektor regionalny Lasów Państwowych - dla obwodów leśnych(gdy grunty leśne stanowią powyżej 40 % powierzchni)

3. plany łowieckie

• obowiązkiem dzierżawcy obwodu łowieckiego jest prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej , zgodnie z umową dzierżawy i planami łowieckimi :

• wieloletnie - ustala dyrektor regionalny Lasów Państwowych w porozumieniu z wojewodami i Polskim Związkiem Łowieckim

• roczne - zatwierdzane przez nadleśniczych

• plany łowieckie winny określać - ocenę zwierzyny występującej w obwodzie łowieckim , zamierzenia w zakresie jej pozyskiwania oraz konieczne zabiegi ochronne , w tym związane ze zwalczaniem kłusownictwa , dokarmianiem zwierząt i zwalczanie szkodników

• zwierzyna pozyskana w obwodzie łowieckim staje się własnością dzierżawcy (zarządcy) obwodu

4. koncesje

• koncesja Ministra Środowiska jest wymagana na działalność gospodarczą w zakresie obrotu :

• zwierzyną żywą w kraju i zagranicą

• tuszami zwierzyny i ich częściami w kraju i zagranicą

• sprzedaż usług turystycznych obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemcu i polowania za granicą

• wymóg złożenia zabezpieczenia i prowadzenia ewidencji skupu , stosowania wymagań weterynaryjnych

5. wykonywanie polowania

• polowanie - dozwolony prawem sposób pozyskiwania zwierzyny (tropienie , strzelanie z myśliwskiej broni palnej )

• dozwolone tylko za zgodą dzierżawcy obwodu

• mogą je wykonywać wyłącznie :

• członkowie PZŁ legitymujący się uprawnieniami

• cudzoziemcy nie będący członkami PZŁ, którzy wykupili prawo polowania u koncesjonowanego przedsiębiorcy bądź uzyskali zezwolenie Ministra Środowiska

• polowanie jest dozwolone tylko w ustalonych okresach , w sposób określony przepisami

6. odstrzał redukcyjny

• odstrzał redukcyjny - w razie nadmiernego zagęszczenia zwierzyny , zagrażającego trwałości lasu , dyrektor regionalny Lasów Państwowych w drodze decyzji nakazuje dzierżawcy ten obowiązek

7. posiadanie i hodowla chartów

• ustawa zabrania chowu i hodowli zamkniętej zwierząt łownych

• wyjątek - bażanty oraz zwierzęta uznane za gospodarskie na podstawie odrębnych przepisów

• posiadanie i hodowla chartów wymaga zezwolenia starosty

8. szkody łowieckie

• szkodami łowieckimi są te , które zostały wyrządzone :

• w uprawach rolnych przez dziki , łosie , jelenie , daniele i sarny

• przy wykonywaniu polowania

• odpowiedzialność z tego tytułu ponoszą dzierżawcy obwodów . w niektórych przypadkach ulega ona wyłączeniu : w płodach rolnych zebranych po terminie , w płodach złożonych w sterty , stogi i kopce w bezpośrednim sąsiedztwie lasu

• za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną odpowiada Skarb Państwa

9. straż łowiecka

• Straż Łowiecką tworzą :

• Państwowa Straż Łowiecka

• Strażnicy łowieccy, zatrudnieni przez dzierżawców obwodów

- zadaniem straży łowieckiej jest kontrola przestrzegania prawa łowieckiego , zwłaszcza ochrona przyrody, zwalczanie kłusownictwa i szkodnictwa leśnego , zwalczanie przestępstw , i wykroczeń łowieckich , a także kontrola legalności skupu i obrotu wypoczynkowego




v podstawy gospodarki rybackiej

1. amatorski połów ryb

• ustawa o rybactwie śródlądowym

• wprowadzenie gatunków ryb niewystępujących w Polsce wymaga zezwolenia Ministra właściwego ds. rolnictwa

• chów hodowlę i połów ryb może prowadzić uprawniony posiadacz gruntu pod wodami stojącymi , a na wodach płynących - ten kto uzyskał pozwolenie wodnoprawne wód dla celów rybackich

• w granicach wód płynących , stanowiących własność Skarbu Państwa , wojewoda wyznacza obwodu rybackie , obręby hodowlane i ochronne

• obowiązkiem uprawnionego jest prowadzenie w obwodzie rybackim racjonalnej gospodarki polegającej na wykorzystaniu produkcyjnych wód godnie z operatem rybackim amatorski połów ryb - pozyskiwani ich kuszą lub wędką

• może go uprawiać osoba posiadająca odpowiednią kartę łowiectwa podwodnego lub wędkarska m a jeżeli połów odbywa się na wodach uprawnionego do rybactwa - w zasadzie także zezwolenie na to.

2. kontrola

- kontrola przestrzegania umów - Państwowa Straż Rybackiej (ustawa , Państwowa Straż Rybacka


vi ochrona gatunkowa zwierząt

1. istota ochrony gatunkowej

• zabezpieczenie dziko wstępujących zwierząt , a w szczególności gatunków rzadkich lub zagrożonych wyginięciem , jak też zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej

• w drodze rozporządzenia ministra Środowiska określającego wykaz gatunków zwierząt objętych taką ochroną , a także związane z nią nakazy (zakazy)zachowania się

• jeżeli określony gatunek nie został objęty ochrona gatunkową przez Ministra Środowiska , na terenie województwa może to uczynić wojewoda , a na terenie gminy rada

2. wyłączenie rygorów ochronnych

• zabronione jest , bez wymaganego zezwolenia , przetrzymywanie, obrót oraz przewożenie przez granice państwa zwierząt , ich części i produktów pochodnych , podlegających ograniczeniom na podstawie umów międzynarodowych , których RP jest stroną




XI EKONOMICZNE INSTRUMENTY OCHRONY ŚRODOWISKA

i opłaty

1. opłaty w zakresie gospodarki gruntami rolnymi (leśnymi)

• do opłat z tytułu wyłączenia z produkcji rolnej większości użytków rolnych (leśnych) zalicza się :

• należność -

1. ma charakter jednorazowy i ustalana jest wedle stawek określonych ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych

2. zależnie od klasy gruntu ustala się ją jako ekwiwalent ustalonej ilości ton żyta dla gruntów rolnych bądź m3 drewna tartacznego iglastego dla gruntów leśnych , pomniejszony o wartość rynkową gruntu ; jest płatna do 60 dni od daty ostateczności decyzji wyłączeniowej

• opłaty roczne -

1. w przypadku wyłączenia trwałego - wynoszą 10 % należności i są uiszczane przez 10 lat,

2. w przypadku wyłączenia nietrwałego - przez jego okres , nie dłużej jednak niż przez 20 lat , ustalanymi w oparciu o cenę żyta (dla gruntów rolnych) lub m3 drewna tartacznego

3. odszkodowanie za przedwczesny wyrąb drzewostanu - w przypadku gruntów leśnych ; ustala się je w wysokości różnicy pomiędzy spodziewaną wartością drzewostanu w wieku rębności , określanym w planie urządzenia lasu , a wartością w chwili jego wyrębu

• w razie zbycia gruntów objętych decyzjami wyłączeniowymi , bez względu na to , czy zostały już wyłączone z produkcji rolnej (leśnej) , obowiązek uiszczenia należności i opłat spoczywa na nabywcy

• w razie wyłączenia gruntów z produkcji rolnej niezgodnie z ustawą starosta wymierza należność w podwójnej wysokości

• wyłączenie z produkcji gruntów przeznaczonych w planie miejscowym na cele nierolnicze (nieleśne) bez wymaganej decyzji starosty powoduje podwyższenie należności o 10%

• jeżeli w ciągu 5 lat od zakończenia działalności rekultywacja gruntów nie zostanie zakończona , opłata roczna ulega podwyższeniu o 200 %

2. opłaty za emisję zanieczyszczeń do powietrza

• opłaty za wprowadzanie substancji zanieczyszczających do powietrza obciążają jednostki organizacyjne

• opłata stanowi iloczyn ustalonej stawki , rodzaju oraz ilości substancji wprowadzonej do powietrza

• stosownych obliczeń , w oparciu o stawki określone w rozporządzeniu RM , jednostki organizacyjne dokonują we własnym zakresie , a następnie w cyklach kwartalnych wnoszą je bez wezwania na rachunek urzędu marszałkowskiego , właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska

• obowiązek prowadzenia aktualizowanej kwartalnie ewidencji zawierającej wykaz rodzajów i ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza

• jeden egzemplarz wykazu należy przedstawić marszałkowi województwa

• niedopełnienie obowiązku wniesienia opłaty , brak stosownego wykazu określającego wielkości emisji bądź jego nierzetelność uzasadniają dokonanie wymiaru opłaty z urzędu , w drodze decyzji marszałka województwa

• jeżeli jednostka organizacyjna nie posiada wymaganej decyzji emisyjnej , należne od niej opłaty ulegają podwyższeniu o 500 %

• obowiązek wniesienia opłaty przedawnia się z upływem 5 lat od końca roku , w którym upłynął termin zapłaty

• opłaty niezapłacone w terminie podlegają ściągnięciu w drodze postępowania egzekucyjnego w administracji

• wpływy z tytułu opłat stanowią dochód funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej

3. opłaty w zakresie gospodarki zasobami geologicznymi

• opłata eksploatacyjna

• opłatę eksploatacyjną ponosi przedsiębiorca wydobywający kopaliny

• wysokość - iloczyn wydobytej kopaliny , ustalonej stawki oraz ceny sprzedaży

• stawki opłat określa rozporządzenie RM - nie mogą one być wyższe niż 10 % ceny sprzedaży wydobytej kopaliny

• ustalone w ten sposób stawki (stawki podstawowe) mogą ulec zróżnicowaniu do 50%

• o zróżnicowaniu stawki rozstrzyga organ koncesyjny w drodze decyzji

• w postępowaniu o podwyższenia stawki może na prawach strony uczestniczyć gmina ; obniżka wymaga opinii zarządu gminy

• jeżeli kopalina przed wprowadzeniem jej do obrotu wymaga poddania przeróbce , opłatę wymierza się od ilości oraz ceny surowca wzbogaconego lub uszlachetnionego

• wymiaru opłaty eksploatacyjnej w drodze decyzji dokonuje organ koncesyjny , na podstawie kwartalnych sprawozdań przedstawianych mu przez przedsiębiorcę , a w razie ich nierzetelności lub braku - na podstawie własnych ustaleń

• opłata quasi-eksploatacyjna

• przedsiębiorca , który uzyskał koncesję na działalność inną niż polegająca na wydobywaniu kopalin wnosi opłatę quasi-eksploatacyjną (zw. Opłatą koncesyjną)

• jej wysokość ustala koncesja , zależnie od wielkości objętego nią obszaru , czasu obowiązywania koncesji oraz szkodliwości zamierzonej działalności dl środowiska

• nie ma opłat od prac geologicznych nie podlegających koncesjonowaniu tj. prowadzonych na podstawie zatwierdzonego projektu prac geologicznych

• wpływy z tytułu obu opłat stanowią w 60% dochód gminy , na terenie której jest prowadzona działalność objęta koncesją , a w 40 % dochód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

• w razie prowadzenia omawianych rodzajów działalności w obrębie wód morskich RP całość wpływów stanowi dochód NFOŚGW

• opłata eksploatacyjna i quasi-eksploatacyjna są daninami publicznymi , o charakterze zbliżonym do opłat za korzystanie ze środowiska

4. opłaty za usuwanie drzew (krzewów)

• opłata ustalana przy udzielaniu zezwolenia , w oparciu o wskaźniki określone rozporządzeniem Rady Ministrów

• stawka zależy od rodzaju drzewa oraz grubości jego pnia mierzonego na wysokości 130 cm , w odniesieniu do krzewów zależy od wielkości porośniętej powierzchni

• wolne od opłaty jest usuwanie drzew nie wymagających zezwolenia

• wolne od opłat jest także usuwanie drzew , mimo obowiązku posiadania zezwolenia w przypadku drzew i krzewów :

• na których usunięcie zezwolono osobie fizycznej

• usuwanych w związku z wykonywaniem i utrzymaniem urządzeń melioracyjnych ( po uzgodnieniu a wojewodą)

• usuwanych w związku z odnową na nieruchomościach wpisanych o rejestru zabytków

• których usunięcie jest niezbędne ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa ludzi

• usuwanych w związku z modernizacją dróg publicznych

• posadzonych czasowo na terenach przeznaczonych w planie miejscowym na cele nieprzewidujące zad rzewień

• w związku z ochroną przeciwpowodziową

• obumarłych

• jeżeli zezwolenie na usunięcie drzewa przewiduje przesadzenie go na inne miejsce , wójt odracza jednostce organizacyjnej obowiązek wniesienia opłaty , na okres 2 lat . Jeżeli przesadzone drzewa zachowały w tym czasie żywotność to opłata podlega umorzeniu

• obowiązek wniesienia opłaty przedawnia się z upływem 5 lat od końca roku w którym upłynął termin zapłaty

• całość wpływów z tytułu tych opłat jest dochodem gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej

5. opłaty za szczególne korzystanie z wód

• szczególne korzystanie z wód oraz korzystanie ze stanowiących własność Skarbu Państwa urządzeń wodnych obciążone jest opłatami

• opłaty z tytułu :

• poboru wód

• odprowadzania ścieków do wód (ziemi)

• korzystania z urządzeń wodnych

• wydobywania minerałów spod wód

• rozporządzenie zwalnia od opłat :

• pobór niektórych wód wykorzystywanych zwrotnie

• przeznaczonych na zaopatrzenie jednostek organizacyjnych straży pożarnej

• stawki opłat za pobór wód zależą od - rodzaju wód (powierzchniowe , podziemne) celu jej poboru oraz miejsca wykorzystania

• opłaty za ścieki zależą od - rodzaju ścieków od zawartych w nich ładunków zanieczyszczeń , rodzaju działalności powodującej powstawanie ścieków , sposobu oraz miejsca odprowadzania

• wymiaru opłat dokonuje wojewoda w drodze decyzji w oparciu o informację przedstawioną mu do 31 stycznia każdego roku za rok uprzedni

• informacja powinna zawierać dane o ilości pobranej wody , celach jej wykorzystania , ilości , rodzaju i przeciętnym składzie ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi

• jeśli zakład nie złoży wymaganej informacji lub jest ona nierzetelna wojewoda podejmuje decyzję na podstawie własnych ustaleń

• opłaty za korzystanie ze stanowiących własność Skarbu Państwa urządzeń wodnych służących do uprawiania żeglugi , a także za wydobywanie z tych wód żwiru , piasku i kamienia pobierają okręgowe dyrekcje gospodarki wodnej

• wpływy z tytułu omawianych opłat stanowią dochód funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej

6. opłaty za składowanie odpadów

• umieszczanie odpadów na składowiskach podlega obowiązkowi opłatowemu

• wysokość opłat zależy od - rodzaju odpadu i czasu składowania

• wolne od opłat jest - składowanie odpadów komunalnych oraz niektórych innych , zwolnionych rozporządzeniem Rady Ministrów

• stawki opłat ustala rozporządzenie Rady Ministrów

• rodzaje opłat : jednorazowe i całoroczne (do czasu zakończenia składowania)

• podstawą ustalania opłaty jest - ewidencja prowadzona przez wytwarzającego odpady , który w terminie do 31 stycznia za rok poprzedni powinien przedstawić stosowną informację marszałkowi województwa oraz wójtowi

• wytwarzający odpady sam ustala ich wysokość i w terminie do końca lutego wnosi opłatę na rachunek urzędu marszałkowskiego , za rok poprzedni

• w razie składowania przez niepełny rok kalendarzowy , opłatę nalicza się w wysokości 1/12 opłaty ustalonej przy zastosowaniu stawki rocznej za każdy pełny miesiąc kalendarzowy

• jeżeli wytwarzający odpady nie wniósł wymaganej opłaty bądź wniósł ją w nienależytej wysokości , jej wymiaru w drodze decyzji dokonuje marszałek województwa , stosując stawki podwyższone o 100%

• jeżeli odpady pochodzą z inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska wymiaru opłaty dokonuje wojewoda

• wpływy z tytułu opłaty stanowią dochód funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej




ii kary pieniężne

1. kary pieniężne za zanieczyszczanie powietrza niezgodne z decyzją emisyjną

• wymiaru kary dokonuje - wojewódzki inspektor ochrony środowiska

• szczegółowe zasady wymierzania kary reguluje rozporządzenia Rady Ministrów

• podstawą wymierzenia kary są - pomiary przeprowadzane przez wojewódzkiego inspektora bądź przez jednostkę organizacyjną zobowiązaną do prowadzenia takich pomiarów

• po stwierdzeniu przekroczeń wojewódzki inspektor określa w drodze decyzji termin rozpoczęcia naliczania kary oraz jej godzinowy wymiar

• karę wymierza się w wysokości - 10-krotnej stawki za emisję zanieczyszczeń do powietrza

• o ile przekroczenia trwają nieprzerwanie przez 3 kolejne lata , stawka kary podlega podwojeniu

• po stwierdzeniu , że przekroczenie ustało wojewódzki inspektor dokonuje wymiaru kary łącznej

• jeżeli przekroczenie nie ustało do końca roku kalendarzowego , wymiaru kary łącznej dokonuje się na dzień 31 grudnia , a od nowego roku nalicza się nową stawkę godzinową ; wykonaniu podlega dopiero decyzja o karze łącznej

• na wniosek ukaranego , realizującego terminowo inwestycje , których wykonanie w czasie nie dłuższym niż 5 lat zapewni usunięcie przyczyn wymierzenia kary , termin jej płatności może zostać odroczony do 5 lat

• w razie terminowego wykonania i oddania do użytku inwestycji tych inwestycji odroczoną karę zmniejsza się o wydatkowaną na nią kwotę środków własnych ukaranego - w przeciwnym razie karę podwyższa się o 50% i podlega ona niezwłocznemu wykonaniu

• decyzję w sprawach odroczenia i rozłożenia kary na raty podejmuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska

• wojewódzki inspektor prowadzi powszechnie dostępny rejestr kar , decyzji o odroczeniu oraz rozłożeniu na raty

2. kary pieniężne za przekroczenie dopuszczalnej emisji hałasu

• wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierza ją jednostce organizacyjnej za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu , ustalonego decyzją

• stawki kar ustala rozporządzenie Rady Ministrów

• zamiast kary godzinowej ustala się karę dobową

3. kary pieniężne za naruszenie niektórych wymagań prawa geologicznego i górniczego

• za wydobywanie kopalin bez wymaganej koncesji bądź z rażącym naruszeniem jej warunków - organ koncesyjny wymierza karę pieniężną w wysokości od dwu do dziesięciokrotnej wartości wydobywanych kopalin

• w razie wykonywania pozostałych prac koncesjonowanych bez wymaganej koncesji lub z rażącym jej naruszeniem organ koncesyjny wymierza karę w oparciu o stawki ustalone w rozporządzeniu Rady Ministrów

4. kary pieniężne za usuwanie (niszczenie) zieleni

• za zniszczenie zieleni bądź drzew i krzewów , spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych , wykorzystaniem sprzętu mechanicznego , urządzeń technicznych , zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy - karę w drodze decyzji wymierza wójt (burmistrz , prezydent) , stosownie do zasad ustalonych rozporządzeniem Rady Ministrów , i określonych tam stawek

• wymiary kary dokonuje się zależnie od - rodzaju i powierzchni zieleni bądź gatunku , rodzaju , odmiany drzewa i obwodu jego pnia

• stawki kar na obszarach ochrony uzdrowiskowej , zieleni miejskiej , a także nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków ulegają podwojeniu

• jeżeli ukarany podjął działania w celu zachowania żywotności uszkodzonego drzewa i w ciągu 2 lat zachowały one żywotność , karę ustala się po upływie tego okresu w wysokości 1% stawki

• kary dla osób fizycznych nie będących jednostkami organizacyjnymi ustala się w wysokości 10 % stawki ustalonej rozporządzeniem

• wpływy z tytułu kar w całości stanowią dochód gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej

5. kary pieniężne za naruszenie niektórych wymagań prawa wodnego

• przedmiotem kary pieniężnej jest :

• wprowadzanie do wód (ziemi) ścieków nieodpowiadających wymaganym warunkom

• pobór wód w ilości większej niż ustalona w pozwoleniu wodnoprawnym

• za piętrzenie wód wyższe od dozwolonego

• karę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska

• kary za ścieki odprowadzane bez pozwolenia wodnoprawnego wymierza się za :

• cały zawarty w nich ładunek zanieczyszczeń

• przekroczenie dozwolonych ich wskaźników (temperatura , odczyn , zawartych sztucznych substancji promieniotwórczych)

• podstawę stwierdzenia przekroczenia tych warunków stanowią wyniki trzykrotnych pomiarów

• po stwierdzeniu naruszenia wymaganych warunków wojewódzki inspektor w drodze decyzji wymierza karę dobową - nie podlega ona jeszcze wykonaniu

• łączną karę pieniężną wymierza się po ustaniu przyczyny wymierzenia kary dobowej , nie później niż na dzień 31 grudnia danego roku

• wykonaniu podlega dopiero decyzja o karze łącznej

• na wniosek ukaranego termin płatności kar może być odroczony lub kara może ulec rozłożeniu na raty , na czas do 5 lat

• wpływy z tego tytułu przeznaczane są na Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej , wojewódzkie oraz gminne fundusze

6. kary pieniężne za niewłaściwe składowanie odpadów

• za składowanie odpadów w miejscach na ten cel nieprzeznaczonych lub niezgodnie z wymagania i określonymi decyzją organu właściwego w sprawach nadzoru budowlanego o pozwoleniu na budowę składowiska odpadów , wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierza karę pieniężną

• ukaranym może być : wytwarzający odpady , odbiorca lub inna jednostka organizacyjna

• karę wymierza się w zależności od rodzaju i ilości odpadów

• dobowa stawka kary wynosi 5% stawki opłaty za każdą rozpoczętą ton ę składowanych odpadów

• kara ulega zwiększeniu o 100% w razie wyrzucenia bądź wylania odpadów :

• do wód powierzchniowych , podziemnych , morskich

• nad brzegami zbiorników wodnych

• na terenach parków narodowych i rezerwatów przyrody

• na terenach leśnych albo uzdrowiskowych

• kara ma charakter kroczący -

• za każdą dobę od dnia stwierdzenia nielegalnego składowania wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierza tzw. Karę dobową - decyzja w tej sprawie nie podlega wykonaniu

• ilość dób nielegalnego składowania mnoży się przez ustaloną karę dobową , co prowadzi do wymierzenia kary łącznej , nie dłużej niż za okres do końca roku kalendarzowego - wykonaniu podlega dopiero decyzja o karze łącznej

• wpłata kary następuje na rachunek redystrybucyjny urzędu marszałkowskiego , właściwego na miejsce składowania odpadów

• wpływy z tego tytułu stanowią dochody NFOŚGW a także funduszy wojewódzkich i gminnych




XII FINANSOWANIE OCHRONY ŚRODOWISKA

i fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej

1. struktura NFOŚGW oraz funduszy wojewódzkich

• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz fundusze wojewódzkie - posiadają osobowość prawną wynikającą wprost z ustawy

• Pozostałe fundusze (powiatowe i gminne) nie posiadają osobowości prawnej

• Organami NFOŚGW oraz funduszy wojewódzkich są : rady nadzorcze i zarządy

• Nadzór nad działalnością : odpowiednio Minister Środowiska i wojewodowie

• rada nadzorcza NFOŚGW

• strukturę i skład ustala Minister Środowiska

• skład 13-15 osób w tym : 2 przedstawicieli ogólnopolskiej reprezentacji gmin oraz 1 przedstawiciel pozarządowych organizacji ekologicznych

• rada nadzorcza wojewódzkiego funduszu :

• powołuje zarząd województwa

• skład : przedstawiciel wojewody , Narodowego Funduszu , przedstawiciele sejmiku województwa , eksperci z dziedziny ochrony środowiska i gospodarki wodnej , przedstawiciel pozarządowych organizacji ekologicznych

• zadania rad nadzorczych :

• ustalanie kryteriów wyboru przedsięwzięć finansowanych ze środków funduszu

• kontrola działalności funduszy i składanie odpowiednich sprawozdań (MŚ bądź zarządowi województwa)

• skład zarządów funduszy : prezes i jego zastępcy powołani na wniosek rad nadzorczych przez MŚ lub zarząd województwa

• zadania zarządów funduszy :

• opracowywanie projektów planów przedsięwzięć

• gospodarowanie środkami finansowymi

• opracowywanie analiz i ocen ekologicznej efektywności funkcjonowania funduszy

• składanie sprawozdań radom nadzorczym

• statut funduszu - określa szczegółowy zasady , organizację i tryb działania funduszu ( nadaje MŚ lub zarząd województwa)

• informacje o działalności Narodowego Funduszu i funduszy wojewódzkich MŚ corocznie przedkłada Radzie Ministrów

2. dochody funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej

• dochodami funduszy są wpłaty z tytułu opłat i kar pieniężnych ustalanych na podstawie :

• ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska - za usuwanie drzew , niszczenie zieleni , przekroczenie emisji hałasu , emisję zanieczyszczeń do powietrza

• prawa wodnego - za szczególne korzystanie z wód

• ustawy o odpadach - za składowanie odpadów

• prawa geologicznego i górniczego - za wydobywanie kopalin oraz wykonywanie innej działalności koncesjonowanej

• kryteria podziału środków zależą od rodzaju działalności oraz prowadzącego je podmiotu

• dochodami funduszy mogą być nadto :

• wpływy z przedsięwzięć na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej

• dobrowolne wpłaty , darowizny , zapisy

• środki z emisji obligacji , zaciągania kredytów i zysków z przedsięwzięć na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej

• MŚ w terminie do końca I kwartału corocznie ogłasza w MP średnią krajową dochodów gminnych i powiatowych funduszy osiągniętą w roku poprzednim

• Gminy i powiaty w których dochody funduszy są większe niż 15-krotność średniej krajowej dochodów z roku poprzedniego przypadających na 1 mieszkańca . liczonej odpowiednio dla gmin i powiatów , przekazują nadwyżkę dochodów do właściwego funduszu wojewódzkiego

3. cele działania funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej

• cele działania - gromadzenie środków finansowych służących finansowaniu ochrony środowiska i gospodarki wodnej w celu realizacji zasady zrównoważonego rozwoju :

• edukacja ekologiczna , propagowanie działań proekologicznych

• urządzenie i utrzymanie terenów zieleni , ochrona lasów , przyrody

• wspieranie działań zapobiegających powstawaniu zanieczyszczeń

• zapobieganie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska

4. przeznaczenie środków funduszu gminnego

• przeznaczenie środków funduszy gminnych i powiatowych :

• edukacja ekologiczna i propagowanie działań proekologicznych

• wspomaganie systemów kontrolno-pomiarowych

• urządzanie i utrzymywanie terenów zieleni , parków gminnych

• wspieranie działań zapobiegających powstawaniu zanieczyszczeń i odpadów

• profilaktyka zdrowotna dzieci na obszarach szczególnej ochrony środowiska

• środki zgromadzone na funduszach powiatowych i gminnych są ich własnością

• zasady ich wykorzystywania określają przepisy dotyczące ich gospodarki finansowej




ii fundusz ochrony Gruntów Rolnych

• powstał na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych - Nie ma osobowości prawnej

• zasady jego funkcjonowania ustala minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

• Dziali się na : fundusz centralny i terenowy

• Dochodami funduszu są związane z wyłączeniem z produkcji gruntów rolnych :

• Należności

• Opłaty roczne

• Opłaty z tytułu niewykonania obowiązku zdjęcia i wykorzystania próchniczej warstwy gleby

• Podwyższone opłaty i należności oraz opłaty roczne z tytułu :

1. Niezgodnego z prawem wyłączenia gruntu z produkcji

2. Niezakończenia rekultywacji w terminie 5 lat od zaprzestania działalności powodującej degradację gruntu rolnego

• Środki tego funduszu przeznacza się na :

• Ochronę , rekultywację i poprawę jakości gruntów rolnych

• Wypłatę niektórych odszkodowań na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych




iii fundusz leśny

• utworzony na podstawie ustawy o lasach , jednakże wyłącznie w Lasach Państwowych

• nie posiada osobowości prawnej

• jego środkami dysponuje Dyrektor Generalny Lasów Państwowych

• dochodami funduszu są :

• odpis od wartości sprzedanego drewna , obciążający koszt nadleśnictw

• należności , opłaty i kary związane z wyłączeniem z produkcji gruntów leśnych

• odszkodowania z tytułu szkód wyrządzonych w lasach

• środki funduszu przeznacza się dla nadleśnictw na wyrównanie niedoborów powstających przy realizacji gospodarki leśnej , badania naukowe , sporządzanie planów urządzenia lasów




iv miektóre pozostałe sposoby finansowania ochrony środowiska

• Fundacja Ekofundusz utworzona w 1992 r przez Ministra Finansów

• Linie kredytowe Banku Ochrony Środowiska

• Środki pomocowe Unii Europejskiej :

• ISPA - fundusz modernizacji infrastruktury ochrony środowiska

• SAPARD - instrument wsparcia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich

• PHARE 2000 - dostosowanie praw do wymagań Unii




XIII NIEKTÓRE RODZAJE ODPOWIEDZIALNOŚCI Z TYTUŁU NARUSZENIA WYMAGAŃ OCHRONY ŚRODOWISKA

i odpowiedzialność cywilna

1. pojęcie szdoky

• odpowiedzialność cywilnoprawna obejmuje przede wszystkim :

• obowiązek zapobieżenia szkodzie ,

• naprawy wyrządzonej szkody ,

• poniesienia konsekwencji wpływu rozwiązań ochronnych na wartość nieruchomości

• szkoda - uszczerbek majątkowy w prawem chronionych dobrach należących do poszkodowanego (wierzyciela) , za które odpowiedzialność ponosi inny podmiot (dłużnik)

• pomiędzy szkodą a zdarzeniem (działaniem , zaniechaniem ) musi zachodzić normalny związek przyczynowy

• zawinione zachowanie się dłużnika (odpowiedzialność zna zasadzie winy)

• ruch prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa lub zakładu ( odpowiedzialność na zasadzie ryzyka)

• do kluczowych podstaw odpowiedzialność należą wina i ryzyko

2. wina i ryzyko jako podstawy odpowiedzialności

• odpowiedzialność na zasadzie winy :

• art. 415 kc - kto ze swej winy wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia

• odpowiedzialność wymaga wykazania winy

• małe znaczenie dla ochrony środowiska - często szkoda jest następstwem zachowań dozwolonych (np. w ramach decyzji emisyjnej)

• odpowiedzialność na zasadzie ryzyka :

• art. 435 kc - prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkody na osobie lub mieniu , wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa , chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej , za które nie ponosi odpowiedzialności

• poszkodowany nie musi wykazywać winy dłużnika - wystarczy wykazanie związku przyczynowego między szkodą a ruchem przedsiębiorstwa

3. sposób naprawy szkody

• o sposobie naprawienia szkody zasadniczo decyduje poszkodowany

• restytucja naturalna - przywrócenie stanu poprzedniego

• restytucja pieniężna - zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej

• jeżeli restytucja naturalna byłaby niemożliwa albo pociągałaby za sobą nadmierne trudności lub koszty , wierzyciel może domagać się wyłącznie restytucji pieniężnej

4. roszczenie prewencyjne

• roszczenie prewencyjne - podjęcie odpowiednich kroków zmierzających do zapobieżenia szkodzie

• skuteczne działania prewencyjne oznaczają , że w ogóle nie dochodzi do powstania uszczerbku na środowisku

• art439 kc - ten , komu z powodu zachowania się innej osoby zagraża bezpośrednio szkoda może żądać , aby osoba ta podjęła środki niezbędne do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa , a w razie potrzeby , by dała odpowiednie zabezpieczenie

• właściciel nieruchomości , z której korzystanie jest połączone z uciążliwościami powodowanymi naruszeniem przepisów o ochronie środowiska , może od sprawcy domagać się zaniechania tych naruszeń

• w razie oddalenia roszczeń może domagać się wykupu bądź zamiany nieruchomości

5. tryb rozstrzygania sporów

• roszczenia odszkodowawcze i prewencyjna mają charakter cywilnoprawny i orzekają o nich sądy powszechne

6. roszczenia w razie niektórych , tzw. ograniczeń prawa własności

• wymogi ochrony środowiska mogą uzasadniać potrzebę ograniczeń własności , jednakże w stopniu nie naruszającym istoty tego prawa

• dla ochrony środowiska jako celu publicznego jest dopuszczalne wywłaszczenie

• odszkodowanie z tytułu ustanowienia takich ograniczeń przysługuje jednak tylko wówczas , gdy przewiduje to wyraźnie przepis prawa


ii odpowiedzialność administracyjnoprawna

• nadrzędność organu administracji publicznej nad stroną stosunku administracyjnoprawnego

• każde władcze działanie organu administracji publicznej w sferę postępowania podmiotu prawa musi mieć swoją podstawę w akcie rangi ustawowej

• zakres i s

• formy działania organów administracyjnych :

• ustalanie określonych nakazów i zakazów zachowania się

• zakres i sposób dozwolonego oddziaływania na środowiska (wykorzystywania jego elementów) przeważnie wymaga stosownej decyzji organu administracji publicznej

• sprawowanie nadzoru - ustalona prawem kompetencja do badania zgodności postępowania strony z ustalonym przez prawo wzorcem i orzekania o konsekwencjach stwierdzonych uchybień

1. decyzje naprawcze - uwzględniające interes społeczny , istniejący stan zniszczeni lub zagrożenia środowiska oraz faktyczne możliwości jej wykonania

2. decyzja wstrzymująca działalność naruszającą wymagania środowiska czy dla niego uciążliwej

3. decyzje interwencyjne - unieruchomienie maszyny , czasowe wstrzymanie działalności (rygor natychmiastowego wykonania)




iii przestępstwa i wykroczenia przeciwko środowisku

• cywilno- i administracyjnoprawne instrumenty ochrony środowiska niekiedy są niewystarczające

• dotyczy zwłaszcza sytuacji , w których wielkość naruszenia wymagań przesądza o konieczności zastosowania represji karnej

• świadomość poniesienia sankcji karnej może niekiedy okazać się znaczącym czynnikiem powstrzymującym potencjalnych sprawców od naruszenia nakazów ochronnych

2. przestępstwa

• odpowiedzialną z tytułu przestępstwa może być wyłącznie osoba fizyczna

• o odpowiedzialności karnej orzeka wyłącznie sąd w trybie skargowym tj na podstawie aktu oskarżenia wniesionego przez prokuratora , wyjątkowo przez pokrzywdzonego

• przestępstwa dzielą się na zbrodnie i występki

• środki karne - przepadek przedmiotów , obowiązek naprawienia szkody , nawiązka na cel związany z ochroną środowiska

• niektóre przestępstwa przeciwko środowisku :

• powodowanie zanieczyszczeń - nawet przestępstwo potencjalnego zagrożenia (realne prawdopodobieństwo powstania skutku)

• związane z odpadami i substancjami związane z materiałami jądrowymi i źródłami promieniowania jonizującego

• brak dbałości o urządzenia ochronne

• naruszenia wymagań prawnej ochrony obiektu

3. wykroczenia

• uregulowane kodeksem wykroczeń np. postępowanie ze zwierzętami , ochrony przeciwpożarowej , szkolnictwa leśnego , polnego lub ogrodowego




XVI ZADANIA NIEKTÓRYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

i uwagi ogólne

• art. 74 konstytucji - ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych . Winny one prowadzić politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom

• realizacja tego obowiązku powinna polegać m.in. na :

• podejmowaniu działań w zakresie stanowienia prawa ochrony środowiska

• kontrola przestrzegania prawa ochrony środowiska

• działania o charakterze organizatorskim

• wspieranie inicjatyw społecznych związanych z ochroną środowiska

• zapewnić warunki niezbędne dla realizacji zasady zrównoważonego rozwoju

• plany i programy - normy o charakterze wyłącznie programowym , nie mogą kolidować z mpzp

• polityka ekologiczna państwa - uchwała Rady Ministrów

• programy zrównoważonego rozwoju oraz ochrony środowiska wynikające z polityki ekologicznej państwa - sejmiki województw i rady powiatów i gmin

• polityka energetyczna państwa

• gminne plany zaopatrzenia w ciepło , energię elektryczną i paliwa gazowe




ii minister środowiska

• Minister środowiska - naczelny organ administracji rządowej w zakresie ochrony środowiska

• Zadania :

• ochrona środowiska i gospodarki wodnej

• koordynacja działalności organów administracji publicznej i organizacji społecznych w sprawach ochrony środowiska

• udzielanie wyjaśnień w sprawie stosowania przepisów ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska

• dokonywanie ocen stanu środowiska i zachodzących w nim zmian

• sprawowanie nadzoru nad działalnością Inspekcji Ochrony Środowiska

1. organy doradcze i opiniodawcze Ministra Środowiska

• Państwowa Rada Ochrony Środowiska (PROŚ)

• Przygotowywanie opinii w sprawach z zakresu ochrony środowiska

• Przedstawianie propozycji i wniosków zmierzających do tworzenia warunków ochrony środowiska

• Opiniowanie kierunków polityki w dziedzinie ochrony środowiska

• Opiniowanie programów i projektów aktów normatywnych

• Państwowa Rada Ochrony Przyrody (PROP)

• 30 osób powoływanych przez MŚ spośród przedstawicieli nauki i praktyki działających na rzecz ochrony środowiska

• ocena stanu przyrody i wykorzystania obszarów chronionych dla celów naukowych

• opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących ochrony przyrody

2. minister środowiska wykonuje zadania przy pomocy , z zakresu :

• Głównego Geologa Kraju - administracji geologicznej

• Głównego Konserwatora Przyrody - ochrona przyrody




iii wymagania dotyczące maszyn , urządzeń i wyrobów

• ich projektanci , producenci i importerzy powinni zapewniać przestrzegania wymagań ochrony środowiska

• instrumenty prawne zapewniające osiągnięcie wymagań standardów proekologicznych

• certyfikacja wyrobów i usług

• normalizacja

• ustalenie proekologicznych wymagań niektórych wyrobów (np. wykaz wyrobów , które nie mogą zawierać azbestu , środków zubażających warstwę ozonową




iv zadania kontrolne

1. tryb i zakres sprawowania kontroli

• organy administracji publicznej sprawują również kontrolę przestrzegania przepisów o ochronie środowiska stosownie do swej właściwości rzeczowej

• kontrolujący ma prawo :

• wstępu na teren kontrolowanej nieruchomości

• przeprowadzania badań , wykonywania niezbędnych czynności kontrolnych

• żądania udzielania informacji i udostępniania danych niezbędnych do przeprowadzenia kontroli , a także wzywania i przesłuchiwania osób

• okazywania dokumentów i innych danych mających związek z problematyką kontroli

• z czynności kontrolnych należy sporządzić protokół

• jeżeli istnieje podejrzenie , że kontrolowany naruszył przepisy o ochronie środowiska wójt (burmistrz , prezydent) lub starosta występują do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie stosownych działań

2. zadania wojewody

• przedstawiciel Rady Ministrów , odpowiada za wykonanie polityki rządu na obszarze województwa , w tym kontroluje wykonanie przez organy :

• zespolonej administracji rządowej - zadań wynikających z ustawy i innych aktów prawnych

• samorządu terytorialnego i innych samorządów - zadań zleconych z zakresu administracji rządowej

• zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek administracji rządowej i samorządowej działających na terenie województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniom życia , zdrowia lub mienia , zagrożeniom środowiska , bezpieczeństwa państwa , zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych ustawami

• stwierdzanie kwalifikacji biegłych sporządzających tzw. Oceny oddziaływania na środowisko

3. zadania Inspekcji Ochrony Środowiska

• Inspekcja Ochrony Środowiska - wyspecjalizowany organ o charakterze kontrolno-nadzorczym

• Zadania :

• kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnej gospodarki zasobami przyrody

• kontrola przestrzegania decyzji ustalających dozwolony sposób korzystania ze środowiska

• udział w postępowaniu o ustalenie wzzt

• podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań ochrony środowiska

• organizowanie i koordynacja państwowego monitoringu środowiska

• zwierzchni nadzór nad wykonywaniem zadań inspekcji sprawuje Minister Środowiska

4. struktury Inspekcji Ochrony Środowiska

• zadania Inspekcji Ochrony Środowiska wykonują :

• wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska

• Główny Inspektor Ochrony Środowiska - będący centralnym organem administracji rządowej , powołanym przez Prezesa RM na wniosek MŚ

• wojewódzki inspektor ochrony środowiska powinien co najmniej raz w roku przedstawić radzie gminy , powiatu oraz sejmikowi województwa Informację o stanie środowiska

5. sposób wykonywania uprawnień kontrolnych

• zadania kontrolne wykonują : Główny Inspektor Ochrony Środowiska , inspektorzy wojewódzcy bądź upoważnieni przez nich pracownicy inspekcji

• w oparciu o ustalenia kontroli wojewódzki inspektor ochrony środowiska może :

• wydać zarządzenie pokontrolne - jego treścią jest stwierdzenie uchybień i nakaz ich usunięcia

• wydać decyzję :

1. usunięcia przyczyn szkodliwego oddziaływania na środowisko

2. wymierzenia kary pieniężnej

3. wstrzymania działalności naruszającej stan środowiska

3. wszcząć egzekucję administracyjną obowiązku wynikającego bezpośrednio z ustawy lub ustalonego decyzją administracyjną

4. zarządzić przeprowadzenie właściwych badań

5. wydać zakazy (ograniczenia) w korzystaniu ze środowiska

6. współdziałanie z innyi organami

• Organy Inspekcji Ochrony Środowiska mogą zwrócić się do każdego organu administracji publicznej o udzielenie informacji i danych związanych z ochroną środowiska

• Przy wykonywaniu czynności kontrolnych Inspekcja Ochrony Środowiska współdziała z innymi organami administracji publicznej oraz organizacjami społecznymi

7. zadania Inspekcji Sanitarnej

• Inspekcja Sanitarna - jest powołana do nadzoru nad warunkami higieny środowiska

• cel - ochrona zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych

• wykonuje nadzór sanitarny i kontrolę przestrzegania przepisów określających wymagania sanitarne i zdrowotne , zwłaszcza dotyczące higieny środowiska , w tym czystości powietrza , gleby , wody i innych elementów środowiska

• zadania Inspekcji Sanitarnej wykonują :

• Główny Inspektor Sanitarny

• Wojewoda - przy pomocy inspektora wojewódzkiego

• Powiatowy inspektor sanitarny , jako kierownik inspekcji powiatowej

• konsekwencją stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych jest

• nakaz ich usunięcia

• wstrzymanie działalności zakładu

• zamknięcie obiektu użyteczności publicznej

• wycofanie z obrotu przedmiotu mogącego mieć wpływ na zdrowie ludzkie




v monitoring środowiska

• system pomiarów , ocen i prognoz stanu środowiska

• realizują go - jednostki organizacyjne organów administracji rządowej i gminnej , szkoły wyższe i przedsiębiorcy

• polega on na - gromadzeniu , analizowaniu i udostępnianiu danych dotyczących stanu środowiska i zachodzących w nim zmian - w celu zwiększenia skuteczności działań na rzecz ochrony środowiska

• działalność monitoringu jest koordynowana przez - organy Inspekcji Ochrony Środowiska




vi niektóre rozwiązania szczegółowe

1. zadania rady gminy - podejmowanie uchwał w sprawach :

• miejscowego plany zagospodarowania przestrzennego

• programu ochrony środowiska w gminie

• plany gospodarki na zdegradowanych gruntach rolnych

• szczegółowych zasad utrzymywania czystości i porządku w gminie

• maksymalnych stawek opłat za usuwanie odpadów komunalnych

• ustanowienia szczególnych form ochrony przyrody

• zasad wyłapywania zwierząt bezdomnych

• utworzenia Społecznej Straży Ochrony Środowiska

2. zadania wójta ( burmistrza , prezydenta miasta) :

• decyzje w sprawie ustalenia wzzt

• wymierza opłaty z tytułu zwiększenia się wartości nieruchomości , spowodowanego mpzp

• udziela zezwoleń na usuwanie , wykorzystywanie , unieszkodliwianie odpadów komunalnych oraz prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt oraz grzebowisk zwłok zwierzęcych

• orzeka w sprawach utrzymywania psów ras agresywnych

• sprawuje kontrolę przestrzegania objętych jego właściwością przepisów o ochronie środowiska

• decyzje w sprawie usuwania drzew oraz związanych z tym opłat i kar

• występuje jako oskarżyciel publiczny w sprawach o wykroczenia przeciwko przepisom o ochronie środowiska

• sporządza plan operacyjno-ratowniczy na wypadek zagrożenia spowodowanego przez instalację mogącą spowodować nadzwyczajne zagrożenie środowiska

• przedstawia do zatwierdzenia radzie gminy projekt zestawienia przychodów i wydatków gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej

• wydaje pozwolenie wodnoprawne na zwykłe korzystanie z cudzej wody

• orzeka o obowiązku wykonywania niezbędnych urządzeń zabezpieczających wodę przed zanieczyszczeniem ściekami odprowadzanymi w ramach zwykłego korzystania z wody lub zabrania ich odprowadzania do wód

3. zadania rady powiatu

• opracowuje program zrównoważonego rozwoju ochrony środowiska zgodny z polityką ekologiczną państwa

• ogranicza używanie jednostek pływających na określonych ciekach

• tworzy obszar ograniczonego użytkowania

4. niektóre zadania starosty

• orzeka w sprawach wyłączenia gruntów rolnych (leśnych) z dotychczasowego wykorzystania oraz ustala związane z tym należności i opłaty

• orzeka w sprawach rekultywacji gruntów rolnych (leśnych)

• dla rozdrobnionych lasów o powierzchni do 10 ha , nie stanowiących własności Skarbu Państwa , określa zadania z zakresu gospodarki leśnej

• nadzoruje wykonanie uproszczonych planów urządzenia lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa

• w sprawach nie zastrzeżonych dla innych organów jest organem administracji geologicznej , w tym koncesyjnym ( dla kopalin pospolitych na obszarze do 2 ha i wydobyciu do 10 000 m3 za wyjątkiem obszarów morskich) oraz nadzoru górniczego

• utworzenie nowych ogrodów zoologicznych

• nakłada obowiązek prowadzenia przez jednostkę organizacyjną pomiarów stężeń substancji zanieczyszczających powietrze

• orzeka w sprawach decyzji emisyjnych

• dokonuje oceny warunków akustycznych

• orzeka w przedmiocie obowiązku przedstawienia oceny oddziaływania na środowisko

• przedstawia do zatwierdzenia radzie powiatu projekt zestawienia przychodów i wydatków powiatowego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej

• orzeka w sprawie posiadania i utrzymywania chartów i ich mieszańców

• występuje jako oskarżyciel publiczny w sprawach o wykroczenia przeciwko przepisom o ochronie środowiska

• orzeka w sprawie zezwoleń na wytwarzanie , transport , wykorzystywanie lub unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych

• orzeka w sprawach zezwoleń na składowanie odpadów niebezpiecznych na wydzielonych częściach innych składowisk

• orzeka w sprawie pozwoleń wodnoprawnych ustanawia strefy ochronne ujęć wodnych

• określa nieobwałowane obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi

5. zadania sejmiku województwa

• uchwala strategię rozwoju województwa oraz plan zagospodarowania przestrzennego województwa

• uzgadnia projekt warunków korzystania z wód dorzecza

6. zadania zarządu województwa

• powołuje członków rady nadzorczej wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej

7. zadania marszałka województwa

• prowadzi rejestr rodzajów i ilości zanieczyszczeń wprowadzanych przez poszczególne jednostki organizacyjne

• orzeka w sprawach opłat za emisję zanieczyszczeń do powietrza oraz opłat za składowanie odpadów

8. niektóre zadania wojewody

• administracja rządowa w zakresie ochrony przyrody

• ustanawianie szczególnych form ochrony przyrody (rezerwaty , parki krajobrazowe , obszary chronionego krajobrazu , ochrona indywidualna i gatunkowa)

• zwalczanie zwierząt stanowiących zagrożenie dla życia , zdrowia lub gospodarki człowieka

• tworzenie obszaru ograniczonego użytkowania dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska

• ustalanie lokalizacji autostrady

• warunki prowadzenia robót melioracyjnych

• nakaz wykonywania pomiarów stężeń substancji zanieczyszczających powietrze przez jednostki organizacyjne eksploatujące obiekty zaliczane do inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska

• emisja zanieczyszczeń do środowiska oraz pozwolenia wodnoprawne dla jednostek organizacyjnych eksploatujących urządzenia zaliczane do szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi

• rodzaje oraz jakość paliw dopuszczonych do stosowania

• alarmowe poziomy stężeń zanieczyszczeń na terenie województwa

• nakładanie dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska obowiązku przedstawiania oceny oddziaływania na środowisko

• prowadzenie listy biegłych z ocen oddziaływania na środowisko

• nadzór nad wojewódzkim funduszem ochrony środowiska i gospodarki wodnej

• zezwolenia odpowiednio na wytwarzanie , sposób postępowania , transport , wykorzystywanie lub unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi

• opłaty z tytułu szczególnego korzystania z wód

• ustanawianie stref ochronnych źródeł wody




vii prawo do informacji o stanie środowiska

• art. 74 konstytucji - każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska

• rozwiązanie to jest wyrazem koncepcji prawa podmiotowego do informacji o środowisku , znanego rozwiązaniom prawnomiędzynarodowym

• Inspekcja Ochrony Środowiska zapewnia informowanie społeczeństwa o stanie środowiska

30

52

---